وظایف علمی و عملی غیر معصوم در قبال علوم غیبی چیست؟ (پرسش)
| وظایف علمی و عملی غیر معصوم در قبال علوم غیبی چیست؟ | |
|---|---|
 | |
| موضوع اصلی | بانک جامع پرسش و پاسخ علم غیب |
| مدخل اصلی | علم غیب |
وظایف علمی و عملی غیر معصوم (ع) در قبال علوم غیبی چیست؟ یکی از پرسش‌های مرتبط به بحث علم غیب معصوم است که می‌توان با عبارت‌های متفاوتی مطرح کرد. برای بررسی جامع این سؤال و دیگر سؤال‌های مرتبط، یا هر مطلب وابسته دیگری، به مدخل اصلی علم غیب مراجعه شود.
پاسخ به این پرسش
حجت الاسلام و المسلمین دکتر محمد تقی شاکر نویسنده مقاله «مسئله آگاهی از غیب و امکان آن از نگاه مفسران» در پاسخ به این پرسش گفته است:
«علم غیب یعنی علم پنهان و پنهان بودن علم نسبی و ذو مراتب است بر این اساس هر علمی که پوشیده از دیگران باشد نسبت به آنان علم غیب است اما علم غیب در اصطلاح آگاهی از اموری است که در دسترس قاطبه بشر نیست و توان به دست آوردن آن وجود ندارد و یا خیلی مشکل است. اما اینکه آیا دسترسی به غیب برای غیر معصوم ممکن است پاسخ می‌تواند مثبت باشد. توضیح اینکه همچنان که بیان شد علم غیب علمی نسبی است از این رو برای غیر معصوم امکان دست یابی به برخی دانش‌ها و آگاهی‌هایی وجود دارد که از دیگران مخفی است و مخفی بودن آن از دیگران می‌تواند به آن دانش اطلاق غیب کند. خداوند متعال در نظام هستی و آفرینش عوامل و اسباب گوناگونی برای نیل و رسیدن به اهداف گوناگون و مشخص قرار داده است که هنوز برخی یا بیشتر عوامل و اسباب رسیدن به آگاهی‌ها مجهول و ناشناخته است.
شاهد این گفتار تغییر تاکتیک‌ها و روش‌ها برای علم آموزی است.
به هر روی با توجه به روایات دانش غیبی می‌توان گفت دانش غیبی را می‌توان سه دسته کرد:
- دانشی غیبی که تنها خداوند سبحان از آن آگاه است و دیگر هیچ کس نمی‌تواند به آن دست یابد همانند علم به ذات الهی؛
- دانشی غیبی که خداوند تنها در اختیار برگزیدگان الهی (یعنی: انبیای صاحب شریعت یا اوصیای پیامبر خاتم (ص)) می‌نهد. دست‌یابی به این علم تنها از کانال‌های مطمئن برای معصوم محقق است و می‌توان استنباط کرد که دست یابی به این علوم برای دیگران محال است؛
- علوم غیبی که خداوند آن را در اختیار اولیاء و انبیاء می‌نهد و یا در عالم حقیقت و هستی موجود است و امکان دست یابی به آن برای برخی موجودات همانند شیاطین یا اجنه امکان‌پذیر است و برخی از انسان‌ها با توجه به ظرفیت وجودی کسب شده - از طریق درست یا نادرست - امکان دست‌یابی به علم غیب دسته سوم را از طریق عوامل آن (اجنه و شیاطین) ممکن است پیدا کنند. بدون شک دست‌یابی به این دسته از علم علاوه بر توانایی خاص نیازمند طی طریق شرعی و درست می‌باشد؛ چرا که در غیر این صورت آن عوامل (اجنه و شیاطین) عواملی برای آسیب رساندن به طالب علم غیب می‌شوند و برای او از جهات گوناگون می‌توانند اختلال و لغزش فراهم کنند»[۱].
پاسخ‌ها و دیدگاه‌های متفرقه
| ۱. حجت الاسلام و المسلمین هاشمی. |
|---|
|
حجت الاسلام و المسلمین دکتر سید علی هاشمی نویسنده کتاب «ماهیت علم امام بررسی تاریخی و کلامی» در پاسخ به این پرسش گفته است:
«بازگشت این پرسش به این است که دارنده این علم ویژه باید براساس علم خود عمل کند یا برپایه ظواهر اقدام به انجام کاری کند؟ به‌طور اجمالی باید گفت بعضی جاها موظف هستند از علم ویژه خود استفاده کنند و بعضی جاها موظف نیستند؛ آنچه اهمیت دارد این است که امام در هر مورد بر اساس تکلیف خود عمل می‌کند؛ برخی وقت‌ها پیش می‌آید که امام برای هدایت افراد، از این علم استفاده می‌کند. در روایتی آمده است که شخصی خدمت حضرت (ع) رسید و گفت من در خیلی چیزها احتیاط می‌کنم و به خاطر همین احتیاط هم بود که با امام (ع) همراهی نمی‌کرد. حضرت (ع) فرمود این احتیاط و تقوای شما در فلان حادثه کجا بود؟ این حادثه را هیچ‌کس جز آن مرد و خداوند نمی‌دانست؛ اما امام (ع) برای هدایت این فرد از علم خود استفاده کرد. در مقابل موارد بسیاری وجود دارد که امام از علم ویژه خود استفاده نمی‌کند مثلاً بسیاری از موارد وجود دارد که معصوم (ع) قاتلش را می‌شناسد ولی مانع او نمی‌شود؛ برای نمونه امیرالمؤمنین (ع) پیش از آنکه ابن ملجم وارد حادثه شود از کار او آگاه هست؛ اما خود حضرت فرموده است باید بر اساس ظواهر عمل شود. یا وقتی از حضرت (ع) سؤال شد که چرا ابو موسی اشعری را برای ماجرای حکمیت می‌فرستید، با اینکه به احوال او آگاه هستید، حضرت (ع) می‌فرماید وظیفه ما عمل به ظواهر است؛ چراکه مردم خودشان ابو موسی اشعری را برگزیدند»[۲].
|
پرسش‌های وابسته
- آیا در میان مخلوقات فقط انسان عالم به غیب می‌شود؟ (پرسش)
- آیا انسان آگاه از غیب باید عصمت داشته باشد؟ (پرسش)
- چه کسی غیر از خدا عالم به غیب است؟ (پرسش)
- آیا همه پیامبران علم غیب داشته‌اند؟ (پرسش)
- آیا همه امامان علم غیب داشته‌اند؟ (پرسش)
- آیا غیر از پیامبران و امامان انسانی عالم به غیب می‌شود؟ (پرسش)
- آیا غیر از پیامبران و امامان انسانی توان پیشگویی را دارد؟ (پرسش)
- تفاوت علم غیب خدا و معصوم چیست؟ (پرسش)
- آیا از راه غیر مشروع می‌توان به علم غیب دست یافت؟ (پرسش)
- با توجه به عقیده بداء آیا بهره‌مندی انسان از علم غیب به معنای برتری مخلوق بر خالق نیست؟ (پرسش)
- آیا شیطان و فرشتگان می‌توانند به افکار ما آگاهی داشته باشند؟ (پرسش)
- آیا اطلاع از سرنوشت به نفع انسان ها است یا به ضرر آنها؟ (پرسش)
منبع‌شناسی جامع علم غیب معصوم
پانویس
- ↑ مکاتبه اختصاصى دانشنامه مجازی امامت و ولایت
- ↑ مکاتبه اختصاصى دانشنامه مجازی امامت و ولایت.