جالوت در قرآن: تفاوت میان نسخه‌ها
جز (جایگزینی متن - '</div> <div style="padding: 0.0em 0em 0.0em;">' به '</div>') |
جز (جایگزینی متن - 'داود' به 'داوود') |
||
| (۵ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۴ کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
{{نبوت}} | {{نبوت}} | ||
{{مدخل مرتبط | |||
| موضوع مرتبط = جالوت | |||
| عنوان مدخل = [[جالوت]] | |||
| مداخل مرتبط = [[جالوت در قرآن]] - [[جالوت در تاریخ اسلامی]] | |||
| پرسش مرتبط = | |||
}} | |||
==مقدمه== | == مقدمه == | ||
[[جالوت]] معرّب جلیات (گلیات) است که در [[زبان عبری]] به معنای تبعیدی <ref>اقرب الموارد، ج ۱، ص ۴۴۸، «جلت»؛ واژه‌های دخیل، ص ۱۶۴؛ قاموس الکتاب المقدس، ص ۲۶۵.</ref> و گاه به معنای عریان کردن و [[کشف]] کردن <ref>دائره المعارف الکتابیه، ج ۲، ص ۵۶۰.</ref> آمده است. | [[جالوت]] معرّب جلیات (گلیات) است که در [[زبان عبری]] به معنای تبعیدی <ref>اقرب الموارد، ج ۱، ص ۴۴۸، «جلت»؛ واژه‌های دخیل، ص ۱۶۴؛ قاموس الکتاب المقدس، ص ۲۶۵.</ref> و گاه به معنای عریان کردن و [[کشف]] کردن <ref>دائره المعارف الکتابیه، ج ۲، ص ۵۶۰.</ref> آمده است. | ||
[[کتاب مقدس]]، وی را پهلوانی بسیار [[تنومند]] و از [[شجاعان]] [[فلسطین]] می‌‌خواند. گزارش مفصّل آن درباره جزئیاتی چون قدّ سه متری جالوت، [[زره]] فلسی (سکه‌های نازک مسی)<ref>قاموس کتاب مقدس، ص ۶۵۹، «فلس».</ref> او به وزن ۵۰۰۰ مثقال (حدود ۵۷ کیلو)، ساق بندهای برنجین، سرنیزه ۶۰۰ مثقالی (حدود ۷ کیلو) و سپر وی، همچنین [[هراس]] [[بنی اسرائیل]] از او و خودداری آنان از [[نبرد]] با وی مؤید این معناست.<ref> کتاب مقدس، اول سموئیل ۱۷: ۴ - ۱۱.</ref> بر اساس گزارش کتاب مقدس دوره ۳۵۰ ساله‌ای از [[تاریخ]] بنی اسرائیل به "دوره داوران" ([[حُکّام]] [[مقتدر]] بنی اسرائیل) موسوم است. این دوره پس از [[مرگ]] [[یوشع]] شروع میشود و با آغاز دوران [[پادشاهی]] و [[سلطنت]] شائول به عنوان نخستین [[پادشاه]] بنی اسرائیل پایان می‌‌یابد. در دوره داوران هنوز [[اقوام]] و قبایلی چون فلسطینی‌ها، مدیانیان و عَمُّونیان در [[سرزمین]] کنعان مانده بودند و گاه و بیگاه به بنی اسرائیل [[هجوم]] می‌‌بردند.<ref>قاموس کتاب مقدس، ص ۳۷۱ - ۳۷۳.</ref> بنی اسرائیل در این دوره همانند اقوام مجاور به [[بت پرستی]] روی آورده بودند و گاه به جای [[جنگیدن]] با [[دشمن]] به [[جان]] یکدیگر می‌‌افتادند. در چنین اوضاعی است که آنان در مواردی مغلوب و خراجگزار اقوام دیگر می‌‌شوند؛ از جمله در پایان دوران داوران و معاصر [[نبوت]] سموئیل، فلسطینی‌ها ([[قوم]] جالوت) بنی اسرائیل را [[شکست]] داده، [[تابوت]] [[مقدس]] (حاوی [[میراث]] برجای مانده از [[موسی]] و [[هارون]]{{ع}}) را به [[غارت]] می‌‌برند. از کتاب مقدس برمی آید که [[گرایش]] به بت پرستی و [[سرپیچی]] از فرمان‌های [[خداوند]] زمینه [[ضعف]]، [[انحطاط]]، [[سستی]] و [[اختلاف]] بنی اسرائیل و در نتیجه [[سلطه]] [[دشمنان]] از جمله [[قوم]] [[جالوت]] را بر آنان فراهم کرده است.<ref>کتاب مقدس، اول سموئیل، ۷: ۳.</ref> در یکی از [[جنگ‌ها]]، جالوت در مصاف با [[سپاه]] [[بنی اسرائیل]] به مبارزطلبی پرداخته، آنان را دچار [[رعب]] و [[وحشت]] می‌‌کند و چون کسی جرئت [[نبرد]] با او را ندارد، هماوردطلبی وی به مدت ۴۰ [[روز]]، هر [[صبح و شام]] تکرار میشود. سرانجام [[ | [[کتاب مقدس]]، وی را پهلوانی بسیار [[تنومند]] و از [[شجاعان]] [[فلسطین]] می‌‌خواند. گزارش مفصّل آن درباره جزئیاتی چون قدّ سه متری جالوت، [[زره]] فلسی (سکه‌های نازک مسی)<ref>قاموس کتاب مقدس، ص ۶۵۹، «فلس».</ref> او به وزن ۵۰۰۰ مثقال (حدود ۵۷ کیلو)، ساق بندهای برنجین، سرنیزه ۶۰۰ مثقالی (حدود ۷ کیلو) و سپر وی، همچنین [[هراس]] [[بنی اسرائیل]] از او و خودداری آنان از [[نبرد]] با وی مؤید این معناست.<ref> کتاب مقدس، اول سموئیل ۱۷: ۴ - ۱۱.</ref> بر اساس گزارش کتاب مقدس دوره ۳۵۰ ساله‌ای از [[تاریخ]] بنی اسرائیل به "دوره داوران" ([[حُکّام]] [[مقتدر]] بنی اسرائیل) موسوم است. این دوره پس از [[مرگ]] [[یوشع]] شروع میشود و با آغاز دوران [[پادشاهی]] و [[سلطنت]] شائول به عنوان نخستین [[پادشاه]] بنی اسرائیل پایان می‌‌یابد. در دوره داوران هنوز [[اقوام]] و قبایلی چون فلسطینی‌ها، مدیانیان و عَمُّونیان در [[سرزمین]] کنعان مانده بودند و گاه و بیگاه به بنی اسرائیل [[هجوم]] می‌‌بردند.<ref>قاموس کتاب مقدس، ص ۳۷۱ - ۳۷۳.</ref> بنی اسرائیل در این دوره همانند اقوام مجاور به [[بت پرستی]] روی آورده بودند و گاه به جای [[جنگیدن]] با [[دشمن]] به [[جان]] یکدیگر می‌‌افتادند. در چنین اوضاعی است که آنان در مواردی مغلوب و خراجگزار اقوام دیگر می‌‌شوند؛ از جمله در پایان دوران داوران و معاصر [[نبوت]] سموئیل، فلسطینی‌ها ([[قوم]] جالوت) بنی اسرائیل را [[شکست]] داده، [[تابوت]] [[مقدس]] (حاوی [[میراث]] برجای مانده از [[موسی]] و [[هارون]] {{ع}}) را به [[غارت]] می‌‌برند. از کتاب مقدس برمی آید که [[گرایش]] به بت پرستی و [[سرپیچی]] از فرمان‌های [[خداوند]] زمینه [[ضعف]]، [[انحطاط]]، [[سستی]] و [[اختلاف]] بنی اسرائیل و در نتیجه [[سلطه]] [[دشمنان]] از جمله [[قوم]] [[جالوت]] را بر آنان فراهم کرده است.<ref>کتاب مقدس، اول سموئیل، ۷: ۳.</ref> در یکی از [[جنگ‌ها]]، جالوت در مصاف با [[سپاه]] [[بنی اسرائیل]] به مبارزطلبی پرداخته، آنان را دچار [[رعب]] و [[وحشت]] می‌‌کند و چون کسی جرئت [[نبرد]] با او را ندارد، هماوردطلبی وی به مدت ۴۰ [[روز]]، هر [[صبح و شام]] تکرار میشود. سرانجام [[داوود]] به رغم خردسالی خویش داوطلب [[مبارزه]] با جالوت شده، با چوبه‌دستی و فلاخن و چند قلوه سنگ به [[جنگ]] او می‌‌رود. جالوت با دیدن داوود، او را [[تهدید]]، [[تحقیر]] و مسخره می‌‌کند. [[داوود]] از [[شکست]] او سخن گفته، هنگام نبرد با [[هدف]] قرار دادن پیشانی وی به وسیله سنگِ فلاخن، جالوت را بر [[زمین]] می‌‌افکند؛ آن گاه به سرعت و با [[شمشیر]] خود او سر از [[بدن]] وی جدا می‌‌کند. با کشته شدن جالوت، سپاه [[فلسطین]] فرار کرده، بنی اسرائیل آنها را تعقیب میکنند.<ref>کتاب مقدس، اول سموئیل، ۱۷: ۱۶، ۳۵ - ۵۲.</ref> | ||
نام جالوت سه بار به [[صراحت]] در [[قرآن]] آمده است. {{متن قرآن| فَلَمَّا فَصَلَ طَالُوتُ بِالْجُنُودِ قَالَ إِنَّ اللَّهَ مُبْتَلِيكُم بِنَهَرٍ فَمَن شَرِبَ مِنْهُ فَلَيْسَ مِنِّي وَمَن لَّمْ يَطْعَمْهُ فَإِنَّهُ مِنِّي إِلاَّ مَنِ اغْتَرَفَ غُرْفَةً بِيَدِهِ فَشَرِبُواْ مِنْهُ إِلاَّ قَلِيلاً مِّنْهُمْ فَلَمَّا جَاوَزَهُ هُوَ وَالَّذِينَ آمَنُواْ مَعَهُ قَالُواْ لاَ طَاقَةَ لَنَا الْيَوْمَ بِجَالُوتَ وَجُنُودِهِ قَالَ الَّذِينَ يَظُنُّونَ أَنَّهُم مُّلاقُوا اللَّهِ كَم مِّن فِئَةٍ قَلِيلَةٍ غَلَبَتْ فِئَةً كَثِيرَةً بِإِذْنِ اللَّهِ وَاللَّهُ مَعَ الصَّابِرِينَ وَلَمَّا بَرَزُوا لِجَالُوتَ وَجُنُودِهِ قَالُوا رَبَّنَا أَفْرِغْ عَلَيْنَا صَبْرًا وَثَبِّتْ أَقْدَامَنَا وَانْصُرْنَا عَلَى الْقَوْمِ الْكَافِرِينَ}}<ref>«و چون طالوت با سپاه (از شهر) بیرون رفت | نام جالوت سه بار به [[صراحت]] در [[قرآن]] آمده است. {{متن قرآن| فَلَمَّا فَصَلَ طَالُوتُ بِالْجُنُودِ قَالَ إِنَّ اللَّهَ مُبْتَلِيكُم بِنَهَرٍ فَمَن شَرِبَ مِنْهُ فَلَيْسَ مِنِّي وَمَن لَّمْ يَطْعَمْهُ فَإِنَّهُ مِنِّي إِلاَّ مَنِ اغْتَرَفَ غُرْفَةً بِيَدِهِ فَشَرِبُواْ مِنْهُ إِلاَّ قَلِيلاً مِّنْهُمْ فَلَمَّا جَاوَزَهُ هُوَ وَالَّذِينَ آمَنُواْ مَعَهُ قَالُواْ لاَ طَاقَةَ لَنَا الْيَوْمَ بِجَالُوتَ وَجُنُودِهِ قَالَ الَّذِينَ يَظُنُّونَ أَنَّهُم مُّلاقُوا اللَّهِ كَم مِّن فِئَةٍ قَلِيلَةٍ غَلَبَتْ فِئَةً كَثِيرَةً بِإِذْنِ اللَّهِ وَاللَّهُ مَعَ الصَّابِرِينَ وَلَمَّا بَرَزُوا لِجَالُوتَ وَجُنُودِهِ قَالُوا رَبَّنَا أَفْرِغْ عَلَيْنَا صَبْرًا وَثَبِّتْ أَقْدَامَنَا وَانْصُرْنَا عَلَى الْقَوْمِ الْكَافِرِينَ}}<ref>«و چون طالوت با سپاه (از شهر) بیرون رفت گفت: خداوند شما را به (آب) جویباری می‌آزماید، هر که از آن بنوشد از من نیست و هر که نخورد با من است مگر آنکه تنها کفی از آن برگیرد. باری، همه جز اندکی از آن نوشیدند و چون طالوت و مؤمنان همراه وی از آن گذشتند (همراهان سست ایمان طالوت که از آب نوشیده بودند) گفتند: امروز ما را تاب جالوت و سپاه وی نیست اما آنان که می‌دانستند خداوند را دیدار خواهند کرد گفتند: بسا گروهی اندک بر گروهی بسیار به اذن خداوند، پیروز شده است و خداوند با شکیبایان است و چون با جالوت و سپاه وی رویاروی شدند گفتند: پروردگارا! ما را از شکیب، سرشار کن و گام‌های ما را استوار دار و ما را بر کافران پیروز گردان» سوره بقره، آیه ۲۴۹-۲۵۰.</ref> [[آیه]] {{متن قرآن|أَلَمْ تَرَ إِلَى الْمَلَإِ مِنْ بَنِي إِسْرَائِيلَ مِنْ بَعْدِ مُوسَى إِذْ قَالُوا لِنَبِيٍّ لَهُمُ ابْعَثْ لَنَا مَلِكًا نُقَاتِلْ فِي سَبِيلِ اللَّهِ قَالَ هَلْ عَسَيْتُمْ إِنْ كُتِبَ عَلَيْكُمُ الْقِتَالُ أَلَّا تُقَاتِلُوا قَالُوا وَمَا لَنَا أَلَّا نُقَاتِلَ فِي سَبِيلِ اللَّهِ وَقَدْ أُخْرِجْنَا مِنْ دِيَارِنَا وَأَبْنَائِنَا فَلَمَّا كُتِبَ عَلَيْهِمُ الْقِتَالُ تَوَلَّوْا إِلَّا قَلِيلًا مِنْهُمْ وَاللَّهُ عَلِيمٌ بِالظَّالِمِينَ}}<ref>«آیا به (سرگذشت) بزرگان بنی اسرائیل پس از موسی ننگریسته‌ای که به پیامبری که داشتند گفتند: پادشاهی بر ما بگمار تا در راه خداوند کارزار کنیم. گفت: آیا گمان نمی‌کنید که اگر جنگ بر شما مقرّر شود، کارزار نکنید؟ گفتند: چرا در راه خداوند جنگ نکنیم در حالی که ما از سرزمینمان رانده و از فرزندانمان مانده‌ایم؛ اما چون بر آنان جنگ مقرر شد جز تنی چند رو گرداندند و خداوند به (احوال) ستمکاران داناست» سوره بقره، آیه ۲۴۶.</ref> نیز به ستمکاری‌های او و قومش اشاره دارد. شماری از [[مفسران]] آیه {{متن قرآن|فَإِذَا جَاءَ وَعْدُ أُولَاهُمَا بَعَثْنَا عَلَيْكُمْ عِبَادًا لَنَا أُولِي بَأْسٍ شَدِيدٍ فَجَاسُوا خِلَالَ الدِّيَارِ وَكَانَ وَعْدًا مَفْعُولًا}}<ref>«و چون وعده نخست (از) آن دو (تباهی) فرا رسد بندگانی سخت جنگاور را که داریم بر شما برمی‌انگیزیم که درون خانه‌ها را جست و جو میکنند و (این) وعده‌ای انجام یافتنی است» سوره اسراء، آیه ۵.</ref> را هم اشاره به جالوت و سپاه وی دانسته‌اند.<ref>نک: جامع البیان، ج ۱۵، ص ۳۷؛ تفسیر ماوردی، ج ۳، ص ۲۲۹ - ۲۳۰؛ التبیان، ج ۶، ص ۴۴۸.</ref> در منابع [[تفسیری]] و [[تاریخی]] [[مسلمانان]] نیز، جالوت پهلوانی [[قوی]] هیکل، [[جنگجو]] <ref>جامع البیان، ج ۲، ص ۸۳۶؛ تاریخ طبری، ج ۱، ص ۳۳۱.</ref> و مشهورترین قهرمان <ref>جامع البیان، ج ۲، ص ۸۲۴.</ref> و [[فرمانده سپاه]] فلسطین <ref> تفسیر قرطبی، ج ۳، ص ۲۵۶.</ref> گزارش شده است. تعبیر {{متن قرآن|وَزَادَهُ بَسْطَةً فِي الْعِلْمِ وَالْجِسْمِ}} در آیه {{متن قرآن|وَقَالَ لَهُمْ نَبِيُّهُمْ إِنَّ اللَّهَ قَدْ بَعَثَ لَكُمْ طَالُوتَ مَلِكًا قَالُوا أَنَّى يَكُونُ لَهُ الْمُلْكُ عَلَيْنَا وَنَحْنُ أَحَقُّ بِالْمُلْكِ مِنْهُ وَلَمْ يُؤْتَ سَعَةً مِنَ الْمَالِ قَالَ إِنَّ اللَّهَ اصْطَفَاهُ عَلَيْكُمْ وَزَادَهُ بَسْطَةً فِي الْعِلْمِ وَالْجِسْمِ وَاللَّهُ يُؤْتِي مُلْكَهُ مَنْ يَشَاءُ وَاللَّهُ وَاسِعٌ عَلِيمٌ}}<ref>«و پیامبرشان به آنان گفت: خداوند طالوت را به پادشاهی شما گمارده است، گفتند: چگونه او را بر ما پادشاهی تواند بود با آنکه ما از او به پادشاهی سزاوارتریم و در دارایی (هم) به او گشایشی نداده‌اند. گفت: خداوند او را بر شما برگزیده و بر گستره دانش و (نیروی) تن او افزوده است و خداوند پادشاهی خود را به هر که خواهد می‌دهد و خداوند نعمت‌گستری داناست» سوره بقره، آیه ۲۴۷.</ref> که به [[قدرت]] بدنی و تنومندی [[طالوت]] اشاره دارد نیز می‌‌تواند مؤیدی بر قدرت بدنی جالوت باشد،<ref>روح المعانی، ج ۲، ص ۲۵۲.</ref> چرا که [[پیامبر]] بنی اسرائیل برای قانع کردن منتقدان [[انتخاب]] [[طالوت]] به [[فرمانروایی]]، به [[قدرت]] و تنومندی وی اشاره می‌‌کند. | ||
برخی [[مفسران]] او را از قبطیان [[مصر]] <ref>الصافی، ج ۱، ص ۲۷۴؛ المیزان، ج ۲، ص ۲۹۷؛ نورالثقلین، ج ۱، ص ۲۴۵.</ref> و اغلب از [[فرزندان]] [[عملیق بن عاد]] و [[رهبر]] عمالقه <ref>جامع البیان، ج۲، ص۸۱۰؛ الکشاف، ج۱، ص۲۹۶؛ غریب القرآن، ص ۴۵۱.</ref> دانسته‌اند. [[ابن خلدون]] با ردّ قبطی یا بربر بودن [[جالوت]]، او را کنعانی (فلسطینی) دانسته، نسبتش را به حام بن [[نوح]] می‌‌رساند.<ref> تاریخ ابن خلدون، ج ۶، ص ۹۷؛ ج ۷، ص ۴.</ref> مفسران، [[محل زندگی]] جالوت و [[قوم]] وی را ساحل دریای [[روم]] (مدیترانه)، بین مصر و [[فلسطین]] دانسته‌اند.<ref> جوامع الجامع، ج ۱، ص ۲۲۸؛ کنزالدقائق، ج ۱، ص ۵۸۴؛ روح المعانی، ج ۲، ص ۲۴۸.</ref> منابع [[تفسیری]] که به [[دین]] جالوت و قومش اشاره کرده‌اند، آنها را [[بت]] پرست دانسته‌اند.<ref>جامع البیان، ج ۲، ص ۸۲۳؛ زادالمسیر، ج ۱، ص ۲۶۲.</ref> تعبیر {{متن قرآن|وَلَمَّا بَرَزُوا لِجَالُوتَ وَجُنُودِهِ قَالُوا رَبَّنَا أَفْرِغْ عَلَيْنَا صَبْرًا وَثَبِّتْ أَقْدَامَنَا وَانْصُرْنَا عَلَى الْقَوْمِ الْكَافِرِينَ}}<ref>«و چون با جالوت و سپاه وی رویاروی شدند گفتند: پروردگارا! ما را از شکیب، سرشار کن | برخی [[مفسران]] او را از قبطیان [[مصر]] <ref>الصافی، ج ۱، ص ۲۷۴؛ المیزان، ج ۲، ص ۲۹۷؛ نورالثقلین، ج ۱، ص ۲۴۵.</ref> و اغلب از [[فرزندان]] [[عملیق بن عاد]] و [[رهبر]] عمالقه <ref>جامع البیان، ج۲، ص۸۱۰؛ الکشاف، ج۱، ص۲۹۶؛ غریب القرآن، ص ۴۵۱.</ref> دانسته‌اند. [[ابن خلدون]] با ردّ قبطی یا بربر بودن [[جالوت]]، او را کنعانی (فلسطینی) دانسته، نسبتش را به حام بن [[نوح]] می‌‌رساند.<ref> تاریخ ابن خلدون، ج ۶، ص ۹۷؛ ج ۷، ص ۴.</ref> مفسران، [[محل زندگی]] جالوت و [[قوم]] وی را ساحل دریای [[روم]] (مدیترانه)، بین مصر و [[فلسطین]] دانسته‌اند.<ref> جوامع الجامع، ج ۱، ص ۲۲۸؛ کنزالدقائق، ج ۱، ص ۵۸۴؛ روح المعانی، ج ۲، ص ۲۴۸.</ref> منابع [[تفسیری]] که به [[دین]] جالوت و قومش اشاره کرده‌اند، آنها را [[بت]] پرست دانسته‌اند.<ref>جامع البیان، ج ۲، ص ۸۲۳؛ زادالمسیر، ج ۱، ص ۲۶۲.</ref> تعبیر {{متن قرآن|وَلَمَّا بَرَزُوا لِجَالُوتَ وَجُنُودِهِ قَالُوا رَبَّنَا أَفْرِغْ عَلَيْنَا صَبْرًا وَثَبِّتْ أَقْدَامَنَا وَانْصُرْنَا عَلَى الْقَوْمِ الْكَافِرِينَ}}<ref>«و چون با جالوت و سپاه وی رویاروی شدند گفتند: پروردگارا! ما را از شکیب، سرشار کن و گام‌های ما را استوار دار و ما را بر کافران پیروز گردان» سوره بقره، آیه ۲۵۰.</ref> می‌‌تواند مؤید همین مطلب باشد. برخی مؤرّخان آنها را [[ستاره]] پرست دانسته است.<ref>تاریخ یعقوبی، ج ۱، ص ۴۹.</ref> از [[آیات قرآن]] برمی آید که قوم جالوت با [[تسلط]] بر [[بنی اسرائیل]] آنان را از دیارشان بیرون رانده و شماری از فرزندانشان را به [[اسارت]] گرفته بودند. بنی اسرائیل از [[پیامبر]] [[زمان]] خویش که اغلب نام او را اشموئیل دانسته‌اند <ref>جامع البیان، ج ۲، ص ۸۴۷؛ روح البیان، ج ۱، ص ۴۷۱؛ الجواهر، ج ۱، ص ۲۲۸.</ref> خواستند تا فرمانروایی برای آنان برگزیند تا آنها برای بازپس‌گیری [[سرزمین]] و [[آزادی]] فرزندان خویش به [[جهاد]] بپردازند: {{متن قرآن|أَلَمْ تَرَ إِلَى الْمَلَإِ مِنْ بَنِي إِسْرَائِيلَ مِنْ بَعْدِ مُوسَى إِذْ قَالُوا لِنَبِيٍّ لَهُمُ ابْعَثْ لَنَا مَلِكًا نُقَاتِلْ فِي سَبِيلِ اللَّهِ قَالَ هَلْ عَسَيْتُمْ إِنْ كُتِبَ عَلَيْكُمُ الْقِتَالُ أَلَّا تُقَاتِلُوا قَالُوا وَمَا لَنَا أَلَّا نُقَاتِلَ فِي سَبِيلِ اللَّهِ وَقَدْ أُخْرِجْنَا مِنْ دِيَارِنَا وَأَبْنَائِنَا فَلَمَّا كُتِبَ عَلَيْهِمُ الْقِتَالُ تَوَلَّوْا إِلَّا قَلِيلًا مِنْهُمْ وَاللَّهُ عَلِيمٌ بِالظَّالِمِينَ}}<ref>«آیا به (سرگذشت) بزرگان بنی اسرائیل پس از موسی ننگریسته‌ای که به پیامبری که داشتند گفتند: پادشاهی بر ما بگمار تا در راه خداوند کارزار کنیم. گفت: آیا گمان نمی‌کنید که اگر جنگ بر شما مقرّر شود، کارزار نکنید؟ گفتند: چرا در راه خداوند جنگ نکنیم در حالی که ما از سرزمینمان رانده و از فرزندانمان مانده‌ایم؛ اما چون بر آنان جنگ مقرر شد جز تنی چند رو گرداندند و خداوند به (احوال) ستمکاران داناست» سوره بقره، آیه ۲۴۶.</ref> | ||
[[زمان]] [[غلبه]] [[جالوت]] بر [[بنی اسرائیل]] حدود ۲۵۰ سال بعد از [[وفات]] [[موسی]]{{ع}} است، <ref>Encyclopedia Judaica, History. </ref> زیرا [[ | [[زمان]] [[غلبه]] [[جالوت]] بر [[بنی اسرائیل]] حدود ۲۵۰ سال بعد از [[وفات]] [[موسی]] {{ع}} است، <ref>Encyclopedia Judaica, History. </ref> زیرا [[داوود]] {{ع}} که معاصر و [[قاتل]] جالوت است، حدود ۲۵۰ سال بعد از [[حضرت موسی]] {{ع}} بوده است.<ref>تفسیر قرطبی، ج ۳، ص ۲۴۳؛ روح المعانی، ج ۲، ص ۲۴۸؛ الجواهر، ج ۱، ص ۲۲۸ - ۲۲۹.</ref> [[مفسران]]، هماهنگ با [[تورات]]، [[سرپیچی]] بنی اسرائیل از [[دستورات]] [[خداوند]]، [[تغییر]] و تبدیل [[دین الهی]]، [[گناهان]] [[زیاد]]<ref>مجمع البیان، ج ۲، ص ۶۱۴؛ التفسیر الکبیر، ج ۶، ص ۱۸۶؛ المیزان، ج ۲، ص ۲۹۷.</ref> و عدم [[پیروی از پیامبران]] [[الهی]] <ref>الصافی، ج ۱، ص ۱۱۷؛ المیزان، ج ۲، ص ۲۹۷.</ref> و در نتیجه [[ضعیف]] شدن [[روابط]] و [[عواطف]] [[اجتماعی]] میان آنان را <ref> تفسیر المنار، ج ۲، ص ۴۷۶.</ref> زمینه‌ساز تسلّط جالوت بر آنان دانسته‌اند. براساس گزارش‌های [[تفسیری]]، جالوت افزون بر [[تصرف]] [[سرزمین]] بنی اسرائیل، بیرون راندن آنان از آنجا و به [[اسارت]] گرفتن شمار زیادی از [[فرزندان]] [[قوم]] از جمله ۴۴۰ نفر از بزرگزادگان، [[تورات]] را به [[غارت]] برد<ref>جامع البیان، ج ۲، ص ۸۱۰؛ تفسیر ابی السعود، ج ۱، ص ۲۳۹؛ روح المعانی، ج ۲، ص ۲۴۸.</ref> و آنان را به پرداخت [[جزیه]] واداشت،<ref>تفسیر ابی السعود، ج ۱، ص ۲۴۰؛ روح المعانی، ج ۲، ص ۲۱۰، ۲۴۸.</ref> و بسیاری از مردانشان را نیز کشت و زنانشان را به [[بردگی]] گرفت.<ref>جامع البیان، ج ۲، ص ۸۰۹، ۸۱۴؛ تفسیر المنار، ج ۲، ص ۴۷۶؛ نورالثقلین، ج ۱، ص ۲۴۵.</ref> | ||
