تاریخ قبیله ثقیف ۲ (مقاله)
تاریخ قبیله ثقیف (از ظهور اسلام تا رحلت رسول خدا(ص)) عنوان مقاله‌ای است که با زبان فارسی به بررسی قبیله ثقیف می‌پردازد. این مقاله ۴۰ صفحه‌ای به قلم محمود حیدری آقایی نگاشته شده و در دوفصلنامه تاریخ اسلام در آینه پژوهش (شماره ۴، زمستان ۱۳۸۳) منتشر گشته است.
| تاریخ قبیله ثقیف | |
|---|---|
| (از ظهور اسلام تا رحلت رسول خدا(ص)) | |
 | |
| زبان | فارسی |
| نویسنده | محمود حیدری آقایی |
| موضوع | قبیله ثقیف |
| مذهب | شیعه |
| منتشر شده در | دوفصلنامه تاریخ اسلام در آینه پژوهش |
| محل نشر | قم، ایران |
| تاریخ نشر | زمستان 1383 |
| شماره | 4 |
| شماره صفحات | از صفحه 35 تا 74 مجله |
| ناشر الکترونیک | پایگاه تخصصی مجلات نور |
چکیده مقاله
نویسنده در ابتدای چکیده مقاله می‌نویسد: «چگونگی جایگاه ثقیف در جاهلیت و اوضاع مختلف اقتصادی، دینی، فرهنگی، سیاسی و اجتماعیشان، و بررسی مناسبات و تعاملات آنان با دیگران، همچنین اثبات تابع یا متبوع بودنشان در آن مناسبات، از مسائل مورد بررسی این سلسله نوشتار بود. اثبات این که ثقیف در جاهلیت در رتبه‌ای قرار داشت که محسود اقران بود و در ردیف دومین قبایل عرب شمالی بود، با استناد به مدارک صحیح صورت پذیرفت. و خلاصه آن عبارت است از: طائف را در سرزمین حجاز می‌‌توان سومین مکان مهم بعد از مکه و مدینه، و قبیله ثقیف را در ردیف دومین قبایل مهم عرب شمالی جزیرة العرب نامید.
طائف و ثقیف در جاهلیت مورد توجه قبایل مهم، از جمله قریش قرار داشتند. از گزارش‌های راست و دروغ و اساطیر و واقعیت‌های بازگو شده در مورد آنجا و آنان و ذکر فضایل طائف و نظایر آن، و نیز از مناسبات بین افراد و قبایل و اخباری گوناگون از این دست، می‌‌توان اهمیت و موقعیت آن را دریافت. مناسبات مختلف اقتصادی با توجه به موقعیت ممتاز و ویژه اقتصادی، کشاورزی، دامپروری، صنایع و حرف و گستره همکاری در تجارت داخلی و خارجی به خصوص که طائف در مسیر راه شمال به جنوب قرار داشت با دیگران در غالب همکاری‌های دوستانه و خصمانه یاد شده، و نیز مناسبات خانوادگی وسیع به ویژه با قریش که رأس عرب بود و نیز دامنه مناسبات با سایر قبایل در غالب همزیستی در سرزمین‌های مشترک، برقراری احلاف و پیمان‌ها. ثقیف در بسیاری از مناسبات خویش تابع بود و در برخی از تعاملات با غیر قریش متبوع. بررسی اوضاع دینی وجود بت لات و امور مربوط به آن و اوضاع سیاسی و فرهنگی و توجه به شرح حال و زندگی برخی از سرآمدان و نخبگان و بروز وقایع و ایام و دیگر مسایل مربرط به ثقیف و نیز پیشرفت تمدنی در طائف، ثقیف را از بسیاری از همسانان و همسایگان ممتاز کرده و جایگاه رفیع آنان را در جاهلیت نشان میدهد و به طور خلاصه ثقیف از اشرافیت قبیلگی و اشرافیت مالی و توان اقتصادی بالایی برخوردار بوده و اساس مبادلات اقتصادی آنان بر ربا استوار بود. چگونگی جایگاه و نقش ثقیف در تاریخ صدر اسلام در دو بخش عمده پیش از دوران رسالت پیامبر(ص)و پس از آن، مورد بررسی و کنکاش قرار گرفت.
مسائلی که به طور خلاصه به آن اشاره می‌‌شود عبارتند از: آگاهی ثقیف از ظهور اسلام به همان سال‌های نخست مبارزه قریش و مشرکان برمی‌گردد و همراهی اخنس ثقفی با آنان گواه آن است، علی‌رغم آگاه شدن زود به هنگامشان، آنان دیر مسلمان شدند و بر شرک و کفر خویش اصرار میورزیدند. در دوره زندگانی پیامبر(ص) از آزار رسانان به حضرت بودند و در بسیاری از غزوات بر ضد حضرت جنگیدند و ثقفیان در دوره رسالت و حکومت نبوی(ص) (یعنی ۲۳ سال) چندان حضور مثبتی نداشتند و مبغوض حضرت بودند. همان اشرافیت‌های مالی و قبیلگی مانع پذیرش اسلام بود و تا هنگامی که توانستند از پذیرفتن اسلام امتناع ورزیدند و زمانی که احساس خطر شدید کردند و امنیت خویش را مورد تهدید دیدند و از طرفی هم پیمان دوران جاهلی ایشان (قریش) مسلمان شده و قطع روابط اقتصادی به زیان ثقیف می‌‌انجامید اسلام را پذیرفتند اما با طرح شروطی که به مسلمانی هیچ شباهتی نداشت».
فهرست مقاله
دربارهٔ پدیدآورنده
