بحث:منتظران ظهور امام مهدی در چه زمینههای باید صبر کنند؟ (پرسش)
نویسنده: آقای سالاری
پاسخ تفصیلی
شرایط خاص عصر غیبت و لزوم صبر و بردباری منتظران
- طولانی شدن دوران غیبت امام زمانS باعث غفلت و فراموشی میشود و یا باعث میشود، برخی اساساً وجود حضرت را انکار کنند، همچنین بروز حوادث پیچیده و دشوار[۱] در این دوران، یکی دیگر از مواردی است که خداوند با آن مردم را آزمایش میکند، مؤمنان در برابر آزمونهایی قرار میگیرند که بر اساس اوامر امامS باید مقاومت کنند، چراکه این سنت خداوند است. خداوند متعال در زمان غیبت، با انواع محنتها و بلاها بندگانش را امتحان میکند تا بدین وسیله بد از خوب جدا شود[۲]، همچنانکه در سوره عنکبوت فرموده است: أَحَسِبَ النَّاسُ أَنْ يُتْرَكُوا أَنْ يَقُولُوا آمَنَّا وَهُمْ لَا يُفْتَنُونَ[۳].[۴] جابر جعفی میگوید از امام باقرS پرسیدم: فرج شما کی خواهد بود؟ امام فرمود: «هرگز، هرگز، هرگز، فرج ما نخواهد بود تا اینکه غربال شوید، سپس غربال شوید، سپس غربال شوید پس از خداوند بترسید و تقوی پیشه کنید و ما خاندان رسالت را مدد رسانید. در برابر فتنههایی که پیش میآید، و البته عدهای در این آزمایش و برخورد با فتنهها هلاک میشوند، مقاومت کنید»[۵].[۶] امام کاظمS نیز میفرماید: «صاحب این امر (ولایت و امامت) غیبتی دارد که [در آن] معتقدان به امامت [هم] از اعتقاد خود برمی گردند. این مسأله (غیبت) چیزی نیست جز امتحانی از جانب خدا که خلق خود را به وسیله آن میآزماید»[۷]. لذا صبر کردن در زمان غیبت امام زمانS موضوع مهمی است که شناخت انواع آن میتواند ما را در مسیر انتظار یاری کند.
زمینههای صبر در دوران غیبت
- صبر کردن در زمان غیبت امام زمانS بر چند گونه است:
صبر بر طول غیبت، دوری از شتابزدگی و ناامیدی
- امام صادقS میفرمایند: «ظهور امام عصرS واقع نمیشود، مگر بعد از ناامیدی، نه به خدا تا اینکه تمیز داده شوید، نه به خدا تا اینکه امتحان شوید، نه به خدا تا شقاوت به شقی رسد و سعادت به سعید»[۸].[۹] همچنین حضرت در بیانی، بخشی از دوران غیبت را چنین توصیف میکنند: «توجه داشته باشید! قسم به خدا، امام شما سالهایی از روزگارتان را در غیبت خواهد بود و شما مورد آزمایش سخت قرار خواهید گرفت؛ تا آنجا که گفته شود امام زمان از دنیا رفت، کشته شد، به هلاکت رسید. به کدام دره وارد شد؟ و همانا دیدگان مؤمنان بر آن امام اشک خواهد ریخت و شما همچون کشتیهایی که گرفتار امواج دریا شده، سرنگون میگردند، سرنگون خواهید شد»[۱۰].[۱۱] حضرت علیS میفرمایند: «در برپایی حکومت عدل و حق شتاب مکنید پیش از آنکه زمان مناسب آن فرا رسد، زیرا پشیمان خواهید شد و زمان آن را دور و دراز نپندارید که دلهایتان سخت و ناامید شود»[۱۲].
