مسجد الحرام در فقه اسلامی
این مدخل زیرشاخهٔ بحث مسجد الحرام است. مسجد الحرام از چند منظر متفاوت، بررسی میشود: مسجد الحرام در قرآن - مسجد الحرام در معارف مهدویت - مسجد الحرام در فقه اسلامی - پرسش مرتبط نداردمقدمه
بر اساس روایتی از امام صادق(ع)، خداوند جبرئیل(ع) را بر حضرت آدم(ع) فرو فرستاد و او جای کعبه و مسجد الحرام را به وی نشان داد. حضرت آدم(ع) محل آن دو را خط کشید[۱]. در قرآن کریم آمده است که خدای تعالی به حضرت ابراهیم(ع) دستور می‌دهد خانه‌اش (کعبه) را برای طواف کنندگان و عبادت کنندگان و نمازگزاران پاکیزه گرداند[۲].
در روایتی از امام صادق(ع) درباره بخش‌هایی که پس از رحلت رسول خدا(ص) به مسجد الحرام اضافه شده، سؤال شد که آیا جزء مسجد به شمار می‌رود؟ حضرت فرمود: «بلی، بخش‌های اضافه شده هنوز به اندازه مسجد ابراهیم و اسماعیل(ع) نرسیده است. در روایتی دیگر از اضافات مسجد الحرام پرسیدند حضرت فرمود: «ابراهیم و اسماعیل(ع). حد مسجد الحرام را میان صفا و مروه قرار دادند»[۳].
فضیلت مسجد الحرام
مسجد الحرام برترین و با فضیلت‌ترین مسجد روی زمین است. محل کعبه و مقام ابراهیم نیز داخل مسجد الحرام‌اند. ثواب نماز در مسجدالحرام در برخی روایات معادل صد هزار نماز در سایر مساجد و در روایتی معادل هزار نماز در مسجد النبی(ص) دانسته شده است[۴].
با فضیلت‌ترین مکان در مسجد الحرام برای نماز حطیم (بین رکن حجر الاسود و درِ کعبه)، سپس نزد مقام و بعد از آن داخل حجر اسماعیل، مقابل ناودان و پس از آن نزدیک‌ترین مکان به کعبه است[۵].
تحیّت و احترام مساجد به خواندن نماز در آنها است؛ لیکن تحیّت مسجد الحرام، به طواف کردن گرد کعبه می‌باشد[۶]. برخی تحیّت مسجد الحرام را نیز همچون سایر مساجد نماز دانسته‌اند[۷].
از آداب و مستحبات دخول در مسجد الحرام، غسل، داخل شدن با پای برهنه و خشوع و وقار، ورود از باب بنی شیبه و خواندن دعاهای وارد شده می‌باشد[۸].
بنابر مشهور خوابیدن در مساجد مکروه است. این کراهت در مسجد الحرام و مسجد النبی شدیدتر است[۹].
عبور جنب حائض و نفساء از مسجد (ورود از دری و خروج از دری دیگر بدون توقف) جایز است؛ اما در مسجد الحرام و مسجد النبی حرام می‌باشد؛ چه صرفاً عبور کند یا بخواهد چیزی بردارد و چنانچه در مسجد جنب شود باید فوری تیمم کند و خارج شود[۱۰]. نشستن به حالت احتباء در مسجد الحرام مکروه است[۱۱].
از آنجا که مسجد الحرام جزء حرم مکه به شمار می‌رود، احکام حرم از قبیل حرمت صید و و عدم تعرض به بزهکار پناهنده به آن دربارۀ آن جاری میشود
به گفته بسیاری از قدما و برخی متأخران کعبه قبله کسانی است که در مسجد الحرام‌اند و مسجد الحرام قبله ساکنان حرم و حرم قبله کسانی است که دور از حرم هستند؟[۱۲]
افضل آن است که نماز عید فطر و نماز عید قربان در صحرا خوانده شود مگر در مکه مکرمه که خواندن آن در مسجد الحرام افضل است[۱۳]؛ همچنین مستحب است نماز استسقا در مساجد هرچند بدون سقف خوانده نشود، مگر مسجد الحرام[۱۴].
مسجد الحرام از مساجدی است که به اتفاق فقها، اعتکاف در آنها صحیح است[۱۵]. ریگ‌هایی که در حج به جمرات زده میشود باید از حرم برداشته شود جز مسجد خیف و مسجد الحرام که نباید از آن دو برداشته شود. برخی همه مساجد را استثنا کرده‌اند[۱۶].
به تصریح قرآن کریم[۱۷] کفار حق داخل شدن در مسجد الحرام را ندارند؛ بلکه بر حرمت دخول آنان در هر مسجدی ادعای اجماع شده است[۱۸].[۱۹]
منابع
پانویس
- ↑ علل الشرائع، ج۲، ص۴۰۰.
- ↑ سوره بقره، آیه۱۲۵؛ سوره حج، آیه۲۶.
- ↑ وسائل الشیعة، ج۵، ص۲۷۶ ـ ۲۷۷.
- ↑ وسائل الشیعة، ج۵، ص۲۷۰ ـ ۲۷۲؛ جواهر الکلام، ج۱۴، ص۱۵۳ ـ ۱۵۵.
- ↑ الکافی، ج۴، ص۵۲۵؛ کشف الغطاء، ج۳، ص۷۱ ـ۷۲.
- ↑ الروضة البهیة، ج۱، ص۵۴۲ ـ ۵۴۳.
- ↑ مناسک حج (مراجع)، ص۳۵۳.
- ↑ جواهر الکلام، ج۵، ص۶۰ و ج۱۹، ص۲۸۲ ـ ۲۸۴.
- ↑ جواهر الکلام، ج۱۴، ص۱۲۲ ـ ۱۲۳ و ج۲۰، ص۱۱۰ .
- ↑ جواهر الکلام، ج۳، ص۵۵ ـ ۵۶.
- ↑ الحدائق الناضرة، ج۱۵، ص۵۶۵؛ جواهر الکلام، ج۱۸، ص۴۳۷.
- ↑ الاقتصاد، ص۲۵۷؛ المهذب، ج۱، ص۸۴؛ اشارة السبق، ص۸۶؛ الوسیلة، ص۸۵؛ الحدائق الناضرة، ج۶، ص۳۷۲ ـ ۳۷۵.
- ↑ جواهر الکلام، ج۱۱، ص۳۷۳.
- ↑ جواهر الکلام، ج۱۲، ص۱۴۱ .
- ↑ جواهر الکلام، ج۱۷، ص۱۷۰.
- ↑ جواهر الکلام، ج۱۹، ص۹۲؛ مناسک حج (مراجع)، ص۴۷۶ .
- ↑ سوره توبه، آیه ۲۸.
- ↑ جواهر الکلام، ج۲۱، ص۲۸۶ ـ ۲۸۷.
- ↑ هاشمی شاهرودی، سید محمود، فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت ج۷، صفحه ۷۱۸-۷۲۰.