صبر در فقه سیاسی

از امامت‌پدیا، دانشنامهٔ امامت و ولایت

نسخه‌ای که می‌بینید نسخه‌ای قدیمی از صفحه‌است که توسط Heydari (بحث | مشارکت‌ها) در تاریخ ‏۱۶ دسامبر ۲۰۲۱، ساعت ۱۸:۵۹ ویرایش شده است. این نسخه ممکن است تفاوت‌های عمده‌ای با نسخهٔ فعلی بدارد.

اين مدخل از زیرشاخه‌های بحث صبر است. "صبر" از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود:

مقدمه

صبر به معنای تحمل‌ کردن، خودداری ‌کردن، خود نگهداری و امساک در ضیق و سختی[۱]، در مقابل "جَزَع"[۲]. اصل آن به معنای حبس[۳]، حفظ و خود نگهداری[۴] (از اضطراب و بی‌قراری). ﴿رَبَّنَا أَفْرِغْ عَلَيْنَا صَبْرًا وَثَبِّتْ أَقْدَامَنَا[۵]. "صبر" به اعتبار موضوعات و متعلق آن سه قسم دارد[۶]:

  1. صبر در عمل به وظایف (صبر بر طاعت): ﴿فَاعْبُدْهُ وَاصْطَبِرْ لِعِبَادَتِهِ[۷].
  2. صبر در معصیت: صبر در ترک و اجتناب از آنچه عمل به آن نهی شده است؛ مانند محرمات، معاصی و منکرات ﴿إِنَّهُ مَنْ يَتَّقِ وَيَصْبِرْ فَإِنَّ اللَّهَ لَا يُضِيعُ أَجْرَ الْمُحْسِنِينَ[۸].
  3. صبر در بلا و مصیبت: ﴿وَاصْبِرْ عَلَى مَا أَصَابَكَ[۹].

صبر در قرآن کریم، آیینه تمام‌نمای انسان کامل در رفتار و عمل فردی و اجتماعی اوست. صبر و ایستادگی و مقاومت، عامل اصلی پیروزی امت‌ها در عرصه‌های مختلف اجتماعی، سیاسی، نظامی و... است. نمونه قرآنی پیروزی مؤمنان با صبر در جنگی نابرابر، مقابله طالوت و جالوت است که یکی در جبهه حق و دیگری در جبهه باطل بود. لشکر کوچک طالوت که حضرت داود(ع) نیز میان آنان بود، هنگاهی که شوکت و عظمت لشکر جالوت را دیدند، از خدای خود صبر و ظفر استدعا کردند: ﴿وَلَمَّا بَرَزُوا لِجَالُوتَ وَجُنُودِهِ قَالُوا رَبَّنَا أَفْرِغْ عَلَيْنَا صَبْرًا وَثَبِّتْ أَقْدَامَنَا وَانْصُرْنَا[۱۰] و خداوند با قتل جالوت به دست حضرت داود(ع) به آنان ظفر و پیروزی بخشید: ﴿فَهَزَمُوهُمْ بِإِذْنِ اللَّهِ وَقَتَلَ دَاوُدُ جَالُوتَ[۱۱].

در فرهنگ قرآنی، صبر عامل ثبات و پایداری و زمینه‌ساز نصر و پیروزی است [۱۲].[۱۳]

جستارهای وابسته

منابع

پانویس

  1. حسین راغب اصفهانی، مفردات الفاظ القرآن، ص۴۷۴.
  2. ابن‌منظور، لسان العرب، ج۴ ص۴۳۸.
  3. ابن‌فارس، معجم مقاییس اللغة، ج۳، ص۳۲۹.
  4. حسن مصطفوی، التحقیق فی کلمات القرآن الکریم، ج۶، ص۱۸۲.
  5. «و چون با جالوت و سپاه وی رویاروی شدند گفتند: پروردگارا! ما را از شکیب، سرشار کن و گام‌های ما را استوار دار و ما را بر کافران پیروز گردان» سوره بقره، آیه ۲۵۰.
  6. حسن مصطفوی، التحقیق فی کلمات القرآن الکریم، ج۶، ص۱۸۲-۱۸۳.
  7. «پروردگار آسمان‌ها و زمین است و آنچه میان آنهاست پس او را بپرست و در پرستش او شکیبایی کن» سوره مریم، آیه ۶۵.
  8. «هر کس پرهیزگاری ورزد و شکیبایی کند بی‌گمان خداوند پاداش نیکوکاران را تباه نمی‌گرداند» سوره یوسف، آیه ۹۰.
  9. «آنچه بر سرت آید شکیب کن» سوره لقمان، آیه ۱۷.
  10. «و چون با جالوت و سپاه وی رویاروی شدند گفتند: پروردگارا! ما را از شکیب، سرشار کن و گام‌های ما را استوار دار و ما را بر کافران پیروز گردان» سوره بقره، آیه ۲۵۰.
  11. «پس آنان را به اذن خداوند تار و مار کردند و داود جالوت را کشت» سوره بقره، آیه ۲۵۱.
  12. وهبة بن مصطفی زحیلی، التفسیر المنیر، ج۲، ص۴۲۹.
  13. نظرزاده، عبدالله، فرهنگ اصطلاحات و مفاهیم سیاسی قرآن کریم، ص: ۳۸۳-۳۸۴.