بنی‌حمان
مقدمه
آنان فرزندان حمان بن عبدالعزی از قبیله بنی‌تمیم و عرب عدنانی بودند و پس از مرگ ابوخفاد اسدی تولیت کعبه را بر عهده گرفتند. گزارش‌هایی مبنی بر سکونت برخی از بنی‌حمان در بصره، کوفه و یمن وجود دارد. برخی از افراد بنی‌حمان جزء محدثان، صحابه و شاعران مشهور هستند.[۱]
پیشینه
حمان بن عبدالعزی بن کعب بن سعد[۲] از بزرگان تیره بنی‌سعد بن زید مناة از قبیله بنی‌تمیم از عرب عدنانی (شمالی) بود.[۳] حمان فرزندانی به نام مُره، خیزَق یا خیسق، هَمام، مخاشن و عامر داشت.[۴] از این رو، اینان را بنی‌حمان و حمانی خوانده‌اند.[۵] در برخی از منابع، از او با عنوان بنی‌جمان یاد شده که تصحیف حمان است[۶]
به گزارش فاکهی و فاسی، در دوران جاهلی و پس از مرگ ابوخفاد اسدی، تولیت خانه خدا را فرزندان حمان یا جمان بر عهده گرفتند و سپس این مقام به اضبط بن قریع[۷][۸] (عمرو بن عوف بن کعب از بزرگان بنی‌تمیم، از تیره بنی‌سعد بن زید مناة واگذار شد.[۹] منابع درباره این که کدام یک از فرزندان حمان متولی کعبه بود، ساکت هستند. نیز از هنگام و مدت تولیت و کارهای آنها در مکه، گزارشی در دست نیست.[۱۰]
سکونت در بصره
بر پایه گزارش برخی از جغرافی‌نویسان، در بصره محل‌هایی به نام قبیله "حمان" وجود داشته است.[۱۱] برخی از افرادی که در این محله سکونت داشته‌اند، به این نام معروف شده‌اند، هر چند از این قبیله نبوده‌اند.[۱۲] به نظر می‌رسد که بنی‌حمان پس از فتوحات در آن شهر ساکن شده و محله‌ای به خود اختصاص داده باشند. برخی از منابع از سکونت آنها در کوفه گزارش داده‌اند.[۱۳] گزارش‌هایی از وجود فقیهان و دانشوران بنی‌حمان در یمن و بصره حکایت دارند[۱۴][۱۵]
نام‌آوران
از محدثان آنها می‌توان به یحیی بن عبدالحمید حمانی اشاره کرد که فاکهی از او در چند جای کتابش یاد کرده و روایاتی از وی درباره چگونگی طواف برخی از صحابه آورده است.[۱۶] نباتة بن عبدالله حمانی معروف به ابوالاسد از مردم دینور[۱۷] و ابونخیله ابوالجنید بن زائده از شاعران مشهور[۱۸] و شخصیت‌های بنی‌حمان هستند.
ابوالحسین علی بن محمد افوه حمانی از همین خاندان، در وصف امام علی (ع) و روز غدیر سروده‌ای دارد.[۱۹] حصین بن مُشمت از جمله صحابه‌ای است که پس از بیعت با رسول خدا (ص) آبی را به عنوان اقطاع از او دریافت کرد.[۲۰] نیز محرز بن ورز بن عمران بن شعیب از محدثان است و به بنی‌حمان نسب می‌برد[۲۱].[۲۲]
منابع
پانویس
- ↑ اکبری کارمزدی، محمد، مقاله «بنی‌حمان»، دانشنامه حج و حرمین شریفین، ج۴، ص:۳۴۶.
- ↑ انساب الاشراف، ج۱۲، ص۳۷۴؛ جمهرة انساب العرب، ص۲۱۳، ۲۲۰؛ تاریخ الاسلام، ج۱۲، ص۹۳.
- ↑ . الاشتقاق، ص۲۴۶؛ جمهرة انساب العرب، ص۲۱۳، ۲۲۰؛ معجم قبائل العرب، ج۱، ص۲۹۵.
- ↑ . انساب الاشراف، ج۱۳، ص۳۷۴.
- ↑ . معجم البلدان، ج۲، ص۳۰۰؛ الانساب، ج۴، ص۲۳۶؛ اللباب، ج۱، ص۳۸۶.
- ↑ نک: الغدیر، ج۳، ص۵۷؛ اعیان الشیعه، ج۶، ص۲۲۵.
- ↑ . اخبار مکه، ج۵، ص۱۵۲.
- ↑ شفاء الغرام، ج۲، ص۳۶.
- ↑ معجم البلدان، ج۱، ص۲۱۹؛ الصحاح، ج۳، ص۱۲۶۴؛ الانساب، ج۱، ص۲۹۸، «پاورقی.
- ↑ اکبری کارمزدی، محمد، مقاله «بنی‌حمان»، دانشنامه حج و حرمین شریفین، ج۴، ص:۳۴۶-۳۴۷.
- ↑ الاماکن، ص۸۷؛معجم البلدان، ج۲، ص۳۰۰؛ مراصد الاطلاع، ج۱، ص۴۲۳.
- ↑ معجم البلدان، ج۲، ص۳۰۰؛ الغدیر، ج۳، ص۵۷.
- ↑ الانساب، ج۴، ص۲۳۶؛ اللباب، ج۱، ص۳۸۶؛ تاریخ الاسلام، ج۱۲، ص۹۳، «پاورقی.
- ↑ معجم قبائل العرب، ج۱، ص۲۹۵؛ الاماکن، ص۸۷.
- ↑ اکبری کارمزدی، محمد، مقاله «بنی‌حمان»، دانشنامه حج و حرمین شریفین، ج۴، ص:۳۴۷.
- ↑ اخبار مکه، ج۱، ص۲۸۴، ۳۴۲.
- ↑ الاغانی، ج۱۴، ص۳۴۰؛ الاعلام، ج۸، ص۷.
- ↑ . انساب الاشراف، ج۱۲، ص۳۷۵، الاصابه، ج۲، ص۴۷۴؛ الاعلام، ج۸، ص۱۵.
- ↑ المناقب، ج۲، ص۱۴۷؛ الغدیر، ج۳، ص۵۷، ۲۷۴؛ علی فی الکتاب و السنة و الادب، ج۴، ص۶۹-۷۰.
- ↑ الاستیعاب، ج۱، ص۳۵۴؛ الامکنة و المیاه، ج۲، ص۴۶.
- ↑ جمهرة انساب العرب، ص۲۲۰
- ↑ اکبری کارمزدی، محمد، مقاله «بنی‌حمان»، دانشنامه حج و حرمین شریفین، ج۴، ص:۳۴۷.