حنین

این مدخل زیرشاخهٔ بحث غزوه است. حنین از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود: جنگ حنین در قرآن - جنگ حنین در تاریخ اسلامی - جنگ حنین در معارف و سیره نبوی - جنگ حنین در معارف و سیره علوی - پرسش مرتبط ندارد

مقدمه

نبردی که در سال هشتم هجری پس از فتح مکه میان مسلمانان و مشرکین قبایل هوازن و ثقیف اتفّاق افتاد. حُنین محلّ درگیری دو سپاه بود، مسلمانان که ۱۲ هزار نفر بودند، ابتدا غافلگیر شدند و سپاه اسلام گریخت و متفرّق شد، ولی در مرحله بعد، با مقاومت پیامبر خدا، عباس، علی (ع) و عده‌ای، فراریان برگشتند و درگیری شدیدی شد و سرانجام کفّار شکست سختی خوردند و غنایم بسیاری به دست مسلمانان افتاد.

قرآن کریم از این واقعه یاد می‌کند و شکست اوّلیه مسلمانان را به خاطر غرور می‌داند﴿لَقَدْ نَصَرَكُمُ اللَّهُ فِي مَوَاطِنَ كَثِيرَةٍ وَيَوْمَ حُنَيْنٍ إِذْ أَعْجَبَتْكُمْ كَثْرَتُكُمْ فَلَمْ تُغْنِ عَنْكُمْ شَيْئًا وَضَاقَتْ عَلَيْكُمُ الْأَرْضُ بِمَا رَحُبَتْ ثُمَّ وَلَّيْتُمْ مُدْبِرِينَ﴾.

حنین

﴿وَلَقَدْ نَصَرَكُمُ اللَّهُ بِبَدْرٍ وَأَنْتُمْ أَذِلَّةٌ فَاتَّقُوا اللَّهَ لَعَلَّكُمْ تَشْكُرُونَ﴾. غزوه حنین چگونه اتفاق افتاد؟ از روایت‌های معتبر تاریخی و گزارش‌های موثق و متقن تاریخ‌نگاران چنین بر می‌آید قبایل هوازن و ثقیف پس از فتح مکه در بیستم رمضان سال هشتم هجری و پایان یافتن بت‌پرستی در مکه، به شدت یکه خوردند و دریافتند که بعد از قریش آنها اهداف بعدی مسلمانان خواهند بود قبایل ثقیف که در شهر طایف ساکن بودند نیز از جمله هوازن بودند.... به هنگام بامداد از تنگناها و شکاف‌های وادی بیرون آمدند و به یک بار بر مسلمانان حمله بردند مسلمانان ابتدا تاب این حمله را نیاوردند روی به گریز نهادند اما رسول خدا(ص) و تعدادی از صحابی باقی ماندند و عقبه نیروهای در حال عقب‌نشینی شان را محافظت کردند. نزدیک‌ترین صحابی پیامبر اطراف ایشان جمع شده بودند و شکست را مخصوصاً بعد از بازگشت نیروهای عقب‌نشینی کرده، به پیروزی تبدیل کردند.

شناسایی جایگاه حنین

در این باره که حنین کجاست؟ نظر پژوهشگران و خبرگان تاریخی را می‌توان در پنج گروه زیر دسته‌بندی کرد:

1. محمد بن خاوند شاه بلخی قبایل هوازن را مخصوصاً ساکن در اطراف مکه و محلی که قبیله هوازن از بیم سپاه اسلام در آن فرود آمدند را محلی دردیارهوازن یعنی اَوطاس و وادی حنین را در مسافرت سه روزه راه از مکه دانسته است.
2. شوقی ابوخلیل هم از آنجا که لشکر هوازن در مکانی به نام اوطاس واقع در قلمرو هوازن فرود آمد را علت نامگذاری نبرد به «نبرد اوطاس» می‌داند.
3. گروه سومی هستند که می‌گویند: قتاده گفته است حنین وادی‌ای است میان مکه و طائف اما «عروه» آن را وادی در«ذی المجاز» دانسته است.
4. گروهی بر این باورند که حنین اسم بیابانی میانه مکه و طائف که جنگ معروف حنین در آنجا اتفاق افتاد. به تعبیر دیگر حنین: وادی‌ای است میان مکه و طائف.
5. کسانی نیز هستند شبیه به نظرات قبلی چنین می‌گویند: حنین سرزمینی است در نزدیکی شهر طائف و چون این غزوه در آنجا واقع شد به نام غزوه حنین معروف شده و در قرآن از آن تعبیر به یوم حنین شده است. نام دیگر آن غزوه اوطاس غزوه هوازن است (اوطاس نام سرزمین در همان حدود و هوازن نام یکی از قبائلی است که در آن جنگ یا مسلمانان درگیر بودند).

از مجموع آنچه گذشت مشخص می‌شود که حنین در «خارج مکه» نرسیده به طائف و در جنوب غربی جعرافه واقع بوده است.

پرسش‌های وابسته

• نقش امام علی در جنگ حنین چه بود؟ (پرسش)

منابع

1. محدثی، جواد، فرهنگ‌نامه دینی
2. فرزانه، محرم، اماکن جغرافیایی در قرآن