دعای عهد: تفاوت میان نسخه‌ها

از امامت‌پدیا، دانشنامهٔ امامت و ولایت
بدون خلاصۀ ویرایش
خط ۷: خط ۷:


== مقدمه ==
== مقدمه ==
از دعاهای مشهور که خواندن آن در دوران غیبت [[امام مهدی|حضرت مهدی]] {{ع}}‏ فراوان مورد سفارش قرار گرفته دعای عهد است. این [[دعا]]، در بردارنده [[درود]] ویژه از طرف خواننده [[دعا]] و نیز از سوی تمام مردان و زنان با [[ایمان]] ـ در شرق و غرب [[جهان]] و خشکی و دریا، و از پدر و مادر و [[فرزند]] خواننده دعا ـ به پیشگاه [[امام مهدی|حضرت ولی عصر]] {{ع}} است. پس از آن، [[عهد]] و [[پیمان]] و [[بیعت]] با آن حضرت را تجدید می‏‌کند و [[پایداری]] بر این [[پیمان]] را تا [[روز قیامت]] اظهار می‌‏دارد. آن‏گاه از [[خداوند]] سبحانه و تعالی می‏‌خواهد که اگر [[مرگ]] وی فرابرسد، در حالی که [[امام مهدی|امام زمان]] {{ع}} [[ظهور]] نکرده باشد، پس از [[ظهور]]، او را از [[قبر]] برآور و به [[یاری]] آن حضرت [[سعادتمند]] کند. بعد از آن، درخواست دیدار [[امام]] {{ع}} با عبارت ظریفی بیان شده است و [[دعا]] برای تعجیل [[ظهور]] و [[فرج]] و برپایی [[حکومت]] [[راستین]] و سامان یافتن [[جهان]] و زنده شدن حقایق [[دین]] و اهل [[ایمان]]، پایان‏‌بخش این دعای شریف است<ref>[[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[فرهنگ‌نامه مهدویت (کتاب)|فرهنگ‌نامه مهدویت]]، ص۲۲۸ - ۲۲۹.</ref>.
از دعاهای مشهور که خواندن آن در دوران غیبت [[امام مهدی|حضرت مهدی]] {{ع}}‏ فراوان مورد سفارش قرار گرفته دعای عهد است. این [[دعا]]، در بردارنده [[درود]] ویژه از طرف خواننده [[دعا]] و نیز از سوی تمام مردان و زنان با [[ایمان]] ـ در شرق و غرب [[جهان]] و خشکی و دریا، و از پدر و مادر و [[فرزند]] خواننده دعا ـ به پیشگاه [[امام مهدی|حضرت ولی عصر]] {{ع}} است. پس از آن، [[عهد]] و [[پیمان]] و [[بیعت]] با آن حضرت را تجدید می‏‌کند و [[پایداری]] بر این [[پیمان]] را تا [[روز قیامت]] اظهار می‌‏دارد. آن‏گاه از [[خداوند]] سبحانه و تعالی می‏‌خواهد که اگر [[مرگ]] وی فرابرسد، در حالی که [[امام مهدی|امام زمان]] {{ع}} [[ظهور]] نکرده باشد، پس از [[ظهور]]، او را از [[قبر]] برآور و به [[یاری]] آن حضرت [[سعادتمند]] کند. بعد از آن، درخواست دیدار [[امام]] {{ع}} با عبارت ظریفی بیان شده است و [[دعا]] برای تعجیل [[ظهور]] و [[فرج]] و برپایی [[حکومت]] راستین و سامان یافتن [[جهان]] و زنده شدن حقایق [[دین]] و اهل [[ایمان]]، پایان‏‌بخش این دعای شریف است<ref>[[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[فرهنگ‌نامه مهدویت (کتاب)|فرهنگ‌نامه مهدویت]]، ص۲۲۸ - ۲۲۹.</ref>.


[[امام صادق]] {{ع}} می‌‌فرمایند: کسی که [[چهل]] صبح [[خداوند]] را با این [[عهد]] بخواند، از [[یاران حضرت مهدی]] {{ع}} خواهد بود و اگر پیش از ظهور از [[دنیا]] برود، [[خداوند]] او را از قبرش بیرون خواهد آورد (به [[اذن الهی]] [[رجعت]] خواهد نمود) و [[خداوند]] برای هر کلمه‌ای از این [[دعا]] هزار حسنه عطا خواهد نمود و هزار سیئه را از وی خواهد زدود و آن [[دعا]] این است: {{متن حدیث|اللَّهُمَّ رَبَّ النُّورِ الْعَظِيمِ وَ رَبَّ الْكُرْسِيِّ الرَّفِيعِ ... الْعَجَلَ الْعَجَلَ الْعَجَلَ، يَا صَاحِبَ الزَّمَان‏}}<ref>ابن مشهدی، مزار کبیر، ص۶۶۳.</ref>.<ref>[[محمود اباذری|اباذری، محمود]]، [[ادعیه و زیارات مهدوی (کتاب)|ادعیه و زیارات مهدوی]]، ص ۶۲؛ [[مجتبی تونه‌ای|تونه‌ای، مجتبی]]، [[موعودنامه (کتاب)|موعودنامه]]، ص۳۲۷.</ref>
[[امام صادق]] {{ع}} می‌‌فرمایند: کسی که [[چهل]] صبح [[خداوند]] را با این [[عهد]] بخواند، از [[یاران حضرت مهدی]] {{ع}} خواهد بود و اگر پیش از ظهور از [[دنیا]] برود، [[خداوند]] او را از قبرش بیرون خواهد آورد (به [[اذن الهی]] [[رجعت]] خواهد نمود) و [[خداوند]] برای هر کلمه‌ای از این [[دعا]] هزار حسنه عطا خواهد نمود و هزار سیئه را از وی خواهد زدود و آن [[دعا]] این است: {{متن حدیث|اللَّهُمَّ رَبَّ النُّورِ الْعَظِيمِ وَ رَبَّ الْكُرْسِيِّ الرَّفِيعِ ... الْعَجَلَ الْعَجَلَ الْعَجَلَ، يَا صَاحِبَ الزَّمَان‏}}<ref>ابن مشهدی، مزار کبیر، ص۶۶۳.</ref>.<ref>[[محمود اباذری|اباذری، محمود]]، [[ادعیه و زیارات مهدوی (کتاب)|ادعیه و زیارات مهدوی]]، ص ۶۲؛ [[مجتبی تونه‌ای|تونه‌ای، مجتبی]]، [[موعودنامه (کتاب)|موعودنامه]]، ص۳۲۷.</ref>


مهم‏ترین آثار مداومت بر این [[دعا]] سه چیز است:
مهم‏ترین آثار مداومت بر این [[دعا]] سه چیز است:
# [[ثواب]] کسانی را خواهد داشت که زمان [[ظهور]]، در [[خدمت]] [[امام]] {{ع}} می‌‏باشند؛
# [[ثواب]] کسانی را خواهد داشت که زمان [[ظهور]]، در خدمت [[امام]] {{ع}} می‌‏باشند؛
# تجدید [[عهد]]، مایه [[ثبات]] و کمال [[محبت]] و [[اخلاص]] و [[ایمان]] شخص می‌‏شود؛
# تجدید [[عهد]]، مایه [[ثبات]] و کمال [[محبت]] و [[اخلاص]] و [[ایمان]] شخص می‌‏شود؛
# مایه توجه خاص و نظر [[رحمت]] کامل آن حضرت به [[بنده]] می‏‌شود<ref>[[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[فرهنگ‌نامه مهدویت (کتاب)|فرهنگ‌نامه مهدویت]]، ص۲۲۸ - ۲۲۹.</ref>.
# مایه توجه خاص و نظر [[رحمت]] کامل آن حضرت به [[بنده]] می‏‌شود<ref>[[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[فرهنگ‌نامه مهدویت (کتاب)|فرهنگ‌نامه مهدویت]]، ص۲۲۸ - ۲۲۹.</ref>.

نسخهٔ ‏۱۴ سپتامبر ۲۰۲۴، ساعت ۰۸:۱۶

مقدمه

از دعاهای مشهور که خواندن آن در دوران غیبت حضرت مهدی (ع)‏ فراوان مورد سفارش قرار گرفته دعای عهد است. این دعا، در بردارنده درود ویژه از طرف خواننده دعا و نیز از سوی تمام مردان و زنان با ایمان ـ در شرق و غرب جهان و خشکی و دریا، و از پدر و مادر و فرزند خواننده دعا ـ به پیشگاه حضرت ولی عصر (ع) است. پس از آن، عهد و پیمان و بیعت با آن حضرت را تجدید می‏‌کند و پایداری بر این پیمان را تا روز قیامت اظهار می‌‏دارد. آن‏گاه از خداوند سبحانه و تعالی می‏‌خواهد که اگر مرگ وی فرابرسد، در حالی که امام زمان (ع) ظهور نکرده باشد، پس از ظهور، او را از قبر برآور و به یاری آن حضرت سعادتمند کند. بعد از آن، درخواست دیدار امام (ع) با عبارت ظریفی بیان شده است و دعا برای تعجیل ظهور و فرج و برپایی حکومت راستین و سامان یافتن جهان و زنده شدن حقایق دین و اهل ایمان، پایان‏‌بخش این دعای شریف است[۱].

امام صادق (ع) می‌‌فرمایند: کسی که چهل صبح خداوند را با این عهد بخواند، از یاران حضرت مهدی (ع) خواهد بود و اگر پیش از ظهور از دنیا برود، خداوند او را از قبرش بیرون خواهد آورد (به اذن الهی رجعت خواهد نمود) و خداوند برای هر کلمه‌ای از این دعا هزار حسنه عطا خواهد نمود و هزار سیئه را از وی خواهد زدود و آن دعا این است: «اللَّهُمَّ رَبَّ النُّورِ الْعَظِيمِ وَ رَبَّ الْكُرْسِيِّ الرَّفِيعِ ... الْعَجَلَ الْعَجَلَ الْعَجَلَ، يَا صَاحِبَ الزَّمَان‏»[۲].[۳]

مهم‏ترین آثار مداومت بر این دعا سه چیز است:

  1. ثواب کسانی را خواهد داشت که زمان ظهور، در خدمت امام (ع) می‌‏باشند؛
  2. تجدید عهد، مایه ثبات و کمال محبت و اخلاص و ایمان شخص می‌‏شود؛
  3. مایه توجه خاص و نظر رحمت کامل آن حضرت به بنده می‏‌شود[۴].

چند نکته

  1. دعاهایی همانند دعای عهد: دعایی در تعقیب نماز صبح از ناحیه مقدسه صادر شده است که هم ابتدا و هم فرازهای زیادی از متن آن مانند دعای عهد است، ولی موضوع آن مهدویت نیست، ابتدا و انتهای آن چنین است:«اللَّهُمَّ رَبَّ النُّورِ الْعَظِيمِ ... ُ أَسْأَلُكَ أَنْ تُصَلِّيَ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ ارْزُقْنِي مِنْ حَيْثُ أَحْتَسِبُ وَ مِنْ حَيْثُ لَا أَحْتَسِبُ رِزْقاً وَاسِعاً حَلَالًا طَيِّباً وَ أَنْ تُفَرِّجَ عَنِّي كُلَّ غَمٍّ وَ هَمٍّ وَ أَنْ تُعْطِيَنِي مَا أَرْجُوهُ وَ آمُلُهُ إِنَّكَ عَلى‏ كُلِّ شَيْ‏ءٍ قَدِيرٌ»[۵]. دعای سومی نیز وجود دارد که به موضوع توحید می‌‌پردازد و آغاز آن مانند دعای عهد است، همچنین مستحب است این دعا هنگام افطار خوانده شود. « اللَّهُمَّ رَبَّ النُّورِ الْعَظِيمِ وَ رَبَّ الْكُرْسِيِّ الْوَاسِع‏.... وَ اجْمَعْ لَنَا خَيْرَ الدُّنْيَا وَ الْآخِرَةِ بِرَحْمَتِكَ يَا أَرْحَمَ الرَّاحِمِينَ»[۶]. دعای «اللَّهُمَّ بَلِّغْ مَوْلَايَ صَاحِبَ الزَّمَانِ صَلَوَاتُ اللَّهِ عَلَيْه‏» در واقع خلاصه دعای عهد است و همانند دعای عهد، بهتر است پس از نماز صبح امام زمان (ع) را با آن زیارت کنیم[۷]. آغاز و پایان آن به این صورت است:« اللَّهُمَّ بَلِّغْ مَوْلَايَ صَاحِبَ الزَّمَانِ صَلَوَاتُ اللَّهِ عَلَيْهِ عَنْ جَمِيعِ الْمُؤْمِنِينَ وَ الْمُؤْمِنَات‏،.... اللَّهُمَّ هَذِهِ بَيْعَةٌ لَهُ فِي عُنُقِي إِلَى يَوْمِ الْقِيَامَة».
  2. یک اربعین با دعای عهد: واژه "صبح" و "صباح" به معنای اول روز است[۸] و ظاهر تعبیرِ امام که فرمودند: «أَرْبَعِينَ صَبَاحاً»، این است که این دعا چهل روز پشت سر هم خوانده شود. قطعاً چهل روز متوالی با خداوند عهد و پیمان بستن در اطاعت و پیروی از امام زمان (ع) آثار ارزشمندی را به دنبال دارد. تجدید این عهد و تکرار این اربعین، انسان را از لغزش و انحرافِ از راه ولایت و امامت نجات می‌‌دهد و دوری از بد عاقبتی را در پی خواهد داشت، ان شاء الله.
  3. آیا فقط با خواندن دعای عهد می‌‌توان یکی از یاران امام زمان (ع) شد؟ : بنابر آنچه گذشت، دعا یعنی سخن گفتن ما با خداوند. طبعاً لازم است بدانیم چه می‌‌گوییم و این عهد و پیمانی که به آن متعهد می‌‌شویم، چیست؟ آن هم عهد وثیق و محکمی که متعهد می‌‌شویم تا پای جان به آن پای بند باشیم و می‌‌گوییم: خدایا من در ابتدای این روز و همه روزهایی که بر من گذشته است، عهد و پیمان و بیعتش را که بر عهده دارم، تجدید می‌‌نمایم آن چنان که از آن روی برنگردانم و هیچ گاه از آن جدا نشوم. در ادامه این ادعا از خداوند می‌‌خواهیم که: "...خدایا مرا از کسانی قرار بده که از او دفاع می‌‌کنند و در برآوردن خواسته‌های او شتاب می‌‌کنند و دستوراتش را اطاعت می‌‌نمایند...." آیا در راه زندگی خود، خواسته‌های مولا و صاحبمان را بر خواسته خودمان مقدم می‌‌داریم؟! و در پی عمل به دستوراتش هستیم؟ اگر کسی به این عهد و پیمان پایبند باشد، قطعاً از یاران حضرت خواهد شد، سلمان به همین دلیل «مِنَّا أَهْلَ الْبَيْت‏» شد. از امام صادق (ع) پرسیدند علت اینکه از سلمان زیاد یاد می‌‌کنید، چیست؟ امام فرمود: به خاطر سه ویژگی؛ اولین آن این بود که: « إِيثَارُهُ هَوَى أَمِيرِ الْمُؤْمِنِينَ عَلَى هَوَى نَفْسِهِ » خواسته حضرت علی را بر خواسته خودش مقدم می‌‌داشت[۹]. روایت‌های زیادی[۱۰]. به روشنی بیان می‌‌کند که اگر کسی در دوران غیبت امام زمان (ع) ثابت قدم بماند، «مِنَّا أَهْلَ الْبَيْت» خواهد شد. امام کاظم (ع) می‌‌فرماید: خوشا به حال پیروان ما کسانی که در دوران غیبت قائم ما به ریسمان ما چنگ بزنند، و بر ولایت ما و برائت و دوری از دشمنانمان ثابت قدم بمانند، آنها از مایند و ما از آنها هستیم...[۱۱][۱۲].
  4. دعای عهد در یک نگاه: در مجموع می‌‌توان دعای عهد را در هفت بخش بررسی کرد:
    1. بخش اول: « اللَّهُمَّ رَبَّ النُّورِ الْعَظِيمِ ...يَا حَيُّ لَا إِلَهَ إِلَّا أَنْت‏». بیان مجد و عظمت خداوندِ حیّ منان و ویژگی هایش، متناسب با موضوع دعا یعنی حضرت مهدی (ع).
    2. بخش دوم: «اللَّهُمَّ بَلِّغْ مَوْلَانَا الْإِمَامَ الْهَادِيَ الْمَهْدِي‏...وَ أَحْصَاهُ كِتَابُه‏». درخواست ابلاغ درود و سلام بی‌پایان از سوی همه مؤمنین و مؤمنات عالم به محضر مولایمان حضرت مهدی (ع).
    3. بخش سوم: « اللَّهُمَّ إِنِّي أُجَدِّدُ لَهُ فِي صَبِيحَةِ هَذَا الْيَوْم‏،... وَ الْمُسْتَشْهَدِينَ بَيْنَ يَدَيْه‏». تجدید عهد و پیمان با امام زمان (ع) در اطاعت و پیروی از او تا پای جان و شهادت در رکاب حضرتش.
    4. بخش چهارم: «اللَّهُمَّ إِنْ حَالَ بَيْنِي وَ بَيْنَهُ الْمَوْت‏... مُلَبِّياً دَعْوَةَ الدَّاعِي فِي الْحَاضِرِ وَ الْبَادِي‏». درخواست رجعت در صورت مردن پیش از ظهور و لبیک به ندای حضرت مهدی (ع).
    5. بخش پنجم: « اللَّهُمَّ أَرِنِي الطَّلْعَةَ الرَّشِيدَة... وَ أَحْيِ بِهِ عِبَادَك‏». درخواست توفیق دیدار جمال دلربای حضرت مهدی (ع)، چندین درخواست در راه تعجیل فرج و حرکت در راه امام زمان (ع)، درخواست یاری خداوند نسبت به ولیّش، آباد کردن شهرها و زنده نمودن دل‌های بندگان به وسیله حضرت مهدی (ع).
    6. بخش ششم: «فَإِنَّكَ قُلْتَ وَ قَوْلُكَ الْحَقُّ ظَهَرَ الْفَسادُ .... وَ اجْعَلْهُ مِمَّنْ حَصَّنْتَهُ مِنْ بَأْسِ الْمُعْتَدِين‏ ». در این قسمت ظلم و فساد موجود در عالم مورد توجه قرار می‌‌گیرد که بر اثر کارهای بد مردم، همه جهان را فراگرفته است. بنابراین، از خداوند ظهور را درخواست می‌‌کنیم و با ذکر نسب حضرت، اقدامات و برنامه‌های ایشان در جهت نابودی باطل و احیای حق، به داد مظلومان و بی‌پناهان رسیدن، تجدید احکام بر زمین مانده قرآن، بر افراشتن پایه‌های بر زمین افتاده دین و سنت پیامبر بزرگ خدا و درخواست محفوظ ماندن ایشان از گزند دشمن بیان می‌‌شود.
    7. بخش هفتم: «اللَّهُمَّ وَ سُرَّ نَبِيَّكَ مُحَمَّداً بِرُؤْيَتِهِ ... ُ إِنَّهُمْ يَرَوْنَهُ بَعِيداً وَ نَراهُ قَرِيباً يَا أَرْحَمَ الرَّاحِمِينَ». در بخش پایانی با بیانی لطیف، ظهور حضرت مهدی (ع) درخواست می‌‌گردد و از خداوند می‌‌خواهیم تا به درماندگی ما که به دلیل غیبت حضرت ایجاد شده، رحم کند و غم و گرفتاری را با آمدن ایشان بر طرف کند. در جمله پایانی به یکی از آسیب‌های دوران انتظار اشاره می‌‌شود و آن، این است که زمان تحقق وعده الهی را دور بدانیم؛ بنابراین، با وجود آنکه نباید برای ظهور، زمان تعیین کرد، ولی هر صبح و شام باید منتظر ظهور و آماده باشیم[۱۳] و به بیان امیرالمؤمنین (ع) در امر ظهور به افراط و تفریط دچار نشویم؛ چنانچه فرمود: "نسبت به آنچه که قطعی و متوقع است، شتاب نکنید و آنچه را که فردا خواهد آورد، دیر مشمارید"[۱۴]

و سرانجام، با زدن دست بر پای خود، عجز و درماندگی خود را اعلام نموده و خطاب به مولایمان می‌‌گوییم: مولا جان! شتاب نما، شتاب نما، شتاب نما[۱۵].[۱۶]

پرسش‌های وابسته

منابع

پانویس

  1. سلیمیان، خدامراد، فرهنگ‌نامه مهدویت، ص۲۲۸ - ۲۲۹.
  2. ابن مشهدی، مزار کبیر، ص۶۶۳.
  3. اباذری، محمود، ادعیه و زیارات مهدوی، ص ۶۲؛ تونه‌ای، مجتبی، موعودنامه، ص۳۲۷.
  4. سلیمیان، خدامراد، فرهنگ‌نامه مهدویت، ص۲۲۸ - ۲۲۹.
  5. طوسی، مصباح المتهجد، ج۱، ص۲۲۸.
  6. طوسی، مصباح المتهجد، ج۱، ص۲۶۴.
  7. ابن مشهدی، مزار کبیر، ص۶۶۲.
  8. مجلسی، بحارالانوار، ج۲۲، ص۳۲۷.
  9. مجلسی، بحارالانوار، ج۲۲، ص۳۲۷.
  10. کمال الدین و تمام النعمه، ج۱، ص۳۳۰، باب ۳۲، ح۱۵ و باب ۲۵، ح۲ و ح۸ و باب ۲۶، ح۱۴ و باب ۳۱، ح۲ و ۷ و ج۲، باب ۳۴، ح۵.
  11. صدوق، کمال الدین و تمام النعمه، ج۲، ص۳۶۱.
  12. اباذری، محمود، ادعیه و زیارات مهدوی، ص ۶۴.
  13. نعمانی، الغیبة، ص۱۶۲
  14. نهج البلاغه، خطبه ۱۵۰.
  15. گذاشتن دست بر سر و زدن دست بر پا به ویژه در بین عرب به معنای استغاثه و فریادخواهی است.
  16. اباذری، محمود، ادعیه و زیارات مهدوی، ص ۶۷-۶۸؛ تونه‌ای، مجتبی، موعودنامه، ص۳۲۷.