نماز در فقه سیاسی

مقدمه

"صلو" ریشه سریانی یا آرامی دارد و به معنای عبادت مخصوصی است که در عربی "صلاة" گفته می‌شود. "صلی" ریشه عربی دارد و به معنای "ثنای نیکو و جمیل" است که شامل سلام‌ کردن و تحیت هم می‌شود^[۱]. صلِّ به معنای "دعا کردن"^[۲]، "تبریک و تمجید"^[۳] و "درود فرستادن" است ^[۴]. ﴿وَصَلِّ عَلَيْهِمْ إِنَّ صَلَاتَكَ سَكَنٌ لَهُمْ﴾^[۵].

صلات عبادت مسلمانان با رکوع و سجده و دستورهای خاصی است که بر مسلمانان واجب شده است: ﴿إِنَّ الصَّلَاةَ كَانَتْ عَلَى الْمُؤْمِنِينَ كِتَابًا مَوْقُوتًا﴾^[۶]. هیچ یک از شرایع الهی از عبادت مخصوص خالی نبوده است؛ ولی در ظاهر با یکدیگر مختلف بوده‌اند^[۷].

"صلّی" به معنای ثنای جمیل و دعا به اقتضای موضوعات، معانی مختلفی دارد. صلوات خدا بر انبیا و صالحان به معنای "ثناگویی و یاد کرد نیکو از آنان" است و به معنای مغفرت نیز آمده است. صلوات رسول خدا (ص) بر مؤمنان به معنای دعا کردن برای آنها و یاد کردن از آنهاست.

صلات ملائکه بر مؤمنان نیز استغفار برای آنهاست^[۸]. دعا کردن و نفرین‌ کردن به معنای تقاضا و استدعای "خیر و برکت" یا "شر و هلاکت" در فرهنگ سیاسی قرآن جایگاه مهمی دارد. آیه شریفه ﴿خُذْ مِنْ أَمْوَالِهِمْ صَدَقَةً تُطَهِّرُهُمْ وَتُزَكِّيهِمْ بِهَا وَصَلِّ عَلَيْهِمْ إِنَّ صَلَاتَكَ سَكَنٌ لَهُمْ﴾^[۹] به پیامبر (ص) امر به دعا و ثنا برای مؤمنان می‌کند و آن را موجب اطمینان و آرامش خیال مؤمنان بر می‌شمارد^[۱۰].

نفرین و درخواست هلاکت و نابودی برای کفار و مشرکان نیز در فرهنگ قرآن بسیار به چشم می‌خورد: ﴿تَبَّتْ يَدَا أَبِي لَهَبٍ وَتَبَّ﴾^[۱۱].^[۱۲]

منابع

نظرزاده، عبدالله، فرهنگ اصطلاحات و مفاهیم سیاسی قرآن کریم

پانویس

↑ حسن مصطفوی، التحقیق فی کلمات القرآن الکریم، ج‌۶، ص۲۷۲-۲۷۳.
↑ ابن‌فارس، معجم مقاییس اللغة، ج۳، ص۳۰۰.
↑ حسین راغب اصفهانی، مفردات الفاظ القرآن، ص۴۹۰.
↑ بهاءالدین خرمشاهی، قرآن کریم، ترجمه، توضیحات و واژه‌نامه، ص۷۷۰.
↑ «برای آنها (به نیکی) دعا کن که دعای تو (مایه) آرامش آنان است» سوره توبه، آیه ۱۰۳.
↑ «و چون نماز را به پایان بردید خداوند را ایستاده و نشسته و آرمیده بر پهلو یاد کنید و چون آرام یافتید نماز را برپا دارید که نماز بر مؤمنان فریضه‌ای است که زمان معیّن دارد» سوره نساء، آیه ۱۰۳.
↑ حسین راغب اصفهانی، مفردات الفاظ القرآن، ص۴۹۱.
↑ خلیل بن احمد فراهیدی، کتاب العین، ج۷، ص۱۵۴.
↑ «از دارایی‌های آنان زکاتی بردار که با آن آنها را پاک می‌داری و پاکیزه می‌گردانی و برای آنها (به نیکی) دعا کن که دعای تو (مایه) آرامش آنان است و خداوند شنوایی داناست» سوره توبه، آیه ۱۰۳.
↑ وهبة بن مصطفی زحیلی، التفسیر المنیر، ج۱۱، ص۲۹.
↑ «توش و توان ابو لهب تباه و او نابود باد» سوره مسد، آیه ۱.
↑ نظرزاده، عبدالله، فرهنگ اصطلاحات و مفاهیم سیاسی قرآن کریم، ص ۳۹۳-۳۹۴.

[1] حسن مصطفوی، التحقیق فی کلمات القرآن الکریم، ج‌۶، ص۲۷۲-۲۷۳.

[2] ابن‌فارس، معجم مقاییس اللغة، ج۳، ص۳۰۰.

[3] حسین راغب اصفهانی، مفردات الفاظ القرآن، ص۴۹۰.

[4] بهاءالدین خرمشاهی، قرآن کریم، ترجمه، توضیحات و واژه‌نامه، ص۷۷۰.

[5] «برای آنها (به نیکی) دعا کن که دعای تو (مایه) آرامش آنان است» سوره توبه، آیه ۱۰۳.

[6] «و چون نماز را به پایان بردید خداوند را ایستاده و نشسته و آرمیده بر پهلو یاد کنید و چون آرام یافتید نماز را برپا دارید که نماز بر مؤمنان فریضه‌ای است که زمان معیّن دارد» سوره نساء، آیه ۱۰۳.

[7] حسین راغب اصفهانی، مفردات الفاظ القرآن، ص۴۹۱.

[8] خلیل بن احمد فراهیدی، کتاب العین، ج۷، ص۱۵۴.

[9] «از دارایی‌های آنان زکاتی بردار که با آن آنها را پاک می‌داری و پاکیزه می‌گردانی و برای آنها (به نیکی) دعا کن که دعای تو (مایه) آرامش آنان است و خداوند شنوایی داناست» سوره توبه، آیه ۱۰۳.

[10] وهبة بن مصطفی زحیلی، التفسیر المنیر، ج۱۱، ص۲۹.

[11] «توش و توان ابو لهب تباه و او نابود باد» سوره مسد، آیه ۱.

[12] نظرزاده، عبدالله، فرهنگ اصطلاحات و مفاهیم سیاسی قرآن کریم، ص ۳۹۳-۳۹۴.

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

[۵]

[۶]

[۷]

[۸]

[۹]

[۱۰]

[۱۱]

[۱۲]