بحث:شرایط انتظار واقعی چیست؟ (پرسش): تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش |
جز (جایگزینی متن - 'حالیکه' به 'حالی که') |
||
| (۷ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۲ کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
==نویسنده: آقای سالاری== | ==نویسنده: آقای سالاری== | ||
==پاسخ | |||
==پاسخ تفصیلی== | |||
==مقدمه== | ==مقدمه== | ||
*انتظار [[امام مهدی]]{{ع}} به معنای آماده باش بودن برای تحقق [[حکومت عدل جهانی]] توسط آن [[حضرت]] است<ref>ر.ک. آیتی، نصرت الله، مکاتبه اختصاصی دانشنامه امامت و ولایت.</ref>. بر اساس [[تعالیم]] [[روایی]]، [[انتظار واقعی]] و به تبع آن [[منتظر واقعی]] شرایط خاصی دارد و هر کسی را به صرف ادعا نمی‌توان [[منتظر واقعی]] فرض کرد<ref>ر.ک. فاضل لنکرانی، محمد جواد، گفتارهای مهدوی، ص ۱۲۲-۱۲۴.</ref>. | *انتظار [[امام مهدی]]{{ع}} به معنای آماده باش بودن برای تحقق [[حکومت عدل جهانی]] توسط آن [[حضرت]] است<ref>ر.ک. آیتی، نصرت الله، مکاتبه اختصاصی [[دانشنامه مجازی امامت و ولایت]].</ref>. بر اساس [[تعالیم]] [[روایی]]، [[انتظار واقعی]] و به تبع آن [[منتظر واقعی]] شرایط خاصی دارد و هر کسی را به صرف ادعا نمی‌توان [[منتظر واقعی]] فرض کرد<ref>ر.ک. فاضل لنکرانی، محمد جواد، گفتارهای مهدوی، ص ۱۲۲-۱۲۴.</ref>. | ||
==شرایط بینشی و [[آگاهی]]== | ==شرایط بینشی و [[آگاهی]]== | ||
*شروط [[انتظار واقعی]] در سه حوزۀ زیر قابل تعریف است که عبارتند از: | *شروط [[انتظار واقعی]] در سه حوزۀ زیر قابل تعریف است که عبارتند از: | ||
*شرایط بینشی: اولین شرط [[انتظار واقعی]]، "ایجاد [[معرفت]] نسبت به [[امام عصر]]{{ع}}" است و بدیهی است هر مقدار، [[معرفت]] [[انسان]] نسبت به [[امام زمان]]{{ع}} بیشتر باشد، [[انسان]] [[ارزش]] او را بیشتر [[درک]] خواهد کرد<ref>ر.ک. فاضل لنکرانی، محمد جواد، گفتارهای مهدوی، ص ۱۲۲-۱۲۴.</ref> | *شرایط بینشی: اولین شرط [[انتظار واقعی]]، "ایجاد [[معرفت]] نسبت به [[امام عصر]]{{ع}}" است و بدیهی است هر مقدار، [[معرفت]] [[انسان]] نسبت به [[امام زمان]]{{ع}} بیشتر باشد، [[انسان]] [[ارزش]] او را بیشتر [[درک]] خواهد کرد و به [[عظمت]] او بیشتر پی خواهد برد و بیشتر تشنۀ وجود آن [[حضرت]] خواهد شد. در حالی که افراد [[جاهل]] و [[ناآگاه]] به [[ارزش]] آن [[حضرت]] هرگز احساس [[تشنگی]] و عطش نخواهند داشت و بدین جهت از زمرۀ [[منتظران واقعی]] او بیرون هستند. بر این اساس، کسانی که [[امام زمان]]{{ع}} را نمی‌شناسند اگرچه به ظاهر [[مسلمان]] باشند، چنانچه در این حال بمیرند در حال [[جاهلیت]] از [[دنیا]] رفته‌اند. همچنان که [[پیامبر اکرم]]{{صل}} فرموده‌اند: «هر کس بمیرد و [[امام]] زمانش را نشناسد به مردن [[جاهلیت]] از [[دنیا]] رفته است»<ref>{{متن حدیث|مَنْ مَاتَ وَ لَمْ یعْرِفْ إِمَامَ زَمَانِهِ مَاتَ مِیتَةً جَاهِلِیةً}}؛ بحارالانوار، علامه مجلسی، ج۳۲، ص۳۳۱.</ref>.<ref>ر.ک. فاضل لنکرانی، محمد جواد، گفتارهای مهدوی، ص ۱۲۲-۱۲۴.</ref> حصول این [[معرفت]] وابسته به "[[آگاهی]]" است و این [[آگاهی]] بر چند گونه است: | ||
