بحث:آیا اعتقاد و امید به تحقق وضع مطلوب از ارکان انتظار و وظایف منتظران است؟ (پرسش)

رابطه بین امید به آینده و انتظار

• یکی از ارکان مهم و اساسی که منتظران باید آن را جز وظایفشان قرار دهند، اعتقاد داشتن برای وضع مطلوب در آینده است، چرا که اعتقاد به وضع مطلوب در آینده با انتظار و آینده نگریِ مثبت رابطه‌ای اصولی دارد، زیرا کسانی که اعتقادی به به بهبودی وضع جهان ندارند نمی‌توانند انتظار روزهای خوش و نورانی را بکشند اما آنان که این اعتقاد دارند دارند به طور قطع انتظار آن روزها را می‌‌کشند.
• اینکه می‌‌بینیم اسلام با یأس مبارزه کرده و آن را در حکم کفر قرار داده، برای همین نکته است که جوامع اسلامی را از شکست‌های درونی و معنوی و روحی و شکست‌های بیرونی و پیامدهای ویرانگر آن نجات دهد و امید، آرزو، آرمان خواهی و انتظارگرایی را در دل انسان‌ها زنده کند اسلام به ما می‌آموزد که در برابر حوادث، فشارها و کج‌روی‌ها نباید مأیوس گشت چنانکه امام علی(ع) فرمود: «"قَتَلَ الْقُنُوطُ صَاحِبَهُ"» یأس، مأیوس را می‌‌کشد.
• بنابراین منتظرِ معتقد به آیندۀ روشن، شایسته نیست در برابر فشار حوادث و رویدادهای غیرانسانی و فاسد تاریخ سکوت کند و از هر تحولی، مایوس شود و فکرکند تیرگی‌ها، پلیدی‌ها، ظلم‌ها، ستم‌ها، فقرها، نادانی‌ها و نابسامانی‌ها و... دایمی و زوال ناپذیرند و هرگونه تلاش و کوششی برای تغییر راه زندگی را بیهوده و بی‌فایده ببیند؛ بلکه براساس وظیفه ای که بر عهده اش است یعنی اعتقاد به آینده ای مطلوب، باید به نویدهای الهی چشم بدوزد و بداند تمامی کژی‌ها و کاستی‌ها، ظلم‌ها و ستم‌ها، فقرها و گرسنگی‌ها، کفرها و گمراهی‌ها، جهل‌ها و نادانی‌ها سرانجام پایان می‌پذیرد و علل و عوامل آن از بین می‌‌رود و حق مطلق بر جهان حاکم گشته و روشنایی بر تیرگی غلبه خواهد کرد و زنجیرها ظلم پاره می‌شود و محرومیت‌ها به پایان می‌رسد.
• به همین دلیل، امید و انتظار و خوش بینی برای شخص منتظر تأثیرهای ژرف و ریشه‌ای دارد و انسان منتظر باید به وسیلۀ این اهرم قدرتمند با هرگونه سستی و بی‌میلی مبارزه کند.

ظرفیت‌های فکری انسان

• در واقع می‌‌توان گفت اعتقاد برای تحقق وضع مطلوب و تلاش برای گذر از وضع موجود و قرار گرفتن در وضع مطلوب در شکل‌گیری ارکان انتظار منتظر، نقش اساسی دارد چرا که انسان، به دلیل دارا بودن ظرفیت‌های فراوان، همواره برای رشد فکری و معنوی خود در تلاش است و چون این امر در زمان غیبت به دلیل نبودن امام بسیار سخت یا شاید بتوان گفت در مواقعی ناممکن است به همین دلیل به امید آینده ای مطلوب به انتظار می‌‌نشیند. امید به آینده ای که در آن مردم جهان از بیدادگری، استبداد و فشار نجات پیدا می‌‌کنند و اضطراب ها، ناامنی‌ها و افکارهای خبیث ضد انسانی از بین می‌‌رود.
• در واقع می‌‌توان گفت اعتقاد برای تحقق وضع مطلوب و تلاش برای گذر از وضع موجود و قرار گرفتن در وضع مطلوب در شکل‌گیری ارکان انتظار منتظر، نقش اساسی دارد چرا که انسان، به دلیل دارا بودن ظرفیت‌های فراوان، همواره برای رشد فکری و معنوی خود در تلاش است و چون این امر در زمان غیبت به دلیل نبودن امام بسیار سخت یا شاید بتوان گفت در مواقعی ناممکن است به همین دلیل به امید آینده ای مطلوب به انتظار می‌‌نشیند. امید به آینده ای که در آن مردم جهان از بیدادگری، استبداد و فشار نجات پیدا می‌‌کنند و اضطراب ها، ناامنی‌ها و افکارهای خبیث ضد انسانی از بین می‌‌رود.

