اصول دین در فقه اسلامی
این مدخل زیرشاخهٔ بحث اصول دین است. اصول دین از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود: اصول دین در فقه اسلامی - اصول دین در کلام اسلامی - اصول دین در معارف و سیره رضوی - اصول دین در معارف و سیره حسینی - پرسش مرتبط نداردمقدمه
«اصول دین» پایه‌های اعتقادی دین.
عنوان اصول دین، مقابل فروع دین، اصطلاحی کلامی است و به ارکان اعتقادی ـ که اساس دین را تشکیل می‌دهند و مسلمانی بدون اقرار به آنها تحقّق نمی‌یابد و انکار هر یک از آنها موجب کفر می‌شود ـ اطلاق می‌گردد.
با آنکه اصطلاح اصول و فروع دین شهرت بسیاری دارد، لکن در قرآن کریم و روایات چیزی به عنوان تقسیم‌بندی معارف دینی به اصول و فروع وجود ندارد و این امر نشان می‌دهد که این دو اصطلاح را برخی متکلّمان وضع کرده‌اند.
در تعداد اصول دین میان متکلّمان امامی اختلاف نظر وجود دارد. مشهور، آن را شامل سه اصل می‌دانند: توحید (اقرار به یگانگی خداوند متعال و نفی هر گونه شریک برای او)، نبوّت (اقرار به پیامبری حضرت محمّد(ص) و آنچه از سوی خدا آورده است) و معاد (اعتقاد به زندگی جاودانه سرای دیگر). امّا عدل (اعتقاد به عدالت خداوند و نفی هر گونه ظلم از او) و امامت (اقرار به امامت و ولایت دوازده پیشوای معصوم(ع)) جزء اصول مذهب شیعه امامی است. از این عنوان در باب اجتهاد و تقلید و طهارت، سخن رفته است.
در اصول دین تقلید جایز نیست و تحصیل علم و یقین به آن بر هر مکلّفی واجب ـ به وجوب عقلی نه شرعی ـ است. حصول یقین از غیر راه استدلال و برهان عقلی نیز کفایت می‌کند هرچند قول به وجوب تحصیل علم و یقین استدلالی به برخی نسبت داده شده است.[۱]
انکار هریک از اصول دین موجب کفر می‌گردد؛ خواه از روی عناد و لجاجت باشد یا به جهت شبهه‌ای که برایش پدید آمده است.[۲] انکار امامان یا یکی از آنان بنابر قول مشهور موجب کفر نمی‌گردد. البته برخی تصریح کرده‌اند که اگر فرد شیعی منکر ضروری مذهب خویش شود کافر می‌گردد.[۳] تقیّه در اصول دین و مذهب برای حفظ جان، مشروع است[۴].[۵]
منابع
پانویس
- ↑ مستمسک العروة، ج ۱، ص۱۰۳ ـ ۱۰۴؛ التنقیح (الإجتهاد و التقلید)، ص۴۱۱
- ↑ کتاب الطهارة (شیخ انصاری) (ق)، ج ۲، ص۳۵۵
- ↑ جواهرالکلام، ج۴۱، ص۶۰۲
- ↑ حاشیة مجمع الفائدة، ص۷۳۰.
- ↑ هاشمی شاهرودی، سید محمود، فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت ج۱، صفحه ۵۶۷ -۵۷۰.