#[[بینش]] [[توحیدی]]: یعنی اینکه تمام هستی از [[خدا]] و همه چیز در [[ | #[[بینش]] [[توحیدی]]: یعنی اینکه تمام هستی از [[خدا]] و همه چیز در کف [[قدرت]] اوست. [[خدا]] بر هر کاری توانا و همه چیز در [[آسمان]] و [[زمین]]، تحت [[فرمان]] اوست و از خود هیچ اختیاری ندارد. | ||
#[[آگاهی]] به وعدۀ [[الهی]] در شرایط سخت [[سیاسی]] و مرحلۀ [[ضعف]] و ناکامی و در شرایط سقوط. | #[[آگاهی]] به وعدۀ [[الهی]] در شرایط سخت [[سیاسی]] و مرحلۀ [[ضعف]] و ناکامی و در شرایط سقوط. یکی از دشوارترین [[کارها]] در چنین عصری، آن است که [[انسان]] به [[درک]] این سخنان [[خدای متعال]] نایل آید: {{متن قرآن|وَلاَ تَهِنُوا وَلاَ تَحْزَنُوا وَأَنتُمُ الأَعْلَوْنَ إِن كُنتُم مُّؤْمِنِينَ}}<ref>«و سستی نورزید و اندوهگین مباشید که اگر مؤمن باشید شما برترید» سوره آل عمران، آیه ۱۳۹.</ref>. {{متن قرآن|وَنُرِيدُ أَن نَّمُنَّ عَلَى الَّذِينَ اسْتُضْعِفُوا فِي الأَرْضِ وَنَجْعَلَهُمْ أَئِمَّةً وَنَجْعَلَهُمُ الْوَارِثِينَ}}<ref>«و برآنیم که بر آنان که در زمین ناتوان شمرده شده‌اند منّت گذاریم و آنان را پیشوا گردانیم و آنان را وارثان (روی زمین) کنیم» سوره قصص، آیه ۵.</ref>. {{متن قرآن|وَلَقَدْ كَتَبْنَا فِي الزَّبُورِ مِن بَعْدِ الذِّكْرِ أَنَّ الأَرْضَ يَرِثُهَا عِبَادِيَ الصَّالِحُونَ}}<ref>«و در زبور پس از تورات نگاشته‌ایم که بی‌گمان زمین را بندگان شایسته من به ارث خواهند برد» سوره انبیاء، آیه ۱۰۵.</ref>. {{متن قرآن|كَتَبَ اللَّهُ لَأَغْلِبَنَّ أَنَا وَرُسُلِي}}<ref>«خداوند مقرّر فرموده است که من و فرستادگانم پیروز خواهیم شد» سوره مجادله، آیه ۲۱.</ref>. {{متن قرآن|وَلَيَنصُرَنَّ اللَّهُ مَن يَنصُرُهُ}}<ref>«خدا هر کس را که یاریش کند، یاری میکند» سوره حج، آیه ۴۰.</ref>.<ref>ر.ک. آصفی، محمد مهدی، انتظار پویا، ص ۵۷-۶۰.</ref> | ||
#[[آگاهی]] به نقش [[انسان]] [[مسلمان]] در روی [[زمین]]، که عبارت است از [[سرپرستی]]، | #[[آگاهی]] به نقش [[انسان]] [[مسلمان]] در روی [[زمین]]، که عبارت است از [[سرپرستی]]، گواهی دادن و [[رهبری]] [[بشریت]] به سوی خیر و فلاح<ref>ر.ک. آصفی، محمد مهدی، انتظار پویا، ص ۵۷-۶۰.</ref>. | ||
#[[آگاهی]] به نقش [[دین اسلام]] در [[زندگی]] بشری برای از میان برداشتن [[فتنه]] و [[امیال نفسانی]] از مسیر [[دعوت]] [[حق]]. | #[[آگاهی]] به نقش [[دین اسلام]] در [[زندگی]] بشری برای از میان برداشتن [[فتنه]] و [[امیال نفسانی]] از مسیر [[دعوت]] [[حق]]<ref>ر.ک. آصفی، محمد مهدی، انتظار پویا، ص ۵۷-۶۰.</ref>. | ||
#[[آگاهی]] به سنت‌های | #[[آگاهی]] به سنت‌های رایج [[الهی]] در [[تاریخ]] و اجتماع و [[ضرورت]] [[آمادگی]]، [[زمینه‌سازی]]، حرکت و فعالیت در ضمن این [[سنن]] و محال بودن گذر از آنها. بر این اساس [[خداوند]] [[فرمان]] داده است تا [[مسلمانان]] در خود، آمادگی‌های لازم برای ورود در این [[مبارزه]] [[قاطع]] و سرنوشت‌ساز ایجاد کنند: {{متن قرآن|وَأَعِدُّواْ لَهُم مَّا اسْتَطَعْتُم مِّن قُوَّة}}<ref>«و آنچه در توان دارید از نیرو در برابر آنان فراهم سازید» سوره انفال، آیه ۶۰.</ref>.<ref>ر.ک. آصفی، محمد مهدی، انتظار پویا، ص ۵۷-۶۰.</ref> | ||
==شرایط گرایشی== | ==شرایط گرایشی== | ||
*شرایط گرایشی: دومین شرط [[انتظار واقعی]]، به حوزۀ [[گرایش انسانی]] و امیال [[عاطفی]] باز می‌گردد، که برخی از آنها عبارتند از: | *شرایط گرایشی: دومین شرط [[انتظار واقعی]]، به حوزۀ [[گرایش انسانی]] و امیال [[عاطفی]] باز می‌گردد، که برخی از آنها عبارتند از: | ||
#[[محبت به امام زمان]]{{ع}}: زیرا بدیهی است تا زمانی که [[محبت به امام زمان]]{{ع}} در وجود [[انسان]] شکل نگرفته و شعله ور نشده باشد، او نمی‌تواند به [[وظایف]] [[منتظر واقعی]] عمل | #[[محبت به امام زمان]]{{ع}}: زیرا بدیهی است تا زمانی که [[محبت به امام زمان]]{{ع}} در وجود [[انسان]] شکل نگرفته و شعله ور نشده باشد، او نمی‌تواند به [[وظایف]] [[منتظر واقعی]] عمل نماید، بله [[محبت به امام زمان]]{{ع}} وظیفه‌ای است که [[پیامبر اکرم]]{{صل}} به [[دستور خدا]] از ما خواسته است. آنجا که در [[قرآن کریم]] می‌فرماید: {{متن قرآن|قُل لّا أَسْأَلُكُمْ عَلَيْهِ أَجْرًا إِلاَّ الْمَوَدَّةَ فِي الْقُرْبَى}}<ref>«بگو: برای این (رسالت) از شما مزدی نمی‌خواهم جز دوستداری خویشاوندان (خود) را» سوره شوری، آیه ۲۳.</ref>.<ref>ر.ک. فاضل لنکرانی، محمد جواد، گفتارهای مهدوی، ص ۱۲۲-۱۲۴.</ref> | ||
#ایجاد سنخیت با [[امام زمان]]{{ع}}: [[منتظران واقعی]] کسانی هستند که وضعیت روحی و [[عاطفی]] خود را به گونه‌ای سامان می‌دهند که با [[حضرت]] [[بقیة الله الاعظم]]{{ع}} بیشترین سنخیت را داشته باشند. بدیهی است [[انتظار]]، ملازم با سنخیت داشتن با [[منتظر]] است و ایجاد سنخیت با [[امام زمان]]{{ع}} از طریق تقویت [[ایمان]]، تثبیت [[تقوا]]، تحکیم [[فضایل]] [[اخلاقی]] و توسعۀ درجات [[معنوی]] حاصل | #ایجاد سنخیت با [[امام زمان]]{{ع}}: [[منتظران واقعی]] کسانی هستند که وضعیت روحی و [[عاطفی]] خود را به گونه‌ای سامان می‌دهند که با [[حضرت]] [[بقیة الله الاعظم]]{{ع}} بیشترین سنخیت را داشته باشند. بدیهی است [[انتظار]]، ملازم با سنخیت داشتن با [[منتظر]] است و ایجاد سنخیت با [[امام زمان]]{{ع}} از طریق تقویت [[ایمان]]، تثبیت [[تقوا]]، تحکیم [[فضایل]] [[اخلاقی]] و توسعۀ درجات [[معنوی]] حاصل می‌شود، زیرا فقط در صورتی که امیال [[انسان]]، مطابق میل [[امام زمان]]{{ع}} باشد، [[آتش]] [[محبت]] آن [[امام]] فرزانه در [[دل]] [[منتظر]] زبانه خواهد کشید و دوری‌اش را بر او سخت و ناگوار خواهد ساخت. بنابراین بدیهی است، به همان [[میزان]] که سنخیت [[منتظِر]] با [[منتظَر]] بیشتر باشد، [[محبت]] [[منتظَر]] در [[دل]] [[منتظِر]] بیشتر خواهد شد و به همین [[میزان]] [[محبت]] [[منتظَر]] نیز به [[منتظِر]] افزون‌تر خواهد گشت<ref>ر.ک. فاضل لنکرانی، محمد جواد، گفتارهای مهدوی، ص ۱۲۲-۱۲۴.</ref>. | ||
#[[دعا برای سلامتی]] و [[ظهور حضرت مهدی]]{{ع}}: [[منتظر واقعی]] کسی است که هر لحظه، برای [[سلامتی]] محبوبش [[دعا]] میکند و از [[خداوند]] درخواست میکند هر چه زودتر او را برساند. چه اینکه آن وجود نازنین خود در [[کلامی]] گهربار فرموده‌اند: {{متن حدیث|أَکثِرُوا الدُعَاءَ بِتَعْجِیلِ الْفَرَجِ فَإِنَ ذَلِک فَرَجُکم}} | #[[دعا برای سلامتی]] و [[ظهور حضرت مهدی]]{{ع}}: [[منتظر واقعی]] کسی است که هر لحظه، برای [[سلامتی]] محبوبش [[دعا]] میکند و از [[خداوند]] درخواست میکند هر چه زودتر او را برساند. بنابراین دعای فراوان برای [[فرج حضرت مهدی]]{{ع}}، از نشانه‌های روشن [[انتظار واقعی]] است و البته چنین وظیفه‌ای مورد توصیه آن [[حضرت]] نیز هست. چه اینکه آن وجود نازنین خود در [[کلامی]] گهربار فرموده‌اند: «در [[تعجیل فرج]] زیاد [[دعا]] کنید که [[تعجیل فرج]]، [[گشایش]] کار خود شما است»<ref>{{متن حدیث|أَکثِرُوا الدُعَاءَ بِتَعْجِیلِ الْفَرَجِ فَإِنَ ذَلِک فَرَجُکم}}؛ بحارالأنوار، مجلسی، محمد باقر، ج۵۳، ص۱۸۰، باب۳۱.</ref>. آری، [[منتظر واقعی]] کسی است که در [[انتظار]] رسیدن [[زمان ظهور حضرت مهدی]]{{ع}} باشد که «خیر اهل الارض»<ref>کافی، شیخ کلینی، ج۱، ص۴۶۷؛ من لایحضره الفقیه، شیخ صدوق، ج۴، ص۱۷۷.</ref> است و برای آن [[حضرت]]{{ع}} [[دعا]] میکند<ref>ر.ک. فاضل لنکرانی، محمد جواد، گفتارهای مهدوی، ص ۱۲۲-۱۲۴.</ref>. | ||
==شرایط کنشی و [[رفتاری]]== | ==شرایط کنشی و [[رفتاری]]== | ||
*شرایط کنشی: سومین شرط [[انتظار واقعی]] | *شرایط کنشی: سومین شرط [[انتظار واقعی]] به حوزۀ کنش انسانی و رفتارهای فردی و [[افعال]] جمعی باز می‌گردد، که برخی از آنها عبارتند از: | ||
#[[ارتباط با امام زمان]]{{ع}}: [[منتظر واقعی]]، در [[زمان غیبت کبری]] که موفق به [[زیارت]] [[حضرت مهدی]]{{ع}} نمی‌شود، باید ارتباط خویش را با آن [[حضرت]] حفظ | #[[ارتباط با امام زمان]]{{ع}}: [[منتظر واقعی]]، در [[زمان غیبت کبری]] که موفق به [[زیارت]] [[حضرت مهدی]]{{ع}} نمی‌شود، باید ارتباط خویش را با آن [[حضرت]] حفظ کند؛ او می‌تواند از طریق [[خواندن]] [[ادعیه]] و [[زیارات]] وارده همچون "[[دعای ندبه]]"، "[[دعای عهد]]" و "[[زیارت آل یاسین]]" و حضور در اماکن مشرفه، ارتباط خویش را با [[حضرت]] [[بقیة الله الاعظم]]{{ع}} حفظ کرده و تحکیم نماید.<ref>ر.ک. فاضل لنکرانی، محمد جواد، گفتارهای مهدوی، ص ۱۲۲-۱۲۴.</ref>. | ||
#[[زمینه سازی]] برای [[ظهور امام زمان]]{{ع}}: [[منتظر واقعی]] کسی است که نه تنها در [[انتظار]] رسیدن [[زمان ظهور حضرت مهدی]]{{ع}} بوده و برای ایشان [[دعا]] میکند، بلکه همواره در [[فکر]] [[زمینه‌سازی برای ظهور]] آن [[حضرت]] است. از جمله کارهایی که می‌توان برای [[زمینه‌سازی ظهور]] انجام داد عبارتند از: انجام [[واجبات]] و ترک [[محرمات]] | #[[زمینه سازی]] برای [[ظهور امام زمان]]{{ع}}: [[منتظر واقعی]] کسی است که نه تنها در [[انتظار]] رسیدن [[زمان ظهور حضرت مهدی]]{{ع}} بوده و برای ایشان [[دعا]] میکند، بلکه همواره در [[فکر]] [[زمینه‌سازی برای ظهور]] آن [[حضرت]] است. از جمله کارهایی که می‌توان برای [[زمینه‌سازی ظهور]] انجام داد عبارتند از: | ||
##انجام [[واجبات]] و ترک [[محرمات]]: بدیهی است [[منتظر واقعی]] باید به اصول تعریف شده در [[دین]] [[معتقد]] باشد و خود را [[مقید]] به انجام [[اوامر الهی]] بداند و از [[نواهی]] [[الهی]] دوری جوید و این عملکرد، همان [[تقوی]] و [[ورع]] است؛ زیرا شخصی که [[منتظر]] اصلاح‌گری بزرگ است، باید [[زندگی]] خود را بر اساس [[عقاید]] و فرامین [[مصلح]] [[برنامه‌ریزی]] کند. بر این اساس، مسلماً [[منتظر واقعی]] باید جزو شریفترین افراد [[امت]] در انجام [[اعمال صالح]] و [[بهترین]] اشخاص [[جامعه]] در [[رفتار نیکو]] باشد. در این زمینه [[امام صادق]]{{ع}} می‌فرمایند: «کسی که [[دوست]] می‌دارد از [[اصحاب امام]] [[قائم]] بشمار آید، پس در [[انتظار]] به سر ببرد و [[ورع]] و [[پارسایی]] را پیشه خود سازد و به [[محاسن اخلاق]] بپردازد، این چنین کسی را [[منتظر]] گویند و اگر بمیرد در حالی که [[امام]] خود را [[زیارت]] نکرده باشد، [[پاداش]] وی به سان کسانی است که در رکاب [[امام]] حضور دارند»<ref>{{متن حدیث|مَنْ سَرهُ أَنْ یکونَ مِنْ أَصْحابِ الْقائِمِ فَلْینْتَظِرْ وَلْیعْمَلُ بِالْوَرَعِ وَمَحاسِنِ الْأَخْلاقِ وَهُوَ مَنْتَظِرٌ فَاِنْ ماتَ وَقامَ الْقائِمُ بَعْدَهُ کانَ لَهُ مِنَ الْأَجْرِ مِثْلُ أَجْرِ مَنْ أَدْرَکهُ}}؛ مستدرک سفینة البحار، نمازی شاهرودی، ج ۶، ص۱۸۴.</ref>. پس بنا به تعبیر [[امام صادق]]{{ع}} [[منتظر واقعی]] کسی است که از [[گناهان]] دوری کرده و [[تقوا]] و [[اخلاق نیکو]] را در خود نهادینه میکند؛ آری [[منتظر واقعی]] می‌داند بدون [[خودسازی]] و [[تقوا]]، در زمره [[منتظران حقیقی]] وارد نمی‌شود. | |||
##[[عمل به دستورات]] [[قرآن و عترت]]: [[منتظر واقعی]] کسی است که به [[دستورات]] [[قرآن]] به خوبی عمل میکند؛ البته اگر او بخواهد به [[قرآن]] عمل کند، باید با چهارده [[نور]] [[معصوم]]{{ع}} مخصوصاً با وجود [[مبارک]] [[ولی عصر]]{{ع}} ارتباط برقرار کند و بی‌شک ارتباط با این ذوات مقدسه فقط از طریق [[قرآن کریم]] میسر است؛ زیرا این دو وجود [[نورانی]] هرگز از یکدیگر جدا نخواهند شد؛ چنانچه [[پیامبر اکرم]]{{صل}} در [[حدیث متواتر]] بین [[عامه]] و [[خاصه]] فرموده‌اند: {{متن حدیث|إِنی تَارِک فِیکمُ الثقَلَینِ کتَابَ اللهِ عَز وَ جَل وَ عِتْرَتِی کتَابُ اللهِ حَبْلٌ مَمْدُودٌ بَینَ السمَاءِ وَ الْأَرْضِ وَ عِتْرَتِی أَهْلُ بَیتِی وَ إِن اللطِیفَ الْخَبِیرَ أَخْبَرَنِی أَنهُمَا لَنْ یفْتَرِقَا حَتی یرِدَا عَلَی الْحَوْضَ فَانْظُرُوا بِمَا ذَا تَخْلُفُونی فِیهِمَا}}<ref>«من در میان شما دو چیز گرانبها گذاشتم کتاب خدا که ریسمانی است که از آسمان به زمین کشیده شده است و عترتم اهل بیتم که خداوند لطیف خبیر به من خبر داده که این دو از هم جدا نمی‌شوند، تا در حوض کوثر بر من وارد شوند، پس بنگرید که چگونه جانشین من در باره آن دو خواهید بود». کمال الدین و تمام النعمة، شیخ صدوق، ج۱، ص۲۳۵.</ref>.<ref>ر.ک. فاضل لنکرانی، محمد جواد، گفتارهای مهدوی، ص ۱۲۲-۱۲۴.</ref> | |||
# [[نیروسازی]]: [[هدف]] از [[قیام مهدوی]] [[تکامل]] [[جامعه]] و جامعۀ جهانی است و قرار است جامعۀ جهانی براساس [[بینش]] [[توحیدی]] شکل بگیرد، لذا مسیر را نمی‌توان به [[تنهایی]] پیمود؛ از این رو دستیابی به این هدف سترگ [[نیازمند]] [[تربیت]] و پرورش افراد است که با تربیت افراد و شکل دادن جمعیت‌هایی از تربیت‌یافتگان و [[رشد]] و ارتقا دادن آنان و نیز توسعه این جمعیت‌هاست که می‌توان [[امید]] نیل به آن چشم‌انداز بزرگ داشت<ref>ر.ک. [[نصرت‌الله آیتی|آیتی، نصرت‌الله]]، مکاتبه اختصاصی [[دانشنامه مجازی امامت و ولایت]].</ref>. | |||
# | |||
# | |||
==پانویس== | ==پانویس== | ||
{{یادآوری پانویس}} | {{یادآوری پانویس}} | ||
{{پانویس2}} | {{پانویس2}} | ||
نسخهٔ کنونی تا ۲۷ فوریهٔ ۲۰۲۱، ساعت ۰۴:۳۹
نویسنده: آقای سالاری
پاسخ تفصیلی
مقدمه
- انتظار امام مهدی(ع) به معنای آماده باش بودن برای تحقق حکومت عدل جهانی توسط آن حضرت است[۱]. بر اساس تعالیم روایی، انتظار واقعی و به تبع آن منتظر واقعی شرایط خاصی دارد و هر کسی را به صرف ادعا نمی‌توان منتظر واقعی فرض کرد[۲].
شرایط بینشی و آگاهی
- شروط انتظار واقعی در سه حوزۀ زیر قابل تعریف است که عبارتند از:
- شرایط بینشی: اولین شرط انتظار واقعی، "ایجاد معرفت نسبت به امام عصر(ع)" است و بدیهی است هر مقدار، معرفت انسان نسبت به امام زمان(ع) بیشتر باشد، انسان ارزش او را بیشتر درک خواهد کرد و به عظمت او بیشتر پی خواهد برد و بیشتر تشنۀ وجود آن حضرت خواهد شد. در حالی که افراد جاهل و ناآگاه به ارزش آن حضرت هرگز احساس تشنگی و عطش نخواهند داشت و بدین جهت از زمرۀ منتظران واقعی او بیرون هستند. بر این اساس، کسانی که امام زمان(ع) را نمی‌شناسند اگرچه به ظاهر مسلمان باشند، چنانچه در این حال بمیرند در حال جاهلیت از دنیا رفته‌اند. همچنان که پیامبر اکرم(ص) فرموده‌اند: «هر کس بمیرد و امام زمانش را نشناسد به مردن جاهلیت از دنیا رفته است»[۳].[۴] حصول این معرفت وابسته به "آگاهی" است و این آگاهی بر چند گونه است:
- بینش توحیدی: یعنی اینکه تمام هستی از خدا و همه چیز در کف قدرت اوست. خدا بر هر کاری توانا و همه چیز در آسمان و زمین، تحت فرمان اوست و از خود هیچ اختیاری ندارد.
- آگاهی به وعدۀ الهی در شرایط سخت سیاسی و مرحلۀ ضعف و ناکامی و در شرایط سقوط. یکی از دشوارترین کارها در چنین عصری، آن است که انسان به درک این سخنان خدای متعال نایل آید: ﴿وَلاَ تَهِنُوا وَلاَ تَحْزَنُوا وَأَنتُمُ الأَعْلَوْنَ إِن كُنتُم مُّؤْمِنِينَ﴾[۵]. ﴿وَنُرِيدُ أَن نَّمُنَّ عَلَى الَّذِينَ اسْتُضْعِفُوا فِي الأَرْضِ وَنَجْعَلَهُمْ أَئِمَّةً وَنَجْعَلَهُمُ الْوَارِثِينَ﴾[۶]. ﴿وَلَقَدْ كَتَبْنَا فِي الزَّبُورِ مِن بَعْدِ الذِّكْرِ أَنَّ الأَرْضَ يَرِثُهَا عِبَادِيَ الصَّالِحُونَ﴾[۷]. ﴿كَتَبَ اللَّهُ لَأَغْلِبَنَّ أَنَا وَرُسُلِي﴾[۸]. ﴿وَلَيَنصُرَنَّ اللَّهُ مَن يَنصُرُهُ﴾[۹].[۱۰]
- آگاهی به نقش انسان مسلمان در روی زمین، که عبارت است از سرپرستی، گواهی دادن و رهبری بشریت به سوی خیر و فلاح[۱۱].
- آگاهی به نقش دین اسلام در زندگی بشری برای از میان برداشتن فتنه و امیال نفسانی از مسیر دعوت حق[۱۲].
- آگاهی به سنت‌های رایج الهی در تاریخ و اجتماع و ضرورت آمادگی، زمینه‌سازی، حرکت و فعالیت در ضمن این سنن و محال بودن گذر از آنها. بر این اساس خداوند فرمان داده است تا مسلمانان در خود، آمادگی‌های لازم برای ورود در این مبارزه قاطع و سرنوشت‌ساز ایجاد کنند: ﴿وَأَعِدُّواْ لَهُم مَّا اسْتَطَعْتُم مِّن قُوَّة﴾[۱۳].[۱۴]
شرایط گرایشی
- شرایط گرایشی: دومین شرط انتظار واقعی، به حوزۀ گرایش انسانی و امیال عاطفی باز می‌گردد، که برخی از آنها عبارتند از:
- محبت به امام زمان(ع): زیرا بدیهی است تا زمانی که محبت به امام زمان(ع) در وجود انسان شکل نگرفته و شعله ور نشده باشد، او نمی‌تواند به وظایف منتظر واقعی عمل نماید، بله محبت به امام زمان(ع) وظیفه‌ای است که پیامبر اکرم(ص) به دستور خدا از ما خواسته است. آنجا که در قرآن کریم می‌فرماید: ﴿قُل لّا أَسْأَلُكُمْ عَلَيْهِ أَجْرًا إِلاَّ الْمَوَدَّةَ فِي الْقُرْبَى﴾[۱۵].[۱۶]
- ایجاد سنخیت با امام زمان(ع): منتظران واقعی کسانی هستند که وضعیت روحی و عاطفی خود را به گونه‌ای سامان می‌دهند که با حضرت بقیة الله الاعظم(ع) بیشترین سنخیت را داشته باشند. بدیهی است انتظار، ملازم با سنخیت داشتن با منتظر است و ایجاد سنخیت با امام زمان(ع) از طریق تقویت ایمان، تثبیت تقوا، تحکیم فضایل اخلاقی و توسعۀ درجات معنوی حاصل می‌شود، زیرا فقط در صورتی که امیال انسان، مطابق میل امام زمان(ع) باشد، آتش محبت آن امام فرزانه در دل منتظر زبانه خواهد کشید و دوری‌اش را بر او سخت و ناگوار خواهد ساخت. بنابراین بدیهی است، به همان میزان که سنخیت منتظِر با منتظَر بیشتر باشد، محبت منتظَر در دل منتظِر بیشتر خواهد شد و به همین میزان محبت منتظَر نیز به منتظِر افزون‌تر خواهد گشت[۱۷].
- دعا برای سلامتی و ظهور حضرت مهدی(ع): منتظر واقعی کسی است که هر لحظه، برای سلامتی محبوبش دعا میکند و از خداوند درخواست میکند هر چه زودتر او را برساند. بنابراین دعای فراوان برای فرج حضرت مهدی(ع)، از نشانه‌های روشن انتظار واقعی است و البته چنین وظیفه‌ای مورد توصیه آن حضرت نیز هست. چه اینکه آن وجود نازنین خود در کلامی گهربار فرموده‌اند: «در تعجیل فرج زیاد دعا کنید که تعجیل فرج، گشایش کار خود شما است»[۱۸]. آری، منتظر واقعی کسی است که در انتظار رسیدن زمان ظهور حضرت مهدی(ع) باشد که «خیر اهل الارض»[۱۹] است و برای آن حضرت(ع) دعا میکند[۲۰].
شرایط کنشی و رفتاری
- شرایط کنشی: سومین شرط انتظار واقعی به حوزۀ کنش انسانی و رفتارهای فردی و افعال جمعی باز می‌گردد، که برخی از آنها عبارتند از:
- ارتباط با امام زمان(ع): منتظر واقعی، در زمان غیبت کبری که موفق به زیارت حضرت مهدی(ع) نمی‌شود، باید ارتباط خویش را با آن حضرت حفظ کند؛ او می‌تواند از طریق خواندن ادعیه و زیارات وارده همچون "دعای ندبه"، "دعای عهد" و "زیارت آل یاسین" و حضور در اماکن مشرفه، ارتباط خویش را با حضرت بقیة الله الاعظم(ع) حفظ کرده و تحکیم نماید.[۲۱].
- زمینه سازی برای ظهور امام زمان(ع): منتظر واقعی کسی است که نه تنها در انتظار رسیدن زمان ظهور حضرت مهدی(ع) بوده و برای ایشان دعا میکند، بلکه همواره در فکر زمینه‌سازی برای ظهور آن حضرت است. از جمله کارهایی که می‌توان برای زمینه‌سازی ظهور انجام داد عبارتند از:
- انجام واجبات و ترک محرمات: بدیهی است منتظر واقعی باید به اصول تعریف شده در دین معتقد باشد و خود را مقید به انجام اوامر الهی بداند و از نواهی الهی دوری جوید و این عملکرد، همان تقوی و ورع است؛ زیرا شخصی که منتظر اصلاح‌گری بزرگ است، باید زندگی خود را بر اساس عقاید و فرامین مصلح برنامه‌ریزی کند. بر این اساس، مسلماً منتظر واقعی باید جزو شریفترین افراد امت در انجام اعمال صالح و بهترین اشخاص جامعه در رفتار نیکو باشد. در این زمینه امام صادق(ع) می‌فرمایند: «کسی که دوست می‌دارد از اصحاب امام قائم بشمار آید، پس در انتظار به سر ببرد و ورع و پارسایی را پیشه خود سازد و به محاسن اخلاق بپردازد، این چنین کسی را منتظر گویند و اگر بمیرد در حالی که امام خود را زیارت نکرده باشد، پاداش وی به سان کسانی است که در رکاب امام حضور دارند»[۲۲]. پس بنا به تعبیر امام صادق(ع) منتظر واقعی کسی است که از گناهان دوری کرده و تقوا و اخلاق نیکو را در خود نهادینه میکند؛ آری منتظر واقعی می‌داند بدون خودسازی و تقوا، در زمره منتظران حقیقی وارد نمی‌شود.
- عمل به دستورات قرآن و عترت: منتظر واقعی کسی است که به دستورات قرآن به خوبی عمل میکند؛ البته اگر او بخواهد به قرآن عمل کند، باید با چهارده نور معصوم(ع) مخصوصاً با وجود مبارک ولی عصر(ع) ارتباط برقرار کند و بی‌شک ارتباط با این ذوات مقدسه فقط از طریق قرآن کریم میسر است؛ زیرا این دو وجود نورانی هرگز از یکدیگر جدا نخواهند شد؛ چنانچه پیامبر اکرم(ص) در حدیث متواتر بین عامه و خاصه فرموده‌اند: «إِنی تَارِک فِیکمُ الثقَلَینِ کتَابَ اللهِ عَز وَ جَل وَ عِتْرَتِی کتَابُ اللهِ حَبْلٌ مَمْدُودٌ بَینَ السمَاءِ وَ الْأَرْضِ وَ عِتْرَتِی أَهْلُ بَیتِی وَ إِن اللطِیفَ الْخَبِیرَ أَخْبَرَنِی أَنهُمَا لَنْ یفْتَرِقَا حَتی یرِدَا عَلَی الْحَوْضَ فَانْظُرُوا بِمَا ذَا تَخْلُفُونی فِیهِمَا»[۲۳].[۲۴]
- نیروسازی: هدف از قیام مهدوی تکامل جامعه و جامعۀ جهانی است و قرار است جامعۀ جهانی براساس بینش توحیدی شکل بگیرد، لذا مسیر را نمی‌توان به تنهایی پیمود؛ از این رو دستیابی به این هدف سترگ نیازمند تربیت و پرورش افراد است که با تربیت افراد و شکل دادن جمعیت‌هایی از تربیت‌یافتگان و رشد و ارتقا دادن آنان و نیز توسعه این جمعیت‌هاست که می‌توان امید نیل به آن چشم‌انداز بزرگ داشت[۲۵].
پانویس
با کلیک بر فلش ↑ به محل متن مرتبط با این پانویس منتقل می‌شوید:
- ↑ ر.ک. آیتی، نصرت الله، مکاتبه اختصاصی دانشنامه مجازی امامت و ولایت.
- ↑ ر.ک. فاضل لنکرانی، محمد جواد، گفتارهای مهدوی، ص ۱۲۲-۱۲۴.
- ↑ «مَنْ مَاتَ وَ لَمْ یعْرِفْ إِمَامَ زَمَانِهِ مَاتَ مِیتَةً جَاهِلِیةً»؛ بحارالانوار، علامه مجلسی، ج۳۲، ص۳۳۱.
- ↑ ر.ک. فاضل لنکرانی، محمد جواد، گفتارهای مهدوی، ص ۱۲۲-۱۲۴.
- ↑ «و سستی نورزید و اندوهگین مباشید که اگر مؤمن باشید شما برترید» سوره آل عمران، آیه ۱۳۹.
- ↑ «و برآنیم که بر آنان که در زمین ناتوان شمرده شده‌اند منّت گذاریم و آنان را پیشوا گردانیم و آنان را وارثان (روی زمین) کنیم» سوره قصص، آیه ۵.
- ↑ «و در زبور پس از تورات نگاشته‌ایم که بی‌گمان زمین را بندگان شایسته من به ارث خواهند برد» سوره انبیاء، آیه ۱۰۵.
- ↑ «خداوند مقرّر فرموده است که من و فرستادگانم پیروز خواهیم شد» سوره مجادله، آیه ۲۱.
- ↑ «خدا هر کس را که یاریش کند، یاری میکند» سوره حج، آیه ۴۰.
- ↑ ر.ک. آصفی، محمد مهدی، انتظار پویا، ص ۵۷-۶۰.
- ↑ ر.ک. آصفی، محمد مهدی، انتظار پویا، ص ۵۷-۶۰.
- ↑ ر.ک. آصفی، محمد مهدی، انتظار پویا، ص ۵۷-۶۰.
- ↑ «و آنچه در توان دارید از نیرو در برابر آنان فراهم سازید» سوره انفال، آیه ۶۰.
- ↑ ر.ک. آصفی، محمد مهدی، انتظار پویا، ص ۵۷-۶۰.
- ↑ «بگو: برای این (رسالت) از شما مزدی نمی‌خواهم جز دوستداری خویشاوندان (خود) را» سوره شوری، آیه ۲۳.
- ↑ ر.ک. فاضل لنکرانی، محمد جواد، گفتارهای مهدوی، ص ۱۲۲-۱۲۴.
- ↑ ر.ک. فاضل لنکرانی، محمد جواد، گفتارهای مهدوی، ص ۱۲۲-۱۲۴.
- ↑ «أَکثِرُوا الدُعَاءَ بِتَعْجِیلِ الْفَرَجِ فَإِنَ ذَلِک فَرَجُکم»؛ بحارالأنوار، مجلسی، محمد باقر، ج۵۳، ص۱۸۰، باب۳۱.
- ↑ کافی، شیخ کلینی، ج۱، ص۴۶۷؛ من لایحضره الفقیه، شیخ صدوق، ج۴، ص۱۷۷.
- ↑ ر.ک. فاضل لنکرانی، محمد جواد، گفتارهای مهدوی، ص ۱۲۲-۱۲۴.
- ↑ ر.ک. فاضل لنکرانی، محمد جواد، گفتارهای مهدوی، ص ۱۲۲-۱۲۴.
- ↑ «مَنْ سَرهُ أَنْ یکونَ مِنْ أَصْحابِ الْقائِمِ فَلْینْتَظِرْ وَلْیعْمَلُ بِالْوَرَعِ وَمَحاسِنِ الْأَخْلاقِ وَهُوَ مَنْتَظِرٌ فَاِنْ ماتَ وَقامَ الْقائِمُ بَعْدَهُ کانَ لَهُ مِنَ الْأَجْرِ مِثْلُ أَجْرِ مَنْ أَدْرَکهُ»؛ مستدرک سفینة البحار، نمازی شاهرودی، ج ۶، ص۱۸۴.
- ↑ «من در میان شما دو چیز گرانبها گذاشتم کتاب خدا که ریسمانی است که از آسمان به زمین کشیده شده است و عترتم اهل بیتم که خداوند لطیف خبیر به من خبر داده که این دو از هم جدا نمی‌شوند، تا در حوض کوثر بر من وارد شوند، پس بنگرید که چگونه جانشین من در باره آن دو خواهید بود». کمال الدین و تمام النعمة، شیخ صدوق، ج۱، ص۲۳۵.
- ↑ ر.ک. فاضل لنکرانی، محمد جواد، گفتارهای مهدوی، ص ۱۲۲-۱۲۴.
- ↑ ر.ک. آیتی، نصرت‌الله، مکاتبه اختصاصی دانشنامه مجازی امامت و ولایت.