- باتوجه به آنچه در این حادیث ذکر شده است، منتظران باید مسیر میانه ای را در نظر بگیرند، یعنی در عین حال که برای تحقق ظهور شرایط ویژه ای قایل هستند، این احتمال را نیز در ذهن داشته باشند که ممکن است مناسبات آن در زمان اندکی پدید آید[۱۳]، تا نه از شتاب کنندگان باشند که از طولانی شدن غیبت دلهایشان را قساوت میگیرد و در مورد امام به تردید میافتند که به گفته امام محمد تقیS[۱۴] هلاک خواهند شد و نه از ناامیدان باشند که در یأس خویش گرفتاراند[۱۵]. حضرت علیS میفرماید: «چشم به راه رسیدن فرج باشید و از کارگشایی و آسایش رسانی الهی نومید مباشید»[۱۶].[۱۷]
صبر بر آزار و اذیت دشمنان
- در عصر غیبت مؤمنان در معرض انواع آزارهای مستقیم و غیرمستقیم دشمنانشان خواهند بود و محرومیت آنان از حضور امام معصوم عصر خویش پیوسته بر مشکلاتشان میافزاید، لذا منتظران باید بر آنچه از آزار و استهزاء و تکذیب و مانند آنها از مخالفین خود میبینند صبر کنند؛ امام صادقS فرمودند: «آیا نمیدانی کسی که منتظر امر ما (حکومت ما) باشد و بر بیمها و آزارهایی که بیند شکیبایی ورزد در روز بازپسین در کنار ما خواهد بود»[۱۸]. امام حسینS نیز فرمودند: «برای او (مهدی) غیبتی است که اقوامی در آن از دین خارج شوند و گروهی بر دین ثابت قدم بمانند و آزار و اذیت میکشند و به آنها گفته میشود: این وعده (ظهور) چه وقت عملی میشود اگر راست میگویید؟ بیتردید صبر کننده در زمان غیبت، در برابر آزار و تکذیب (مخالفان) به منزلۀ جهاد کنندۀ با شمشیر در رکاب رسول اللهa است»[۱۹]؛ از این حدیث مشخص میشود یکی از مهمترین سختیهایی که منتظران باید در مقابل آن صبر کنند آزار دشمنان است[۲۰].
صبر در مقابل شبهات علیه دین
- از امام صادقS روایت شده: «برای صاحب این امر غیبتی است که متمسک در آن غیبت، بدین خود مانند کسی است که با دست خود خار درخت خاردار را بتراشد»[۲۱]. با توجه به اینکه در عصر غیبت مؤمنین از نعمت حضور امام معصوم عصر خویش بی بهرهاند، روشن است صبر و شکیبایی بسیاری لازم است که انسان در این زمان، در مقابل سمپاشیهای دشمنان بر دین خود ثابت قدم بماند. لذا همیشه باید از خدای متعال استمداد و توفیق ثبات قدمطلبید، از این روست که به مردمان آخرالزمان سفارش شده است بر خواندن دعای «یَا اللَّهُ یَا رَحْمَانُ یَا رَحِیمُ یَا مُقَلِّبَ الْقُلُوبِ ثَبِّتْ قَلْبِی عَلَی دِینِکَ»[۲۲] مداومت نمایند[۲۳].
صبر در برابر ظلم و ستم به مظلومان جهان
- صبر بر آنچه از گرفتاری مؤمنین به دست معاندین و آزار مخالفین نسبت به ایشان میبیند: از دیگر انواع صبر این است که منتظران شاهد ظلمی هستند که بر سایر مؤمنین میشود، در این مورد اگر امکان دفاع از آنان و رهایی ایشان نباشد و کاری از انسان ساخته نباشد وظیفۀ منتظران صبر و دعا کردن است[۲۴].