برخی از مفسران، [[آیه]] {{متن قرآن|فَإِذَا جَاءَ وَعْدُ أُولَاهُمَا بَعَثْنَا عَلَيْكُمْ عِبَادًا لَنَا أُولِي بَأْسٍ شَدِيدٍ فَجَاسُوا خِلَالَ الدِّيَارِ وَكَانَ وَعْدًا مَفْعُولًا}}<ref>«و چون وعده نخست (از) آن دو (تباهی) فرا رسد بندگانی سخت جنگاور را که داریم بر شما برمی‌انگیزیم که درون خانه‌ها را جست و جو میکنند و (این) وعده‌ای انجام یافتنی است» سوره اسراء، آیه ۵.</ref> را نیز با [[تسلط]] جالوت بر بنی اسرائیل مرتبط دانسته‌اند. [[آیات]] یاد شده از دو بار [[فسادانگیزی]] و [[استکبار]] بنی اسرائیل در روی [[زمین]] خبر می‌‌دهند و اینکه در هر بار خداوند گروهی از [[بندگان]] خود را [[مأمور]] سرکوبی آنها می‌‌کند: {{متن قرآن|وَقَضَيْنَا إِلَى بَنِي إِسْرَائِيلَ فِي الْكِتَابِ لَتُفْسِدُنَّ فِي الْأَرْضِ مَرَّتَيْنِ وَلَتَعْلُنَّ عُلُوًّا كَبِيرًا}}<ref>«و به بنی اسرائیل در کتاب (تورات) خبر دادیم | برخی از مفسران، [[آیه]] {{متن قرآن|فَإِذَا جَاءَ وَعْدُ أُولَاهُمَا بَعَثْنَا عَلَيْكُمْ عِبَادًا لَنَا أُولِي بَأْسٍ شَدِيدٍ فَجَاسُوا خِلَالَ الدِّيَارِ وَكَانَ وَعْدًا مَفْعُولًا}}<ref>«و چون وعده نخست (از) آن دو (تباهی) فرا رسد بندگانی سخت جنگاور را که داریم بر شما برمی‌انگیزیم که درون خانه‌ها را جست و جو میکنند و (این) وعده‌ای انجام یافتنی است» سوره اسراء، آیه ۵.</ref> را نیز با [[تسلط]] جالوت بر بنی اسرائیل مرتبط دانسته‌اند. [[آیات]] یاد شده از دو بار [[فسادانگیزی]] و [[استکبار]] بنی اسرائیل در روی [[زمین]] خبر می‌‌دهند و اینکه در هر بار خداوند گروهی از [[بندگان]] خود را [[مأمور]] سرکوبی آنها می‌‌کند: {{متن قرآن|وَقَضَيْنَا إِلَى بَنِي إِسْرَائِيلَ فِي الْكِتَابِ لَتُفْسِدُنَّ فِي الْأَرْضِ مَرَّتَيْنِ وَلَتَعْلُنَّ عُلُوًّا كَبِيرًا}}<ref>«و به بنی اسرائیل در کتاب (تورات) خبر دادیم که دو بار در این سرزمین تباهی می‌ورزید و گردنکشی بزرگی می‌کنید» سوره اسراء، آیه ۴.</ref>، {{متن قرآن|فَإِذَا جَاءَ وَعْدُ أُولَاهُمَا بَعَثْنَا عَلَيْكُمْ عِبَادًا لَنَا أُولِي بَأْسٍ شَدِيدٍ فَجَاسُوا خِلَالَ الدِّيَارِ وَكَانَ وَعْدًا مَفْعُولًا}}<ref>«و چون وعده نخست (از) آن دو (تباهی) فرا رسد بندگانی سخت جنگاور را که داریم بر شما برمی‌انگیزیم که درون خانه‌ها را جست و جو میکنند و (این) وعده‌ای انجام یافتنی است» سوره اسراء، آیه ۵.</ref> [[مفسران]] یاد شده [[حمله نخست]] را به [[جالوت]] و [[سپاه]] وی نسبت داده‌اند.<ref>جامع البیان، ج ۱۵، ص ۳۷؛ تفسیر قرطبی، ج ۱۰، ص ۲۱۵؛ تفسیر عبدالرزاق، ج ۲، ص ۳۷۴.</ref> اگرچه این نظر نیز مؤیّدی است بر مطالب پیش گفته درباره علل [[انحطاط]] [[بنی اسرائیل]] و [[قدرت]] فوق العاده جالوت و [[سپاهیان]] وی، [[تطبیق]] [[آیه]] با توجه به تعبیر {{متن قرآن|عِبَادًا لَنَا}} بر جالوت و سپاهیان وی که [[کافر]] بوده‌اند، مشکل به نظر می‌‌رسد،<ref>مجمع البیان، ج ۶، ص ۶۱۴ - ۶۱۷؛ نمونه، ج ۱۲، ص ۳۲.</ref> چنان که بسیاری از [[مفسّران]] نامی نیز این احتمال را هرچند با استدلال‌های متفاوت رد کرده‌اند.<ref>مجمع البیان، ج ۶، ص ۶۱۴ - ۶۱۷؛ المیزان، ج ۱۳، ص ۴۵ - ۴۴؛ فی ظلال القرآن، ج ۴، ص ۲۲۱۳ - ۲۲۱۴.</ref> با اعلام [[آمادگی]] بنی اسرائیل برای [[جهاد با دشمن]]، [[پیامبر]] آنان از [[انتخاب]] [[الهی]] [[طالوت]] برای [[فرماندهی]] [[جنگ]] خبر داد و در پاسخ [[اعتراض]] [[قوم]] به این [[گزینش]]، به [[دانایی]] و [[قدرت جسمانی]] طالوت اشاره کرد: {{متن قرآن|وَقَالَ لَهُمْ نَبِيُّهُمْ إِنَّ اللَّهَ قَدْ بَعَثَ لَكُمْ طَالُوتَ مَلِكًا قَالُوا أَنَّى يَكُونُ لَهُ الْمُلْكُ عَلَيْنَا وَنَحْنُ أَحَقُّ بِالْمُلْكِ مِنْهُ وَلَمْ يُؤْتَ سَعَةً مِنَ الْمَالِ قَالَ إِنَّ اللَّهَ اصْطَفَاهُ عَلَيْكُمْ وَزَادَهُ بَسْطَةً فِي الْعِلْمِ وَالْجِسْمِ وَاللَّهُ يُؤْتِي مُلْكَهُ مَنْ يَشَاءُ وَاللَّهُ وَاسِعٌ عَلِيمٌ}}<ref>«و پیامبرشان به آنان گفت: خداوند طالوت را به پادشاهی شما گمارده است، گفتند: چگونه او را بر ما پادشاهی تواند بود با آنکه ما از او به پادشاهی سزاوارتریم و در دارایی (هم) به او گشایشی نداده‌اند. گفت: خداوند او را بر شما برگزیده و بر گستره دانش و (نیروی) تن او افزوده است و خداوند پادشاهی خود را به هر که خواهد می‌دهد و خداوند نعمت‌گستری داناست» سوره بقره، آیه ۲۴۷.</ref> با حرکت بنی اسرائیل برای [[جنگ]] با جالوت بیشتر آنان در پی [[آزمون]] [[تشنگی]] و عبور از نهر و خوردن آب، از [[لشکر]] طالوت جدا شدند وی با گروهی اندک به رویارویی جالوت رفت. {{متن قرآن|فَلَمَّا فَصَلَ طَالُوتُ بِالْجُنُودِ قَالَ إِنَّ اللَّهَ مُبْتَلِيكُم بِنَهَرٍ فَمَن شَرِبَ مِنْهُ فَلَيْسَ مِنِّي وَمَن لَّمْ يَطْعَمْهُ فَإِنَّهُ مِنِّي إِلاَّ مَنِ اغْتَرَفَ غُرْفَةً بِيَدِهِ فَشَرِبُواْ مِنْهُ إِلاَّ قَلِيلاً مِّنْهُمْ فَلَمَّا جَاوَزَهُ هُوَ وَالَّذِينَ آمَنُواْ مَعَهُ قَالُواْ لاَ طَاقَةَ لَنَا الْيَوْمَ بِجَالُوتَ وَجُنُودِهِ قَالَ الَّذِينَ يَظُنُّونَ أَنَّهُم مُّلاقُوا اللَّهِ كَم مِّن فِئَةٍ قَلِيلَةٍ غَلَبَتْ فِئَةً كَثِيرَةً بِإِذْنِ اللَّهِ وَاللَّهُ مَعَ الصَّابِرِينَ}}<ref>«و چون طالوت با سپاه (از شهر) بیرون رفت گفت: خداوند شما را به (آب) جویباری می‌آزماید، هر که از آن بنوشد از من نیست و هر که نخورد با من است مگر آنکه تنها کفی از آن برگیرد. باری، همه جز اندکی از آن نوشیدند و چون طالوت و مؤمنان همراه وی از آن گذشتند (همراهان سست ایمان طالوت که از آب نوشیده بودند) گفتند: امروز ما را تاب جالوت و سپاه وی نیست اما آنان که می‌دانستند خداوند را دیدار خواهند کرد گفتند: بسا گروهی اندک بر گروهی بسیار به اذن خداوند، پیروز شده است و خداوند با شکیبایان است» سوره بقره، آیه ۲۴۹.</ref> شمار سپاه طالوت را پیش از [[ابتلا]] به نهر ۶۰۰۰۰ و ۸۰۰۰۰ <ref>جامع البیان، ج ۲، ص ۳۹۲؛ تفسیر العیاشی، ج ۱، ص ۱۳۲؛ مجمع البیان، ج ۲، ص ۶۱۷.</ref> و عبورکنندگان از نهر را ۱۰۰۰،<ref> تفسیر بیضاوی، ج ۱، ص ۲۱۲.</ref> ۴۰۰۰ <ref>جامع البیان، ج ۲، ص ۸۳۸؛ تفسیر ابن کثیر، ج ۱، ص ۳۱۰؛ الدرالمنثور، ج ۱، ص ۳۱۸.</ref> و بسیاری از [[تفاسیر]] و [[روایات]]، ۳۱۳ نفر به تعداد [[مجاهدان]] [[جنگ بدر]]<ref> التبیان، ج ۲، ص ۲۹۵؛ التفسیر الکبیر، ج ۶، ص ۱۸۴؛ المیزان، ج ۲، ص ۲۹۸.</ref> دانسته‌اند. در مقابل، شمار [[سپاه]] [[جالوت]] را دست کم ۱۰۰۰۰۰ نفر سراپا مسلح <ref> تفسیر ابی السعود، ج ۱، ص ۲۴۳؛ تفسیر قرطبی، ج ۳، ص ۲۵۴؛ روح المعانی، ج ۲، ص ۲۵۸.</ref> و حداکثر ۸۰۰۰۰۰ نفر نوشته‌اند.<ref>تفسیر نسفی، ج ۱، ص ۱۲۵.</ref> به نظر می‌‌رسد تعداد افراد یاد شده برای هر دو سپاه اغلب [[مبالغه]] آمیز است. | ||
هنگامی که باقی مانده سپاه [[طالوت]] نهر [[اردن]] را پشت سر نهادند، گروهی از آنان اظهار داشتند که تاب [[جنگیدن]] و [[مقاومت]] در برابر جالوت و سپاه وی را ندارند، چه رسد به [[شکست]] دادن آنها؛<ref>روح البیان، ج ۱، ص ۴۷۸؛ روح المعانی، ج ۲، ص ۲۵۸.</ref> اما گروهی دیگر که به [[خدا]] [[ایمانی]] [[راسخ]] داشتند، با اشاره به [[امداد الهی]]، [[غلبه]] بر سپاه جالوت را به رغم پرشمار بودن آنان، امکانپذیر خواندند: {{متن قرآن|فَلَمَّا فَصَلَ طَالُوتُ بِالْجُنُودِ قَالَ إِنَّ اللَّهَ مُبْتَلِيكُم بِنَهَرٍ فَمَن شَرِبَ مِنْهُ فَلَيْسَ مِنِّي وَمَن لَّمْ يَطْعَمْهُ فَإِنَّهُ مِنِّي إِلاَّ مَنِ اغْتَرَفَ غُرْفَةً بِيَدِهِ فَشَرِبُواْ مِنْهُ إِلاَّ قَلِيلاً مِّنْهُمْ فَلَمَّا جَاوَزَهُ هُوَ وَالَّذِينَ آمَنُواْ مَعَهُ قَالُواْ لاَ طَاقَةَ لَنَا الْيَوْمَ بِجَالُوتَ وَجُنُودِهِ قَالَ الَّذِينَ يَظُنُّونَ أَنَّهُم مُّلاقُوا اللَّهِ كَم مِّن فِئَةٍ قَلِيلَةٍ غَلَبَتْ فِئَةً كَثِيرَةً بِإِذْنِ اللَّهِ وَاللَّهُ مَعَ الصَّابِرِينَ}}<ref>«و چون طالوت با سپاه (از شهر) بیرون رفت گفت: خداوند شما را به (آب) جویباری می‌آزماید، هر که از آن بنوشد از من نیست و هر که نخورد با من است مگر آنکه تنها کفی از آن برگیرد. باری، همه جز اندکی از آن نوشیدند و چون طالوت و مؤمنان همراه وی از آن گذشتند (همراهان سست ایمان طالوت که از آب نوشیده بودند) گفتند: امروز ما را تاب جالوت و سپاه وی نیست اما آنان که می‌دانستند خداوند را دیدار خواهند کرد گفتند: بسا گروهی اندک بر گروهی بسیار به اذن خداوند، پیروز شده است و خداوند با شکیبایان است» سوره بقره، آیه ۲۴۹.</ref> گروه یاد شده هنگامی که با جالوت و سپاه وی رو به رو شدند، از [[خداوند]] [[پایداری]] و [[پیروزی]] بر [[کافران]] را [[طلب]] کردند: {{متن قرآن|وَلَمَّا بَرَزُوا لِجَالُوتَ وَجُنُودِهِ قَالُوا رَبَّنَا أَفْرِغْ عَلَيْنَا صَبْرًا وَثَبِّتْ أَقْدَامَنَا وَانْصُرْنَا عَلَى الْقَوْمِ الْكَافِرِينَ}}<ref>«و چون با جالوت و سپاه وی رویاروی شدند گفتند: پروردگارا! ما را از شکیب، سرشار کن | هنگامی که باقی مانده سپاه [[طالوت]] نهر [[اردن]] را پشت سر نهادند، گروهی از آنان اظهار داشتند که تاب [[جنگیدن]] و [[مقاومت]] در برابر جالوت و سپاه وی را ندارند، چه رسد به [[شکست]] دادن آنها؛<ref>روح البیان، ج ۱، ص ۴۷۸؛ روح المعانی، ج ۲، ص ۲۵۸.