عصمت امام علی چگونه امامت امام علی را اثبات می‌کند؟ (پرسش)

عصمت امام علی چگونه امامت امام علی را اثبات می‌کند؟
موضوع اصلی	بانک جامع پرسش و پاسخ امام علی
مدخل اصلی	اثبات امامت امام علی - عصمت امام علی
تعداد پاسخ	۱ پاسخ

عصمت امام علی چگونه امامت امام علی را اثبات می‌کند؟ یکی از پرسش‌های مرتبط به بحث امام علی است که می‌توان با عبارت‌های متفاوتی مطرح کرد. برای بررسی جامع این سؤال و دیگر سؤال‌های مرتبط، یا هر مطلب وابسته دیگری، به مدخل اصلی امام علی مراجعه شود.

پاسخ نخست

سید اصغر ناظم‌زاده

حجت الاسلام و المسلمین سید اصغر ناظم‌زاده در کتاب «تجلی امامت» در این‌باره گفته‌ است:

«امامت دارای مراتبی است؛ امام، حاکم بر مسلمین است و از همه مهم‌تر کارشناس دین و مرجع مردم در شناساندن اسلام و حافظ شریعت است و نیز ولایت و رهبری معنوی بر امت دارد. و همان گونه که درباره عصمت پیغمبر کسی تردید ندارد و لذا هر چه بگوید آن را درست می‌دانیم برای امام نیز قائل به همین مطلب خواهیم بود، و در صحت آن شکی به خود راه نمی‌دهیم؛ زیرا خداوند او را برای هدایت جامعه فرستاده است. قطعاً خداوند، یک آدم جایز الخطا یا معصیت کار را مبعوث نمی‌کند؛ زیرا اگر جایز المعصیة یا جایز الخطا باشد نقض غرض می‌شود و بر ضد نبوت است، و چون امامت متمم نبوت است و در نزد شیعه یکی از اصول مذهب است، بنابراین امام باید معصوم از خطا و گناه باشد تا هر چه می‌گوید مردم بدون شک و تردید بپذیرند همان‌گونه که از پیغمبر می‌پذیرند و لذا شیعه، قول و عمل وتقریر امام معصوم را حجت می‌داند. و علاوه بر این، اگر امام، معصوم نباشد و گاهی گناه، و یا خطا و یا اشتباه کند، بر مردم است که او را راهنمایی کنند و به راه راست هدایت نمایند و امامت با این معنا سازگاری ندارد. و لذا علمای امامیه معتقدند که امام باید معصوم باشد.

البته تشخیص این که چه کسی معصوم است به عهده خداست و مردم نمی‌دانند، از این‌رو مسأله تنصیص و نصب امام از طرف خدا مطرح می‌شود همان طوری که پیغمبر را باید خدا تعیین کند و کار مردم نیست: ﴿اللَّهُ أَعْلَمُ حَيْثُ يَجْعَلُ رِسَالَتَهُ﴾.

حال ممکن است کسی بپرسد: بحث انتصاب الهی و نیز معصوم بودن امام چه ربطی به علی بن ابی طالب (ع) دارد؟ پاسخ این است که هیچ کس تردید ندارد کسی که از طرف خدا به امامت منصوب شده است کسی غیر از علی نیست؛ زیرا صحبت در این است که آیا پیامبر کسی را نصب کرده یا نه، ما می‌گوییم آری، اما مخالفین می‌گویند پیغمبر کسی را نصب نکرده و مسأله را به امت واگذار کرد. پس صحبت در این است، نه این که همه بگویند پیغمبر کسی را نصب کرد آن‌گاه ما بگوییم علی را، آنها بگویند ابوبکر را، خیر، این مورد دعوا نیست و با بحثی که شد معلوم شد که امام، متمم نبوت است، و باید معصوم باشد، و معصوم را فقط خدا باید تعیین کند، پس نتیجه میگیریم غیر از علی کس دیگری نمی‌تواند منصوب شده باشد چون دیگران کس دیگری را مدعی انتصاب نیستند حتی خلفا خودشان مدعی نشدند که: چون پیغمبر ما را منصوب کرده است، زمام امور را به دست گرفته‌ایم، هرگز! آنان چنین ادعایی نکرده‌اند، اما علی ادعا داشت که پیغمبر مرا نصب کرد و مردم هم تقریر کردند، و شیعه هم به این معنا معتقد است، و حتی سنی‌ها هم قبول دارند که علی خود را احق به خلافت می‌دانست و مدعی بود که از طرف خدا و پیغمبر به امامت منصوب شده است. و ادله بسیاری هم در این باب آمده است که از مباحث قبل روشن شد.

در مورد عصمت هم همین طور است؛ یعنی خلفا خودشان مدعی عصمت نیستند بلکه صریحاً معترف به اشتباه و گناه خود هستند، حتی آنان (ابوبکر و عمر و عثمان) سالیان طولانی مشرک بوده‌اند، و چه گناهی بزرگ‌تر از شرک. اتفاقاً اهل سنت هم به عصمت آنها اقرار ندارند، چون آنها امامت را منحصر در حکومت می‌دانند و در مسأله حکومت، عصمت لازم نیست، بلکه فقط عدالت کافی است. و لذا خود اهل سنت نقل کرده‌اند که ابوبکر گفت: «إِنَّ لِي شَيْطَاناً يَعْتَرِينِي»؛ شیطانی هست که گاهی بر من مسلط می‌شود و مرا به غلط می‌اندازد» عمر خطا بسیار داشت و مولا علی (ع) دست او را مکرراً گرفت و نجات داد که هفتاد بار گفت: «لَوْ لَا عَلِيٌّ لَهَلَكَ عُمَرُ».

پس نه خود خلفا مدعی عصمت‌اند و نه امت آنها چنین اعتقادی درباره آنان دارند. اما ما که امامت را در حد بسیار بالا و نیز در این مقام به عصمت، قائلیم قهراً غیر از علی (ع) کسی دیگر نمی‌تواند دارای این شأن باشد»