صبر در برابر سختی ها
- صبر بر اقسام بلاها و محنتهایی که بر انسان وارد میشود: انسان به ماهو انسان، در سختی و شدائد است، بعضی از مشکلات و سختیهای زندگی او در این آیه شریفه یاد گردیده که خدای تعالی میفرماید: وَلَنَبْلُوَنَّكُمْ بِشَيْءٍ مِنَ الْخَوْفِ وَالْجُوعِ و ...[۲۵] بنابراین لازم است منتظران علاوه بر مشکلات و سختیهایی که در مسیر انتظار وجود دارد به مصائبی که فارغ از دین و مذهب و نژاد و ملیت بر سر راه انسان است توجه داشته باشند و بدانند که این موضوع یک اصل اجتناب ناپذیر برای همه انسانها است؛ چرا که لَقَدْ خَلَقْنَا الْإِنْسَانَ فِي كَبَدٍ[۲۶].[۲۷]
پانویس
- ↑ ر.ک. شرفی جم، محمد رضا، آثار تربیتی فرهنگ انتظار در تقابل با چالشهای جدید خانواده، ص ۱۰۹.
- ↑ ر.ک. تونهای، مجتبی، موعودنامه، ص۴۵۱؛ هدایتنیا، فرجالله، ابعاد انتظار در قرآن کریم و روایات، ص۱۱۷-۱۱۸.
- ↑ «آیا مردم پنداشتهاند همان بگویند ایمان آوردهایم وانهاده میشوند و آنان را نمیآزمایند؟» سوره عنکبوت، آیه ۲.
- ↑ ر.ک. تونهای، مجتبی، موعودنامه، ص۴۵۱.
- ↑ «هَیْهَاتَ هَیْهَاتَ لَا یَکُونُ فَرَجُنَا حَتَّی تُغَرْبَلُوا ثُمَّ تُغَرْبَلُوا ثُمَّ تُغَرْبَلُوا»؛ مجلسی، محمدباقر، بحارالانوار، ج۵۲، ص۱۱۳.
- ↑ ر.ک. هدایتنیا، فرجالله، ابعاد انتظار در قرآن کریم و روایات، ص۱۱۷-۱۱۸.
- ↑ ر.ک. شرفی جم، محمد رضا، آثار تربیتی فرهنگ انتظار در تقابل با چالشهای جدید خانواده، ص ۱۰۹.
- ↑ «قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِS: یَا مَنْصُورُ إِنَّ هَذَا الْأَمْرَ لَا یَأْتِیکُمْ إِلَّا بَعْدَ إِیَاسٍ وَ لَا وَ اللَّهِ حَتَّی تُمَیَّزُوا وَ لَا وَ اللَّهِ حَتَّی تُمَحَّصُوا وَ لَا وَ اللَّهِ حَتَّی یَشْقَی مَنْ یَشْقَی وَ یَسْعَدَ مَنْ یَسْعَدُ»؛ کلینی، محمد بن یعقوب، اصول کافی، ج۱، ص۳۰۲.
- ↑ ر.ک. هدایتنیا، فرجالله، ابعاد انتظار در قرآن کریم و روایات، ص۱۱۷-۱۱۸.
- ↑ بنی هاشمی، سید محمد، معرفت امام عصرS، ص ١٩٧.
- ↑ ر.ک. شرفی جم، محمد رضا، آثار تربیتی فرهنگ انتظار در تقابل با چالشهای جدید خانواده، ص ۱۰۹؛ هدایتنیا، فرجالله، ابعاد انتظار در قرآن کریم و روایات، ص۱۱۷-۱۱۸.
- ↑ «لَا تُعَاجِلُوا الْأَمْرَ قَبْلَ بُلُوغِهِ فَتَنْدَمُوا وَ لَا یَطُولَنَّ عَلَیْکُمُ الْأَمَدُ فَتَقْسُوَ قُلُوبُکُمْ»؛ مجلسی، محمدباقر، بحار الانوار، ج۵۲، ص ۱۲۳، ح ۷.
- ↑ ر.ک. تونهای، مجتبی، موعودنامه، ص۴۵۱؛ مهدویفرد، میرزا عباس، فلسفه انتظار، ص۱۶۸-۱۷۰.
