امانت در معارف و سیره سجادی

مقدمه

امانت‌داری از جمله صفات نیکو و خصال پسندیده‌ای است که در نزد همه انسان‌ها مورد ستایش است. قرآن کریم در تأیید حُسن این کار و تشویق و فرمان به آن آیاتی دارد: ﴿إِنَّ اللَّهَ يَأْمُرُكُمْ أَنْ تُؤَدُّوا الْأَمَانَاتِ إِلَى أَهْلِهَا﴾^[۱]. از جمله ویژگی‌های نمازگزاران حقیقی آن است که امانت‌دار هستند^[۲] براساس تعالیم قرآن انسان حامل امانت سنگین الهی است^[۳]. امام علی (ع) در یکی از خطبه‌های نهج‌البلاغه ادای امانت را از وظایف مهم الهی به شمار آورده است^[۴] از امام سجاد (ع) نیز روایت شده است که: «بر شما باد به دادن امانت به صاحبش، سوگند به آن کسی که محمد (ص) را به حق به پیامبری مبعوث کرد، اگر قاتل پدرم حسین (ع) همان شمشیری را که با آن پدرم را شهید کرده به عنوان امانت به من می‌سپرد [و من آن را می‌پذیرفتم] در امانت‌داری آن خیانت نمی‌کردم»^[۵].

امام در یک مورد دیگر از امنای خدا سخن گفته است که مربوط به شأن امام در اقامه نماز عید و جمعه است: «اللَّهُمَّ إِنَّ هَذَا الْمَقَامَ لِخُلَفَائِكَ وَ أَصْفِيَائِكَ وَ مَوَاضِعَ‏ أُمَنَائِكَ‏...»^[۶]؛ «بارخدایا، این جایگاه، جای خلفای تو و برگزیدگان توست، ولی جایگاه رفیع امینان تو را که آنان را بدان اختصاص داده‌ای دیگران بربودند».

از آنچه گفته شد معلوم می‌شود که امانت‌داری در این دو منصب مهم نبوت (وحی و رسالت الهی) و امامت (استمرار تعالیم نبوت و بسط آن) بسیار حائز اهمیت است. امانتداری در این دو منصب مهم جز با عصمت تحقق پیدا نمی‌کند^[۷]^[۸]

منابع

خالقیان، فضل‌الله، مقاله «امانتداری»، دانشنامه صحیفه سجادیه

پانویس

↑ «خداوند به شما فرمان می‌دهد که امانت‌ها را به صاحب آنها باز گردانید» سوره نساء، آیه ۵۸.
↑ ﴿وَالَّذِينَ هُمْ لِأَمَانَاتِهِمْ وَعَهْدِهِمْ رَاعُونَ﴾ «و آنان که سپرده‌های نزد خویش و پیمان خود را پاس می‌دارند» سوره مؤمنون، آیه ۸.
↑ ﴿إِنَّا عَرَضْنَا الْأَمَانَةَ عَلَى السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ وَالْجِبَالِ فَأَبَيْنَ أَنْ يَحْمِلْنَهَا وَأَشْفَقْنَ مِنْهَا وَحَمَلَهَا الْإِنْسَانُ إِنَّهُ كَانَ ظَلُومًا جَهُولًا﴾ «ما امانت را بر آسمان‌ها و زمین و کوه‌ها عرضه کردیم، از برداشتن آن سر برتافتند و از آن هراسیدند و آدمی آن را برداشت؛ بی‌گمان او ستمکاره‌ای نادان است» سوره احزاب، آیه ۷۲.
↑ نهج‌البلاغه، خطبه ۱۹۹.
↑ مشکاة الانوار، ج۴، ص۱۴۲.
↑ دعای ۴۸.
↑ صحیفه سجادیه، ترجمه عبدالمحمد آیتی، انتشارات سروش، تهران، ۱۳۹۴، چاپ نهم: نهج‌البلاغه، ترجمه محمد دشتی، آدینه سبز، ۱۳۸۷، چاپ نهم.
↑ خالقیان، فضل‌الله، مقاله «امانتداری»، دانشنامه صحیفه سجادیه، ص ۹۱.

[1] «خداوند به شما فرمان می‌دهد که امانت‌ها را به صاحب آنها باز گردانید» سوره نساء، آیه ۵۸.

[2] ﴿وَالَّذِينَ هُمْ لِأَمَانَاتِهِمْ وَعَهْدِهِمْ رَاعُونَ﴾ «و آنان که سپرده‌های نزد خویش و پیمان خود را پاس می‌دارند» سوره مؤمنون، آیه ۸.

[3] ﴿إِنَّا عَرَضْنَا الْأَمَانَةَ عَلَى السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ وَالْجِبَالِ فَأَبَيْنَ أَنْ يَحْمِلْنَهَا وَأَشْفَقْنَ مِنْهَا وَحَمَلَهَا الْإِنْسَانُ إِنَّهُ كَانَ ظَلُومًا جَهُولًا﴾ «ما امانت را بر آسمان‌ها و زمین و کوه‌ها عرضه کردیم، از برداشتن آن سر برتافتند و از آن هراسیدند و آدمی آن را برداشت؛ بی‌گمان او ستمکاره‌ای نادان است» سوره احزاب، آیه ۷۲.

[4] نهج‌البلاغه، خطبه ۱۹۹.

[5] مشکاة الانوار، ج۴، ص۱۴۲.

[6] دعای ۴۸.

[7] صحیفه سجادیه، ترجمه عبدالمحمد آیتی، انتشارات سروش، تهران، ۱۳۹۴، چاپ نهم: نهج‌البلاغه، ترجمه محمد دشتی، آدینه سبز، ۱۳۸۷، چاپ نهم.

[8] خالقیان، فضل‌الله، مقاله «امانتداری»، دانشنامه صحیفه سجادیه، ص ۹۱.

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

[۵]

[۶]

[۷]

[۸]