</ref> اما گروهی دیگر که به [[خدا]] [[ایمانی]] [[راسخ]] داشتند، با اشاره به [[امداد الهی]]، [[غلبه]] بر سپاه جالوت را به رغم پرشمار بودن آنان، امکانپذیر خواندند: {{متن قرآن|فَلَمَّا فَصَلَ طَالُوتُ بِالْجُنُودِ قَالَ إِنَّ اللَّهَ مُبْتَلِيكُم بِنَهَرٍ فَمَن شَرِبَ مِنْهُ فَلَيْسَ مِنِّي وَمَن لَّمْ يَطْعَمْهُ فَإِنَّهُ مِنِّي إِلاَّ مَنِ اغْتَرَفَ غُرْفَةً بِيَدِهِ فَشَرِبُواْ مِنْهُ إِلاَّ قَلِيلاً مِّنْهُمْ فَلَمَّا جَاوَزَهُ هُوَ وَالَّذِينَ آمَنُواْ مَعَهُ قَالُواْ لاَ طَاقَةَ لَنَا الْيَوْمَ بِجَالُوتَ وَجُنُودِهِ قَالَ الَّذِينَ يَظُنُّونَ أَنَّهُم مُّلاقُوا اللَّهِ كَم مِّن فِئَةٍ قَلِيلَةٍ غَلَبَتْ فِئَةً كَثِيرَةً بِإِذْنِ اللَّهِ وَاللَّهُ مَعَ الصَّابِرِينَ}}<ref>«و چون طالوت با سپاه (از شهر) بیرون رفت گفت: خداوند شما را به (آب) جویباری می‌آزماید، هر که از آن بنوشد از من نیست و هر که نخورد با من است مگر آنکه تنها کفی از آن برگیرد. باری، همه جز اندکی از آن نوشیدند و چون طالوت و مؤمنان همراه وی از آن گذشتند (همراهان سست ایمان طالوت که از آب نوشیده بودند) گفتند: امروز ما را تاب جالوت و سپاه وی نیست اما آنان که می‌دانستند خداوند را دیدار خواهند کرد گفتند: بسا گروهی اندک بر گروهی بسیار به اذن خداوند، پیروز شده است و خداوند با شکیبایان است» سوره بقره، آیه ۲۴۹.</ref> گروه یاد شده هنگامی که با جالوت و سپاه وی رو به رو شدند، از [[خداوند]] [[پایداری]] و [[پیروزی]] بر [[کافران]] را [[طلب]] کردند: {{متن قرآن|وَلَمَّا بَرَزُوا لِجَالُوتَ وَجُنُودِهِ قَالُوا رَبَّنَا أَفْرِغْ عَلَيْنَا صَبْرًا وَثَبِّتْ أَقْدَامَنَا وَانْصُرْنَا عَلَى الْقَوْمِ الْكَافِرِينَ}}<ref>«و چون با جالوت و سپاه وی رویاروی شدند گفتند: پروردگارا! ما را از شکیب، سرشار کن و گام‌های ما را استوار دار و ما را بر کافران پیروز گردان» سوره بقره، آیه ۲۵۰.</ref> فراوانی قابل توجه [[سربازان]] جالوت نسبت به [[لشکر]] طالوت و نیز سمت [[فرماندهی]] جالوت برای سپاه خویش از دو [[آیه]] یاد شده برداشت میشود. | ||
محل استقرار سپاه جالوت را دامنه [[کوه]] [[ایلیا]] دانسته‌اند که حائل میان آنها و [[مصر]] بوده است.<ref>جامع البیان، ج ۲، ص ۸۲۴.</ref> [[قرآن]] درباره جزئیاتی مانند چگونگی به میدان آمدن جالوت، محتوای رجزخوانی او، چگونگی داوطلب شدن [[ | محل استقرار سپاه جالوت را دامنه [[کوه]] [[ایلیا]] دانسته‌اند که حائل میان آنها و [[مصر]] بوده است.<ref>جامع البیان، ج ۲، ص ۸۲۴.</ref> [[قرآن]] درباره جزئیاتی مانند چگونگی به میدان آمدن جالوت، محتوای رجزخوانی او، چگونگی داوطلب شدن [[داوود]] برای [[جنگ]] با جالوت و نحوه کشتن او گزارشی نکرده است؛ اما [[مفسران]] کم و بیش به آن پرداخته‌اند. براساس پاره‌ای گزارش‌های [[تفسیری]]، [[جالوت]] سوار بر فیل،<ref>مجمع البیان، ج ۲، ص ۶۲۰؛ کنزالدقائق، ج ۱، ص ۵۹۵؛ نورالثقلین، ج ۱، ص ۲۴۸.</ref> اسب یا استر،<ref>جامع البیان، ج ۲، ص ۸۴۸، ۸۵۱.</ref>سر تا پا مسلّح،<ref>تفسیر قرطبی، ج ۳، ص ۲۵۷؛ تفسیر ثعالبی، ج ۱، ص ۴۹۶.</ref> با تاجی بر سر و یاقوتی درخشان بر پیشانی <ref>مجمع البیان، ج ۲، ص ۶۲۰؛ الصافی، ج ۱، ص ۲۷۸.</ref> به میدان آمد و از [[طالوت]] خواست به جای کشتن [[قوم]] یکدیگر <ref>جامع البیان، ج ۲، ص ۸۴۶.</ref> خود او یا فردی دیگر به [[جنگ]] وی برود و هرکس غالب شد، [[فرمانروایی]] و [[پادشاهی]] از آن او باشد.<ref> روح البیان، ج ۱، ص ۴۸۰؛ الدرالمنثور، ج ۱، ص ۳۱۸.</ref> به رغم درخواست طالوت کسی از [[سپاه]] او جرئت رویارویی با جالوت را نیافت، از این رو طالوت برای [[ترغیب]] جنگجویان [[وعده]] شرکت دادن در [[حکومت]] و همسری دختر خویش را به [[قاتل]] جالوت داد.<ref> التفسیر الکبیر، ج ۶، ص ۲۰۱؛ تفسیر ابی السعود، ج ۱، ص ۲۴۴؛ روح المعانی، ج ۲، ص ۲۶۱.</ref> به [[اعتقاد]] برخی مفسران، [[خداوند]] به [[پیامبر]] وقت [[وحی]] کرده بود که قاتل جالوت، [[داوود]] است.<ref> روح البیان، ج ۱، ص ۴۸۰؛ مجمع البیان، ج ۲، ص ۶۲۰؛ البحر المحیط، ج ۲، ص ۵۹۲.</ref> داوود [[چوپانی]] نوجوان بود <ref> الفتوحات الالهیه، ج ۱، ص ۳۰۸؛ تفسیر مراغی، ج ۲، ص ۲۲۵؛ تفسیر المنار، ج ۲، ص ۴۹۰.</ref> و به سبب حضور برادرانش در سپاه طالوت <ref>تفسیر ثعالبی، ج ۱، ص ۴۹۶؛ زادالمسیر، ج ۱، ص ۲۶۲؛ جوامع الجامع، ج ۱، ص ۲۳۲.</ref> نزدیک محل مقابله دو [[لشکر]] تردد می‌‌کرد. طبق [[نقل]] بسیاری از [[مفسّران]] در بین [[راه]] چند قطعه سنگ با وی سخن گفتند و از او خواستند که به وسیله آنها جالوت را بکشد.<ref>روح البیان، ج ۱، ص ۴۸۰؛ تفسیر ابی السعود، ج ۱، ص ۲۴۴؛ المیزان، ج ۲، ص ۲۹۹.</ref>[[داوود]] سنگ‌ها را برداشت و با حضور در صحنه [[نبرد]]، مبارزطلبی [[جالوت]] را دید و سخنان [[بنی اسرائیل]] را درباره [[سختی]] [[مبارزه]] با جالوت و قدرتمندی او شنید. اعلام [[آمادگی]] داوود برای کشتن جالوت،<ref>جامع البیان، ج ۲، ص ۸۴۴؛ الصافی، ج ۱، ص ۲۷۸؛ المیزان، ج ۲، ص ۲۹۹.</ref> رفتن وی به [[جنگ]] با موافقت [[طالوت]] <ref>جامع البیان، ج ۲، ص ۸۴۸؛ تفسیر قرطبی، ج ۳، ص ۲۵۷؛ روح البیان، ج ۱، ص ۴۸۰.</ref> و بدون [[سلاح]] و [[زره]] و به همراه فلاخن و چند قلوه سنگ،<ref>روح البیان، ج ۱، ص ۴۸۰؛ روح المعانی، ج ۲، ص ۲۶۱.</ref> [[تمسخر]] او به وسیله جالوت <ref> تفسیر عبدالرزاق، ج ۱، ص ۱۰۳ - ۱۰۴؛ تفسیر المنار، ج ۲، ص ۴۹۰.</ref> و اظهار [[دلسوزی]] نسبت به او، افتادن [[رعب]] در [[دل]] جالوت،<ref>جامع البیان، ج ۲، ص ۸۵۰؛ روح المعانی، ج ۲، ص ۲۶۱؛ روح البیان، ج ۱، ص ۴۸۰.</ref> خبر دادن [[داوود]] از کشته شدن جالوت به دست خود <ref>جامع البیان، ج ۲، ص ۸۴۴.</ref> و [[هدف]] قرار دادن پیشانی او با سنگ و به همراه ذکر [[نام خدا]] <ref> الدرالمنثور، ج ۱، ص ۳۱۹.</ref> از گزارش‌های دیگر [[مفسران]] دراین باره و اغلب هماهنگ با توراتاند. اصابت سنگ به میان دو چشم جالوت و فرو رفتن آن در مغز وی، سرنگونی جالوت از روی مرکب، متواری شدن [[سپاه]] جالوت با کشته شدن وی <ref>تفسیر عبدالرزاق، ج ۱، ص ۱۰۴؛ روح البیان، ج ۱، ص ۴۸۱.</ref>و جدا شدن سر جالوت با سلاح خود او و به دست داوود از دیگر گزارش‌های مفسران‌اند: {{متن قرآن|فَهَزَمُوهُمْ بِإِذْنِ اللَّهِ وَقَتَلَ دَاوُدُ جَالُوتَ وَآتَاهُ اللَّهُ الْمُلْكَ وَالْحِكْمَةَ وَعَلَّمَهُ مِمَّا يَشَاء وَلَوْلاَ دَفْعُ اللَّهِ النَّاسَ بَعْضَهُمْ بِبَعْضٍ لَّفَسَدَتِ الأَرْضُ وَلَكِنَّ اللَّهَ ذُو فَضْلٍ عَلَى الْعَالَمِينَ}}<ref>«پس آنان را به اذن خداوند تار و مار کردند و داوود جالوت را کشت و خداوند به وی پادشاهی و فرزانگی ارزانی داشت و آنچه خود می‌خواست بدو آموخت، و اگر خداوند برخی مردم را با برخی دیگر باز نمی‌داشت، زمین تباه می‌گردید امّا خداوند بر جهانیان بخششی (بزرگ) دارد» سوره بقره، آیه ۲۵۱.</ref>.<ref>تفسیر عبدالرزاق، ج ۱، ص ۱۰۴؛ تفسیر قرطبی، ج ۳، ص ۲۵۸؛ الدرالمنثور، ج ۱، ص ۳۱۹.</ref> برخی مفسران به نقش باد، در اصابت سنگ به پیشانی جالوت <ref>روح البیان، ج ۱، ص ۴۸۱.</ref> یا افکندن کلاهخود از سر وی <ref>جامع البیان، ج ۲، ص ۸۵۲.</ref> اشاره میکنند که احتمالاً برای طبیعی جلوه دادن حادثه و پاسخ به این [[پرسش]] احتمالی است که چگونه سنگ مستقیما به پیشانی او خورد، یا چرا کلاهخود مانع آن نشد، در حالی که [[قدرت]] و [[اراده]] خاص [[خدا]] در این حادثه به روشنی نمایان است تا با کشته شدن [[قوی]] ترین پهلوان به دست یک نوجوان از یک سو [[حقارت]] و [[ناتوانی]] کافرانِ به ظاهر نیرومند در برابر [[مؤمنان راستین]] نشان داده شود و از سوی دیگر زمینه برای [[سلطنت]] [[آینده]] [[داوود]] فراهم گردد. | ||
بر اساس پاره‌ای گزارش‌های [[تفسیری]] با کشته شدن [[جالوت]]، شماری از [[سپاه]] [[طالوت]] با آوردن سلاحی یا قسمتی از [[بدن]] جالوت مدعی کشتن وی شدند.<ref> تفسیر عبدالرزاق، ج ۱، ص ۱۰۴؛ جامع البیان، ج ۲، ص ۸۴۴.</ref> طالوت گفت که کشنده جالوت کسی است که سر وی را بیاورد و | بر اساس پاره‌ای گزارش‌های [[تفسیری]] با کشته شدن [[جالوت]]، شماری از [[سپاه]] [[طالوت]] با آوردن سلاحی یا قسمتی از [[بدن]] جالوت مدعی کشتن وی شدند.<ref> تفسیر عبدالرزاق، ج ۱، ص ۱۰۴؛ جامع البیان، ج ۲، ص ۸۴۴.</ref> طالوت گفت که کشنده جالوت کسی است که سر وی را بیاورد و داوود سر جالوت را به حضور طالوت آورد.<ref>تفسیر عبدالرزاق، ج ۱، ص ۱۰۴؛ جامع البیان، ج ۲، ص ۸۴۴.</ref> طالوت بنا بر [[وعده]] قبلی خود دخترش را به داوود تزویج کرد.<ref> جوامع الجامع، ج ۱، ص ۲۳۲؛ تفسیر بیضاوی، ج ۱، ص ۲۱۳؛ تفسیر ابی السعود، ج ۱، ص ۲۴۴.</ref> [[محبوبیت]] [[داوود]] بر اثر کشتن جالوت [[روز]] به روز در میان [[بنی اسرائیل]] بیشتر <ref>جامع البیان، ج ۲، ص ۸۵۲؛ التفسیرالکبیر، ج ۶، ص ۲۰۱؛ روح البیان، ج ۱، ص ۴۸۱.</ref> و زمینه [[فرمانروایی]] وی فراهم شد: {{متن قرآن|فَهَزَمُوهُمْ بِإِذْنِ اللَّهِ وَقَتَلَ دَاوُدُ جَالُوتَ وَآتَاهُ اللَّهُ الْمُلْكَ وَالْحِكْمَةَ وَعَلَّمَهُ مِمَّا يَشَاء وَلَوْلاَ دَفْعُ اللَّهِ النَّاسَ بَعْضَهُمْ بِبَعْضٍ لَّفَسَدَتِ الأَرْضُ وَلَكِنَّ اللَّهَ ذُو فَضْلٍ عَلَى الْعَالَمِينَ}}<ref>«پس آنان را به اذن خداوند تار و مار کردند و داوود جالوت را کشت و خداوند به وی پادشاهی و فرزانگی ارزانی داشت و آنچه خود می‌خواست بدو آموخت، و اگر خداوند برخی مردم را با برخی دیگر باز نمی‌داشت، زمین تباه می‌گردید امّا خداوند بر جهانیان بخششی (بزرگ) دارد» سوره بقره، آیه ۲۵۱.</ref>. پس از [[وفات]] طالوت یعنی ۷ سال بعد،<ref> مجمع البیان، ج ۲، ص ۶۲۰.</ref> داوود به [[حکومت]] رسید. بنابر گفته بسیاری از [[مفسران]]، داوود نخستین کسی از میان بنی اسرائیل است که میان [[نبوت]] و حکومت جمع کرد.<ref>التبیان، ج ۲، ص ۳۰۰؛ تفسیر ابی السعود، ج ۱، ص ۲۴۴؛ فتح القدیر، ج ۱، ص ۲۶۶.</ref> از ظاهر [[آیه]] [[ارتباط]] بین کشتن [[جالوت]] و رسیدن [[داوود]] به این [[مقام]] برداشت میشود: {{متن قرآن|فَهَزَمُوهُمْ بِإِذْنِ اللَّهِ وَقَتَلَ دَاوُدُ جَالُوتَ وَآتَاهُ اللَّهُ الْمُلْكَ وَالْحِكْمَةَ وَعَلَّمَهُ مِمَّا يَشَاء وَلَوْلاَ دَفْعُ اللَّهِ النَّاسَ بَعْضَهُمْ بِبَعْضٍ لَّفَسَدَتِ الأَرْضُ وَلَكِنَّ اللَّهَ ذُو فَضْلٍ عَلَى الْعَالَمِينَ}}<ref>«پس آنان را به اذن خداوند تار و مار کردند و داوود جالوت را کشت و خداوند به وی پادشاهی و فرزانگی ارزانی داشت و آنچه خود می‌خواست بدو آموخت، و اگر خداوند برخی مردم را با برخی دیگر باز نمی‌داشت، زمین تباه می‌گردید امّا خداوند بر جهانیان بخششی (بزرگ) دارد» سوره بقره، آیه ۲۵۱.</ref> بر اساس گزارش عده ای از [[مفسران]]، [[طالوت]] بر اثر افزایش [[محبوبیت]] [[داوود]]، به وی [[حسادت]] ورزید و درصدد [[قتل]] وی برآمد.<ref>جامع البیان، ج ۲، ص ۳۹۷؛ التفسیر الکبیر، ج ۶، ص ۲۰۱؛ روح البیان، ج ۱، ص ۴۸۱.</ref> به نظر می‌‌رسد این گزارش‌ها به واسطه [[نقل]] افرادی چون [[وهب بن منبه]] و [[ابن اسحاق]]، عمدتا متأثر از گزارش [[تورات]] است و با [[گزینش الهی]] طالوت {{متن قرآن|وَقَالَ لَهُمْ نَبِيُّهُمْ إِنَّ اللَّهَ قَدْ بَعَثَ لَكُمْ طَالُوتَ مَلِكًا قَالُوا أَنَّى يَكُونُ لَهُ الْمُلْكُ عَلَيْنَا وَنَحْنُ أَحَقُّ بِالْمُلْكِ مِنْهُ وَلَمْ يُؤْتَ سَعَةً مِنَ الْمَالِ قَالَ إِنَّ اللَّهَ اصْطَفَاهُ عَلَيْكُمْ وَزَادَهُ بَسْطَةً فِي الْعِلْمِ وَالْجِسْمِ وَاللَّهُ يُؤْتِي مُلْكَهُ مَنْ يَشَاءُ وَاللَّهُ وَاسِعٌ عَلِيمٌ}}<ref>«و پیامبرشان به آنان گفت: خداوند طالوت را به پادشاهی شما گمارده است، گفتند: چگونه او را بر ما پادشاهی تواند بود با آنکه ما از او به پادشاهی سزاوارتریم و در دارایی (هم) به او گشایشی نداده‌اند. گفت: خداوند او را بر شما برگزیده و بر گستره دانش و (نیروی) تن او افزوده است و خداوند پادشاهی خود را به هر که خواهد می‌دهد و خداوند نعمت‌گستری داناست» سوره بقره، آیه ۲۴۷.</ref> چندان [[سازگاری]] ندارد، حتی برخی با استناد به آیه یاد شده، [[عصمت]] طالوت را مطرح کرده‌اند.<ref>التبیان، ج ۲، ص ۳۰۲.</ref> قتل جالوت به دست داوود و [[دفع تجاوز]] جالوتیان توسط طالوت و [[سپاه]] وی و جلوگیری از [[فراگیری فساد]] در [[جامعه]] آن عصر، پرتوی از [[تفضل]] جهانشمول [[الهی]]اند: {{متن قرآن|فَهَزَمُوهُمْ بِإِذْنِ اللَّهِ وَقَتَلَ دَاوُدُ جَالُوتَ وَآتَاهُ اللَّهُ الْمُلْكَ وَالْحِكْمَةَ وَعَلَّمَهُ مِمَّا يَشَاء وَلَوْلاَ دَفْعُ اللَّهِ النَّاسَ بَعْضَهُمْ بِبَعْضٍ لَّفَسَدَتِ الأَرْضُ وَلَكِنَّ اللَّهَ ذُو فَضْلٍ عَلَى الْعَالَمِينَ}}<ref>«پس آنان را به اذن خداوند تار و مار کردند و داوود جالوت را کشت و خداوند به وی پادشاهی و فرزانگی ارزانی داشت و آنچه خود می‌خواست بدو آموخت، و اگر خداوند برخی مردم را با برخی دیگر باز نمی‌داشت، زمین تباه می‌گردید امّا خداوند بر جهانیان بخششی (بزرگ) دارد» سوره بقره، آیه ۲۵۱.</ref> [[قرآن کریم]] مجموعه این حوادث، کشته شدن جالوت به دست داوود نوجوان و نیز مغلوب شدن سپاه [[عظیم]] جالوت توسط سپاه اندک طالوت را، از [[آیات الهی]] برشمرده است: {{متن قرآن|تِلْكَ آيَاتُ اللَّهِ نَتْلُوهَا عَلَيْكَ بِالْحَقِّ وَإِنَّكَ لَمِنَ الْمُرْسَلِينَ}}<ref>«اینها آیات خداوند است که آن را به درستی بر تو می‌خوانیم و همانا تو بی‌گمان از فرستادگانی» سوره بقره، آیه ۲۵۲.</ref><ref>التبیان، ج ۲، ص ۳۰۲.</ref>.<ref>[[محمد نظری|نظری، محمد]]، [[جالوت (مقاله)|مقاله «جالوت»]]، [[دائرة المعارف قرآن کریم ج۹ (کتاب)|دائرة المعارف قرآن کریم]]، ج۹.</ref> | ||
== منابع == | == منابع == | ||
نسخهٔ کنونی تا ۷ نوامبر ۲۰۲۲، ساعت ۱۱:۵۵
این مدخل زیرشاخهٔ بحث جالوت است. جالوت از چند منظر متفاوت، بررسی میشود: جالوت در قرآن - جالوت در تاریخ اسلامی - پرسش مرتبط نداردمقدمه
جالوت معرّب جلیات (گلیات) است که در زبان عبری به معنای تبعیدی [۱] و گاه به معنای عریان کردن و کشف کردن [۲] آمده است.
کتاب مقدس، وی را پهلوانی بسیار تنومند و از شجاعان فلسطین می‌‌خواند. گزارش مفصّل آن درباره جزئیاتی چون قدّ سه متری جالوت، زره فلسی (سکه‌های نازک مسی)[۳] او به وزن ۵۰۰۰ مثقال (حدود ۵۷ کیلو)، ساق بندهای برنجین، سرنیزه ۶۰۰ مثقالی (حدود ۷ کیلو) و سپر وی، همچنین هراس بنی اسرائیل از او و خودداری آنان از نبرد با وی مؤید این معناست.[۴] بر اساس گزارش کتاب مقدس دوره ۳۵۰ ساله‌ای از تاریخ بنی اسرائیل به "دوره داوران" (حُکّام مقتدر بنی اسرائیل) موسوم است. این دوره پس از مرگ یوشع شروع میشود و با آغاز دوران پادشاهی و سلطنت شائول به عنوان نخستین پادشاه بنی اسرائیل پایان می‌‌یابد. در دوره داوران هنوز اقوام و قبایلی چون فلسطینی‌ها، مدیانیان و عَمُّونیان در سرزمین کنعان مانده بودند و گاه و بیگاه به بنی اسرائیل هجوم می‌‌بردند.[۵] بنی اسرائیل در این دوره همانند اقوام مجاور به بت پرستی روی آورده بودند و گاه به جای جنگیدن با دشمن به جان یکدیگر می‌‌افتادند. در چنین اوضاعی است که آنان در مواردی مغلوب و خراجگزار اقوام دیگر می‌‌شوند؛ از جمله در پایان دوران داوران و معاصر نبوت سموئیل، فلسطینی‌ها (قوم جالوت) بنی اسرائیل را شکست داده، تابوت مقدس (حاوی میراث برجای مانده از موسی و هارون (ع)) را به غارت می‌‌برند. از کتاب مقدس برمی آید که گرایش به بت پرستی و سرپیچی از فرمان‌های خداوند زمینه ضعف، انحطاط، سستی و اختلاف بنی اسرائیل و در نتیجه سلطه دشمنان از جمله قوم جالوت را بر آنان فراهم کرده است.[۶] در یکی از جنگ‌ها، جالوت در مصاف با سپاه بنی اسرائیل به مبارزطلبی پرداخته، آنان را دچار رعب و وحشت می‌‌کند و چون کسی جرئت نبرد با او را ندارد، هماوردطلبی وی به مدت ۴۰ روز، هر صبح و شام تکرار میشود. سرانجام داوود به رغم خردسالی خویش داوطلب مبارزه با جالوت شده، با چوبه‌دستی و فلاخن و چند قلوه سنگ به جنگ او می‌‌رود. جالوت با دیدن داوود، او را تهدید، تحقیر و مسخره می‌‌کند. داوود از شکست او سخن گفته، هنگام نبرد با هدف قرار دادن پیشانی وی به وسیله سنگِ فلاخن، جالوت را بر زمین می‌‌افکند؛ آن گاه به سرعت و با شمشیر خود او سر از بدن وی جدا می‌‌کند. با کشته شدن جالوت، سپاه فلسطین فرار کرده، بنی اسرائیل آنها را تعقیب میکنند.[۷]
نام جالوت سه بار به صراحت در قرآن آمده است. ﴿ فَلَمَّا فَصَلَ طَالُوتُ بِالْجُنُودِ قَالَ إِنَّ اللَّهَ مُبْتَلِيكُم بِنَهَرٍ فَمَن شَرِبَ مِنْهُ فَلَيْسَ مِنِّي وَمَن لَّمْ يَطْعَمْهُ فَإِنَّهُ مِنِّي إِلاَّ مَنِ اغْتَرَفَ غُرْفَةً بِيَدِهِ فَشَرِبُواْ مِنْهُ إِلاَّ قَلِيلاً مِّنْهُمْ فَلَمَّا جَاوَزَهُ هُوَ وَالَّذِينَ آمَنُواْ مَعَهُ قَالُواْ لاَ طَاقَةَ لَنَا الْيَوْمَ بِجَالُوتَ وَجُنُودِهِ قَالَ الَّذِينَ يَظُنُّونَ أَنَّهُم مُّلاقُوا اللَّهِ كَم مِّن فِئَةٍ قَلِيلَةٍ غَلَبَتْ فِئَةً كَثِيرَةً بِإِذْنِ اللَّهِ وَاللَّهُ مَعَ الصَّابِرِينَ وَلَمَّا بَرَزُوا لِجَالُوتَ وَجُنُودِهِ قَالُوا رَبَّنَا أَفْرِغْ عَلَيْنَا صَبْرًا وَثَبِّتْ أَقْدَامَنَا وَانْصُرْنَا عَلَى الْقَوْمِ الْكَافِرِينَ﴾[۸] آیه ﴿أَلَمْ تَرَ إِلَى الْمَلَإِ مِنْ بَنِي إِسْرَائِيلَ مِنْ بَعْدِ مُوسَى إِذْ قَالُوا لِنَبِيٍّ لَهُمُ ابْعَثْ لَنَا مَلِكًا نُقَاتِلْ فِي سَبِيلِ اللَّهِ قَالَ هَلْ عَسَيْتُمْ إِنْ كُتِبَ عَلَيْكُمُ الْقِتَالُ أَلَّا تُقَاتِلُوا قَالُوا وَمَا لَنَا أَلَّا نُقَاتِلَ فِي سَبِيلِ اللَّهِ وَقَدْ أُخْرِجْنَا مِنْ دِيَارِنَا وَأَبْنَائِنَا فَلَمَّا كُتِبَ عَلَيْهِمُ الْقِتَالُ تَوَلَّوْا إِلَّا قَلِيلًا مِنْهُمْ وَاللَّهُ عَلِيمٌ بِالظَّالِمِينَ﴾[۹] نیز به ستمکاری‌های او و قومش اشاره دارد. شماری از مفسران آیه ﴿فَإِذَا جَاءَ وَعْدُ أُولَاهُمَا بَعَثْنَا عَلَيْكُمْ عِبَادًا لَنَا أُولِي بَأْسٍ شَدِيدٍ فَجَاسُوا خِلَالَ الدِّيَارِ وَكَانَ وَعْدًا مَفْعُولًا﴾[۱۰] را هم اشاره به جالوت و سپاه وی دانسته‌اند.[۱۱] در منابع تفسیری و تاریخی مسلمانان نیز، جالوت پهلوانی قوی هیکل، جنگجو [۱۲] و مشهورترین قهرمان [۱۳] و فرمانده سپاه فلسطین [۱۴] گزارش شده است. تعبیر ﴿وَزَادَهُ بَسْطَةً فِي الْعِلْمِ وَالْجِسْمِ﴾ در آیه ﴿وَقَالَ لَهُمْ نَبِيُّهُمْ إِنَّ اللَّهَ قَدْ بَعَثَ لَكُمْ طَالُوتَ مَلِكًا قَالُوا أَنَّى يَكُونُ لَهُ الْمُلْكُ عَلَيْنَا وَنَحْنُ أَحَقُّ بِالْمُلْكِ مِنْهُ وَلَمْ يُؤْتَ سَعَةً مِنَ الْمَالِ قَالَ إِنَّ اللَّهَ اصْطَفَاهُ عَلَيْكُمْ وَزَادَهُ بَسْطَةً فِي الْعِلْمِ وَالْجِسْمِ وَاللَّهُ يُؤْتِي مُلْكَهُ مَنْ يَشَاءُ وَاللَّهُ وَاسِعٌ عَلِيمٌ﴾[۱۵] که به قدرت بدنی و تنومندی طالوت اشاره دارد نیز می‌‌تواند مؤیدی بر قدرت بدنی جالوت باشد،[۱۶] چرا که پیامبر بنی اسرائیل برای قانع کردن منتقدان انتخاب طالوت به فرمانروایی، به قدرت و تنومندی وی اشاره می‌‌کند.
برخی مفسران او را از قبطیان مصر [۱۷] و اغلب از فرزندان عملیق بن عاد و رهبر عمالقه [۱۸] دانسته‌اند. ابن خلدون با ردّ قبطی یا بربر بودن جالوت، او را کنعانی (فلسطینی) دانسته، نسبتش را به حام بن نوح می‌‌رساند.[۱۹] مفسران، محل زندگی جالوت و قوم وی را ساحل دریای روم (مدیترانه)، بین مصر و فلسطین دانسته‌اند.[۲۰] منابع تفسیری که به دین جالوت و قومش اشاره کرده‌اند، آنها را بت پرست دانسته‌اند.[۲۱] تعبیر ﴿وَلَمَّا بَرَزُوا لِجَالُوتَ وَجُنُودِهِ قَالُوا رَبَّنَا أَفْرِغْ عَلَيْنَا صَبْرًا وَثَبِّتْ أَقْدَامَنَا وَانْصُرْنَا عَلَى الْقَوْمِ الْكَافِرِينَ﴾[۲۲] می‌‌تواند مؤید همین مطلب باشد. برخی مؤرّخان آنها را ستاره پرست دانسته است.[۲۳] از آیات قرآن برمی آید که قوم جالوت با تسلط بر بنی اسرائیل آنان را از دیارشان بیرون رانده و شماری از فرزندانشان را به اسارت گرفته بودند. بنی اسرائیل از پیامبر زمان خویش که اغلب نام او را اشموئیل دانسته‌اند [۲۴] خواستند تا فرمانروایی برای آنان برگزیند تا آنها برای بازپس‌گیری سرزمین و آزادی فرزندان خویش به جهاد بپردازند: ﴿أَلَمْ تَرَ إِلَى الْمَلَإِ مِنْ بَنِي إِسْرَائِيلَ مِنْ بَعْدِ مُوسَى إِذْ قَالُوا لِنَبِيٍّ لَهُمُ ابْعَثْ لَنَا مَلِكًا نُقَاتِلْ فِي سَبِيلِ اللَّهِ قَالَ هَلْ عَسَيْتُمْ إِنْ كُتِبَ عَلَيْكُمُ الْقِتَالُ أَلَّا تُقَاتِلُوا قَالُوا وَمَا لَنَا أَلَّا نُقَاتِلَ فِي سَبِيلِ اللَّهِ وَقَدْ أُخْرِجْنَا مِنْ دِيَارِنَا وَأَبْنَائِنَا فَلَمَّا كُتِبَ عَلَيْهِمُ الْقِتَالُ تَوَلَّوْا إِلَّا قَلِيلًا مِنْهُمْ وَاللَّهُ عَلِيمٌ بِالظَّالِمِينَ﴾[۲۵]
زمان غلبه جالوت بر بنی اسرائیل حدود ۲۵۰ سال بعد از وفات موسی (ع) است، [۲۶] زیرا داوود (ع) که معاصر و قاتل جالوت است، حدود ۲۵۰ سال بعد از حضرت موسی (ع) بوده است.[۲۷] مفسران، هماهنگ با تورات، سرپیچی بنی اسرائیل از دستورات خداوند، تغییر و تبدیل دین الهی، گناهان زیاد[۲۸] و عدم پیروی از پیامبران الهی [۲۹] و در نتیجه ضعیف شدن روابط و عواطف اجتماعی میان آنان را [۳۰] زمینه‌ساز تسلّط جالوت بر آنان دانسته‌اند. براساس گزارش‌های تفسیری، جالوت افزون بر تصرف سرزمین بنی اسرائیل، بیرون راندن آنان از آنجا و به اسارت گرفتن شمار زیادی از فرزندان قوم از جمله ۴۴۰ نفر از بزرگزادگان، تورات را به غارت برد[۳۱] و آنان را به پرداخت جزیه واداشت،[۳۲] و بسیاری از مردانشان را نیز کشت و زنانشان را به بردگی گرفت.[۳۳]
برخی از مفسران، آیه ﴿فَإِذَا جَاءَ وَعْدُ أُولَاهُمَا بَعَثْنَا عَلَيْكُمْ عِبَادًا لَنَا أُولِي بَأْسٍ شَدِيدٍ فَجَاسُوا خِلَالَ الدِّيَارِ وَكَانَ وَعْدًا مَفْعُولًا﴾[۳۴] را نیز با تسلط جالوت بر بنی اسرائیل مرتبط دانسته‌اند. آیات یاد شده از دو بار فسادانگیزی و استکبار بنی اسرائیل در روی زمین خبر می‌‌دهند و اینکه در هر بار خداوند گروهی از بندگان خود را مأمور سرکوبی آنها می‌‌کند: ﴿وَقَضَيْنَا إِلَى بَنِي إِسْرَائِيلَ فِي الْكِتَابِ لَتُفْسِدُنَّ فِي الْأَرْضِ مَرَّتَيْنِ وَلَتَعْلُنَّ عُلُوًّا كَبِيرًا﴾[۳۵]، ﴿فَإِذَا جَاءَ وَعْدُ أُولَاهُمَا بَعَثْنَا عَلَيْكُمْ عِبَادًا لَنَا أُولِي بَأْسٍ شَدِيدٍ فَجَاسُوا خِلَالَ الدِّيَارِ وَكَانَ وَعْدًا مَفْعُولًا﴾[۳۶] مفسران یاد شده حمله نخست را به جالوت و سپاه وی نسبت داده‌اند.[۳۷] اگرچه این نظر نیز مؤیّدی است بر مطالب پیش گفته درباره علل انحطاط بنی اسرائیل و قدرت فوق العاده جالوت و سپاهیان وی، تطبیق آیه با توجه به تعبیر ﴿عِبَادًا لَنَا﴾ بر جالوت و سپاهیان وی که کافر بوده‌اند، مشکل به نظر می‌‌رسد،[۳۸] چنان که بسیاری از مفسّران نامی نیز این احتمال را هرچند با استدلال‌های متفاوت رد کرده‌اند.[۳۹] با اعلام آمادگی بنی اسرائیل برای جهاد با دشمن، پیامبر آنان از انتخاب الهی طالوت برای فرماندهی جنگ خبر داد و در پاسخ اعتراض قوم به این گزینش، به دانایی و قدرت جسمانی طالوت اشاره کرد: ﴿وَقَالَ لَهُمْ نَبِيُّهُمْ إِنَّ اللَّهَ قَدْ بَعَثَ لَكُمْ طَالُوتَ مَلِكًا قَالُوا أَنَّى يَكُونُ لَهُ الْمُلْكُ عَلَيْنَا وَنَحْنُ أَحَقُّ بِالْمُلْكِ مِنْهُ وَلَمْ يُؤْتَ سَعَةً مِنَ الْمَالِ قَالَ إِنَّ اللَّهَ اصْطَفَاهُ عَلَيْكُمْ وَزَادَهُ بَسْطَةً فِي الْعِلْمِ وَالْجِسْمِ وَاللَّهُ يُؤْتِي مُلْكَهُ مَنْ يَشَاءُ وَاللَّهُ وَاسِعٌ عَلِيمٌ﴾[۴۰] با حرکت بنی اسرائیل برای جنگ با جالوت بیشتر آنان در پی آزمون تشنگی و عبور از نهر و خوردن آب، از لشکر طالوت جدا شدند وی با گروهی اندک به رویارویی جالوت رفت. ﴿فَلَمَّا فَصَلَ طَالُوتُ بِالْجُنُودِ قَالَ إِنَّ اللَّهَ مُبْتَلِيكُم بِنَهَرٍ فَمَن شَرِبَ مِنْهُ فَلَيْسَ مِنِّي وَمَن لَّمْ يَطْعَمْهُ فَإِنَّهُ مِنِّي إِلاَّ مَنِ اغْتَرَفَ غُرْفَةً بِيَدِهِ فَشَرِبُواْ مِنْهُ إِلاَّ قَلِيلاً مِّنْهُمْ فَلَمَّا جَاوَزَهُ هُوَ وَالَّذِينَ آمَنُواْ مَعَهُ قَالُواْ لاَ طَاقَةَ لَنَا الْيَوْمَ بِجَالُوتَ وَجُنُودِهِ قَالَ الَّذِينَ يَظُنُّونَ أَنَّهُم مُّلاقُوا اللَّهِ كَم مِّن فِئَةٍ قَلِيلَةٍ غَلَبَتْ فِئَةً كَثِيرَةً بِإِذْنِ اللَّهِ وَاللَّهُ مَعَ الصَّابِرِينَ﴾[۴۱] شمار سپاه طالوت را پیش از ابتلا به نهر ۶۰۰۰۰ و ۸۰۰۰۰ [۴۲] و عبورکنندگان از نهر را ۱۰۰۰،[۴۳] ۴۰۰۰ [۴۴] و بسیاری از تفاسیر و روایات، ۳۱۳ نفر به تعداد مجاهدان جنگ بدر[۴۵] دانسته‌اند. در مقابل، شمار سپاه جالوت را دست کم ۱۰۰۰۰۰ نفر سراپا مسلح [۴۶] و حداکثر ۸۰۰۰۰۰ نفر نوشته‌اند.[۴۷] به نظر می‌‌رسد تعداد افراد یاد شده برای هر دو سپاه اغلب مبالغه آمیز است.
هنگامی که باقی مانده سپاه طالوت نهر اردن را پشت سر نهادند، گروهی از آنان اظهار داشتند که تاب جنگیدن و مقاومت در برابر جالوت و سپاه وی را ندارند، چه رسد به شکست دادن آنها؛[۴۸] اما گروهی دیگر که به خدا ایمانی راسخ داشتند، با اشاره به امداد الهی، غلبه بر سپاه جالوت را به رغم پرشمار بودن آنان، امکانپذیر خواندند: ﴿فَلَمَّا فَصَلَ طَالُوتُ بِالْجُنُودِ قَالَ إِنَّ اللَّهَ مُبْتَلِيكُم بِنَهَرٍ فَمَن شَرِبَ مِنْهُ فَلَيْسَ مِنِّي وَمَن لَّمْ يَطْعَمْهُ فَإِنَّهُ مِنِّي إِلاَّ مَنِ اغْتَرَفَ غُرْفَةً بِيَدِهِ فَشَرِبُواْ مِنْهُ إِلاَّ قَلِيلاً مِّنْهُمْ فَلَمَّا جَاوَزَهُ هُوَ وَالَّذِينَ آمَنُواْ مَعَهُ قَالُواْ لاَ طَاقَةَ لَنَا الْيَوْمَ بِجَالُوتَ وَجُنُودِهِ قَالَ الَّذِينَ يَظُنُّونَ أَنَّهُم مُّلاقُوا اللَّهِ كَم مِّن فِئَةٍ قَلِيلَةٍ غَلَبَتْ فِئَةً كَثِيرَةً بِإِذْنِ اللَّهِ وَاللَّهُ مَعَ الصَّابِرِينَ﴾[۴۹] گروه یاد شده هنگامی که با جالوت و سپاه وی رو به رو شدند، از خداوند پایداری و پیروزی بر کافران را طلب کردند: ﴿وَلَمَّا بَرَزُوا لِجَالُوتَ وَجُنُودِهِ قَالُوا رَبَّنَا أَفْرِغْ عَلَيْنَا صَبْرًا وَثَبِّتْ أَقْدَامَنَا وَانْصُرْنَا عَلَى الْقَوْمِ الْكَافِرِينَ﴾[۵۰] فراوانی قابل توجه سربازان جالوت نسبت به لشکر طالوت و نیز سمت فرماندهی جالوت برای سپاه خویش از دو آیه یاد شده برداشت میشود.
محل استقرار سپاه جالوت را دامنه کوه ایلیا دانسته‌اند که حائل میان آنها و مصر بوده است.[۵۱] قرآن درباره جزئیاتی مانند چگونگی به میدان آمدن جالوت، محتوای رجزخوانی او، چگونگی داوطلب شدن داوود برای جنگ با جالوت و نحوه کشتن او گزارشی نکرده است؛ اما مفسران کم و بیش به آن پرداخته‌اند. براساس پاره‌ای گزارش‌های تفسیری، جالوت سوار بر فیل،[۵۲] اسب یا استر،[۵۳]سر تا پا مسلّح،[۵۴] با تاجی بر سر و یاقوتی درخشان بر پیشانی [۵۵] به میدان آمد و از طالوت خواست به جای کشتن قوم یکدیگر [۵۶] خود او یا فردی دیگر به جنگ وی برود و هرکس غالب شد، فرمانروایی و پادشاهی از آن او باشد.[۵۷] به رغم درخواست طالوت کسی از سپاه او جرئت رویارویی با جالوت را نیافت، از این رو طالوت برای ترغیب جنگجویان وعده شرکت دادن در حکومت و همسری دختر خویش را به قاتل جالوت داد.[۵۸] به اعتقاد برخی مفسران، خداوند به پیامبر وقت وحی کرده بود که قاتل جالوت، داوود است.[۵۹] داوود چوپانی نوجوان بود [۶۰] و به سبب حضور برادرانش در سپاه طالوت [۶۱] نزدیک محل مقابله دو لشکر تردد می‌‌کرد. طبق نقل بسیاری از مفسّران در بین راه چند قطعه سنگ با وی سخن گفتند و از او خواستند که به وسیله آنها جالوت را بکشد.[۶۲]داوود سنگ‌ها را برداشت و با حضور در صحنه نبرد، مبارزطلبی جالوت را دید و سخنان بنی اسرائیل را درباره سختی مبارزه با جالوت و قدرتمندی او شنید. اعلام آمادگی داوود برای کشتن جالوت،[۶۳] رفتن وی به جنگ با موافقت طالوت [۶۴] و بدون سلاح و زره و به همراه فلاخن و چند قلوه سنگ،[۶۵] تمسخر او به وسیله جالوت [۶۶] و اظهار دلسوزی نسبت به او، افتادن رعب در دل جالوت،[۶۷] خبر دادن داوود از کشته شدن جالوت به دست خود [۶۸] و هدف قرار دادن پیشانی او با سنگ و به همراه ذکر نام خدا [۶۹] از گزارش‌های دیگر مفسران دراین باره و اغلب هماهنگ با توراتاند. اصابت سنگ به میان دو چشم جالوت و فرو رفتن آن در مغز وی، سرنگونی جالوت از روی مرکب، متواری شدن سپاه جالوت با کشته شدن وی [۷۰]و جدا شدن سر جالوت با سلاح خود او و به دست داوود از دیگر گزارش‌های مفسران‌اند: ﴿فَهَزَمُوهُمْ بِإِذْنِ اللَّهِ وَقَتَلَ دَاوُدُ جَالُوتَ وَآتَاهُ اللَّهُ الْمُلْكَ وَالْحِكْمَةَ وَعَلَّمَهُ مِمَّا يَشَاء وَلَوْلاَ دَفْعُ اللَّهِ النَّاسَ بَعْضَهُمْ بِبَعْضٍ لَّفَسَدَتِ الأَرْضُ وَلَكِنَّ اللَّهَ ذُو فَضْلٍ عَلَى الْعَالَمِينَ﴾[۷۱].[۷۲] برخی مفسران به نقش باد، در اصابت سنگ به پیشانی جالوت [۷۳] یا افکندن کلاهخود از سر وی [۷۴] اشاره میکنند که احتمالاً برای طبیعی جلوه دادن حادثه و پاسخ به این پرسش احتمالی است که چگونه سنگ مستقیما به پیشانی او خورد، یا چرا کلاهخود مانع آن نشد، در حالی که قدرت و اراده خاص خدا در این حادثه به روشنی نمایان است تا با کشته شدن قوی ترین پهلوان به دست یک نوجوان از یک سو حقارت و ناتوانی کافرانِ به ظاهر نیرومند در برابر مؤمنان راستین نشان داده شود و از سوی دیگر زمینه برای سلطنت آینده داوود فراهم گردد.
بر اساس پاره‌ای گزارش‌های تفسیری با کشته شدن جالوت، شماری از سپاه طالوت با آوردن سلاحی یا قسمتی از بدن جالوت مدعی کشتن وی شدند.[۷۵] طالوت گفت که کشنده جالوت کسی است که سر وی را بیاورد و داوود سر جالوت را به حضور طالوت آورد.[۷۶] طالوت بنا بر وعده قبلی خود دخترش را به داوود تزویج کرد.[۷۷] محبوبیت داوود بر اثر کشتن جالوت روز به روز در میان بنی اسرائیل بیشتر [۷۸] و زمینه فرمانروایی وی فراهم شد: ﴿فَهَزَمُوهُمْ بِإِذْنِ اللَّهِ وَقَتَلَ دَاوُدُ جَالُوتَ وَآتَاهُ اللَّهُ الْمُلْكَ وَالْحِكْمَةَ وَعَلَّمَهُ مِمَّا يَشَاء وَلَوْلاَ دَفْعُ اللَّهِ النَّاسَ بَعْضَهُمْ بِبَعْضٍ لَّفَسَدَتِ الأَرْضُ وَلَكِنَّ اللَّهَ ذُو فَضْلٍ عَلَى الْعَالَمِينَ﴾[۷۹]. پس از وفات طالوت یعنی ۷ سال بعد،[۸۰] داوود به حکومت رسید. بنابر گفته بسیاری از مفسران، داوود نخستین کسی از میان بنی اسرائیل است که میان نبوت و حکومت جمع کرد.[۸۱] از ظاهر آیه ارتباط بین کشتن جالوت و رسیدن داوود به این مقام برداشت میشود: ﴿فَهَزَمُوهُمْ بِإِذْنِ اللَّهِ وَقَتَلَ دَاوُدُ جَالُوتَ وَآتَاهُ اللَّهُ الْمُلْكَ وَالْحِكْمَةَ وَعَلَّمَهُ مِمَّا يَشَاء وَلَوْلاَ دَفْعُ اللَّهِ النَّاسَ بَعْضَهُمْ بِبَعْضٍ لَّفَسَدَتِ الأَرْضُ وَلَكِنَّ اللَّهَ ذُو فَضْلٍ عَلَى الْعَالَمِينَ﴾[۸۲] بر اساس گزارش عده ای از مفسران، طالوت بر اثر افزایش محبوبیت داوود، به وی حسادت ورزید و درصدد قتل وی برآمد.[۸۳] به نظر می‌‌رسد این گزارش‌ها به واسطه نقل افرادی چون وهب بن منبه و ابن اسحاق، عمدتا متأثر از گزارش تورات است و با گزینش الهی طالوت ﴿وَقَالَ لَهُمْ نَبِيُّهُمْ إِنَّ اللَّهَ قَدْ بَعَثَ لَكُمْ طَالُوتَ مَلِكًا قَالُوا أَنَّى يَكُونُ لَهُ الْمُلْكُ عَلَيْنَا وَنَحْنُ أَحَقُّ بِالْمُلْكِ مِنْهُ وَلَمْ يُؤْتَ سَعَةً مِنَ الْمَالِ قَالَ إِنَّ اللَّهَ اصْطَفَاهُ عَلَيْكُمْ وَزَادَهُ بَسْطَةً فِي الْعِلْمِ وَالْجِسْمِ وَاللَّهُ يُؤْتِي مُلْكَهُ مَنْ يَشَاءُ وَاللَّهُ وَاسِعٌ عَلِيمٌ﴾[۸۴] چندان سازگاری ندارد، حتی برخی با استناد به آیه یاد شده، عصمت طالوت را مطرح کرده‌اند.[۸۵] قتل جالوت به دست داوود و دفع تجاوز جالوتیان توسط طالوت و سپاه وی و جلوگیری از فراگیری فساد در جامعه آن عصر، پرتوی از تفضل جهانشمول الهی‌اند: ﴿فَهَزَمُوهُمْ بِإِذْنِ اللَّهِ وَقَتَلَ دَاوُدُ جَالُوتَ وَآتَاهُ اللَّهُ الْمُلْكَ وَالْحِكْمَةَ وَعَلَّمَهُ مِمَّا يَشَاء وَلَوْلاَ دَفْعُ اللَّهِ النَّاسَ بَعْضَهُمْ بِبَعْضٍ لَّفَسَدَتِ الأَرْضُ وَلَكِنَّ اللَّهَ ذُو فَضْلٍ عَلَى الْعَالَمِينَ﴾[۸۶] قرآن کریم مجموعه این حوادث، کشته شدن جالوت به دست داوود نوجوان و نیز مغلوب شدن سپاه عظیم جالوت توسط سپاه اندک طالوت را، از آیات الهی برشمرده است: ﴿تِلْكَ آيَاتُ اللَّهِ نَتْلُوهَا عَلَيْكَ بِالْحَقِّ وَإِنَّكَ لَمِنَ الْمُرْسَلِينَ﴾[۸۷][۸۸].[۸۹]
منابع
پانویس
- ↑ اقرب الموارد، ج ۱، ص ۴۴۸، «جلت»؛ واژه‌های دخیل، ص ۱۶۴؛ قاموس الکتاب المقدس، ص ۲۶۵.
- ↑ دائره المعارف الکتابیه، ج ۲، ص ۵۶۰.
- ↑ قاموس کتاب مقدس، ص ۶۵۹، «فلس».
- ↑ کتاب مقدس، اول سموئیل ۱۷: ۴ - ۱۱.
- ↑ قاموس کتاب مقدس، ص ۳۷۱ - ۳۷۳.
- ↑ کتاب مقدس، اول سموئیل، ۷: ۳.
- ↑ کتاب مقدس، اول سموئیل، ۱۷: ۱۶، ۳۵ - ۵۲.
- ↑ «و چون طالوت با سپاه (از شهر) بیرون رفت گفت: خداوند شما را به (آب) جویباری می‌آزماید، هر که از آن بنوشد از من نیست و هر که نخورد با من است مگر آنکه تنها کفی از آن برگیرد. باری، همه جز اندکی از آن نوشیدند و چون طالوت و مؤمنان همراه وی از آن گذشتند (همراهان سست ایمان طالوت که از آب نوشیده بودند) گفتند: امروز ما را تاب جالوت و سپاه وی نیست اما آنان که می‌دانستند خداوند را دیدار خواهند کرد گفتند: بسا گروهی اندک بر گروهی بسیار به اذن خداوند، پیروز شده است و خداوند با شکیبایان است و چون با جالوت و سپاه وی رویاروی شدند گفتند: پروردگارا! ما را از شکیب، سرشار کن و گام‌های ما را استوار دار و ما را بر کافران پیروز گردان» سوره بقره، آیه ۲۴۹-۲۵۰.
- ↑ «آیا به (سرگذشت) بزرگان بنی اسرائیل پس از موسی ننگریسته‌ای که به پیامبری که داشتند گفتند: پادشاهی بر ما بگمار تا در راه خداوند کارزار کنیم. گفت: آیا گمان نمی‌کنید که اگر جنگ بر شما مقرّر شود، کارزار نکنید؟ گفتند: چرا در راه خداوند جنگ نکنیم در حالی که ما از سرزمینمان رانده و از فرزندانمان مانده‌ایم؛ اما چون بر آنان جنگ مقرر شد جز تنی چند رو گرداندند و خداوند به (احوال) ستمکاران داناست» سوره بقره، آیه ۲۴۶.
- ↑ «و چون وعده نخست (از) آن دو (تباهی) فرا رسد بندگانی سخت جنگاور را که داریم بر شما برمی‌انگیزیم که درون خانه‌ها را جست و جو میکنند و (این) وعده‌ای انجام یافتنی است» سوره اسراء، آیه ۵.
- ↑ نک: جامع البیان، ج ۱۵، ص ۳۷؛ تفسیر ماوردی، ج ۳، ص ۲۲۹ - ۲۳۰؛ التبیان، ج ۶، ص ۴۴۸.
- ↑ جامع البیان، ج ۲، ص ۸۳۶؛ تاریخ طبری، ج ۱، ص ۳۳۱.
- ↑ جامع البیان، ج ۲، ص ۸۲۴.
- ↑ تفسیر قرطبی، ج ۳، ص ۲۵۶.
- ↑ «و پیامبرشان به آنان گفت: خداوند طالوت را به پادشاهی شما گمارده است، گفتند: چگونه او را بر ما پادشاهی تواند بود با آنکه ما از او به پادشاهی سزاوارتریم و در دارایی (هم) به او گشایشی نداده‌اند. گفت: خداوند او را بر شما برگزیده و بر گستره دانش و (نیروی) تن او افزوده است و خداوند پادشاهی خود را به هر که خواهد می‌دهد و خداوند نعمت‌گستری داناست» سوره بقره، آیه ۲۴۷.
- ↑ روح المعانی، ج ۲، ص ۲۵۲.
- ↑ الصافی، ج ۱، ص ۲۷۴؛ المیزان، ج ۲، ص ۲۹۷؛ نورالثقلین، ج ۱، ص ۲۴۵.
- ↑ جامع البیان، ج۲، ص۸۱۰؛ الکشاف، ج۱، ص۲۹۶؛ غریب القرآن، ص ۴۵۱.
- ↑ تاریخ ابن خلدون، ج ۶، ص ۹۷؛ ج ۷، ص ۴.
- ↑ جوامع الجامع، ج ۱، ص ۲۲۸؛ کنزالدقائق، ج ۱، ص ۵۸۴؛ روح المعانی، ج ۲، ص ۲۴۸.
- ↑ جامع البیان، ج ۲، ص ۸۲۳؛ زادالمسیر، ج ۱، ص ۲۶۲.
- ↑ «و چون با جالوت و سپاه وی رویاروی شدند گفتند: پروردگارا! ما را از شکیب، سرشار کن و گام‌های ما را استوار دار و ما را بر کافران پیروز گردان» سوره بقره، آیه ۲۵۰.
- ↑ تاریخ یعقوبی، ج ۱، ص ۴۹.
- ↑ جامع البیان، ج ۲، ص ۸۴۷؛ روح البیان، ج ۱، ص ۴۷۱؛ الجواهر، ج ۱، ص ۲۲۸.
- ↑ «آیا به (سرگذشت) بزرگان بنی اسرائیل پس از موسی ننگریسته‌ای که به پیامبری که داشتند گفتند: پادشاهی بر ما بگمار تا در راه خداوند کارزار کنیم. گفت: آیا گمان نمی‌کنید که اگر جنگ بر شما مقرّر شود، کارزار نکنید؟ گفتند: چرا در راه خداوند جنگ نکنیم در حالی که ما از سرزمینمان رانده و از فرزندانمان مانده‌ایم؛ اما چون بر آنان جنگ مقرر شد جز تنی چند رو گرداندند و خداوند به (احوال) ستمکاران داناست» سوره بقره، آیه ۲۴۶.
- ↑ Encyclopedia Judaica, History.
- ↑ تفسیر قرطبی، ج ۳، ص ۲۴۳؛ روح المعانی، ج ۲، ص ۲۴۸؛ الجواهر، ج ۱، ص ۲۲۸ - ۲۲۹.
- ↑ مجمع البیان، ج ۲، ص ۶۱۴؛ التفسیر الکبیر، ج ۶، ص ۱۸۶؛ المیزان، ج ۲، ص ۲۹۷.
- ↑ الصافی، ج ۱، ص ۱۱۷؛ المیزان، ج ۲، ص ۲۹۷.
- ↑ تفسیر المنار، ج ۲، ص ۴۷۶.
- ↑ جامع البیان، ج ۲، ص ۸۱۰؛ تفسیر ابی السعود، ج ۱، ص ۲۳۹؛ روح المعانی، ج ۲، ص ۲۴۸.
- ↑ تفسیر ابی السعود، ج ۱، ص ۲۴۰؛ روح المعانی، ج ۲، ص ۲۱۰، ۲۴۸.
- ↑ جامع البیان، ج ۲، ص ۸۰۹، ۸۱۴؛ تفسیر المنار، ج ۲، ص ۴۷۶؛ نورالثقلین، ج ۱، ص ۲۴۵.
- ↑ «و چون وعده نخست (از) آن دو (تباهی) فرا رسد بندگانی سخت جنگاور را که داریم بر شما برمی‌انگیزیم که درون خانه‌ها را جست و جو میکنند و (این) وعده‌ای انجام یافتنی است» سوره اسراء، آیه ۵.
- ↑ «و به بنی اسرائیل در کتاب (تورات) خبر دادیم که دو بار در این سرزمین تباهی می‌ورزید و گردنکشی بزرگی می‌کنید» سوره اسراء، آیه ۴.
- ↑ «و چون وعده نخست (از) آن دو (تباهی) فرا رسد بندگانی سخت جنگاور را که داریم بر شما برمی‌انگیزیم که درون خانه‌ها را جست و جو میکنند و (این) وعده‌ای انجام یافتنی است» سوره اسراء، آیه ۵.
- ↑ جامع البیان، ج ۱۵، ص ۳۷؛ تفسیر قرطبی، ج ۱۰، ص ۲۱۵؛ تفسیر عبدالرزاق، ج ۲، ص ۳۷۴.
- ↑ مجمع البیان، ج ۶، ص ۶۱۴ - ۶۱۷؛ نمونه، ج ۱۲، ص ۳۲.
- ↑ مجمع البیان، ج ۶، ص ۶۱۴ - ۶۱۷؛ المیزان، ج ۱۳، ص ۴۵ - ۴۴؛ فی ظلال القرآن، ج ۴، ص ۲۲۱۳ - ۲۲۱۴.
- ↑ «و پیامبرشان به آنان گفت: خداوند طالوت را به پادشاهی شما گمارده است، گفتند: چگونه او را بر ما پادشاهی تواند بود با آنکه ما از او به پادشاهی سزاوارتریم و در دارایی (هم) به او گشایشی نداده‌اند. گفت: خداوند او را بر شما برگزیده و بر گستره دانش و (نیروی) تن او افزوده است و خداوند پادشاهی خود را به هر که خواهد می‌دهد و خداوند نعمت‌گستری داناست» سوره بقره، آیه ۲۴۷.
- ↑ «و چون طالوت با سپاه (از شهر) بیرون رفت گفت: خداوند شما را به (آب) جویباری می‌آزماید، هر که از آن بنوشد از من نیست و هر که نخورد با من است مگر آنکه تنها کفی از آن برگیرد. باری، همه جز اندکی از آن نوشیدند و چون طالوت و مؤمنان همراه وی از آن گذشتند (همراهان سست ایمان طالوت که از آب نوشیده بودند) گفتند: امروز ما را تاب جالوت و سپاه وی نیست اما آنان که می‌دانستند خداوند را دیدار خواهند کرد گفتند: بسا گروهی اندک بر گروهی بسیار به اذن خداوند، پیروز شده است و خداوند با شکیبایان است» سوره بقره، آیه ۲۴۹.
- ↑ جامع البیان، ج ۲، ص ۳۹۲؛ تفسیر العیاشی، ج ۱، ص ۱۳۲؛ مجمع البیان، ج ۲، ص ۶۱۷.
- ↑ تفسیر بیضاوی، ج ۱، ص ۲۱۲.
- ↑ جامع البیان، ج ۲، ص ۸۳۸؛ تفسیر ابن کثیر، ج ۱، ص ۳۱۰؛ الدرالمنثور، ج ۱، ص ۳۱۸.
- ↑ التبیان، ج ۲، ص ۲۹۵؛ التفسیر الکبیر، ج ۶، ص ۱۸۴؛ المیزان، ج ۲، ص ۲۹۸.
- ↑ تفسیر ابی السعود، ج ۱، ص ۲۴۳؛ تفسیر قرطبی، ج ۳، ص ۲۵۴؛ روح المعانی، ج ۲، ص ۲۵۸.
- ↑ تفسیر نسفی، ج ۱، ص ۱۲۵.
- ↑ روح البیان، ج ۱، ص ۴۷۸؛ روح المعانی، ج ۲، ص ۲۵۸.
- ↑ «و چون طالوت با سپاه (از شهر) بیرون رفت گفت: خداوند شما را به (آب) جویباری می‌آزماید، هر که از آن بنوشد از من نیست و هر که نخورد با من است مگر آنکه تنها کفی از آن برگیرد. باری، همه جز اندکی از آن نوشیدند و چون طالوت و مؤمنان همراه وی از آن گذشتند (همراهان سست ایمان طالوت که از آب نوشیده بودند) گفتند: امروز ما را تاب جالوت و سپاه وی نیست اما آنان که می‌دانستند خداوند را دیدار خواهند کرد گفتند: بسا گروهی اندک بر گروهی بسیار به اذن خداوند، پیروز شده است و خداوند با شکیبایان است» سوره بقره، آیه ۲۴۹.
- ↑ «و چون با جالوت و سپاه وی رویاروی شدند گفتند: پروردگارا! ما را از شکیب، سرشار کن و گام‌های ما را استوار دار و ما را بر کافران پیروز گردان» سوره بقره، آیه ۲۵۰.
- ↑ جامع البیان، ج ۲، ص ۸۲۴.
- ↑ مجمع البیان، ج ۲، ص ۶۲۰؛ کنزالدقائق، ج ۱، ص ۵۹۵؛ نورالثقلین، ج ۱، ص ۲۴۸.
- ↑ جامع البیان، ج ۲، ص ۸۴۸، ۸۵۱.
- ↑ تفسیر قرطبی، ج ۳، ص ۲۵۷؛ تفسیر ثعالبی، ج ۱، ص ۴۹۶.
- ↑ مجمع البیان، ج ۲، ص ۶۲۰؛ الصافی، ج ۱، ص ۲۷۸.
- ↑ جامع البیان، ج ۲، ص ۸۴۶.
- ↑ روح البیان، ج ۱، ص ۴۸۰؛ الدرالمنثور، ج ۱، ص ۳۱۸.
- ↑ التفسیر الکبیر، ج ۶، ص ۲۰۱؛ تفسیر ابی السعود، ج ۱، ص ۲۴۴؛ روح المعانی، ج ۲، ص ۲۶۱.
- ↑ روح البیان، ج ۱، ص ۴۸۰؛ مجمع البیان، ج ۲، ص ۶۲۰؛ البحر المحیط، ج ۲، ص ۵۹۲.
- ↑ الفتوحات الالهیه، ج ۱، ص ۳۰۸؛ تفسیر مراغی، ج ۲، ص ۲۲۵؛ تفسیر المنار، ج ۲، ص ۴۹۰.
- ↑ تفسیر ثعالبی، ج ۱، ص ۴۹۶؛ زادالمسیر، ج ۱، ص ۲۶۲؛ جوامع الجامع، ج ۱، ص ۲۳۲.
- ↑ روح البیان، ج ۱، ص ۴۸۰؛ تفسیر ابی السعود، ج ۱، ص ۲۴۴؛ المیزان، ج ۲، ص ۲۹۹.
- ↑ جامع البیان، ج ۲، ص ۸۴۴؛ الصافی، ج ۱، ص ۲۷۸؛ المیزان، ج ۲، ص ۲۹۹.
- ↑ جامع البیان، ج ۲، ص ۸۴۸؛ تفسیر قرطبی، ج ۳، ص ۲۵۷؛ روح البیان، ج ۱، ص ۴۸۰.
- ↑ روح البیان، ج ۱، ص ۴۸۰؛ روح المعانی، ج ۲، ص ۲۶۱.
- ↑ تفسیر عبدالرزاق، ج ۱، ص ۱۰۳ - ۱۰۴؛ تفسیر المنار، ج ۲، ص ۴۹۰.
- ↑ جامع البیان، ج ۲، ص ۸۵۰؛ روح المعانی، ج ۲، ص ۲۶۱؛ روح البیان، ج ۱، ص ۴۸۰.
- ↑ جامع البیان، ج ۲، ص ۸۴۴.
- ↑ الدرالمنثور، ج ۱، ص ۳۱۹.
- ↑ تفسیر عبدالرزاق، ج ۱، ص ۱۰۴؛ روح البیان، ج ۱، ص ۴۸۱.
- ↑ «پس آنان را به اذن خداوند تار و مار کردند و داوود جالوت را کشت و خداوند به وی پادشاهی و فرزانگی ارزانی داشت و آنچه خود می‌خواست بدو آموخت، و اگر خداوند برخی مردم را با برخی دیگر باز نمی‌داشت، زمین تباه می‌گردید امّا خداوند بر جهانیان بخششی (بزرگ) دارد» سوره بقره، آیه ۲۵۱.
- ↑ تفسیر عبدالرزاق، ج ۱، ص ۱۰۴؛ تفسیر قرطبی، ج ۳، ص ۲۵۸؛ الدرالمنثور، ج ۱، ص ۳۱۹.
- ↑ روح البیان، ج ۱، ص ۴۸۱.
- ↑ جامع البیان، ج ۲، ص ۸۵۲.
- ↑ تفسیر عبدالرزاق، ج ۱، ص ۱۰۴؛ جامع البیان، ج ۲، ص ۸۴۴.
- ↑ تفسیر عبدالرزاق، ج ۱، ص ۱۰۴؛ جامع البیان، ج ۲، ص ۸۴۴.
- ↑ جوامع الجامع، ج ۱، ص ۲۳۲؛ تفسیر بیضاوی، ج ۱، ص ۲۱۳؛ تفسیر ابی السعود، ج ۱، ص ۲۴۴.
- ↑ جامع البیان، ج ۲، ص ۸۵۲؛ التفسیرالکبیر، ج ۶، ص ۲۰۱؛ روح البیان، ج ۱، ص ۴۸۱.
- ↑ «پس آنان را به اذن خداوند تار و مار کردند و داوود جالوت را کشت و خداوند به وی پادشاهی و فرزانگی ارزانی داشت و آنچه خود می‌خواست بدو آموخت، و اگر خداوند برخی مردم را با برخی دیگر باز نمی‌داشت، زمین تباه می‌گردید امّا خداوند بر جهانیان بخششی (بزرگ) دارد» سوره بقره، آیه ۲۵۱.
- ↑ مجمع البیان، ج ۲، ص ۶۲۰.
- ↑ التبیان، ج ۲، ص ۳۰۰؛ تفسیر ابی السعود، ج ۱، ص ۲۴۴؛ فتح القدیر، ج ۱، ص ۲۶۶.
- ↑ «پس آنان را به اذن خداوند تار و مار کردند و داوود جالوت را کشت و خداوند به وی پادشاهی و فرزانگی ارزانی داشت و آنچه خود می‌خواست بدو آموخت، و اگر خداوند برخی مردم را با برخی دیگر باز نمی‌داشت، زمین تباه می‌گردید امّا خداوند بر جهانیان بخششی (بزرگ) دارد» سوره بقره، آیه ۲۵۱.
- ↑ جامع البیان، ج ۲، ص ۳۹۷؛ التفسیر الکبیر، ج ۶، ص ۲۰۱؛ روح البیان، ج ۱، ص ۴۸۱.
- ↑ «و پیامبرشان به آنان گفت: خداوند طالوت را به پادشاهی شما گمارده است، گفتند: چگونه او را بر ما پادشاهی تواند بود با آنکه ما از او به پادشاهی سزاوارتریم و در دارایی (هم) به او گشایشی نداده‌اند. گفت: خداوند او را بر شما برگزیده و بر گستره دانش و (نیروی) تن او افزوده است و خداوند پادشاهی خود را به هر که خواهد می‌دهد و خداوند نعمت‌گستری داناست» سوره بقره، آیه ۲۴۷.
- ↑ التبیان، ج ۲، ص ۳۰۲.
- ↑ «پس آنان را به اذن خداوند تار و مار کردند و داوود جالوت را کشت و خداوند به وی پادشاهی و فرزانگی ارزانی داشت و آنچه خود می‌خواست بدو آموخت، و اگر خداوند برخی مردم را با برخی دیگر باز نمی‌داشت، زمین تباه می‌گردید امّا خداوند بر جهانیان بخششی (بزرگ) دارد» سوره بقره، آیه ۲۵۱.
- ↑ «اینها آیات خداوند است که آن را به درستی بر تو می‌خوانیم و همانا تو بی‌گمان از فرستادگانی» سوره بقره، آیه ۲۵۲.
- ↑ التبیان، ج ۲، ص ۳۰۲.
- ↑ نظری، محمد، مقاله «جالوت»، دائرة المعارف قرآن کریم، ج۹.