حنین: تفاوت میان نسخه‌ها
(←پانویس) |
|||
| (۲۰ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۵ کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
{{مدخل مرتبط | {{مدخل مرتبط | ||
| موضوع مرتبط = حنین | | موضوع مرتبط = جنگ حنین | ||
| عنوان مدخل = | | عنوان مدخل = | ||
| مداخل مرتبط = [[ | | مداخل مرتبط = [[حنین در قرآن]] | ||
| پرسش مرتبط = | | پرسش مرتبط = | ||
}} | }} | ||
[[ | ==آشنایی اجمالی== | ||
«حُنَین» می‌‌تواند اسم تصغیر «[[الحنان]]» به معنای «[[رحمت]]» باشد کما این می‌‌تواند اسم تصغیر «الحنّ» – تیره‌ای از [[جن]] - باشد. برخی هم آن را اسم تصغیر «حنّ» - موضعی نزدیک [[مکه]] - دانستند که معمولاً با مکانی به نام «الولج» ذکر می‌‌گردد.<ref>یاقوت حموی، معجم البلدان، ج۲، ص۳۱۳.</ref>حنین دره‌ای از دره‌های مکه است در حدود ۳۰ کیلومتری شرق این [[شهر]] که امروزه از آن با نام «[[وادی]] الشرائع» یاد میشود.<ref>یاقوت حموی، معجم البلدان، ج۲، ص۳۱۳.</ref> بعضی هم آن را دره ای قبل از [[طائف]]<ref>بکری، معجم ما استعجم، ج۲، ص۴۷۱؛ یاقوت حموی، معجم البلدان، ج۲، ص۳۱۳.</ref> یا وادی‌ای در کنار [[ذی المجاز]] دانسته‌اند.<ref>یاقوت حموی، معجم البلدان، ج۲، ص۳۱۳.</ref> در وجه نامگذاری حنین بدین نام، به انتساب این مکان به [[حنین بن قانیة بن مهلائیل]] اشاره شده است.<ref>یاقوت حموی، معجم البلدان، ج۲، ص۳۱۳؛ بکری، معجم ما استعجم، ج۲، ص۴۷۲.</ref> فاصله حنین تا مکه سه شب راه است<ref>یاقوت حموی، معجم البلدان، ج۲، ص۳۱۳.</ref> که برخی این فاصله را بیش از ده میل گفته‌اند.<ref>بکری، معجم ما استعجم، ج۲، ص۴۷۱.</ref> از این مکان در [[تاریخ]] بسیار یاد شده و غزوه‌ای بدان منسوب است که از مشهورترین [[غزوات]] [[رسول خدا]]{{صل}} بعد [[بدر]] است که در [[سال دهم هجری]] پس از [[فتح مکه]] ([[سال هشتم هجری]]) اتفاق افتاد.<ref>واقدی، المغازی، ج۳، ص۸۸۵-۹۲۰؛ ابن سعد، الطبقات الکبری، ج۲، ص۱۱۴-۱۲۰.</ref> اسم حنین امروزه جز برای افراد خاص نام شناخته شده‌ای برای [[مردم]] نیست.<ref>[[عاتق بن غيث بلادی|بلادی، عاتق بن غيث]]، [[معجم المعالم الجغرافیة فی السیرة النبویة (کتاب)|معجم المعالم الجغرافیة فی السیرة النبویة]] ص ۱۰۷.</ref> | |||
== | == شناسایی جایگاه حنین == | ||
در این باره که حنین کجاست؟ نظر [[پژوهشگران]] و [[خبرگان]] تاریخی را می‌توان در پنج گروه زیر دسته‌بندی کرد: | |||
#[[محمد بن خاوند شاه بلخی]] قبایل هوازن را مخصوصاً ساکن در اطراف مکه و محلی که [[قبیله]] هوازن از [[بیم]] [[سپاه اسلام]] در آن فرود آمدند را محلی در [[دیار هوازن]] یعنی «[[اوطاس]]» و وادی حنین را در [[مسافرت]] سه [[روزه]] راه از مکه دانسته است. | |||
{{پایان | #[[شوقی ابوخلیل]] هم از آنجا که [[لشکر]] هوازن در مکانی به نام اوطاس واقع در قلمرو هوازن فرود آمد را علت نامگذاری [[نبرد]] به «نبرد اوطاس» می‌داند<ref>ر.ک: اطلس قرآن، ص۲۹۶.</ref>. | ||
#گروه سومی هستند که می‌گویند: [[قتاده]] گفته است حنین وادی‌ای است میان مکه و [[طائف]] اما «[[عروه]]» آن را وادی در«[[ذی المجاز]]» دانسته است<ref>محمد خزائلی، اعلام قرآنی.</ref>. | |||
#گروهی بر این باورند که حنین اسم بیابانی میانه [[مکه]] و [[طائف]] است که [[جنگ]] معروف حنین در آنجا اتفاق افتاد<ref>ر.ک: تفسیر المیزان، ج۹، ص۳۳۰؛ اعلام قرآن، ص۳۹.</ref>. به تعبیر دیگر حنین: وادی‌ای است میان مکه و طائف. | |||
#کسانی نیز هستند شبیه به نظرات قبلی چنین می‌گویند: حنین سرزمینی است در نزدیکی [[شهر]] طائف و چون این [[غزوه]] در آنجا واقع شد به نام [[غزوه حنین]] معروف شده و در [[قرآن]] از آن تعبیر به [[یوم]] حنین شده است. نام دیگر آن غزوه اوطاس [[غزوه هوازن]] است (اوطاس نام [[سرزمین]] در همان حدود و [[هوازن]] نام یکی از قبائلی است که در آن جنگ یا [[مسلمانان]] درگیر بودند). | |||
از مجموع آنچه گذشت مشخص میشود که حنین در «خارج مکه» نرسیده به طائف و در جنوب [[غربی]] جعرافه واقع بوده است<ref>[[محرم فرزانه|فرزانه، محرم]]، [[اماکن جغرافیایی در قرآن (کتاب)|اماکن جغرافیایی در قرآن]]، ص ۷۶.</ref>. | |||
== محل درگیری جنگ حنین == | |||
{{همچنین|جنگ حنین}} | |||
{{متن قرآن|وَلَقَدْ نَصَرَكُمُ اللَّهُ بِبَدْرٍ وَأَنْتُمْ أَذِلَّةٌ فَاتَّقُوا اللَّهَ لَعَلَّكُمْ تَشْكُرُونَ}}<ref>«و بی‌گمان خداوند در «بدر» شما را با آنکه ناتوان بودید یاری کرد پس، از خداوند پروا کنید، باشد که سپاس گزارید» سوره آل عمران، آیه ۱۲۳.</ref>. | |||
[[غزوه حنین]] چگونه اتفاق افتاد؟ از روایت‌های معتبر [[تاریخی]] و گزارش‌های [[موثق]] و متقن [[تاریخ‌نگاران]] چنین برمی‌آید که [[قبایل]] [[هوازن]] و ثقیف پس از [[فتح مکه]] در بیستم [[رمضان]] [[سال هشتم هجری]] و پایان یافتن [[بت‌پرستی]] در [[مکه]]، به شدت یکه خوردند و دریافتند که بعد از [[قریش]] آنها اهداف بعدی [[مسلمانان]] خواهند بود قبایل ثقیف که در [[شهر]] طایف ساکن بودند نیز از جمله هوازن بودند... . | |||
هنگام بامداد از تنگناها و شکاف‌های وادی بیرون آمدند و به یکباره بر مسلمانان [[حمله]] بردند، مسلمانان ابتدا تاب این حمله را نیاوردند روی به [[گریز]] نهادند اما [[رسول خدا]]{{صل}} و تعدادی از [[صحابی]] باقی ماندند و [[عقبه]] نیروهای در حال [[عقب‌نشینی]] شان را [[محافظت]] کردند. نزدیک‌ترین صحابیان پیامبر اطراف ایشان جمع شده بودند و [[شکست]] را مخصوصاً بعد از بازگشت نیروهای عقب‌نشینی کرده، به [[پیروزی]] تبدیل کردند<ref>روضة الصفا، ص۲۸۱ و ۲۸۲.</ref>.<ref>[[محرم فرزانه|فرزانه، محرم]]، [[اماکن جغرافیایی در قرآن (کتاب)|اماکن جغرافیایی در قرآن]]، ص ۷۵.</ref> | |||
== جستارهای وابسته== | |||
*[[جنگ حنین]] | |||
== منابع == | == منابع == | ||
{{منابع}} | {{منابع}} | ||
# [[پرونده:13681040.jpg|22px]] [[جواد محدثی|محدثی، جواد]]، [[فرهنگ‌نامه دینی (کتاب)|'''فرهنگ‌نامه دینی''']] | # [[پرونده:13681040.jpg|22px]] [[جواد محدثی|محدثی، جواد]]، [[فرهنگ‌نامه دینی (کتاب)|'''فرهنگ‌نامه دینی''']] | ||
# [[پرونده:IM010430.jpg|22px]] [[محرم فرزانه|فرزانه، محرم]]، [[اماکن جغرافیایی در قرآن (کتاب)|'''اماکن جغرافیایی در قرآن''']] | |||
# [[پرونده:IM010527.jpg|22px]] [[عاتق بن غيث بلادی|بلادی، عاتق بن غيث]]، [[معجم المعالم الجغرافیة فی السیرة النبویة (کتاب)|'''معجم المعالم الجغرافیة فی السیرة النبویة''']] | |||
{{پایان منابع}} | {{پایان منابع}} | ||
| خط ۲۷: | خط ۴۳: | ||
{{ماه رمضان}} | {{ماه رمضان}} | ||
[[رده:غزوه‌ها]] | [[رده:غزوه‌ها]] | ||
[[رده: | [[رده:مکان‌ها در قرآن]] | ||
نسخهٔ کنونی تا ۶ دسامبر ۲۰۲۲، ساعت ۰۷:۱۸
این مدخل زیرشاخهٔ بحث جنگ حنین است. حنین از چند منظر متفاوت، بررسی میشود: حنین در قرآن - پرسش مرتبط نداردآشنایی اجمالی
«حُنَین» می‌‌تواند اسم تصغیر «الحنان» به معنای «رحمت» باشد کما این می‌‌تواند اسم تصغیر «الحنّ» – تیره‌ای از جن - باشد. برخی هم آن را اسم تصغیر «حنّ» - موضعی نزدیک مکه - دانستند که معمولاً با مکانی به نام «الولج» ذکر می‌‌گردد.[۱]حنین دره‌ای از دره‌های مکه است در حدود ۳۰ کیلومتری شرق این شهر که امروزه از آن با نام «وادی الشرائع» یاد میشود.[۲] بعضی هم آن را دره ای قبل از طائف[۳] یا وادی‌ای در کنار ذی المجاز دانسته‌اند.[۴] در وجه نامگذاری حنین بدین نام، به انتساب این مکان به حنین بن قانیة بن مهلائیل اشاره شده است.[۵] فاصله حنین تا مکه سه شب راه است[۶] که برخی این فاصله را بیش از ده میل گفته‌اند.[۷] از این مکان در تاریخ بسیار یاد شده و غزوه‌ای بدان منسوب است که از مشهورترین غزوات رسول خدا(ص) بعد بدر است که در سال دهم هجری پس از فتح مکه (سال هشتم هجری) اتفاق افتاد.[۸] اسم حنین امروزه جز برای افراد خاص نام شناخته شده‌ای برای مردم نیست.[۹]
شناسایی جایگاه حنین
در این باره که حنین کجاست؟ نظر پژوهشگران و خبرگان تاریخی را می‌توان در پنج گروه زیر دسته‌بندی کرد:
- محمد بن خاوند شاه بلخی قبایل هوازن را مخصوصاً ساکن در اطراف مکه و محلی که قبیله هوازن از بیم سپاه اسلام در آن فرود آمدند را محلی در دیار هوازن یعنی «اوطاس» و وادی حنین را در مسافرت سه روزه راه از مکه دانسته است.
- شوقی ابوخلیل هم از آنجا که لشکر هوازن در مکانی به نام اوطاس واقع در قلمرو هوازن فرود آمد را علت نامگذاری نبرد به «نبرد اوطاس» می‌داند[۱۰].
- گروه سومی هستند که می‌گویند: قتاده گفته است حنین وادی‌ای است میان مکه و طائف اما «عروه» آن را وادی در«ذی المجاز» دانسته است[۱۱].
- گروهی بر این باورند که حنین اسم بیابانی میانه مکه و طائف است که جنگ معروف حنین در آنجا اتفاق افتاد[۱۲]. به تعبیر دیگر حنین: وادی‌ای است میان مکه و طائف.
- کسانی نیز هستند شبیه به نظرات قبلی چنین می‌گویند: حنین سرزمینی است در نزدیکی شهر طائف و چون این غزوه در آنجا واقع شد به نام غزوه حنین معروف شده و در قرآن از آن تعبیر به یوم حنین شده است. نام دیگر آن غزوه اوطاس غزوه هوازن است (اوطاس نام سرزمین در همان حدود و هوازن نام یکی از قبائلی است که در آن جنگ یا مسلمانان درگیر بودند).
از مجموع آنچه گذشت مشخص میشود که حنین در «خارج مکه» نرسیده به طائف و در جنوب غربی جعرافه واقع بوده است[۱۳].
محل درگیری جنگ حنین
﴿وَلَقَدْ نَصَرَكُمُ اللَّهُ بِبَدْرٍ وَأَنْتُمْ أَذِلَّةٌ فَاتَّقُوا اللَّهَ لَعَلَّكُمْ تَشْكُرُونَ﴾[۱۴].
غزوه حنین چگونه اتفاق افتاد؟ از روایت‌های معتبر تاریخی و گزارش‌های موثق و متقن تاریخ‌نگاران چنین برمی‌آید که قبایل هوازن و ثقیف پس از فتح مکه در بیستم رمضان سال هشتم هجری و پایان یافتن بت‌پرستی در مکه، به شدت یکه خوردند و دریافتند که بعد از قریش آنها اهداف بعدی مسلمانان خواهند بود قبایل ثقیف که در شهر طایف ساکن بودند نیز از جمله هوازن بودند... .
هنگام بامداد از تنگناها و شکاف‌های وادی بیرون آمدند و به یکباره بر مسلمانان حمله بردند، مسلمانان ابتدا تاب این حمله را نیاوردند روی به گریز نهادند اما رسول خدا(ص) و تعدادی از صحابی باقی ماندند و عقبه نیروهای در حال عقب‌نشینی شان را محافظت کردند. نزدیک‌ترین صحابیان پیامبر اطراف ایشان جمع شده بودند و شکست را مخصوصاً بعد از بازگشت نیروهای عقب‌نشینی کرده، به پیروزی تبدیل کردند[۱۵].[۱۶]
جستارهای وابسته
منابع
پانویس
- ↑ یاقوت حموی، معجم البلدان، ج۲، ص۳۱۳.
- ↑ یاقوت حموی، معجم البلدان، ج۲، ص۳۱۳.
- ↑ بکری، معجم ما استعجم، ج۲، ص۴۷۱؛ یاقوت حموی، معجم البلدان، ج۲، ص۳۱۳.
- ↑ یاقوت حموی، معجم البلدان، ج۲، ص۳۱۳.
- ↑ یاقوت حموی، معجم البلدان، ج۲، ص۳۱۳؛ بکری، معجم ما استعجم، ج۲، ص۴۷۲.
- ↑ یاقوت حموی، معجم البلدان، ج۲، ص۳۱۳.
- ↑ بکری، معجم ما استعجم، ج۲، ص۴۷۱.
- ↑ واقدی، المغازی، ج۳، ص۸۸۵-۹۲۰؛ ابن سعد، الطبقات الکبری، ج۲، ص۱۱۴-۱۲۰.
- ↑ بلادی، عاتق بن غيث، معجم المعالم الجغرافیة فی السیرة النبویة ص ۱۰۷.
- ↑ ر.ک: اطلس قرآن، ص۲۹۶.
- ↑ محمد خزائلی، اعلام قرآنی.
- ↑ ر.ک: تفسیر المیزان، ج۹، ص۳۳۰؛ اعلام قرآن، ص۳۹.
- ↑ فرزانه، محرم، اماکن جغرافیایی در قرآن، ص ۷۶.
- ↑ «و بی‌گمان خداوند در «بدر» شما را با آنکه ناتوان بودید یاری کرد پس، از خداوند پروا کنید، باشد که سپاس گزارید» سوره آل عمران، آیه ۱۲۳.
- ↑ روضة الصفا، ص۲۸۱ و ۲۸۲.
- ↑ فرزانه، محرم، اماکن جغرافیایی در قرآن، ص ۷۵.