دانش تفسیر قرآن
متن این جستار آزمایشی و غیرنهایی است. برای اطلاع از اهداف و چشم انداز این دانشنامه به صفحه آشنایی با دانشنامه مجازی امامت و ولایت مراجعه کنید.
- این مدخل از چند منظر متفاوت، بررسی میشود:
- در این باره، تعداد بسیاری از پرسشهای عمومی و مصداقی مرتبط، وجود دارند که در مدخل تفسیر (پرسش) قابل دسترسی خواهند بود.
مقدمه
- یکی از علوم مربوط به قرآن است. از آنجا که گاهی الفاظ و تعابیر قرآن دشوار است، یا معنا و مفهوم آیات قرآن روشن نیست، نیاز به توضیح و شرح و تفسیر دارد.
- تفسیر یعنی روشن ساختن معنا و مقصود آیات قرآن. "علم تفسیر"، عهدهدار بیان مشکلات قرآن و شناساندن سبب نزول آیات و تبیین داستانها و موارد مبهم است. به کسی که قرآن را تفسیر کند "مفسّر" گفته میشود.
- این علم از همان آغاز اسلام پدید آمده و نخستین مفسّر قرآن، حضرت رسول و امامان معصوم بودند. برخی از اصحاب پیامبر نیز همچون ابن عباس و ابن مسعود تفسیر قرآن میکردند. با گذشت زمان این علم گستردهتر شد و کتابهایی پیرامون تفسیر قرآن نگاشته گشت.
- کتب تفسیر، بسیار زیاد است، به عنوان نمونه میتوان از "تبیان"، "مجمع البیان"، "کشّاف"، "منهج الصادقین"، "تفسیر کبیر"، "البرهان"، "المیزان"، "فی ظلال القرآن"، "پرتوی از قرآن"، "نمونه"، "تسنیم" و "کشف الأسرار" یاد کرد. برخی از کتابهای تفسیر به زبان عربی است، برخی به زبان فارسی یا زبانهای دیگر[۱].
نقش مفسرین و مراتب معنایی قرآن
- برای درک نقش مفسرین در تفسیر قرآن، مفسرین، قرآن را به یک اقیانوس بزرگ و عظیمی تشبیه کردهاند که تمام آموزه هایش به صورت لایه به لایه درهم چیده شده و گذشت از هر کدام از این لایهها منوط به گذشت از لایۀ قبلی است. یعنی همانطورکه اقیانوس، لایههای عظیمی دارد که در هر لایه عجایب باور نکردنی وجود دارد، در قرآن هم این لایههای عظیم با تمام عجایبش وجود دارد. حال این سوال مطرح است که آیا هرکسی میتواند در اقیانوس وارد شود و این عجایب را مشاهده کند. در جواب خواهیم گفت خیر، چراکه دیدن این عجایب باید توسط عده ای باشد که آمادگی علمی و عملی و همچنین تجهیزات برای انجام این عمل را داشته باشند. دقیقا چنین فرضی برای مفسرین قرآن هم صادق است؛ یعنی همانطور که غواصان در اقیانوس عظیم شنا میکنند و عجایب عظیمی را میبینند و احیاناً اگر دیدهایشان متفاوت از دیدۀ غواصان دیگر باشد به معنای اختلاف حقیقی میان آنها نیست، در مورد قرآن نیز چنین اتفاقی افتاده است؛ یعنی مفسرین که غواصان اقیانوس معارفاند، نقششان این است که تمام معارف قرآنی را دیده و آن را درک کرده و به اطلاع مخاطبین قرآن برسانند. همچنین به هیچ وجه اختلاف برداشت از قرآن نمیتواند به معنای اختلاف در حقیقت قرآن باشد[۲].==منابع==
محدثی، جواد، فرهنگنامه دینی
پانویس
- ↑ محدثی، جواد، فرهنگنامه دینی، ص۵۵.
- ↑ ر.ک: نصیری، علی، قرآنشناسی، چلچراغ حکمت، ص ۶۳ تا ۷۳.