فایده پنهان بودن جسم و محل زندگی امام مهدی از مردم چیست؟ (پرسش)

فایده پنهان بودن جسم و محل زندگی امام مهدی از مردم چیست؟
موضوع اصلی	بانک جامع پرسش و پاسخ مهدویت
مدخل بالاتر	مهدویت / غیبت امام مهدی / کلیات غیبت امام مهدی
تعداد پاسخ	۱ پاسخ

فایده پنهان بودن جسم و محل زندگی امام مهدی از مردم چیست؟ یکی از پرسش‌های مرتبط به بحث مهدویت است که می‌توان با عبارت‌های متفاوتی مطرح کرد. برای بررسی جامع این سؤال و دیگر سؤال‌های مرتبط، یا هر مطلب وابسته دیگری، به مدخل اصلی مهدویت مراجعه شود.

پاسخ نخست

سید محمد صدر

آیت‌ الله شهید سید محمد صدر در کتاب «تاریخ پس از ظهور» در این‌باره گفته‌ است:

«مهم‌ترین فایده این مفهوم، حفظ جان امام (ع) از شر دشمنان برای انجام مأموریت الهی در روز موعود می‌باشد. در برخی روایات به این مطلب اشاره شده است: شیخ طوسی از زراره نقل کرده است که امام صادق (ع) فرمود:««اِنَّ لِلْقائِمِ غَیْبَةً قَبْلَ أَنْ یَقُومَ قُلْتُ وَلِمَ قالَ اِنَّهُ یَخافُ الْقَتْلَ»». قطعا برای قائم (ع) قبل از ظهورش، غیبتی است. عرض کردم: به چه علت؟ فرمود: [چون‌] از کشته شدن هراس دارد.

در حدیث دیگری زراره می‌گوید:««سمعت أبا عبد الله (ع) یقول: إِنَّ لِلْغُلاَمِ غَيْبَةً قَبْلَ أَنْ يَقُومَ قَالَ قُلْتُ وَ لِمَ قَالَ يَخَافُ وَ أَوْمَأَ بِيَدِهِ إِلَى بَطْنِهِ»». شنیدم که حضرت صادق (ع) فرمود: برای آن جوان [[[امام مهدی]]]] (ع)‌]، پیش از قیامش، غیبتی است گفتم: چرا؟ فرمود: می‌ترسد. آنگاه امام به شکم خود اشاره کرد (کنایه از خطر کشته شدن).

شیخ صدوق از سعید بن جبیر نقل کرده است:««سَمِعْتُ سَيِّدَ اَلْعَابِدِينَ عَلِيَّ بْنَ اَلْحُسَيْنِ (ع) يَقُولُ: فِي اَلْقَائِمِ مِنَّا سُنَنٌ مِنَ اَلْأَنْبِيَاءِ (ع) ... وَ أَمَّا مِنْ مُوسَى فَالْخَوْفُ وَ اَلْغَيْبَةُ ..»». شنیدم امام سجاد (ع) فرمود: برای قائم ما اهل بیت، سنت‌هایی از پیامبران است ... (تا آنجا که فرمود) ... و اما از موسی، ترس و غیبت ... و در حدیث دیگری از محمد بن مسلم نقل شده است:««دَخَلْتُ عَلَى أَبِي جَعْفَرٍ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِيٍّ اَلْبَاقِرِ عَلَيْهِ السَّلاَمُ وَ أَنَا أُرِيدُ أَنْ أَسْأَلَهُ عَنِ اَلْقَائِمِ مِنْ آلِ مُحَمَّدٍ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَ آلِهِ فَقَالَ لِي مُبْتَدِئاً يَا مُحَمَّدَ بْنَ مُسْلِمٍ إِنَّ فِي اَلْقَائِمِ مِنْ آلِ مُحَمَّدٍ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَ آلِهِ شَبَهاً مِنْ خَمْسَةٍ مِنَ اَلرُّسُلِ ... وَ أَمَّا شَبَهُهُ مِنْ مُوسَى عَلَيْهِ السَّلاَمُ فَدَوَامُ خَوْفِهِ وَ طُولُ غَيْبَتِهِ وَ خَفَاءُ وِلاَدَتِهِ..»». بر امام صادق (ع) وارد شدم و قصد داشتم درباره قائم آل محمد (ع) سؤال کنم، اما ایشان پیش از هر پرسشی فرمود: ای محمد بن مسلم، همانا قائم ما، شباهت‌هایی به پنج پیامبر دارد ... و شباهت او به موسی (ع)، دوام ترس و طولانی بودن غیبت و مخفی بودن ولادتش می‌باشد ... و شاید این فایده، تنها مصلحتی باشد که روایات برای غیبت کبری بر شمرده‌اند؛ زیرا در زمان صدور این روایات، تنها این مصلحت با سطح فکری و فرهنگی مردم سازگار بوده است. اثبات این فایده پس از قبول دو مطلب زیر، ممکن می‌گردد:

1. فهم و برداشت امامیه مبنی بر این که امام مهدی (ع) نفر دوازدهم از امامان معصوم (ع) است؛ همان فهمی که بر پایه آن بیشتر مفاهیم غیبت کبری را اثبات می‌کنیم.
2. اگر امام (ع) در پس پرده غیبت نبود قطعا پیش از فرا رسیدن روز موعود، ستمکاران او را می‌کشتند؛ زیرا هدف اساسی ایشان پاک کردن زمین از ستم و بیداد است و طبیعتا هر کسی که منافعش در تقابل با این مأموریت باشد، در برابر او خواهد ایستاد.

اگر حضرت برای همگان شناخته شده باشد دست یافتن به او به سادگی امکان‌پذیر خواهد بود؛ ایشان یار و یاوری ندارد و اگر هم داشته باشد بسیار کم‌اند، زیرا به حد نصاب رسیدن یاران برای قیام جهانی، اندکی پیش از ظهور رخ خواهد داد ولی در زمان‌های پیش از آن، چون برنامه کلی الهی به سرانجام و نتیجه نرسیده، بالطبع آن تعداد کافی نیز مهیا نیست. با توجه به این شرایط، او باید غایب و ناشناس باشد تا برای مأموریت جهانی باقی بماند. از سوی دیگر روشن است که با کشته شدن امام (ع)، انقلاب جهانی رهبر خویش را از دست می‌دهد در حالی که طبق عقیده امامیه، برای پیشوای موعود، جایگزینی وجود ندارد. در این صورت حکومت جهانی و هدف اصلی از آفرینش بشر، خلل می‌پذیرد.

• اشکال: امکان شناخته شدن امام (ع) وجود دارد ولی خداوند او را با معجزه حفظ می‌کند.
• جواب: با توجه به قانون معجزات، هرگاه رسیدن به هدف، بدون معجزه امکان‌پذیر باشد، دیگر نیازی به آن نیست و هر چیزی طریق طبیعی خودش را طی می‌کند. پس چون ایشان آخرین امام معصوم (ع) می‌باشد، حفظ وجود شریفش برای روز موعود و طولانی شدن عمر مبارکش به مدد معجزه قطعی است و جایگزینی برای آن نیست و لذا به این دلیل است که معجزه رخ داده و عمر ایشان طولانی شده است. اما حفظ امام برای روز موعود و دفع خطر کشته شدن از ایشان، فقط از طریق معجزه نیست بلکه ممکن است از طریق غیبت نیز باشد. و این راهی طبیعی و غیر اعجازی است که اساسی جز غفلت‌ مردم از حقیقت امام و عدم آگاهی آنها به این که ایشان مهدی است، ندارد. و لذا کسی وجود ندارد که با علم و اطلاع از این که او مهدی است، قصد کشتنش را نماید. پس هنگامی که راه طبیعی وجود داشته باشد، نوبت به معجزه نمی‌رسد. با شناخت مفاهیم غیبت کبری و نتایج آن برای امام (ع)، امت اسلامی و نیز کل بشریت، به روشنی اهمیت غیبت کبری و محوریت آن در برنامه کلی الهی معلوم می‌شود.

اما با توجه به برداشت غیر امامیه از امام مهدی (ع) و این که او را فردی می‌دانند که در زمان خویش متولد خواهد شد و انقلاب جهانی و عدالت‌مدار به دست او پیروز می‌شود، باید گفت چنین شخصی هرگز قادر به رهبری عادلانه جهان نخواهد بود. حتی اگر برای مدتی هم بتواند این کار را انجام دهد، ولی همواره نخواهد توانست ضامن اجرای قانون اسلام در سراسر جهان باشد. این که می‌گوییم چنین انسانی توانایی انجام این مأموریت را ندارد، به دلیل عدم شایستگی و ناکارآمدی اوست. به‌ویژه آن که چنین شخصی از همه ثمراتی که برای غیبت کبری بر شمرده‌ایم به خصوص صفت عصمت، بی‌بهره است.».

پرسش‌های وابسته

1. فواید امام غایب چیست؟ (پرسش)
2. امام مهدی در بقای هستی چه نقشی دارد؟ (پرسش)
3. بهره‌مندی از امام غائب در زمان غیبت چگونه است؟ آیا امکان ارتباط معنوی با امام مهدی وجود دارد؟ (پرسش)
4. چه آثاری بر افعال امام (چه غائب چه حاضر) مترتب است؟ (پرسش)
5. فایده پنهان بودن جسم و محل زندگی امام مهدی از مردم چیست؟ (پرسش)