مودت اهل بیت
متن این جستار آزمایشی و غیرنهایی است. برای اطلاع از اهداف و چشم انداز این دانشنامه به صفحه آشنایی با دانشنامه مجازی امامت و ولایت مراجعه کنید.
- این مدخل از زیرشاخه‌های بحث اهل بیت و وظایف امت نسبت به اهل بیت است. "مودت اهل بیت" از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود:
- در این باره، تعداد بسیاری از پرسش‌های عمومی و مصداقی مرتبط، وجود دارند که در مدخل مودت اهل بیت (پرسش) قابل دسترسی خواهند بود.
مقدمه
- مودت به معنای محبّت شدیدی است که آثار آن در احساسات، گفتار و رفتار انسان آشکار و نمایان شود، مودت، محبتی است که ابراز می‌شود و به اطاعت و الگوبرداری از محبوب منجر می‌شود. نقطه مقابل مودت، عداوت است [۱].
- مودت از چند رو با محبت متمایز است:
- محبت غریزی است، ولی مودّت فطری یا عقلانی است.
- محبت، فردی و مودّت، اجتماعی است.
- محبت تشکیلاتی نیست، ولی مودّت تشکیلاتی است.
- محبت ناپایدار است و مودّت پایدار است.
- محبت عامل وحدت نیست، ولی مودّت عامل وحدت است.
- محبت بدون عمل هم می‌شود، ولی مودّت همراه با عمل و تبعیت است.
- محبت، گاهی صادق و گاهی کاذب است، ولی مودّت همیشه صادق است.
- پیامبر اکرم(ص) در برابر رسالت خود از مردم مزدی طلب نکرد، ولی آنان را به مودت اهل بیت عصمت و طهارت(ع) فراخوانده و فرمودند: ﴿قُلْ لَا أَسْأَلُكُمْ عَلَيْهِ أَجْرًا إِلَّا الْمَوَدَّةَ فِي الْقُرْبَى﴾[۲]؛ در جای دیگر فرمودند: مزدی هم که از شما خواستم به سود شماست: ﴿قُلْ مَا سَأَلْتُكُمْ مِنْ أَجْرٍ فَهُوَ لَكُمْ﴾[۳]؛ مانند این که به کسی بگویند: هنگامی‌که تشنه بودی، دست تو را گرفتم و به سرچشمه زلالی راهنمایی کردم و حالا مزدم این است که شما به اندازه کافی از این چشمه بنوشی و برای آینده نیز ذخیره کنی. در این مثال می‌توان گفت که من مزدی از شما نخواستم؛ زیرا مزدی که من از شما می‌خواهم، به سود من نیست، بلکه به نفع خود شماست[۴].
- مودّت به اهل بیت(ع)، وظیفه همه مؤمنان است. پیامبر خدا(ص) می‌فرمایند: مودت اهل بیت(ع) بر هر مؤمن و مؤمنه‌ای واجب است [۵].
- حضرت باقر(ع) مودّت ذوی‌القربی را فریضه‌ای از سوی خدا بر بندگان می‌دانند[۶].
- بخاری، مسلم، ترمذی و آلوسی زیر آیه مودّت، مصداق قربی را آل محمد(ع) معرفی کرده‌اند[۷].
- امام باقر(ع) نیز مصداق قربی را ائمه معرفی نموده‌اند: [۸].
- رهبر معظم انقلاب می‌فرماید: مودت برای چیست؟ این مودت، پشتوانه است. اگر این مودت نباشد، همان بلائی بر سر امت اسلامی خواهد آمد که در دوران‌های اول بر سر یک عده‌ای آمد که همین مودت را کنار گذاشتند؛ به تدریج اطاعت و ولایت هم کنار گذاشته شد. بحث مودت خیلی مهم است. این مودت، با این ارتباطات عاطفی حاصل می‌شود؛ ماجرای مصیبت‌های اینها را گفتن، یک جور ایجاد ارتباط عاطفی است؛ ماجرای مناقب اینها و فضائل اینها را گفتن، یک جور دیگر پیوند عاطفی است[۹][۱۰].
