شهادت امام سجاد

مقدمه

شهادت امام زین العابدین(ع) را به اختلاف از سال ۹۲ تا ۱۰۰ق گفته‌اند و در سال ۹۴ و ۹۵ ق تأکید افزون‌تری است. در جمع میان همه روایات، شهادت امام سجاد(ع) روز ۲۵ محرم سال ۹۴ق ترجیح یافته است^[۱]. منابع تاریخی کمتر به علت شهادت امام پرداخته‌اند. شیخ صدوق نخستین کسی است که شهادت امام را در کتاب الاعتقادات مطرح کرده و به عنوان دیدگاه مشهور شیعه یاد شده است. بر اساس این دیدگاه، همه امامان به وسیله شمشیر یا زهر به شهادت رسیده‌اند^[۲].

دوران امامت امام زین العابدین(ع) با حکومت پنج تن از حاکمان غاصب اموی هم‌زمان شد^[۳]. هرچند امام کوشید با کمترین حساسیت، زیرساخت‌های عقیدتی جامعه را تصحیح کند، ولی افشاگری‌های حضرت و مشاهده نفوذ فکری و معنوی امام سجاد(ع) برای حکومت آسان نبود. چنان که منابع متأخر روایتی از ابن شهاب زهری نقل کرده‌اند که ولید می‌گفت: تا وقتی علی بن الحسین(ع) زنده است راحتی ندارم^[۴]. از این رو، فشارهای گوناگونی بر آن حضرت و نزدیکان ایشان اعمال شد تا اینکه حضرت به دست ولید بن عبدالملک^[۵]، یا برادرش هشام^[۶] مسموم و شهید شد. بنا بر روایت سعید بن مسیب هیچ مرد و زنی و انسان خوب و بدی نبود، مگر اینکه در تشیع جنازه امام سجاد(ع) حاضر شد و هنگام نماز بر او تکبیر از آسمان و زمان شنیده شد^[۷]. آن حضرت در قبرستان بقیع در کنار مرقد امام حسن مجتبی(ع) دفن شد^[۸].

↑ ر.ک: ابن سعد، الطبقات الکبری، ج۵، ص۱۷۱؛ اربلی، کشف الغمة، ج۲، ص۳۰۲؛ مقدسی، بازپژوهشی تاریخ ولادت و شهادت معصومان(ع)، ص۳۴۱ - ۳۴۴.
↑ صدوق، الاعتقادات، ص۹۷ - ۹۸.
↑ حاکمان این دوره عبارت‌اند: یزید بن معاویه (حک: ۶۰ - ۶۴ق)، معاویة بن یزید (حک: ۶۴ق چهل روز یا چهار ماه)، مروان بن حکم (حک: ۶۵ق - بیش از نُه ماه)، عبد الملک مروان (حک: ۶۵ - ۸۶ق) و ولید بن عبدالملک (حک: ۸۶ - ۹۶ق).
↑ حکیم، اعلام الهدایه، ج۶، ص۸۶.
↑ صدوق، الاعتقادات، ص۹۸.
↑ مجلسی، بحارالانوار، ج۴۶، ص۱۵۱ - ۱۵۳.
↑ طوسی، اختیار معرفة الرجال، ج۱، ص۳۳۴.
↑ پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، تاریخ اسلام بخش اول ج۲ ص ۲۰۸.