یونس بن عبدالرحمن
این مدخل زیرشاخهٔ بحث اصحاب امام کاظم است. یونس بن عبدالرحمن از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود: یونس بن عبدالرحمن در معارف و سیره رضوی - یونس بن عبدالرحمن در تاریخ اسلامی - پرسش مرتبط نداردآشنایی اجمالی
ابومحمد یونس بن عبدالرحمان اسدی اهل قم[۱] و از موالی علی بن یقطین بود.[۲] تاریخ و محل ولادت وی به درستی روشن نیست. کشّی می‌‌گوید: یونس در اواخر خلافت هشام بن عبدالملک زاده شد [۳] که در این صورت سال تولد او باید حدود ۱۲۵ه بوده باشد. وی از اصحاب امام کاظم و امام رضا (ع) بود[۴] و احادیث بسیاری از آن دو بزرگوار نقل کرده است.
به گفته نجاشی، او امام صادق (ع) را نیز در صفا و مروه ملاقات کرده، ولی از آن حضرت روایتی نقل نکرده است.[۵] اسدی همچنین در پیری، زمان امام جواد (ع) را نیز درک کرد.[۶] او احکام فقهی فراوانی را از حریز بن عبدالله ازدی آموخت[۷] و افزون بر امامان معصوم، از کسانی چون عبدالله بن مسکان، هشام بن سالم، حنان بن سدیر و ابوایوب خزاز نیز روایت کرده است[۸] و راویان متعددی از وی روایت کرده‌اند که از آن میان افرادی چون محمد بن عیسی بن عبید،[۹] صالح بن سندی و اسماعیل بن مرار را می‌‌توان نام برد.[۱۰]
وی با امام رضا (ع) ارتباط نزدیک داشت و نزد آن امام از اعتبار بسیاری برخوردار بود و از وکلا و معتمدین آن حضرت به شمار می‌‌رفت. شخصیت ویژه و شایان توجه یونس از جنبه‌های گوناگون قابل بررسی است. در روایتی در مورد علم و دانش او آمده است: هنگامی که کتاب «یوم و لیله» او بر امام هادی (ع) عرضه شد، حضرت آن را ستوده و محتوای آن را حق و دین اهل بیت (ع) خواند.[۱۱] نیز بنا به روایتی امام رضا (ع) فرمود: دانش دینی خود را از یونس فرا گیرید. در مورد ایمان و پارسایی یونس روایات بسیاری آمده از جمله آنکه امام رضا و امام جواد (ع) بهشت را برای او تضمین کرده و امام رضا (ع) وی را به منزله سلمان فارسی در روزگار خویش برشمرده است.
او مردی استوار و ثابت قدم در راه حق و امامت بود، به همین جهت پس از شهادت امام کاظم (ع) هنگامی که گروهی از واقفیه به وی پیشنهاد مبلغی هنگفت در مقابل انکار امامت امام رضا (ع) دادند، آن را نپذیرفته و حضرت را به عنوان هشتمین امام معصوم قبول و به مردم ابلاغ کرد.[۱۲] بیشتر رجال‌شناسان او را موثق دانسته‌اند.[۱۳] کشّی می‌‌نویسد: یونس از اصحاب اجماع بود و از کسانی است که علمای بزرگ شیعه بر فقاهت و علم وی تأکید کرده‌اند.[۱۴] در مقابل، شماری بر پایه برخی روایات که بیشتر آنها جنبه تقیّه یا جهات سیاسی دارد و یا مجعول بودن آن قطعی است، وی را فردی ضعیف دانسته‌اند.[۱۵] سمعانی فرقه‌ای از غالیان شیعه را از پیروان یونس بن عبدالرحمان قمی دانسته و آنها را یونسیّه خوانده است.[۱۶] وی در نهایت به سال ۲۰۸ هـ[۱۷] در مدینه از دنیا رفت.[۱۸]
یونس دارای آثار و تألیفات بسیاری بوده که عبارت‌اند از: السهو، الادب و الدلالة علی الخیر الزکاة جوامع الآثار الشرایع الصلاة العلل الکبیر اختلاف الحج علل الحدیث الاحتجاج فی الطلاق الفرائض الفرائض الصغیر الجامع الکبیر فی الفقه التجارات تفسیر القرآن الحدود الاداب المثالب علل النکاح و تحلیل المتعه البداء نوادر البیوع الردّ علی الغلاة ثواب الحج النکاح المتعه الطلاق المکاسب الوضوء الدیات البیوع و المزارعات یوم و لیله اللؤلؤة فی الزهد الامامه فضل القرآن اختلاف الحدیث[۱۹] مسائلة عن ابی الحسن موسی بن جعفر (ع)[۲۰] الصیام و الوصایا[۲۱].[۲۲].
جستارهای وابسته
- اصحاب امام رضا
- تفسیر یونس بن عبدالرحمن
- محمد بن یونس بن عبدالرحمن (فرزند)
- احمد بن فضل (شاگرد)
منابع
جمعی از پژوهشگران، فرهنگ‌نامه مؤلفان اسلامی ج۱
پانویس
- ↑ اختیار معرفة الرجال ۴۸۳.
- ↑ رجال النجاشی ۲/۴۲۰.
- ↑ اختیار معرفة الرجال ۴۸۶.
- ↑ رجال الطوسی ۳۴۶ و ۳۶۸.
- ↑ رجال النجاشی ۲/۴۲۰ و ۴۲۱.
- ↑ مستدرکات علم رجال الحدیث ۸/۳۰۹.
- ↑ اختیار معرفة الرجال ۳۳۶.
- ↑ جامع الرواة ۲/۳۵۷.
- ↑ رجال النجاشی ۲/۴۲۰ و ۴۲۲.
- ↑ الفهرست (طوسی) ۳۶۶.
- ↑ اختیار معرفة الرجال ۴۸۳ و ۴۸۵.
- ↑ همان ۴۸۳، ۴۸۴، ۴۸۶ و ۴۹۳.
- ↑ رجال الطوسی ۳۴۶ جامع الرواة ۲/۳۵۷.
- ↑ اختیار معرفة الرجال ۵۵۶.
- ↑ معجم رجال الحدیث ۲۰/۲۰۹.
- ↑ الانساب ۵/۷۱۱.
- ↑ خلاصة الاقوال ۱۸۴.
- ↑ اعیان الشیعه ۱۰/۳۲۶.
- ↑ رجال النجاشی ۲/۴۲۲.
- ↑ الفهرست (طوسی) ۲۶۶.
- ↑ الفهرست (الندیم) ۲۷۶.
- ↑ فرهنگ‌نامه مؤلفان اسلامی، ج۱ ص۸۷۱-۸۷۲.