نجف اشرف

این مدخل از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود:

نجف اشرف در حدیث - نجف اشرف در کلام اسلامی

در این باره، تعداد بسیاری از پرسش‌های عمومی و مصداقی مرتبط، وجود دارند که در مدخل نجف اشرف (پرسش) قابل دسترسی خواهند بود.

نجف که مرقد امیر المؤمنین(ع) در آن است یکی از شهرهای عراق نزدیک کوفه است. این شهر از زمان طوفان نوح بود. آن سرزمین بلند را که آب آن را نمی‌گرفت و به کوفه وصل بود نجف می‌گفتند.

مقدمه

• نجف، مخفف نی جفّ است: یعنی دریا خشک شد. نام‌های دیگر این منطقه، غریّ، وادی السّلام، براثا، جودی، ربوه، طور، مشهد، حیره و ظهر الکوفه بود. طبق روایات، نجف مهبط اولیای خدا و خانۀ هجرت انبیا و محلّ قرار کشتی نوح بوده و ابراهیم خلیل در این سرزمین زیسته است. علی(ع) نگاهی به آن وادی مرتفع پشت کوفه (ظهر الکوفه) افکند و فرمود: چه‌قدر منظره‌ات زیبا و ژرفای درونت پاکیزه و معطّر است. خدایا قبر مرا در این سرزمین قرار بده وقتی در سال ۴۰ هجری حضرت امیر شهید شد، امام حسن و امام حسین(ع) طبق دستور آن حضرت، پیکرش را شبانه و پنهانی تشییع کردند و در بقعه و مرقد پاکش در نجف به خاک سپردند تا خوارج نسبت به بدن مطهر او جسارت نکنند، جایی که چند کیلومتر از کوفه فاصله داشت. قبر آن حضرت مدت‌های مدیدی پنهان بود و جز خواص شیعه کسی از آن خبر نداشت. پس از آشکار شدن جای قبر امیر المؤمنین در نجف در عصر هارون الرشید، در نجف آبادانی و عمارت‌ها در اطراف مرقد مقدّس از سال ۱۷۰ هجری شروع شد و علویان بخصوص شیعیان آنجا ساکن شدند و با گذشت زمان آبادتر و پرجمعیّت‌تر شد و یک قرن نگذشته بود که در نجف، غیر از شیعیان بیش از ۱۹۰۰ نفر از سادات علوی می‌زیستند و بتدریج رونق بیشتری یافت و در قرن هفتم و هشتم، در عصر حکومت‌های شیعی جلایری و ایلخانی در عراق، رونق درخشانی یافت و با صرف مبالغ هنگفت، در آنجا مدرسه‌ها، مساجد، تکیه‌ها و.۰. احداث شد. در قرون گذشته و اولیه به نجف مشهد امیر المؤمنین یا مشهد علی هم می‌گفتند. نام این سرزمین چو "غریّ" هم بوده، به ساکن یا اهل آنجا "غروی" گفته می‌شد. در روایات، با نام‌های الطور، الظهور، الجودی، الربوه، بانقبا، وادی السّلام و اللسان هم از آن یاد شده است. با گذشت زمان، نجف به شهری آباد تبدیل شد که عاشقان حق و شیفتگان اهل بیت به آنجا روی آوردند. شیخ طوسی در قرن پنجم حوزۀ علمیه نجف را تأسیس کرد و این شهر، مهد علم و کانون معارف اهل بیت گشت و از حوزۀ هزارسالۀ نجف، هزاران دانشمند و فقیه و محدّث برخاست. قبر بسیاری از علمای اسلام در نجف است، کسانی چون: شیخ طوسی، علامه حلی، مقدس اردبیلی، بحر العلوم، نراقی، صاحب جواهر، شیخ مرتضی انصاری، میرزای شیرازی، محقق ثانی، میرداماد، شیخ جعفر شوشتری، محمد کاظم خراسانی، محمد کاظم یزدی، میرزا حسین نوری، علامه امینی، آیت اللّه حکیم و ده‌ها چهرۀ برجسته و معروف دیگر. امروز نجف، هم یک شهر مقدّس و زیارتی است، هم بعد علمی و حوزۀ دیرپای آن، شهرۀ آفاق است و هم در سده‌های اخیر تربیت‌کنندۀ صدها فقیه و مرجع تقلید بوده است. امام خمینی سال‌های تبعیدی خود را در نجف گذراند و پایه‌های نظری حکومت اسلامی و ولایت فقیه را در درس‌های خارج فقه این حوزه استوار ساخت. نجف به عنوان یک دانشگاه عظیم علمی دینی با ریشه‌های کهن و تأثیرات روشن در زمینۀ فقه و اصول و ادبیات و فرهنگ دینی به شمار می‌رود و مدارس علمی متعدّد و کتابخانه‌های غنی و معتبر دارد. حرم امیر المؤمنین در این شهر، در طول قرون بارها تجدیدبنا و مرمّت شده است. ، مساجد تاریخی، مدارس دینی و کتابخانه‌های عظیم و ارزشمند دارد. روایات فراوانی در فضیلت این شهر آمده است، از جمله خود امام علی(ع) فرموده است: أوّل بقعة عبد اللّه علیها ظهر الکوفة، لمّا أمر اللّه الملائکة أن یسجدوا لآدم فسجدوا فی ظهر الکوفة این شهر، همواره قداست و حرمت داشته و پناهگاه دوستداران اهل بیت و شیعیان جهان بوده است. متأسّفانه در اشغال کشور عراق توسط نیروهای آمریکایی و به دنبال مقاومت دلیرانۀ شیعیان غیور در شهرهای مختلف عراق از جمله بر ضدّ نیروهای اشغالگر در تابستان ۱۳۸۳ ش. چندین‌بار مورد هجوم هوایی و زمینی ارتش آمریکا قرار گرفت و خون‌های بسیاری از شیعیان مدافع شهر و حرم بر زمین ریخت و بارها قبرستان قدیمی وادی السّلام و محدودۀ قدیم نجف و اطراف حرم مقدس، بمباران و گلوله‌باران شد و خسارت‌ها و ویرانی‌هایی بر این شهر و حرم حضرت امیر(ع) وارد گشت. پرداختن به نجف و شخصیت‌ها، اماکن، تاریخ و سابقه‌اش در این مختصر نمی‌گنجد

منابع

• محدثی، جواد، فرهنگ غدیر.