الگو:صفحهٔ اصلی/مدخل برگزیده
امام علی بن ابی طالب(ع) سیزدهم ماه رجب، سی سال پس از عام الفیل در مکه و درون کعبه معظمه به دنیا آمد. پدر ایشان ابوطالب و مادرش فاطمه بنت اسد بود. نام ایشان علی است و کنیه‌های متعددی داشته است مانند: ابوالحسن، ابوالحسنین، ابوالسبطین و ابوتراب. القاب فراوان امام علی(ع) همگی بر مدح و شخصیت والای ایشان دلالت دارد مانند: امیرالمؤمنین، المرتضی، یعسوب الدین، قسیم الجنة و النار، الفاروق و ... .
فضائل فراوانی برای امیرالمؤمنین (ع) بیان شده است، برخی از این فضائل که از پیامبر(ص) نقل شده عبارت‌اند از: علی(ع) بهترین بشر؛ تقسیم‌کننده بهشت و دوزخ؛ اولین حامی پیامبر در یوم الانذار؛ فدایی رسول خدا(ص) در لیلة المبیت؛ برادری پیامبر؛ شجاعت بی نظیر؛ سخاوت و ایثار و ... .
دوران کودکی امام با قطحی در مکه هم‌زمان شد، به‌گونه‌ای که زندگی بر ابوطالب سخت می‌گذشت، به همین دلیل سرپرستی علی(ع) را پیامبر(ص) بر عهده گرفت و بدین ترتیب تربیت او از کودکی برعهده پیامبر(ص) نهاده شد. امام علی (ع) در غار حرا و هنگام بعثت پیامبر(ص) در کنار آن حضرت حضور داشت و صدای ناله شیطان را هنگام نزول وحی شنید. به اتفاق نظر تمام مسلمین او نخستین کسی بود که به پیامبر ایمان آورد و در روزی که پیامبر(ص) مأمور شد دعوت خود را نسبت به خویشاوندان علنی کند، ایمان خود را به پیامبر اظهار کرد و به صراحت برای یاری پیامبر اعلام آمادگی کرد و پیامبر هم او را وصیّ و جانشین خود خواند.
بعد از بعثت پیامبر اکرم (ص) امیرالمؤمنین لحظه‌ای همراهی و تبعیت محض از پیامبر اکرم(ص) را رها نکرد. در "لیلة المبیت" یعنی شب توطئۀ قریش برای کشتن پیامبر، در بستر آن حضرت خوابید و زمینۀ هجرت پیامبر(ص) به مدینه را فراهم ساخت.
در سال دوم هجرت، با دختر پیامبر، فاطمه(ع) ازدواج کرد. در کنار پیامبر به دفاع از اسلام و مبارزه با مشرکان و منافقان پرداخت و در همۀ غزوات صدر اسلام مانند جنگ بدر، جنگ احد و ... ـ جز تبوک ـ شرکت جست و بارها زخم برداشت و تا مرز شهادت پیش رفت.
رسول خدا(ص) در مسیر بازگشت از آخرین حج عمر خویش در غدیر خم، علی(ع) را به جانشینی خود تعیین فرمود و همه با آن حضرت بیعت کردند.
مهمترین رویداد پس از رحلت پیامبر اسلام(ص) تشکیل شورای سقیفه و کنار گذاشتن امام علی(ع) از خلافت بود که پیامبر بارها در یوم الانذار، منزلت و غدیر از آن یاد کرده بود. هر چند در عصر خلفا، علی(ع) قدرت و حکومت نداشت، اما خدمات بسیار ارزنده‌ای را به امت اسلامی ارائه کرد و دست از یاری اسلام و مسلمانان برنداشت.
پس از کشته شدن خلیفۀ سوم، مردم به سوی امام علی(ع) هجوم آوردند، امام با اصرار مردم و تمام شدن حجت، خلافت را قبول کردند. ایشان در دوران کوتاه حکومت با سه گروه روبرو بود: ناکثین که جنگ جمل را علیه امام به راه انداختند؛ معاویه و لشکریان او که قاسطین بودند و جنگ صفین را به راه انداختند و گروه سوم خوارج بودند که به دلیل کوته‌بینی در مقابل امام قرار گرفتند و جنگ نهروان را به امام تحمیل کردند.
امام علی(ع) در سحرگاه نوزدهم ماه مبارک رمضان سال چهل هجری در محراب مسجد کوفه با ضربت شمشیر ابن ملجم مرادی مجروح شد و دو روز بعد در شب بیست و یکم ماه رمضان در حالی که شصت و سه سال از عمر ایشان می‌گذشت به شهادت رسید.