- شما در قرآن هم ملاحظه می‌کنید که اجر رسالت، محبت و مودت در قربی است؛ ﴿قُلْ لَا أَسْأَلُكُمْ عَلَيْهِ أَجْرًا إِلَّا الْمَوَدَّةَ فِي الْقُرْبَى﴾[۱۱]. این خیلی نکته مهمی‌است که باید به آن توجه داشت. خدشه‌دار کردن این محبت به هر شکلی و به هر صورتی، خیانت به جریان عظیم محبت اهل بیت(ع) و پیروی اهل بیت(ع) است. این محبت را باید حفظ کنید[۱۲][۱۳].
مودت به اهل بیت
- مودت به اهل بیت(ع) دارای جلوه‌هایی متعدد است:
- ۱. ترویج فضایل اهل بیت(ع): ترویج فضایل اهل بیت(ع) از جلوه‌های مودت به آنهاست. امام صادق(ع) به عبدالله بن جندب می‌فرمایند: خدا رحمت کند قومی‌را که چراغ و مشعل بودند. مردمان را، با اعمال خود و تلاش خود، به سوی ما دعوت می‌کردند و همه قدرت خویش را بکار می‌بردند و از کسانی نبودند که اسرار ما را فاش نمایند[۱۴].
- ما شیعیان منسوب به پیروی از اهل بیت(ع) هستیم از این رو، باید موجب زینت اهل بیت(ع) باشیم، نه مایه شرمساری آنان[۱۵] و باید میان مردم مانند اصحاب امیرمؤمنان(ع) باشیم[۱۶][۱۷].
- تذکر: در ترویج فضائل اهل بیت(ع) و دعوت مردم به‌سوی آنها نباید از حد اعتدال بیرون برویم و به غلو برسیم؛ همان‌گونه که امام صادق(ع) فرمودند: مبادا درباره ما غلوّ کنید بدانید ما بندگان مورد توجه خداییم و در فضل ما هر چه خواستید بگویید. هر که ما را دوست می‌دارد، عمل ما را انجام دهد و باید از ورع کمک بگیرد [۱۸].
- رهبر معظم انقلاب می‌فرماید: این مسئولیت به عهده ماست که هر چه می‌توانیم، در جهت معرفی اهل بیت(ع) و روشن کردن راه آنها و متشکل کردن پیروان آنها و هدایت بچه‌های شیعی به سمت اهداف اهل بیت(ع) تلاش کنیم[۱۹][۲۰].
- ۲. تبیین مناقب اهل بیت(ع) (عزاداری):ذکر مناقب اهل بیت(ع) و احساس تألم و اندوه در مصایب آنان از جلوهای مودت به آنها و بغض به دشمنان آنهاست. عزاداری سیّد شهیدان حضرت اباعبدالله الحسین(ع) نمونه برجسته این ماجراست.
- در روایتی از امیرمؤمنان آمده است که فرمودند: خداوند شیعیانی برای ما برگزیده است که در شادی ما شاد و در غم ما غمگین‌اند و مال و جانشان را در راه ما هزینه می‌کنند. آنان از ما و به‌سوی مایند[۲۱][۲۲].
- حضرت رضا(ع) در حدیثی می‌فرمایند: هر که یاد مصیبت ما کند و بگرید و بداند با ما چه کردند روز قیامت با ما و در درجه ما است و هر که یاد مصیبت ما کند و بگرید و بگریاند دیده‌اش گریان نشود؛ روزی که همه دیده‌ها گریانست و هر که بنشیند در مجلسی که امر ما در آن زنده می‌شود، دلش نمیرد؛ روزی که دل‌ها بمیرد[۲۳].
آثار تبیین مناقب اهل بیت و عزاداری برای آنها
زیارت اهل بیت(ع)
توسل به اهل بیت
- دستور به توسل یک دستور الهی است: ﴿يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا اتَّقُوا اللَّهَ وَابْتَغُوا إِلَيْهِ الْوَسِيلَةَ وَجَاهِدُوا فِي سَبِيلِهِ لَعَلَّكُمْ تُفْلِحُونَ﴾[۲۴]. مصادیق وسیله نیز، در نگاه رسول خدا(ص) اهل بیت‌اند [۲۵] در جایی دیگر فرمودند: ما وسیله به‌سوی خداییم و اتصال به رضوان الهی [۲۶][۲۷].