رابطه امید و اعتقاد به وضع مطلوب

• اما آیا امید داشتن به آینده ای مطلوب همان اعتقاد به آیندۀ مطلوب است. در جواب باید گفت علاقه داشتن به وضع مطلوب، غیر از اعتقاد به آیندۀ مطلوب است، این علاقه، هر چند می‌تواند اثر آن اعتقاد باشد، اما خودش فی نفسه حقیقت دیگری دارد زیرا باعث می‌‌شود اعتقاد انسان لذت‌بخش شود. در واقع می‌‌توان گفت وقتی یک عقیده، به عرصۀ علاقه راه پیدا می‌کند، مانند خونی که از قلب در همۀ رگ‌ها جاری می‌شود، حیات‌بخش خواهد شد و انسان با تمام وجود گرمای آن را احساس خواهد کرد.
• البته ممکن است در بعضی اوقات این حیات بخشی تبدیل به ممات بخشی شود چرا که گاهی ممکن است اعتقاد درونی شخص ناثواب باشد در این صورت امید و آرزویی که زادۀ همین اعتقاد است فاسد و بی اثر می‌‌شود، زیرا رابطۀ بین اعتقاد و امید یک رابطۀ درونی است و امید و آرزوی هر شخص براساس اعتقاداتش بسته می‌‌شود.
• در واقع آرزوهای هر انسان، ارتباط مستقیمی با روح و اعتقادات شخص دارد و به خوبی نشانگر عالم درون او می‌باشد، تا آنجا که یکی از بهترین راه‌های شناخت اعتقادات هر فرد، شناخت آرزوهای اوست. حال و هوای هر کس را می‌توان از روی آرزوهایش تشخیص داد.
• نکته ای که در اینجا قابل ذکر است این است، آیا اعتقاد، زادۀ علاقه و آرزوهاست یا علائق، زاده اعتقادات؟ در جواب می‌‌توان گفت فرقی نمی‌کند اعتقاد را مقدمۀ علائق بدانیم، که در این صورت اعتقاد فرع خواهد بود و علائق اصل می‌شود؛ یا اینکه عقیده را اصل بدانیم و علائق را میوۀ آن قلمداد کنیم، که در این صورت تا آن عقیده خود را به این نتیجه نرساند، استحکام نخواهد یافت. در واقع اگر حادثه‌ای و امری محبوب انسان باشد، مطلوب او نیز قرار خواهد گرفت و اگر چیزی مطلوب او شد، تمامی تلاش‌ها و فعالیت‌های وی در راستای رسیدن به آن مطلوب صورت خواهد گرفت، لذا محبوبیت امر فرج و انتظار، انسان را به یک منتظر واقعی و یک مصلح دلسوز و یک عاشق بی‌قرار تبدیل می‌کند.
• اساساً یکی از راه‌های اثبات وجود یک اعتقاد در دل انسان، همین انتظار است، یعنی با توجه به اینکه ممکن است انسان خود را فریب دهد و علی‌غم بی‌اعتقادی، خود را معتقد بداند، اگر بخواهد میزان اعتقاد خود را دریابد، باید به محبت حاصل از آن اعتقاد نگاه کند. اشتیاق هم ثمرۀ محبت است و هر دو از ثمرات ایمان محسوب می‌شوند و از چنان جایگاه ارزشمندی در منظومۀ حقایق معنوی برخوردار هستند که امام رضا(ع) می‌فرمایند: «کسی که خدا را یاد کند ولی مشتاق ملاقاتش نباشد، خودش را مسخره کرده است». یعنی در اثر یاد خدا، طبیعتاً باید به این اشتیاق برسد و الا معلوم می‌شود در جایی از این مسیر درست عمل نکرده و یا خود را فریب داده است.

