عمر بن هبیره فزاری

از امامت‌پدیا، دانشنامهٔ امامت و ولایت

موضوع مرتبط ندارد - مدخل مرتبط ندارد - پرسش مرتبط ندارد

مقدمه

عمر بن هبیره فزاری در سال ۱۰۲ به جای مسلمه، والی عراقین و خراسان شد و محمد بن عمر ذوالشامه را در کوفه ابقا کرد[۱]. عمر بن هبیره تا سال ۱۰۵، که هشام بن عبدالملک به خلافت (۱۰۵ - ۱۲۵) رسید، فرمانروای کوفه و بصره و خراسان بود[۲].[۳]

عمر بن هبیره

او عمر بن هبیرة بن معیة (معاویه) بن سکین بن حدیج بن بغیض بن مالک بن سعد بن عدی بن فزاره است[۴] و جد مادری او کعب بن حسان بن شهاب، رئیس بنی عَدی در روزگار او بود[۵]. ابن هبیره در زمان خلافت عبدالملک مروان و امارت حجاج بن یوسف، مأمور دفع شورش مطرف بن مغیره شد. در نبردی که بین طرفین روی داد عمر بر مطرف دست یافت و سر او را جدا کرد و برای حجاج فرستاد[۶]. ابن هبیره در خلافت سلیمان بن عبدالملک برای کمک به مسلمة بن عبدالملک که رهسپار جنگ با رومیان و فتح قسطنطینیه شده بود، فرستاده شد. او از راه دریا به رومیان که شهر لاذقیه از توابع حمصرا را غارت کرده بودند و آن را آتش زده بودند، حمله برد و توانست بر لاذقیه دست یابد و تا خلیج قسطنطینیه پیشروی کند[۷]. عمر بن هبیره فزاری به پاس خدماتی که در جبهه ارمنیه انجام داد، در زمان خلافت عمر بن عبدالعزیز به حکومت جزیره منصوب گردید[۸]. در سال ۱۰۳ هجری، عمر بن هبیره که امیر جزیره بود، به سبب دلاوری‌هایش در جنگ با رومیان در منطقه ارمنستان که سپاه آنها را منهزم کرده بود و از آنان اسیر زیادی گرفته بود، از طرف یزید بن عبدالملک به امارت در عراق رسید و تا قبل از امارت او، حاکم بصره عبدالله بن بشر بن مروان بود که عمر بن هبیره او را عزل کرد[۹]. قضاوت شهر بصره نیز با عبدالملک بن یعلی بود[۱۰].

یزید بن عبدالملک پس از آن‌که ابن هبیره را حاکم عراق کرد، از او دو چیز را طلب کرد؛ یکی جمع‌آوری اموال بنی مهلب در عراق[۱۱] و دیگری مساحی سواد عراق که در سال ۱۰۵ هجری، صورت گرفت. عمر بن هبیره طی مساحی سواد، بر نخل‌ها و درختان مالیات قرار داد و دهقان‌ها را بدون پرداخت مزد و حقوق به کار گمارد که این مساحی به مساحی ابن هبیره معروف شد[۱۲]. یزید بن عبدالملک در ۲۵ شعبان ۱۰۵ هجری، در سن ۳۸ سالگی و پس از چهار سال و یک ماه حکومت در بَلقای[۱۳] شام درگذشت. کنیه او را ابوخالد گفته‌اند و گروهی علت مرگ او را سل و گروهی نیز علت مرگ او را حزن و اندوه بر حبابه کنیز و محبوبه او دانسته‌اند[۱۴]. بعد از او چند روز مانده به پایان ماه شعبان، با هشام بن عبدالملک به‌عنوان خلیفه مسلمین بیعت شد. روزی که هشام به خلافت رسید، ۳۴ ساله بود[۱۵]. در ماه شوال همان سال هشام بن عبدالملک، عمر بن هبیره را از ولات عراق و خراسان معزول داشت و به جای او خالد بن عبدالله قسری را نصب کرد[۱۶]. خالد هم عقبة بن عبدالاعلی را به‌عنوان پیش‌نماز و مالک بن منذر بن جارود را به‌عنوان رئیس نگهبانان و ثمامة بن عبدالله بن انس را به‌عنوان قاضی بصره از طرف خود انتخاب کرد[۱۷].[۱۸]

منابع

پانویس

  1. تاریخ طبری، ج۵، ص۳۵۷.
  2. تاریخ طبری، ج۵، ص۳۷۶.
  3. رجبی دوانی، محمد حسین، کوفه و نقش آن در قرون نخستین اسلامی ص ۴۰۷.
  4. انساب الاشراف، ج۸، ص۲۶۵.
  5. المعارف، ص۴۰۸.
  6. تاریخ طبری، ج۸، ص۳۶۴۰.
  7. تاریخ یعقوبی، ج۲، ص۲۵۹-۲۵۸.
  8. کامل، ج۱۳، ص۲۵۶.
  9. کامل، ج۱۳، ص۳۰۸.
  10. تاریخ طبری، ج۹، ص۴۰۳۰.
  11. کامل، ج۱۳، ص۳۰۴.
  12. تاریخ یعقوبی، ج۲، ص۲۸۰.
  13. بلقا از نواحی دمشق بین شام و وادی القری که شهر عَمان پایتخت کشور اردن امروزی جزء آن به حساب می‌آمد و از روستاها و مزارع پهناوری تشکیل شده بود. (معجم البلدان، ج۱، ص۴۸۹)
  14. کامل، ج۱۴، ص۱۸.
  15. تاریخ طبری، ج۹، ص۴۰۵۷.
  16. تاریخ طبری، ج۹، ص۴۰۵۹.
  17. تاریخ طبری، ج۹، ص۴۰۷۷؛ کامل، ج۱۴، ص۳۳.
  18. حسینی، سید امیر، بصره و نقش آن در تحولات قرن اول هجری، ص ۲۸۲.