- توسل به معصومان(ع) با توحید عبادی منافات ندارد؛ چنان‌که انسان تشنه، برای رفع عطش به سوی چشمه‌سار می‌رود، و اگر بنشیند و عمداً به سوی آب نرود و دعا کند که تشنگی او زدوده شود، سیراب نمی‌شود؛ زیرا تنها وسیله رفع تشنگی، آب زلال است.
- سرّ توسل به اهل بیت(ع) و سوگند دادن خدا به حق ایشان این است که آنان بهترین مجرای فیض الهی‌اند؛ زیرا قرآن کریم، بی‌نیاز کردن مردم را بالاصاله به خداوند و بالتبع به پیامبر(ص) نسبت می‌دهد: ﴿أَغْنَاهُمُ اللَّهُ وَرَسُولُهُ مِنْ فَضْلِهِ﴾[۲۸]؛ ازاین‌رو، ضمیر را مفرد ذکر کرده: ﴿مِنْ فَضْلِهِ﴾ نه تثنیه: مِنْ فَضْلِهِمَا؛ پس رو کردن و توسل به اهل بیت نبوّت(ع) و انتظار شفاعت از آن ذوات قدسی، به دستور ذات اقدس خداوندی است؛ زیرا اینان مظهر لطف و عنایت حقّ‌اند و از خود چیزی ندارند[۲۹][۳۰].
عداوت با دشمنان اهل بیت(ع)
منابع
جستارهای وابسته
منبع‌شناسی جامع اهل بیت
پانویس
با کلیک بر فلش ↑ به محل متن مرتبط با این پانویس منتقل می‌شوید:
- ↑ «وَ الْمَوَدَّةُ وَ ضِدَّهَا الْعَدَاوَةَ»؛ کافی، ج۱، ص۲۰.
- ↑ «بگو: برای این (رسالت) از شما مزدی نمی‌خواهم جز دوستداری خویشاوندان (خود) را» سوره شوری، آیه ۲۳.
- ↑ «بگو هر پاداشی از شما خواسته باشم از آن خودتان باد!» سوره سبأ، آیه ۴۷.
- ↑ مقامی، مهدی، وظایف امت نسبت به قرآن و عترت، ص ۸۱.
- ↑ «أَنَّ مَوَدَّةَ أَهْلِ بَيْتِهِ مَفْرُوضَةٌ وَاجِبَةٌ عَلَى كُلِّ مُؤْمِنٍ وَ مُؤْمِنَةٍ»؛ وسائل الشیعه، ج۹، ص۵۵۳.
- ↑ «هِيَ فَرِيضَةٌ مِنَ اللَّهِ عَلَى الْعِبَادِ لِمُحَمَّدٍ(ص) فِي أَهْلِ بَيْتِهِ»؛ دعائم الإسلام، ج۱، ص۶۸.
- ↑ «أَنَّ ابْنَ عَبَّاسٍ سُئِلَ عَنْ قَوْلِهِ تَعَالَى: ﴿إِلَّا الْمَوَدَّةَ فِي الْقُرْبَى﴾، فَقَالَ سَعِيدُ بْنُ جُبَيْرٍ: قُرْبَى آلِ مُحَمَّدٍ(ص)»؛ آلوسی، سید محمود، روح المعانی فی تفسیر القرآن العظیم، ج۱۳، ص۳۱.
- ↑ «فِي قَوْلِهِ تَعَالَى: ﴿قُلْ لَا أَسْأَلُكُمْ عَلَيْهِ أَجْرًا إِلَّا الْمَوَدَّةَ فِي الْقُرْبَى﴾، قَالَ: هُمُ الْأَئِمَّةُ(ع)»؛ کافی، ج۱، ص۴۱۳.
- ↑ بیانات رهبر معظم انقلاب در دیدار با جمعی از طلاب و روحانیون ۲۲/۹/۱۳۸۸.
- ↑ مقامی، مهدی، وظایف امت نسبت به قرآن و عترت، ص ۸۲-۸۳.
- ↑ «بگو: برای این (رسالت) از شما مزدی نمی‌خواهم جز دوستداری خویشاوندان (خود) را» سوره شوری، آیه ۲۳.
- ↑ بیانات رهبر معظم انقلاب در سالروز ولادت حضرت فاطمه زهرا(س) ۱۳/۳/۱۳۸۹.