- ↑ از امام محمد تقیS درباره امام بعد از امام حسن عسکریS سؤال شد حضرت گریه شدیدی کردند آنگاه فرمودند: "و عجلهکنندگان هلاک شوند و تسلیمشوندگان، نجات یابند"[۳].
- ↑ ر.ک. تونهای، مجتبی، موعودنامه، ص۴۵۱.
- ↑ "انْتَظَرُوا الْفَرَجَ وَ لَا تَیْأَسُوا مِنْ رَوْحِ اللَّهِ"؛ مجلسی، محمدباقر، بحار الانوار، ج۵۲، ص ۱۲۳، ح ۷.
- ↑ ر.ک. مهدویفرد، میرزا عباس، فلسفه انتظار، ص۱۶۸-۱۷۰.
- ↑ «أَلَا تَعْلَمُ أَنَّ مَنِ انْتَظَرَ أَمْرَنَا وَ صَبَرَ عَلَی مَا یَرَی مِنَ الْأَذَی وَ الْخَوْفِ هُوَ غَداً فِی زُمْرَتِنَا»؛ مجلسی، محمدباقر، بحارالانوار، ج ۵۲، ص ۲۵۴.
- ↑ «لَهُ غَیْبَةٌ یَرْتَدُّ فِیهَا أَقْوَامٌ وَ یَثْبُتُ فِیهَا عَلَی الدِّینِ آخَرُونَ فَیُؤْذَوْنَ وَ یُقَالُ لَهُمْ مَتی هذَا الْوَعْدُ إِنْ کُنْتُمْ صادِقِینَ أَمَا إِنَّ الصَّابِرَ فِی غَیْبَتِهِ عَلَی الْأَذَی وَ التَّکْذِیبِ بِمَنْزِلَةِ الْمُجَاهِدِ بِالسَّیْفِ بَیْنَ یَدَیْ رَسُولِ اللَّهِa»؛ مجلسی، محمدباقر، بحارالانوار، ج ۱، باب ۳۰، ص ۳۱۷، ح ۳.
- ↑ ر.ک. تونهای، مجتبی، موعودنامه، ص۴۵۱؛ مهدویفرد، میرزا عباس، فلسفه انتظار، ص۱۶۸-۱۷۰.
- ↑ «قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِS إِنَّ لِصَاحِبِ هَذَا الْأَمْرِ غَیْبَةً الْمُتَمَسِّکُ فِیهَا بِدِینِهِ کَالْخَارِطِ لِلْقَتَادِ ثُمَّ قَالَ هَکَذَا بِیَدِهِ ثُمَّ قَالَ إِنَّ لِصَاحِبِ هَذَا الْأَمْرِ غَیْبَةً فَلْیَتَّقِ اللَّهَ عَبْدٌ وَ لْیَتَمَسَّکْ بِدِینِهِ»؛ مجلسی، محمدباقر، بحارالانوار، ج ۵۲، ص ۱۲۵.
- ↑ محمد بن علی بن بابویه، کمال الدین و تمام النعمة، ج ۲، باب ۳۳، ص ۳۵۲، ح ۴۹.
- ↑ ر.ک. تونهای، مجتبی، موعودنامه، ص۴۵۱؛ مهدویفرد، میرزا عباس، فلسفه انتظار، ص۱۶۸-۱۷۰.
- ↑ ر.ک. تونهای، مجتبی، موعودنامه، ص۴۵۱.
- ↑ «و بیگمان شما را با چیزی از بیم و گرسنگی و کاستی داراییها و کسان و فرآوردهها میآزماییم، و شکیبایان را نوید بخش!» سوره بقره، آیه ۱۵۵.
- ↑ «که بیگمان انسان را در رنج آفریدهایم،» سوره بلد، آیه ۴.
- ↑ ر.ک. مجتبی تونهای، موعودنامه، ص۴۵۱.