مؤلفه‌های اعتقاد و امید به آینده

• باید توجه داشت، شکل گیری این رکن و وظیفۀ اساسی شکل گیری ساده ای نیست و احتیاج به مؤلفه‌هایی دارد، مانند:

1. اعتقاد منتظر برای آینده مطلوب؛ باید همراه با باور قلبی باشد، چرا که باور قلبی، امید به آینده ای روشن را به منتظر نوید می‌‌دهد. در شرایط سختی که همه چیز، انسان را به یأس دعوت می‌کند، امید داشتن، ناشی از یک باور قلبی می‌‌تواند ما را به آیندۀ مطلوب امیدوار کند، به بیان دیگر بعد از اینکه ما به وضع موجود معترض شدیم و تصور درستی هم نسبت به وضع مطلوب پیدا کردیم، حالا باید به وقوع آن وضع مطلوب باور قلبی داشته باشیم تا بتوانیم به وسیلۀ این باور قلبی به سمت آینده مطلوب کشانده شویم.
2. اعتقاد منتظر برای آیندۀ مطلوب نباید غیر مسئولانه باشد، یعنی شخص منتظر اگر چه به وضعیت موجود، معترض است، ولی باید برای بهبود شرایط موجود به اندازۀ وسعش قدم بردارد و تنها چشم به راه آینده نباشد چرا که انتظار غیر مسئولانه به این معناست که هر اقدامی برای اصلاح جامعه قبل از ظهور مهدی(ع) اقدامی بیهوده و بی‌نتیجه است و قطعاً این نوع اعتقاد به آینده نمی‌تواند جز ارکان انتظار و وظایف منتظران باشد.

• بنابراین شخص منتظر، حالتی سازنده، فعال، پویا و تأثیرگذار دارد، وضعیت ظالمانه موجود را تاب نمی‌آورد و تلاش می‌کند تا زمینه‌های اجتماعی و فرهنگی برای ظهور امام عصر را آماده کند. او نه تنها از منظر ویژگی‌های فردی، خود را شخصی آماده برای عصر ظهور تربیت می‌کند، بلکه از منظر دانش و مهارت‌های اداری، اجتماعی، سیاسی و فرهنگی توانایی اداره جامعۀ مهدوی را دارد.
• به بیان دیگر انتظار فرج مسئولانه، به معنای باور داشتن به اهداف جامعۀ مهدوی است، منتظر مسئول، در محدودۀ قدرت و عمل خویش، تلاش در برپایی جامعه‌ای مطابق با معیارهای مهدوی را وظیفه خویش می‌داند. منتظرِ مسئول اعتقاد دارد عدالت فراگیر و آینده ای روشن تنها در سایۀ دولت مهدوی به وجود می‌‌آید، از این رو، آماده‌سازی زمینه‌های ورود به آن دوره و اعتقاد به آینده ای روشن را وظیفۀ خود می‌‌داند چنانکه امام صادق(ع) به این انتظار مسئولانه که همراه اعتقاد به آینده است اشاره کرده و فرموده است: «"لِیُعِدَّنَّ أَحَدُکُمْ لِخُرُوجِ اَلْقَائِمِ وَ لَوْ سَهْماً"»
• با این تفاصیل می‌‌توان وظیفه منتظر را با چشم انداز وسیعتری نگاه کرد، به این بیان که وظیفۀ منتظران علاوه بر اینکه همراه با اعتقاد به آیندۀ روشن است باید رکن دیگری هم در آن لحاظ شود و آن مسئولیت‌پذیری در دوره انتظار و آمادگی روحی روانی و تجربه‌اندوزی علمی و مهارتی در این دوره و زمینه‌سازی برای ظهور امام مهدی(ع) و دوره پس از ظهور است با این وجود این رکن هویت ویژه‌ای به انتظارمی دهد چراکه خمودگی و بی‌تفاوتی نسبت به آینده درآن راه ندارد.

نتیجه گیری

• بنابراین باتوجه به این که اعتقاد به وضع مطلوب از ارکان انتظار است می‌‌تواند اینچنین نتیجه گرفت که اعتقاد به وضع مطلوب از وظایف منتظران نیز است، چرا که اعتقاد به آینده مطلوب با انتظار و آینده نگریِ مثبت رابطه‌ای اصولی دارد، زیرا کسانی که ناامید برای بهبودی وضع جهان هستند نمی‌توانند انتظار روزهای خوش و نورانی را بکشند اما آنان که امید به آیندۀ مطلوب دارند به طور قطع انتظار آن روزها را می‌‌کشند.

پانویس

 با کلیک بر فلش ↑ به محل متن مرتبط با این پانویس منتقل می‌شوید: