تجسم اعمال: تفاوت میان نسخه‌ها

نسخهٔ کنونی تا ‏۱۲ ژوئن ۲۰۲۳، ساعت ۰۰:۰۰

چیستی تجسم اعمال

منظور از تجسم‌ اعمال نزد شیعیان این است که اعمال انسان خوب یا بد، باطنی دارد که این باطن در دنیا آشکار نمی‌شود؛ بلکه باطن این اعمال بعد از تغییر و تبدلاتی، در عالم آخرت جلوه می‌‌کند^[۱]. اما از نگاه علم کلام تجسم و تجسد اعمال یعنی رابطۀ میان عمل و جزا در آخرت نه قراردادی است و نه از نوع رابطۀ علی و معلولی، بلکه میان آنها رابطۀ عینیت و اتحاد حکم فرماست؛ یعنی آنچه در آخرت به عنوان پاداش یا کیفر به نیکوکاران و بدکاران اختصاص می‌‌یابد، تجسم خود عمل آنهاست^[۲].

دلایل نقلی تجسم اعمال

دلایل نقلی اعم از آیات و روایات مبنی بر تجسم اعمال در آخرت اقامه شده است و دانشمندان علم کلام معتقدند تجسم عمل، پاداش اعمال انسان‌ها در آخرت است.

قرآن می‌‌فرماید ﴿وَلْتَنظُرْ نَفْسٌ مَّا قَدَّمَتْ لِغَدٍ﴾^[۳]. ﴿وَلْتَنظُرْ﴾ امر است و باید هر کس در آنچه برای فردا می‌‌فرستند، نظر کند. این صریح‌ترین تعبیر قرآن در این زمینه است و در حقیقت این آیه فرمان داده است که در کار و در عمل خودتان دربارۀ چیزهایی که برای فردا پیش می‌‌فرستید، دقت کنید. این لحن، گویای آن است که در قیامت، همان عمل به انسان برمی‌گردد^[۴].
قرآن می‌‌فرماید: ﴿فَمَنْ يَعْمَلْ مِثْقَالَ ذَرَّةٍ خَيْرًا يَرَهُ وَمَنْ يَعْمَلْ مِثْقَالَ ذَرَّةٍ شَرًّا يَرَهُ﴾^[۵]^[۶]
قرآن می‌‌فرماید: ﴿يَوْمَ تَجِدُ كُلُّ نَفْسٍ مَّا عَمِلَتْ مِنْ خَيْرٍ مُّحْضَرًا وَمَا عَمِلَتْ مِن سُوءٍ تَوَدُّ لَوْ أَنَّ بَيْنَهَا وَبَيْنَهُ أَمَدًا بَعِيدًا﴾^[۷]^[۸]
در روایتی پیامبر (ص) فرمودند: «همانا اعمال شما در آخرت به سوی شما بر می‌‌گردد»^[۹]^[۱۰]

دلیل مخالفین تجسم اعمال در قیامت

البته این نظریه مورد اتفاق دانشمندان علم کلام نیست، بلکه اندیشمندان کلامی بر سر این مدعا اختلاف نظر دارند چراکه عده ای از دانشمندان معتقدند پاداش اعمال انسان‌ها در قیامت نمی‌تواند تجسم اعمال باشد زیرا اعمال انسان‌ها از مقولۀ عرض است یعنی (یک امر ذاتی نیست که دوام داشته باشد) و پس از صدور از انسان یا مرگ وی، معدوم می‌شود و در نتیجه، چیزی باقی نمی‌ماند تا در قیامت مجسم‌ شود^[۱۱].

منابع

جستارهای وابسته

پانویس

↑ فرهنگ شیعه، ص ۱۵۹-۱۸۰.
↑ ر. ک: محمدی، مسلم، فرهنگ اصطلاحات علم کلام، ص ۲۰۸.
↑ «ای مؤمنان! از خداوند پروا کنید و هر کس باید بنگرد برای (روزی چون) فردا چه پیش فرستاده است» سوره حشر، آیه ۱۸.
↑ ر. ک: محمدی، مسلم، فرهنگ اصطلاحات علم کلام، ص ۷۸-۷۹.
↑ «پس هر کس همسنگ ذره‌ای نیکی ورزد، آن را خواهد دید، و هر کس همسنگ ذره‌ای بدی کند، آن را خواهد دید» سوره زلزال، آیه ۷.
↑ ر. ک: محمدی، مسلم، فرهنگ اصطلاحات علم کلام، ص ۹۵-۹۷.
↑ «روزی که هر کس هر کار نیکی انجام داده است پیش رو می‌یابد و هر کار زشتی کرده است آرزو دارد کاش میان او و آن (کار زشت) فاصله‌ای دور می‌بود و خداوند شما را از خویش پروا می‌دهد و خداوند به بندگان مهربان است» سوره آل عمران، آیه ۳۰.
↑ ر. ک: محمدی، مسلم، فرهنگ اصطلاحات علم کلام، ص ۷۸-۷۹.
↑ مجلسی، بحارالأنوار، ج۳، ص۹۰.
↑ ر. ک: محمدی، مسلم، فرهنگ اصطلاحات علم کلام، ص ۷۸-۷۹.
↑ فرهنگ شیعه، ص ۱۸۱.

[1] فرهنگ شیعه، ص ۱۵۹-۱۸۰.

[2] ر. ک: محمدی، مسلم، فرهنگ اصطلاحات علم کلام، ص ۲۰۸.

[3] «ای مؤمنان! از خداوند پروا کنید و هر کس باید بنگرد برای (روزی چون) فردا چه پیش فرستاده است» سوره حشر، آیه ۱۸.

[4] ر. ک: محمدی، مسلم، فرهنگ اصطلاحات علم کلام، ص ۷۸-۷۹.

[5] «پس هر کس همسنگ ذره‌ای نیکی ورزد، آن را خواهد دید، و هر کس همسنگ ذره‌ای بدی کند، آن را خواهد دید» سوره زلزال، آیه ۷.

[6] ر. ک: محمدی، مسلم، فرهنگ اصطلاحات علم کلام، ص ۹۵-۹۷.

[7] «روزی که هر کس هر کار نیکی انجام داده است پیش رو می‌یابد و هر کار زشتی کرده است آرزو دارد کاش میان او و آن (کار زشت) فاصله‌ای دور می‌بود و خداوند شما را از خویش پروا می‌دهد و خداوند به بندگان مهربان است» سوره آل عمران، آیه ۳۰.

[8] ر. ک: محمدی، مسلم، فرهنگ اصطلاحات علم کلام، ص ۷۸-۷۹.

[9] مجلسی، بحارالأنوار، ج۳، ص۹۰.

[10] ر. ک: محمدی، مسلم، فرهنگ اصطلاحات علم کلام، ص ۷۸-۷۹.

[11] فرهنگ شیعه، ص ۱۸۱.

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

[۵]

[۶]

[۷]

[۸]

[۹]

[۱۰]

[۱۱]

@@ خط ۱: / خط ۱: @@
+{{مدخل مرتبط | موضوع مرتبط = | عنوان مدخل  = | مداخل مرتبط = [[تجسم اعمال در قرآن]] - [[تجسم اعمال در کلام اسلامی]] - [[تجسم اعمال در فرهنگ و معارف انقلاب اسلامی]]| پرسش مرتبط  = }}
+== چیستی تجسم اعمال ==
+منظور از تجسم‌ [[اعمال]] نزد [[شیعیان]] این است که [[اعمال انسان]] خوب یا بد، [[باطنی]] دارد که این [[باطن]] در [[دنیا]] آشکار نمی‌شود؛ بلکه [[باطن]] این [[اعمال]] بعد از تغییر و تبدلاتی، در عالم [[آخرت]] جلوه می‌‌کند<ref>[[فرهنگ شیعه (کتاب)|فرهنگ شیعه]]، ص ۱۵۹-۱۸۰. </ref>. اما از نگاه [[علم کلام]] تجسم و [[تجسد اعمال]] یعنی رابطۀ میان عمل و جزا در [[آخرت]] نه قراردادی است و نه از نوع رابطۀ [[علی]] و معلولی، بلکه میان آنها رابطۀ عینیت و [[اتحاد]] [[حکم]] فرماست؛ یعنی آنچه در [[آخرت]] به عنوان [[پاداش]] یا [[کیفر]] به [[نیکوکاران]] و بدکاران اختصاص می‌‌یابد، تجسم خود عمل آنهاست<ref>ر. ک: [[مسلم محمدی|محمدی، مسلم]]، [[فرهنگ اصطلاحات علم کلام (کتاب)|فرهنگ اصطلاحات علم کلام]]، ص ۲۰۸.</ref>.
-{{نبوت}}
+== [[دلایل نقلی]] تجسم اعمال ==
-<div style="padding: 0.0em 0em 0.0em;">
+[[دلایل نقلی]] اعم از [[آیات]] و [[روایات]] مبنی بر تجسم اعمال در [[آخرت]] اقامه شده است و [[دانشمندان]] [[علم کلام]] معتقدند تجسم عمل، [[پاداش]] [[اعمال انسان‌ها]] در [[آخرت]] است.
-: <div style="background-color: rgb(252, 252, 233); text-align:center; font-size: 85%; font-weight: normal;">اين مدخل از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود:</div>
+# [[قرآن]] می‌‌فرماید {{متن قرآن|وَلْتَنظُرْ نَفْسٌ مَّا قَدَّمَتْ لِغَدٍ}}<ref>«ای مؤمنان! از خداوند پروا کنید و هر کس باید بنگرد برای (روزی چون) فردا چه پیش فرستاده است» سوره حشر، آیه ۱۸.</ref>. {{متن قرآن|وَلْتَنظُرْ}} امر است و باید هر کس در آنچه برای فردا می‌‌فرستند، نظر کند. این صریح‌ترین تعبیر [[قرآن]] در این زمینه است و در [[حقیقت]] این [[آیه]] [[فرمان]] داده است که در کار و در عمل خودتان دربارۀ چیزهایی که برای فردا پیش می‌‌فرستید، دقت کنید. این لحن، گویای آن است که در [[قیامت]]، همان عمل به [[انسان]] برمی‌گردد<ref>ر. ک: [[مسلم محمدی|محمدی، مسلم]]، [[فرهنگ اصطلاحات علم کلام (کتاب)|فرهنگ اصطلاحات علم کلام]]، ص ۷۸-۷۹.</ref>.
-<div style="padding: 0.0em 0em 0.0em;">
+# [[قرآن]] می‌‌فرماید: {{متن قرآن|فَمَنْ يَعْمَلْ مِثْقَالَ ذَرَّةٍ خَيْرًا يَرَهُ وَمَنْ يَعْمَلْ مِثْقَالَ ذَرَّةٍ شَرًّا يَرَهُ}}<ref>«پس هر کس همسنگ ذره‌ای نیکی ورزد، آن را خواهد دید، و هر کس همسنگ ذره‌ای بدی کند، آن را خواهد دید» سوره زلزال، آیه ۷.</ref><ref>ر. ک: [[مسلم محمدی|محمدی، مسلم]]، [[فرهنگ اصطلاحات علم کلام (کتاب)|فرهنگ اصطلاحات علم کلام]]، ص ۹۵-۹۷.</ref>
-: <div style="background-color: rgb(255, 245, 227); text-align:center; font-size: 85%; font-weight: normal;">[[تجسم اعمال در قرآن]] - [[تجسم اعمال در حدیث]] - [[تجسم اعمال در نهج البلاغه]] - [[تجسم اعمال در معارف دعا و زیارات]] - [[تجسم اعمال در کلام اسلامی]] - [[تجسم اعمال در عرفان اسلامی]]</div>
+# [[قرآن]] می‌‌فرماید: {{متن قرآن|يَوْمَ تَجِدُ كُلُّ نَفْسٍ مَّا عَمِلَتْ مِنْ خَيْرٍ مُّحْضَرًا وَمَا عَمِلَتْ مِن سُوءٍ تَوَدُّ لَوْ أَنَّ بَيْنَهَا وَبَيْنَهُ أَمَدًا بَعِيدًا}}<ref>«روزی که هر کس هر کار نیکی انجام داده است پیش رو می‌یابد و هر کار زشتی کرده است آرزو دارد کاش میان او و آن (کار زشت) فاصله‌ای دور می‌بود و خداوند شما را از خویش پروا می‌دهد و خداوند به بندگان مهربان است» سوره آل عمران، آیه ۳۰.</ref><ref>ر. ک: [[مسلم محمدی|محمدی، مسلم]]، [[فرهنگ اصطلاحات علم کلام (کتاب)|فرهنگ اصطلاحات علم کلام]]، ص ۷۸-۷۹.</ref>
-<div style="padding: 0.0em 0em 0.0em;">
+# در روایتی [[پیامبر]] {{صل}} فرمودند: «همانا [[اعمال]] شما در [[آخرت]] به سوی شما بر می‌‌گردد»<ref>مجلسی، بحارالأنوار، ج۳، ص۹۰.</ref><ref>ر. ک: [[مسلم محمدی|محمدی، مسلم]]، [[فرهنگ اصطلاحات علم کلام (کتاب)|فرهنگ اصطلاحات علم کلام]]، ص ۷۸-۷۹.</ref>
-: <div style="background-color: rgb(206,242, 299); text-align:center; font-size: 85%; font-weight: normal;">در این باره، تعداد بسیاری از پرسش‌های عمومی و مصداقی مرتبط، وجود دارند که در مدخل '''[[تجسم اعمال (پرسش)]]''' قابل دسترسی خواهند بود.</div>
-<div style="padding: 0.4em 0em 0.0em;">
-==چیستی تجسم اعمال==
+== [[دلیل]] مخالفین تجسم اعمال در [[قیامت]] ==
-*منظور از تجسم‌ [[اعمال]] نزد [[شیعیان]] این است که [[اعمال انسان]] خوب یا بد، [[باطنی]] دارد که این [[باطن]] در [[دنیا]] آشکار نمی‌شود؛ بلکه [[باطن]] این [[اعمال]] بعد از تغییر و تبدلاتی، در عالم [[آخرت]] جلوه می‌‌کند<ref>[[فرهنگ شیعه (کتاب)|فرهنگ شیعه]]، ص ۱۵۹-۱۸۰. </ref>. اما از نگاه [[علم کلام]] تجسم و [[تجسد اعمال]] یعنی رابطۀ میان عمل و جزا در [[آخرت]] نه قراردادی است و نه از نوع رابطۀ [[علی]] و معلولی، بلکه میان آنها رابطۀ عینیت و [[اتحاد]] [[حکم]] فرماست؛ یعنی آنچه در [[آخرت]] به عنوان [[پاداش]] یا [[کیفر]] به [[نیکوکاران]] و بدکاران اختصاص می‌‌یابد، تجسم خود عمل آنهاست<ref>ر.ک: [[مسلم محمدی|محمدی، مسلم]]، [[فرهنگ اصطلاحات علم کلام (کتاب)|فرهنگ اصطلاحات علم کلام]]، ص ۲۰۸.</ref>.
+البته این [[نظریه]] [[مورد اتفاق]] [[دانشمندان]] [[علم کلام]] نیست، بلکه [[اندیشمندان]] [[کلامی]] بر سر این مدعا [[اختلاف]] نظر دارند چراکه عده ای از [[دانشمندان]] معتقدند [[پاداش]] [[اعمال انسان‌ها]] در [[قیامت]] نمی‌تواند تجسم اعمال باشد زیرا [[اعمال انسان‌ها]] از مقولۀ عرض است یعنی (یک امر ذاتی نیست که دوام داشته باشد) و پس از صدور از [[انسان]] یا [[مرگ]] وی، معدوم می‌شود و در نتیجه، چیزی باقی نمی‌ماند تا در [[قیامت]] مجسم‌ شود<ref> [[فرهنگ شیعه (کتاب)|فرهنگ شیعه]]، ص ۱۸۱.</ref>.
-==[[دلایل نقلی]] تجسم اعمال==
-*[[دلایل نقلی]] اعم از [[آیات]] و [[روایات]] مبنی بر تجسم اعمال در [[آخرت]] اقامه شده است و [[دانشمندان]] [[علم کلام]] معتقدند تجسم عمل، [[پاداش]] [[اعمال انسان‌ها]] در [[آخرت]] است.
-#[[قرآن]] می‌‌فرماید {{متن قرآن|وَلْتَنظُرْ نَفْسٌ مَّا قَدَّمَتْ لِغَدٍ}}<ref>«ای مؤمنان! از خداوند پروا کنید و هر کس باید بنگرد برای (روزی چون) فردا چه پیش فرستاده است» سوره حشر، آیه ۱۸.</ref>. {{متن قرآن|وَلْتَنظُرْ}} امر است و باید هر کس در آنچه برای فردا می‌‌فرستند، نظر کند. این صریح‌ترین تعبیر [[قرآن]] در این زمینه است و در [[حقیقت]] این [[آیه]] [[فرمان]] داده است که در کار و در عمل خودتان دربارۀ چیزهایی که برای فردا پیش می‌‌فرستید، دقت کنید. این لحن، گویای آن است که در [[قیامت]]، همان عمل به [[انسان]] برمی‌گردد<ref>ر.ک: [[مسلم محمدی|محمدی، مسلم]]، [[فرهنگ اصطلاحات علم کلام (کتاب)|فرهنگ اصطلاحات علم کلام]]، ص ۷۸-۷۹.</ref>.
-#[[قرآن]] می‌‌فرماید: {{متن قرآن|فَمَنْ يَعْمَلْ مِثْقَالَ ذَرَّةٍ خَيْرًا يَرَهُ وَمَنْ يَعْمَلْ مِثْقَالَ ذَرَّةٍ شَرًّا يَرَهُ}}<ref>«پس هر کس همسنگ  ذره‌ای نیکی ورزد، آن را خواهد دید، و هر کس همسنگ  ذره‌ای بدی کند، آن را خواهد دید» سوره زلزال، آیه ۷.</ref>.<ref>ر.ک: [[مسلم محمدی|محمدی، مسلم]]، [[فرهنگ اصطلاحات علم کلام (کتاب)|فرهنگ اصطلاحات علم کلام]]، ص ۹۵-۹۷.   </ref>
-#[[قرآن]] می‌‌فرماید: {{متن قرآن|يَوْمَ تَجِدُ كُلُّ نَفْسٍ مَّا عَمِلَتْ مِنْ خَيْرٍ مُّحْضَرًا وَمَا عَمِلَتْ مِن سُوءٍ تَوَدُّ لَوْ أَنَّ بَيْنَهَا وَبَيْنَهُ أَمَدًا بَعِيدًا}}<ref>«روزی که هر کس هر کار نیکی انجام داده است پیش رو می‌یابد و هر کار زشتی کرده است آرزو دارد کاش میان او و آن (کار زشت) فاصله‌ای دور می‌بود و خداوند شما را از خویش پروا می‌دهد و خداوند به بندگان مهربان است» سوره آل عمران، آیه ۳۰.</ref>.<ref>ر.ک: [[مسلم محمدی|محمدی، مسلم]]، [[فرهنگ اصطلاحات علم کلام (کتاب)|فرهنگ اصطلاحات علم کلام]]، ص ۷۸-۷۹.</ref>
-#در روایتی [[پیامبر]] {{صل}} فرمودند: «همانا [[اعمال]] شما در [[آخرت]] به سوی شما بر می‌‌گردد»<ref>مجلسی، بحارالأنوار، ج۳، ص۹۰.</ref>.<ref>ر.ک: [[مسلم محمدی|محمدی، مسلم]]، [[فرهنگ اصطلاحات علم کلام (کتاب)|فرهنگ اصطلاحات علم کلام]]، ص ۷۸-۷۹.</ref>
-==[[دلیل]] مخالفین تجسم اعمال در [[قیامت]]==
+== منابع ==
-*البته این [[نظریه]] [[مورد اتفاق]] [[دانشمندان]] [[علم کلام]] نیست، بلکه [[اندیشمندان]] [[کلامی]] بر سر این مدعا [[اختلاف]] نظر دارند چراکه عده ای از [[دانشمندان]] معتقدند [[پاداش]] [[اعمال انسان‌ها]] در [[قیامت]] نمی‌تواند تجسم اعمال باشد زیرا [[اعمال انسان‌ها]] از مقولۀ عرض است یعنی (یک امر ذاتی نیست که دوام داشته باشد) و پس از صدور از [[انسان]] یا [[مرگ]] وی، معدوم می‌شود و در نتیجه، چیزی باقی نمی‌ماند تا در [[قیامت]] مجسم‌ شود<ref> [[فرهنگ شیعه (کتاب)|فرهنگ شیعه]]، ص ۱۸۱.</ref>.
+{{منابع}}
+# [[پرونده:1414.jpg|22px]] [[فرهنگ شیعه (کتاب)|پژوهشکده علوم اسلامی امام صادق (ع)، '''فرهنگ شیعه''']]
+# [[پرونده:10119661.jpg|22px]] [[مسلم محمدی|محمدی، مسلم]]، [[فرهنگ اصطلاحات علم کلام (کتاب)|'''فرهنگ اصطلاحات علم کلام''']]
+{{پایان منابع}}
-==منابع==
+== جستارهای وابسته ==
-* [[پرونده:1414.jpg|22px]] [[فرهنگ شیعه (کتاب)|پژوهشکده علوم اسلامی امام صادق (ع)، '''فرهنگ شیعه''']]
+{{مدخل وابسته}}
-* [[پرونده:10119661.jpg|22px]] [[مسلم محمدی|محمدی، مسلم]]، [[فرهنگ اصطلاحات علم کلام (کتاب)|'''فرهنگ اصطلاحات علم کلام''']]
-==جستارهای وابسته==
-{{پرسش‌های وابسته}}
-{{ستون-شروع|7}}
 * [[شاهدان روز قیامت]]
 * [[تجسد اقوال]]
@@ خط ۳۵: / خط ۲۸: @@
 * [[حضور اعمال]]
 * [[شفاعت]]
-{{پایان}}
+{{پایان مدخل وابسته}}
-{{پایان}}
-==پانویس==
+== پانویس ==
 {{پانویس}}
 {{قیامت}}
-[[رده:مدخل]]
 [[رده:تجسم اعمال]]

v t e قیامت
نام‌ها	یوم التلاق • یوم الفصل • غاشیه • یوم التغابن • یوم الحسره • یوم الازفة • قیامت در قرآن
مواقف	تطایر کتب • حوض کوثر • صراط • میزان • صحرای محشر
باورها	معاد • معاد جسمانی • شفاعت • تجسم اعمال • احباط‍‌ • تکفیر گناهان
نشانه‌ها	اشراط الساعة • نفخ صور • دابة الارض • طلوع خورشید از مغرب • خروج سفیانی • خروج یمانی
وابسته‌ها	قیامت کبری • قیامت صغری • اعراف • اسرافیل • آخرت در قرآن • اصحاب یمین • اصحاب شمال • آخرت • نامه اعمال • مسخ • آخر الزمان • بررسی اعمال بندگان • خلود