علم مستفاد معصوم

اين مدخل از زیرشاخه‌های بحث علم معصوم است. "علم مستفاد معصوم" از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود:

علم مستفاد معصوم در قرآن | علم مستفاد معصوم در حدیث | علم مستفاد معصوم در کلام اسلامی | علم مستفاد معصوم در فلسفه اسلامی | علم مستفاد معصوم در عرفان اسلامی

در این باره، تعداد بسیاری از پرسش‌های عمومی و مصداقی مرتبط، وجود دارند که در مدخل علم معصوم (پرسش) قابل دسترسی خواهند بود.

مقدمه

• در یک تقسیم علم امام بر دو قسم است، علم مستفاد و علم اکتسابی، علم مستفاد علمی است موهوبی و علم اکتسابی علمی است که از راه های تجربی به دست می آید.

چیستی علم اکتسابی و مستفاد (موهوبی)

• علم اکتسابی، علمی است که از راه‌های حسی و تجربی و عقلی می‌توان به دست آورد. این‌گونه علوم با توجه به شدت و ضعف یا صحت و سُقم حواس و دیگر ابزارها، شدت و ضعف می‌پذیرد. بخشی از علوم پیامبران و امامان(ع)، به شیوه‌های عادی مانند حواس یا تعقل کسب می‌شود، تردیدی نیست که این بخش از دانش آنان اکتسابی است و دیگر مردم نیز می‌توانند با استفاده از این شیوه‌ها به دانش‌های مشابه برسند.
• در مقابل علم اکتسابی علم اکتسابی غیر رسمی و به عبارتی علم مستفاد و موهوبی قرار دارد، علمی که ابزار آن را حق تعالی معرفی نموده است، به گونه‌ای که اگر معرفی نکرده بود، یا اصلاً قابل کسب نبود و یا به کمال و تمام قابل دسترسی نبود. مانند علمی که به وسیله تقوا می‌توان به دست آورد: ﴿إِن تَتَّقُواْ اللَّهَ يَجْعَل لَّكُمْ فُرْقَاناً﴾ این علم هم اکتسابی است، ولی ابزار آن تقواست.

نظر برخی از بزرگان

• برخی از علما مانند سیدمرتضی به تبع شیخ مفید، علم مستفاد را علم مُحدَث می دانند یعنی علمی که از ابتدا نبوده و سپس ایجاد شده است. علم مستفاد اگر چه اصالتا برای اشاره به علوم غیرذاتی به کار می‌رود و معنای آن نفی ذاتی بودن علم امام است؛ اما به طور ضمنی به موهوبی بودن این علوم نیز اشاره دارد. در روایات آمده است ارواح امامان(ع) در هر شب جمعه به عرش الهی عروج می‌کند و باز نمی‌گردند، مگر با علمی مستفاد. این علم هرچه باشد و به هر اندازه باشد، علمی موهوبی است؛ زیرا به روش‌های عادی قابل اکتساب نیست و مخصوص امامان (ع) است.

پرسش‌های وابسته

• علم اکتسابی یا علم مستفاد معصوم چیست؟ (پرسش)

جستارهای وابسته

منبع‌شناسی جامع علم معصوم

• کتاب‌شناسی علم معصوم؛
• مقاله‌شناسی علم معصوم؛
• پایان‌نامه‌شناسی علم معصوم.

منابع

• هاشمی، سید علی، ماهیت علم امام بررسی تاریخی و کلامی
• هاشمی، سید علی، ویژگی‌های علوم ائمه از دیدگاه علمای امامیه
• حسینی شاهرودی، سید مرتضی، آشنایی با عرفان اسلامی

پانویس

 با کلیک بر فلش ↑ به محل متن مرتبط با این پانویس منتقل می‌شوید: