ابدال چه کسانی هستند؟ (پرسش): تفاوت میان نسخه‌ها
جز (جایگزینی متن - '</ref>. ::::::' به '</ref>. ') |
جز (جایگزینی متن - '. ::::::' به '. ') |
||
| خط ۶۲: | خط ۶۲: | ||
برخی نیز گفتهاند: آنان، گروهیاند که [[خداوند]] سبحانه و تعالی به وسیله آنها [[دین]] را برپا نگه میدارد و روزی را نازل می‌کند. چهل نفر از ایشان در [[شام]] و سی نفر در سایر بلاد هستند. هرگاه یکی از [[دنیا]] برود، کس دیگری همانند او به جای او قرار میگیرد<ref> خلیل بن احمد، العین، ج ۸، ص ۴۵</ref>. [[امام باقر]]{{ع}} فرمود: "سیصد و چند نفر به شمار اهل [[بدر]] با [[قائم]] بین [[رکن و مقام]] [[بیعت]] می‌کنند که در بین آنان [[نجبا]] از اهل [[مصر]] و [[ابدال]] از [[اهل شام]] و [[اخیار]] از اهل [[عراق]] هستند"<ref>{{عربی|" يُبَايِعُ الْقَائِمَ بَيْنَ الرُّكْنِ وَ الْمَقَامِ ثَلَاثُمِائَةٍ وَ نَيِّفٌ عِدَّةَ أَهْلِ بَدْرٍ فِيهِمُ النُّجَبَاءُ مِنْ أَهْلِ مِصْرَ وَ الْأَبْدَالُ مِنْ أَهْلِ الشَّامِ وَ الْأَخْيَارُ مِنْ أَهْلِ الْعِرَاقِ "}}؛ طوسی، کتاب الغیبه، ص۴۷۶؛ مفید، الاختصاص، ص۲۰۸؛ مسند ابی یعلی، ج۱۲، ص۲۷۰؛ صحیح ابن حبان، ج۱۵، ص۱۵۹؛ ابن ابی شیبه، کتاب المصنف، ح۱۹۰۷۰؛ عبدالرزاق صنعانی، المصنف، ح۲۰۷۶۹.</ref>؛ | برخی نیز گفتهاند: آنان، گروهیاند که [[خداوند]] سبحانه و تعالی به وسیله آنها [[دین]] را برپا نگه میدارد و روزی را نازل می‌کند. چهل نفر از ایشان در [[شام]] و سی نفر در سایر بلاد هستند. هرگاه یکی از [[دنیا]] برود، کس دیگری همانند او به جای او قرار میگیرد<ref> خلیل بن احمد، العین، ج ۸، ص ۴۵</ref>. [[امام باقر]]{{ع}} فرمود: "سیصد و چند نفر به شمار اهل [[بدر]] با [[قائم]] بین [[رکن و مقام]] [[بیعت]] می‌کنند که در بین آنان [[نجبا]] از اهل [[مصر]] و [[ابدال]] از [[اهل شام]] و [[اخیار]] از اهل [[عراق]] هستند"<ref>{{عربی|" يُبَايِعُ الْقَائِمَ بَيْنَ الرُّكْنِ وَ الْمَقَامِ ثَلَاثُمِائَةٍ وَ نَيِّفٌ عِدَّةَ أَهْلِ بَدْرٍ فِيهِمُ النُّجَبَاءُ مِنْ أَهْلِ مِصْرَ وَ الْأَبْدَالُ مِنْ أَهْلِ الشَّامِ وَ الْأَخْيَارُ مِنْ أَهْلِ الْعِرَاقِ "}}؛ طوسی، کتاب الغیبه، ص۴۷۶؛ مفید، الاختصاص، ص۲۰۸؛ مسند ابی یعلی، ج۱۲، ص۲۷۰؛ صحیح ابن حبان، ج۱۵، ص۱۵۹؛ ابن ابی شیبه، کتاب المصنف، ح۱۹۰۷۰؛ عبدالرزاق صنعانی، المصنف، ح۲۰۷۶۹.</ref>؛ | ||
::::::سبب اینکه "[[ابدال]]" نامیده شدهاند، همین است که چون یکی از [[دنیا]] رود، کسی مانند او جایش را میگیرد<ref> طریحی، مجمع البحرین، ج ۵، ص ۳۱۹</ref><ref>[[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[فرهنگنامه مهدویت (کتاب)|فرهنگنامه مهدویت]]، ص۳۱-۳۲.</ref>.. | ::::::سبب اینکه "[[ابدال]]" نامیده شدهاند، همین است که چون یکی از [[دنیا]] رود، کسی مانند او جایش را میگیرد<ref> طریحی، مجمع البحرین، ج ۵، ص ۳۱۹</ref><ref>[[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[فرهنگنامه مهدویت (کتاب)|فرهنگنامه مهدویت]]، ص۳۱-۳۲.</ref>.. | ||
در [[روایات اسلامی]] آمده است: ایشان گروهی از [[یاران]] [[امام مهدی|حضرت مهدی]]{{ع}} در [[شام]] هستند <ref>[[شیخ طوسی]]، کتاب الغیبة، ص ۴۷۶؛ شیخ مفید، الاختصاص، ص ۲۰۸؛ مسند ابی یعلی، ج ۱۲، ص ۲۷۰؛ صحیح ابن حبان، ج ۱۵، ص ۱۵۹؛ ابن ابی شیبه، کتاب المصنف، ح ۱۹۰۷۰؛ صنعانی، المصنف، ح ۲۰۷۶۹</ref> و [[هنگام ظهور]] آن حضرت، خود را به [[مکه]] رسانده با ایشان [[بیعت]] می‌کنند. البته در برخی [[روایات]]، "[[ابدال]]" همان [[اوصیا]] معرفی شدهاند. از [[خالد بن هیثم فارسی]] [[نقل]] شده است که به [[امام رضا]]{{ع}} عرض کرد: "[[مردم]] [[اعتقاد]] دارند که بر روی [[زمین]] ابدالی هستند؛ ایشان کیانند؟» حضرت فرمود: راست می‌گویند. [[ابدال]] همان [[اوصیا]] هستند که [[خداوند]] سبحانه و تعالی ایشان را بدل [[پیامبران]] قرار داد؛ وقتی که [[نبوت]] با [[پیامبر اسلام]]{{صل}} به پایان رسید. | |||
درباره ویژگی این افراد گفته شده است: آنان [[راهبان]] شب و شیران روز هستند. دلهایشان چون فولاد سخت است که میان [[رکن و مقام]]، با آخرین [[ذخیره الهی]] [[امام مهدی|حضرت مهدی]]{{ع}} [[بیعت]] می‌کنند<ref>{{عربی|" صَدَقُوا الْأَبْدَالُ هُمُ الْأَوْصِيَاءُ جَعَلَهُمُ اللَّهُ فِي الْأَرْضِ بَدَلَ الْأَنْبِيَاءِ إِذَا رَفَعَ الْأَنْبِيَاءَ وَ خَتَمَ بِمُحَمَّد"}}؛ طبرسی، الاحتجاج، ج ۲، ص ۴۳۷</ref>»<ref>[[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[انتظار و منتظران (مقاله)|انتظار و منتظران]]، ص ۳۱.</ref>. | |||
}} | }} | ||
{{پاسخ پرسش | {{پاسخ پرسش | ||
| خط ۸۴: | خط ۸۶: | ||
| پاسخ = آقای '''[[مجتبی تونه‌ای]]'''، در کتاب ''«[[موعودنامه (کتاب)|موعودنامه]]»'' در این‌باره گفته است: | | پاسخ = آقای '''[[مجتبی تونه‌ای]]'''، در کتاب ''«[[موعودنامه (کتاب)|موعودنامه]]»'' در این‌باره گفته است: | ||
«جمع بَدل یا بدیل به‌معنای [[جانشینان]] است. این تعبیر را در مورد جمعی از [[بندگان]] [[صالح]] [[خدا]] به کار می‌برند که در میان [[اولیاء]]، دارای مرتبتی مخصوص بوده‌اند، و می‌گویند: [[جهان]] از وجود آنها خالی نمی‌ماند، و چون یکی از آنها بمیرد، [[خداوند]] دیگری را جایگزین وی می‌سازد. | «جمع بَدل یا بدیل به‌معنای [[جانشینان]] است. این تعبیر را در مورد جمعی از [[بندگان]] [[صالح]] [[خدا]] به کار می‌برند که در میان [[اولیاء]]، دارای مرتبتی مخصوص بوده‌اند، و می‌گویند: [[جهان]] از وجود آنها خالی نمی‌ماند، و چون یکی از آنها بمیرد، [[خداوند]] دیگری را جایگزین وی می‌سازد. | ||
دهخدا گفته: "[[ابدال]]، عده‌ای معدود از صلحا و [[نیکان]] و [[بندگان]] [[خالص]] خدایند که شمار آنان هفت یا هفتاد نفر است و گویند: [[زمین]] از وجود آنها خالی نمی‌شود و [[جهان]] بدیشان برپا است و چون یکی از آنها بمیرد، [[خدای تعالی]] دیگری را به جای او برانگیزد، این [[قوم]] بدان‌چه خدای از رازها در حرکات و منازلِ کواکب نهاده، عارفند". | |||
در [[وصف]] آنان آمده که آنان کسانی‌اند که دارای نیت‌های [[پاک]] و طبع سخی و خوی نیک‌اند و همواره به خیرخواهی [[مسلمانان]] بپردازند، و آنان معدن و منشأ [[برکات]] و خیرات زمین‌اند و چون یکی از آنان برود، دیگری جایگزین او گردد<ref>کنز العمال، ج ۱۲، ص ۱۸۸. </ref>. [[ابدال]] در [[روایات]] [[عامه]] از نظر عدد و نیز از حیث محل و مکان، مختلف آمده که در بعضی [[احادیث]]، سی و در برخی چهل و در برخی دیگر شصت ذکر شده، چنانکه در بعضی از آنها آمده که آنان در شام‌اند و در بعضی [[عراق]] و [[شام]] و در برخی [[یمن]] ذکر شده است<ref>همان. </ref>. | |||
و اما در [[روایات]] معتبره [[شیعه]] از [[ابدال]] ذکری نشده. فقط از [[خالد بن هیثم فارسی]] که از حیث [[وثاقت]] [[مجهول الحال]] است آمده که وی از [[امام رضا|حضرت رضا]] {{ع}} پرسید: [[مردم]] بر این عقیده‌اند که در [[زمین]]، ابدالی وجود دارند، اینها کیانند؟ حضرت فرمود: راست می‌گویند. [[ابدال]] اوصیایند که [[خداوند]] چون [[انبیاء]] را از [[زمین]] برداشت، اینها را بدل آنها قرار داد<ref>سفینة البحار، ماده بدل. </ref>. در مجمع البحرین آمده که [[ابدال]] قومی باشند که [[خداوند]]، [[زمین]] را به وجود آنها استوار دارد و آنها هفتاد نفرند. چهل تن آنها در [[شام]] و سی نفر دیگر در جاهای دیگرند؛ چون یکی از آنها بمیرد، فرد دیگری به جای او بیاید<ref>مجمع البحرین، ماده بدل. </ref>. | و اما در [[روایات]] معتبره [[شیعه]] از [[ابدال]] ذکری نشده. فقط از [[خالد بن هیثم فارسی]] که از حیث [[وثاقت]] [[مجهول الحال]] است آمده که وی از [[امام رضا|حضرت رضا]] {{ع}} پرسید: [[مردم]] بر این عقیده‌اند که در [[زمین]]، ابدالی وجود دارند، اینها کیانند؟ حضرت فرمود: راست می‌گویند. [[ابدال]] اوصیایند که [[خداوند]] چون [[انبیاء]] را از [[زمین]] برداشت، اینها را بدل آنها قرار داد<ref>سفینة البحار، ماده بدل. </ref>. در مجمع البحرین آمده که [[ابدال]] قومی باشند که [[خداوند]]، [[زمین]] را به وجود آنها استوار دارد و آنها هفتاد نفرند. چهل تن آنها در [[شام]] و سی نفر دیگر در جاهای دیگرند؛ چون یکی از آنها بمیرد، فرد دیگری به جای او بیاید<ref>مجمع البحرین، ماده بدل. </ref>. | ||
نسخهٔ ۲۵ ژانویهٔ ۲۰۲۲، ساعت ۰۸:۲۳
| ابدال چه کسانی هستند؟ | |
|---|---|
 | |
| موضوع اصلی | بانک جامع پرسش و پاسخ مهدویت |
| مدخل بالاتر | مهدویت / عصر ظهور امام مهدی / یاران امام مهدی / دسته‌بندی‌های یاران امام مهدی |
| مدخل اصلی | ابدال |
ابدال چه کسانی هستند؟ یکی از پرسش‌های مرتبط به بحث مهدویت است که می‌توان با عبارت‌های متفاوتی مطرح کرد. برای بررسی جامع این سؤال و دیگر سؤال‌های مرتبط، یا هر مطلب وابسته دیگری، به مدخل اصلی مهدویت مراجعه شود.
عبارت‌های دیگری از این پرسش
پاسخ نخست
حجت الاسلام و المسلمین سید جعفر موسوی‌نسب، در کتاب «دویست پرسش و پاسخ پیرامون امام زمان» در این‌باره گفته است:
«اینان یاران با وفای حضرت مهدی (ع) می‌باشند که در شام و در هنگام ظهور حضرت خود را به مکه می‌رسانند و با آن حضرت بیعت می‌کنند[۱].
معنای ابدال چنانکه مرحوم طریحی در مجمع البحرین می‌گوید آنان جمعی از صالحان می‌باشند که در روی زمین هستند وقتی یکی از آنان فوت کرد خداوند بدل او شخص صالح دیگری را جایگزین او می‌کند اینها ۴۷ نفر در شام و یا ۳۰ نفر در جای دیگر هستند[۲].
و در روایتی است که از حضرت رضا از ابدال سؤال شد حضرت فرمودند: ابدال اوصیای پیامبران هستند[۳].
و حضرت علی (ع) در روایتی دیگر آنان را اهل شام معرفی می‌فرمایند[۴]»[۵].
پاسخ‌ها و دیدگاه‌های متفرقه
| ۱. حجت الاسلام و المسلمین مروجی طبسی؛ |
|---|
|
حجت الاسلام و المسلمین محمد جواد مروجی طبسی، در کتاب «بامداد بشریت» در این‌باره گفته است:
«در روایات و احادیث شیعه و سنی، فراوان سخن از ابدال به میان آمده است و پرسشگران نیز همین سؤال‌ها را از معصومان داشته‌اند (...). علامه طریحی می‌نویسد: "الْأَبْدَالُ: قوم من الصالحين لا تخلو الدنيا منهم إذا مات واحد أَبْدَلَ الله مكانه آخر"[۶]؛ ابدال گروهی از مردم صالح و نیکوکاری‌اند که هرگز زمین از وجودشان خالی نمی‌شود، هر یک از آنها اجلش فرا رسد و بمیرد، خداوند شخص دیگری را جایش قرار می‌دهد". همچنین آورده است: "هریک از آنان بمیرد، یک نفر از دیگر مردمان به جای او قرار می‌دهد"[۷]. خالد بن هیثم فارسی گوید: به امام رضا (ع) عرض کردم: مردم گمان دارند که در روی زمین گروهی به نام ابدال وجود دارند، اینان کیانند؟ حضرت در پاسخ فرمود: "راست گفتند. منظور از ابدال همان اوصیا و جانشینان هستند که خداوند پس از مرگ و رحلت هر پیامبری آنها را بدل و جانشین او قرار می‌دهد، تا اینکه به حضرت محمد (ص) آنها را خاتمه داد"[۸]. و از این گفتگو روشن می‌شود که ابدال جانشینان انبیای الهی هستند، همچنان که از دیگر روایات نیز به دست می‌آید که منظور از ابدال، امامان معصوم (ع) هستند و نیز احتمال دارد که یاران خاص امامان (ع) باشند[۹]. مرحوم محدث قمی، ضمن بیان اینکه مراد از ابدال، امامان معصوم (ع) و یا طبق فرموده امام رضا (ع) اوصیای الهی هستند، ابراز تردید کرده از اینکه شامل امامان معصوم (ع) باشد، چرا که در دعای روایت شده از ام داوود از امام صادق (ع) که در نیمه رجب وارد شده دلالت دارد که ابدال غیر از امامان هستند، اگرچه صراحتی در این خصوص ندارد و ممکن است حمل بر تأکید باشد[۱۰] و دعای مورد نظر این است که حضرت می‌فرماید: "اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى الْأَبْدَالِ وَ الْأَوْتَادِ وَ السُّيَّاحِ وَ الْعُبَّادِ وَ الْمُخْلِصِينَ وَ الزُّهَّادِ وَ أَهْلِ الْجِدِّ وَ الِاجْتِهَادِ وَ اخْصُصْ مُحَمَّداً وَ أَهْلَ بَيْتِهِ بِأَفْضَلِ صَلَوَاتِكَ وَ أَجْزَلِ كَرَامَاتِكَ..."[۱۱]. و آنچه که نظریه مرحوم محدث قمی را تایید می‌کند، آنکه در برخی روایات، عده‌ای از زنان را جزو ابدال شمرده‌اند[۱۲] و یا اینکه گفته شده: هر کس چند ویژگی در او باشد، جزو ابدال شمرده خواهد شد[۱۳] و یا در پاسخ اینکه ابدال از کجا به این مرتبه رسیده‌اند؟ گفته شده: به وسیله جود و سخا و نصیحت و خیرخواهی مسلمانان[۱۴]. که همه اینها دلالت بر این دارد که ابدال غیر معصومان (ع) می‌باشند. و ممکن است در حال حاضر بر خادمان و گروه سی نفری از همراهان حضرت مهدی (ع) منطبق شود. چنانچه علامه مجلسی از امام باقر (ع) نقل می‌کند که فرمود: "لَا بُدَّ لِصَاحِبِ هَذَا الْأَمْرِ مِنْ عُزْلَةٍ وَ لَا بُدَّ فِي عُزْلَتِهِ مِنْ قُوَّةٍ وَ مَا بِثَلَاثِينَ مِنْ وَحْشَةٍ"[۱۵]؛ "صاحب الزمان (ع) را به ناچار غیبتی است و در آن غیبت، قدرت و قوت برای او لازم است که در آن زمان به وسیله سی نفر از همراهانش از وحشت و تنهایی بیرون می‌آید، که با تعداد ابدال کاملاً سازگار است"»[۱۶]. |
| ۲. حجت الاسلام و المسلمین طاهری؛ |
|---|
|
حجت الاسلام و المسلمین دکتر حبیب‌الله طاهری در کتاب «سیمای آفتاب» در این‌باره گفته‌است:
|
| ۳. حجت الاسلام و المسلمین سلیمیان؛ |
|---|
|
حجت الاسلام و المسلمین خدامراد سلیمیان، در مقاله «انتظار و منتظران» در این‌باره گفته است:
«نام تعدادی از یاران حضرت مهدی(ع) در عصر ظهور است. "أبدال" جمع "بدل" یا "بدیل"، عده‌ای معلوم از شایستگان و خاصان خدا هستند که گویند: هیچگاه زمین از آنان خالی نباشد و جهان بدیشان برپا است و آنگاه که یکی از آنان بمیرد، خدای سبحانه و تعالی دیگری را به جای او برانگیزد[۲۲]، تا آن شمار- که به قولی هفت و به قولی هفتاد است- همواره کامل بماند[۲۳][۲۴]. برخی نیز گفتهاند: آنان، گروهیاند که خداوند سبحانه و تعالی به وسیله آنها دین را برپا نگه میدارد و روزی را نازل می‌کند. چهل نفر از ایشان در شام و سی نفر در سایر بلاد هستند. هرگاه یکی از دنیا برود، کس دیگری همانند او به جای او قرار میگیرد[۲۵]. امام باقر(ع) فرمود: "سیصد و چند نفر به شمار اهل بدر با قائم بین رکن و مقام بیعت می‌کنند که در بین آنان نجبا از اهل مصر و ابدال از اهل شام و اخیار از اهل عراق هستند"[۲۶]؛ در روایات اسلامی آمده است: ایشان گروهی از یاران حضرت مهدی(ع) در شام هستند [۲۹] و هنگام ظهور آن حضرت، خود را به مکه رسانده با ایشان بیعت می‌کنند. البته در برخی روایات، "ابدال" همان اوصیا معرفی شدهاند. از خالد بن هیثم فارسی نقل شده است که به امام رضا(ع) عرض کرد: "مردم اعتقاد دارند که بر روی زمین ابدالی هستند؛ ایشان کیانند؟» حضرت فرمود: راست می‌گویند. ابدال همان اوصیا هستند که خداوند سبحانه و تعالی ایشان را بدل پیامبران قرار داد؛ وقتی که نبوت با پیامبر اسلام(ص) به پایان رسید. درباره ویژگی این افراد گفته شده است: آنان راهبان شب و شیران روز هستند. دلهایشان چون فولاد سخت است که میان رکن و مقام، با آخرین ذخیره الهی حضرت مهدی(ع) بیعت می‌کنند[۳۰]»[۳۱]. |
| ۴. حجت الاسلام و المسلمین محمدی اشتهاردی؛ |
|---|
|
حجت الاسلام و المسلمین محمد محمدی اشتهاردی، در کتاب «حضرت مهدی فروغ تابان ولایت» در این‌باره گفته است:
«اینها یاران حضرت مهدی (ع) در شام هستند و هنگام خروج و ظهور آن حضرت، خود را به مکه می‌رسانند و با آن حضرت بیعت می‌کنند[۳۲]. معنی ابدال چنانکه مرحوم طریحی در مجمع البحرین می‌گوید: آنها جمعی از صالحان می‌باشند، که همواره در زمین هستند، وقتی یکی از آنها فوت کرد، خداوند بدل او شخص صالح دیگر را می‌گذارد، اینها چهل یا هفتاد نفر در شام هستند و یا سی نفر در جای دیگر[۳۳]. بنابراین اینها مردان خالص و کامل و صالح روی زمین هستند. ضمناً ناگفته نماند: شخصی از حضرت رضا(ع) در مورد ابدال پرسید، آن حضرت (ع) فرمود: ابدال، اوصیای پیامبران هستند[۳۴]»[۳۵]. |
| ۵. مجتبی تونه‌ای؛ |
|---|
|
آقای مجتبی تونه‌ای، در کتاب «موعودنامه» در این‌باره گفته است:
«جمع بَدل یا بدیل به‌معنای جانشینان است. این تعبیر را در مورد جمعی از بندگان صالح خدا به کار می‌برند که در میان اولیاء، دارای مرتبتی مخصوص بوده‌اند، و می‌گویند: جهان از وجود آنها خالی نمی‌ماند، و چون یکی از آنها بمیرد، خداوند دیگری را جایگزین وی می‌سازد. دهخدا گفته: "ابدال، عده‌ای معدود از صلحا و نیکان و بندگان خالص خدایند که شمار آنان هفت یا هفتاد نفر است و گویند: زمین از وجود آنها خالی نمی‌شود و جهان بدیشان برپا است و چون یکی از آنها بمیرد، خدای تعالی دیگری را به جای او برانگیزد، این قوم بدان‌چه خدای از رازها در حرکات و منازلِ کواکب نهاده، عارفند". در وصف آنان آمده که آنان کسانی‌اند که دارای نیت‌های پاک و طبع سخی و خوی نیک‌اند و همواره به خیرخواهی مسلمانان بپردازند، و آنان معدن و منشأ برکات و خیرات زمین‌اند و چون یکی از آنان برود، دیگری جایگزین او گردد[۳۶]. ابدال در روایات عامه از نظر عدد و نیز از حیث محل و مکان، مختلف آمده که در بعضی احادیث، سی و در برخی چهل و در برخی دیگر شصت ذکر شده، چنانکه در بعضی از آنها آمده که آنان در شام‌اند و در بعضی عراق و شام و در برخی یمن ذکر شده است[۳۷]. و اما در روایات معتبره شیعه از ابدال ذکری نشده. فقط از خالد بن هیثم فارسی که از حیث وثاقت مجهول الحال است آمده که وی از حضرت رضا (ع) پرسید: مردم بر این عقیده‌اند که در زمین، ابدالی وجود دارند، اینها کیانند؟ حضرت فرمود: راست می‌گویند. ابدال اوصیایند که خداوند چون انبیاء را از زمین برداشت، اینها را بدل آنها قرار داد[۳۸]. در مجمع البحرین آمده که ابدال قومی باشند که خداوند، زمین را به وجود آنها استوار دارد و آنها هفتاد نفرند. چهل تن آنها در شام و سی نفر دیگر در جاهای دیگرند؛ چون یکی از آنها بمیرد، فرد دیگری به جای او بیاید[۳۹]. در بحارالانوار نیز آمده است که: از یاران حضرت مهدی (ع) در شام هستند که هنگام ظهور حضرت، خود را به مکه می‌رسانند و با آن حضرت بیعت می‌کنند[۴۰]»[۴۱]. |
منبع‌شناسی جامع مهدویت
پانویس
- ↑ المجالس السنیه، جزء ۵، ص ۶۹۹ و بحار ج ۵۲، ص ۳۴۷ و ۳۳۴.
- ↑ مجمع البحرین، مادة(بدل).
- ↑ سفینه، ماده بدل.
- ↑ مجمع البحرین، ماده عصب.
- ↑ موسوی‌نسب، سید جعفر، دویست پرسش و پاسخ پیرامون امام زمان، ج۲، ص۱۱۵.
- ↑ مجمع البحرین، ص ۴۲۵، ماده بدل.
- ↑ همان.
- ↑ سفینه البحار، ج ۱، ص ۶۴.
- ↑ همان.
- ↑ سفینه البحار، ج ۱، ص ۶۴.
- ↑ مفاتیح الجنان، ص ۲۶۴.
- ↑ فردوس الاخبار ج ۱، ص ۱۱۹.
- ↑ همان، ج ۲، ص ۸۴.
- ↑ المعجم الکبیر، ج ۱۰، ص ۲۲۴.
- ↑ بحار الانوار، ج ۵۲، ص ۱۵۳.
- ↑ مروجی طبسی، محمد جواد، بامداد بشریت، ص ۱۴۱-۱۴۷.
- ↑ المجالس السنیه، جزء ۵، ص ۶۹۹؛ بحارالانوار، ج ۵۲، ص ۳۴۷ و ۳۳۴.
- ↑ مجمع البحرین (ماده بدل).
- ↑ سفینة البحار (ماده بدل).
- ↑ مجمع البحرین (ماده عصب).
- ↑ طاهری، حبیب‌الله، سیمای آفتاب، ص ۲۳۹ - ۲۴۰.
- ↑ ر. ک: متقی هندی، کنز العمال، ج ۱۱، ص ۱۲۵
- ↑ علی اکبر دهخدا، لغتنامه، ابدال
- ↑ سلیمیان، خدامراد، فرهنگنامه مهدویت، ص۳۱-۳۲.
- ↑ خلیل بن احمد، العین، ج ۸، ص ۴۵
- ↑ " يُبَايِعُ الْقَائِمَ بَيْنَ الرُّكْنِ وَ الْمَقَامِ ثَلَاثُمِائَةٍ وَ نَيِّفٌ عِدَّةَ أَهْلِ بَدْرٍ فِيهِمُ النُّجَبَاءُ مِنْ أَهْلِ مِصْرَ وَ الْأَبْدَالُ مِنْ أَهْلِ الشَّامِ وَ الْأَخْيَارُ مِنْ أَهْلِ الْعِرَاقِ "؛ طوسی، کتاب الغیبه، ص۴۷۶؛ مفید، الاختصاص، ص۲۰۸؛ مسند ابی یعلی، ج۱۲، ص۲۷۰؛ صحیح ابن حبان، ج۱۵، ص۱۵۹؛ ابن ابی شیبه، کتاب المصنف، ح۱۹۰۷۰؛ عبدالرزاق صنعانی، المصنف، ح۲۰۷۶۹.
- ↑ طریحی، مجمع البحرین، ج ۵، ص ۳۱۹
- ↑ سلیمیان، خدامراد، فرهنگنامه مهدویت، ص۳۱-۳۲.
- ↑ شیخ طوسی، کتاب الغیبة، ص ۴۷۶؛ شیخ مفید، الاختصاص، ص ۲۰۸؛ مسند ابی یعلی، ج ۱۲، ص ۲۷۰؛ صحیح ابن حبان، ج ۱۵، ص ۱۵۹؛ ابن ابی شیبه، کتاب المصنف، ح ۱۹۰۷۰؛ صنعانی، المصنف، ح ۲۰۷۶۹
- ↑ " صَدَقُوا الْأَبْدَالُ هُمُ الْأَوْصِيَاءُ جَعَلَهُمُ اللَّهُ فِي الْأَرْضِ بَدَلَ الْأَنْبِيَاءِ إِذَا رَفَعَ الْأَنْبِيَاءَ وَ خَتَمَ بِمُحَمَّد"؛ طبرسی، الاحتجاج، ج ۲، ص ۴۳۷
- ↑ سلیمیان، خدامراد، انتظار و منتظران، ص ۳۱.
- ↑ المجالس السنیه، ج ۵، ص ۶۹۹ و ۷۰۹
- ↑ مجمع البحرین (ماده بدل).
- ↑ سفینة البحار، ماده بدل.
- ↑ محمدی اشتهاردی، محمد، حضرت مهدی فروغ تابان ولایت، ص ۱۵۱.
- ↑ کنز العمال، ج ۱۲، ص ۱۸۸.
- ↑ همان.
- ↑ سفینة البحار، ماده بدل.
- ↑ مجمع البحرین، ماده بدل.
- ↑ بحارالانوار، ج ۵۲، ص ۳۴۷.
- ↑ موعودنامه، ص ۵۳.