مرجعیت علمی اهل بیت

این مدخل زیرشاخهٔ بحث اهل بیت پیامبر خاتم است. مرجعیت علمی اهل بیت از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود: مرجعیت علمی اهل بیت در حدیث - پرسش مرتبط ندارد

مرجعیت علمی اهل بیت (ع) به عنوان یکی از حکمت‌های امامت، عبارت است از اینکه ائمه (ع) به عنوان خلفای راستین پیامبر اسلام (ص)، مفسر و مبیّن دین و بیان‌کنندۀ معارف و احکام الهی و حافظان و شارحان دین هستند. ادله قرآنی و روایی دال بر چنین مرجعیتی بوده و بیانگر گستره علم ایشان نیز هست.

مقدمه

مرجعیت علمی اهل بیت

مرجعیت دینی اهل بیت برای مسلمانان و حجّیت قول و فعل ایشان امری ثابت شده است که احادیث بسیاری از زبان پیامبر خدا (ص)، آنان را مرجع شناخت دین معرّفی کرده است. حکومت حق و ولایت بر مسلمین و امامت امّت نیز با آنان است و واقعۀ غدیر، تأکیدی بر این نکته بود، هرچند مغرضان دنیاطلب، مسیر حرکت دینی و ولایت و خلافت را تغییر دادند و اهل بیت را منزوی و خانه‌نشین کردند. پیامبر اکرم (ص) پیوسته اهل بیت را در کنار قرآن مطرح می‌کرد و مسلمانان را به تمسّک به این دو سفارش می‌فرمود و توصیه می‌کرد از این دو ریسمان محکم و حجّت الهی جدا نشوند. آن حضرت، اهل بیت را همچون کشتی نوح، مثل باب حطّۀ بنی اسرائیل، مانند خانۀ خدا، همچون ستارگان آسمان معرفی کرده و از فضایل و جایگاه آنان در دنیا و قیامت و آخرت، نزد خدا و فرشتگان و پیامبران، بسیار ستایش کرده و به ولایت و محبت و اطاعت و مودت و یادکردن و زیارت ایشان سفارش فرموده است، شناخت آنان و حق اهل بیت و مراعات آن را لازم شمرده و آن را مایۀ قبولی اعمال و وسیلۀ نجات و سعادت در آخرت معرفی کرده است.

در نگاه شیعه، جمیع کمالات روحی و علمی انبیاء (ع) به حضرت رسول (ص) و از ایشان به اهل بیت (ع) رسیده است. همۀ معجزات انبیا و حتی بیشتر از آنها، برای پیامبر (ص) است. تمام این مراتب، درجات، کمالات، اسماء الهیه و اسم اعظم برای جانشین برحق و اوصیای آن حضرت است.

معناشناسی

مقالهٔ اصلی: مرجعیت علمی

مرجعیت علمی بدین‌معناست که ائمه (ع) به عنوان خلفای راستین پیامبر اسلام (ص)، مفسر و مبیّن دین و بیان‌کنندۀ معارف و احکام الهی و حافظان و شارحان دین هستند. به عبارت دیگر مراد‌ از‌ مرجعیت‌ علمی عبارت است از مورد رجوع قرار گرفتن افرادی به عنوان أعلم و صاحب‌نظر، در مسائلی همچون سنت نبوی‌، تفسیر قرآن‌، قضاوت‌، فرایض‌ و... به گونه‌ای‌ که‌ عموم مردم و دانشمندان‌ به‌ این برتری‌های علمی اعتراف داشته باشند.

از آنجایی که اهل بیت (ع) دارای مقام عصمت هستند لذا محل رجوع علمی دیگران بوده و کلام آنان حجت است، زیرا تنها مجرای القاء کنندۀ علم و حیات از سوی خدا، امام است و بدون امام، قرآن یا هر کتاب یا علمی ﴿لَا يَزِيدُ الظَّالِمِينَ إِلَّا خَسَارًا﴾ است.

ادله مرجعیت علمی اهل بیت (ع)

مقالهٔ اصلی: اثبات مرجعیت علمی اهل بیت

جستارهای وابسته

• مرجعیت علمی
• مرجعیت علمی امام
• مرجعیت علمی پیامبر

منابع

1. محدثی، جواد، فرهنگ غدیر
2. رفیعی، محسن، شریفی، معصومه، مبانی مرجعیت علمی اهل بیت رسول خدا از دیدگاه اهل سنت، اندیشه تقریب؛ تابستان ۱۳۹۰.
3. سبحانی، سید محمد جعفر، مرجعیت علمی امامان
4. شکری، آرزو، حقوق اهل بیت
5. سید حسین دین‌پرور، دانشنامه نهج البلاغه ج۱