- ↑ مقامی، مهدی، وظایف امت نسبت به قرآن و عترت، ص ۸۳.
- ↑ «رَحِمَ اللَّهُ قَوْماً كَانُوا سِرَاجاً وَ مَنَاراً كَانُوا دُعَاةً إِلَيْنَا بِأَعْمَالِهِمْ وَ مَجْهُودِ طَاقَتِهِمْ لَيْسُوا كَمَنْ يُذِيعُ أَسْرَارَنَا»؛ تحف العقول، ص۳۰۱.
- ↑ «إِنَّكُمْ قَدْ نُسِبْتُمْ إِلَيْنَا كُونُوا لَنَا زَيْناً وَ لَا تَكُونُوا شَيْناً»
- ↑ «كُونُوا مِثْلَ أَصْحَابِ عَلِيٍّ(ع) فِي النَّاسِ»؛بحارالأنوار، ج۸۵، ص۱۱۹.
- ↑ مقامی، مهدی، وظایف امت نسبت به قرآن و عترت، ص ۸۳-۸۴.
- ↑ «إِيَّاكُمْ وَ الْغُلُوَّ فِينَا قُولُوا إِنَّا عَبِيدٌ مَرْبُوبُونَ وَ قُولُوا فِي فَضْلِنَا مَا شِئْتُمْ مَنْ أَحَبَّنَا فَلْيَعْمَلْ بِعَمَلِنَا وَ لْيَسْتَعِنْ بِالْوَرَعِ»؛ بحارالأنوار، ج۱۰، ص۹۲.
- ↑ بیانات رهبر معظم انقلاب در دیدار با اعضای شورای عالی مجمع جهانی اهل بیت(ع) ۴/۷/۱۳۷۰.
- ↑ مقامی، مهدی، وظایف امت نسبت به قرآن و عترت، ص ۸۴.
- ↑ «وَ يَفْرَحُونَ بِفَرَحِنَا وَ يَحْزَنُونَ لِحُزْنِنَا وَ يَبْذُلُونَ أَمْوَالَهُمْ وَ أَنْفُسَهُمْ فِينَا أُولَئِكَ مِنَّا وَ إِلَيْنَا»؛ بحارالأنوار، ج۶۵، ص۱۷.
- ↑ مقامی، مهدی، وظایف امت نسبت به قرآن و عترت، ص ۸۴.
- ↑ «مَنْ تَذَكَّرَ مُصَابَنَا وَ بَكَى لِمَا ارْتُكِبَ مِنَّا كَانَ مَعَنَا فِي دَرَجَتِنَا يَوْمَ الْقِيَامَةِ وَ مَنْ ذُكِّرَ بِمُصَابِنَا فَبَكَى وَ أَبْكَى لَمْ تَبْكِ عَيْنُهُ يَوْمَ تَبْكِي الْعُيُونُ وَ مَنْ جَلَسَ مَجْلِساً يُحْيَا فِيهِ أَمْرُنَا لَمْ يَمُتْ قَلْبُهُ يَوْمَ تَمُوتُ الْقُلُوبُ»؛ الأمالی، ص۷۳.
- ↑ «ای مؤمنان! از خداوند پروا کنید و به سوی او راه جویید و در راه او جهاد کنید باشد که رستگار گردید» سوره مائده، آیه ۳۵.
- ↑ «وَ هُمُ الْوَسِيلَةُ إِلَى اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ»؛ عیون أخبار الرضا، ج۲، ص۵۸.
- ↑ «وَ نَحْنُ الْوَسِيلَةُ إِلَى اللَّهِ وَ الْوُصْلَةُ إِلَى رِضْوَانِ اللَّهِ»؛ بحارالأنوار، ج۲۵، ص۲۳.
- ↑ مقامی، مهدی، وظایف امت نسبت به قرآن و عترت، ص ۸۶-۸۷.
- ↑ «خداوند و پیامبرش با بخشش خویش آنان را توانگر کرده‌اند» سوره توبه، آیه ۷۴.
- ↑ تفسیر تسنیم، ج۱۳، ص۳۸۰.
- ↑ مقامی، مهدی، وظایف امت نسبت به قرآن و عترت، ص ۸۷.