معجزه علم معصوم
معجزه، کاری است که بشر به طور عادی و معمولی قادر به انجام آن نیست و لذا دلیل ارتباط انسان با خدا و شاهدی محکم بر صحّت ادّعای نبوت یا امامت میشود. اگر اثبات رسالت پیامبر نیازمند این باشد که وی از باب اعجاز، علم غیب بداند و از غیب خبر دهد، باید توانایی آن را داشته باشد و چون امامت، خلافت از رسول است، بنابراین اگر لازمۀ اثبات امامت آنان نیز داشتن علم غیب باشد، قطعاً واجد آن خواهند بود.
معناشناسی معجزه
معجزه، کاری است که بشر به طور عادی و معمولی قادر به انجام آن نیست و لذا دلیل ارتباط انسان با خدا و شاهدی محکم بر صحّت ادّعای نبوت یا امامت میشود. معجزه بر چند نوع است، یکی از آنها خبرهای غیبی و اطلاع از عالم غیب است که اگر پیغمبر از خدا درخواست کند و بخواهد تا از ماجرایی یا ماجراهایی از غیب آگاه شود، خدای متعال او را آگاه می‌کند. معجزه بودن امور خارق‌العاده پیامبران گذشته، معنایی جز ناتوانی بشر از همانندآوری ندارد. معجزه مانند هر پدیدۀ دیگر نیاز به علت دارد. اعجاز، یک عمل طبیعی نیست بلکه مربوط به غیب این جهان است و کار خداوند است که به دست آنها انجام میگیرد. معجزه در هر قالبی که ظهور کند برای اثبات مدعای پیامبر، مبنی بر ارتباط با خدا و عالم غیب است و در این جهت، هیچ تفاوتی بین معجزات نیست[۱].
معجزه و کرامت و علم غیب معصوم
اگر اثبات رسالت پیامبر نیازمند این باشد که وی از باب اعجاز، علم غیب بداند و از غیب خبر دهد، باید توانایی آن را داشته باشد و چون امامت، خلافت از رسول است، بنابراین اگر لازمۀ اثبات امامت آنان نیز داشتن علم غیب باشد، قطعاً واجد آن خواهند بود. البته این در رسول به عنوان معجزه و در غیر او به عنوان کرامت خواهد بود. علم امام را از این نظر که آن را از منبعی فرا عادی دریافت می‌کند نه از راه حواس و فکر و حدس، یک نوع کرامت و معجزه می‌دانند؛ زیرا از اموری خبر می‌دهند که از دسترس عقل بشری خارج‌اند و جز از راه وحی و الهام به این سنخ از آگاهی نمی‌توان رسید. حَمّاد از امام صادق(ع) نقل کرده که حضرت فرمودند: «نحن و الله نعلم ما فی السموات و ما فی الأرض و ما فی الجنة و ما فی النار و ما بین ذلک» حماد می‌گوید از این فرمایش حضرت مبهوت شدم، به ایشان نگریستم که حضرت خطاب به من سه بار فرمود: «ان ذلک فی کتاب الله»[۲].[۳]
معجزه و علم غیب پیامبر، دائمی یا مقطعی
باید توجه داشت دربارۀ معجزه داشتنن پیامبران دو نظریه وجود دارد، برخی قائل‌اند پیامبران معجزه داشته و خداوند به آنها علم غیب داده است، منتها به صورت مقطعی و زمانی است که بدان نیاز دارند، اما بر اساس آیات قرآن[۴] صحیح آن است که گفته شود توانایی پیامبران و علم غیب آنها همیشگی و مستمر است[۵].
نتیجه گیری
آنچه در تاریخ و سیرۀ پیامبر اسلام(ص) و اهل بیت(ع) ثابت و مسلم است، وجود إخبارات غیبی آنان است که به عنوان معجزه و کرامت قابل تبیین است[۶].
پرسش‌های وابسته
منبع‌شناسی جامع علم معصوم
منابع
پانویس
- ↑ ر.ک: مصباح یزدی، محمد تقی، قرآن‌شناسی، ص۱۳۱؛ مهری، سید مرتضی، آگاهی‌های غیبی، ماهنامه پاسدار اسلام، ش ۱۵۵؛ سلطانی، مصطفی، امامت از دیدگاه امامیه و زیدیه، ص۷۲.
- ↑ صفار قمی، محمد بن حسن، بصائر الدرجات، ص۱۲۸.
- ↑ ر.ک: مهدی‌فر، حسن، علوم اهل بیت ویژگی‌ها ابعاد و مبادی آن، ص۸۲ ـ ۸۷؛ زرین‌جویی، عین‌الله، مسئله علم امام در آثار دانشمندان معاصر شیعی، ص۷۰.
- ↑ مانند آیۀ ۴۹ آل عمران، آیۀ ۳۹ سورۀ صاد و آیۀ ۱۰ سورۀ سبأ.
- ↑ ر.ک: موسوی حصینی، سید عبدالرحیم، آگاهی امامان از غیب، ص۴۸ ـ ۵۱.
- ↑ ر.ک: مهدی‌فر، حسن، علوم اهل بیت ویژگی‌ها ابعاد و مبادی آن، ص۸۲ ـ ۸۷.