:::::*'''یادآوری:''' این نشانهها بدان معنا نیست که ما به گناه و ستم کمک کنیم تا نشانههای [[ظهور]] تحقق یابد (چنانچه برخی کوتهفکران میپندارند) بلکه ما باید با تلاش فردی (خودسازی) و تلاش اجتماعی (کوشش در راه اصلاح جامعه و توسعه عدل و...) زمینه ساز [[ظهور]] حضرت گردیم و انشاءالله از یاران [[امام زمان]] {{ع}} قرار گیریم»<ref>[[محمد علی رضایی اصفهانی|رضایی اصفهانی]]؛ [[مهدویت ۱ (کتاب)|مهدویت]]، ص ۱۰۱-۱۰۹.</ref>.
:::::*'''یادآوری:''' این نشانهها بدان معنا نیست که ما به گناه و ستم کمک کنیم تا نشانههای [[ظهور]] تحقق یابد (چنانچه برخی کوتهفکران میپندارند) بلکه ما باید با تلاش فردی (خودسازی) و تلاش اجتماعی (کوشش در راه اصلاح جامعه و توسعه عدل و...) زمینه ساز [[ظهور]] حضرت گردیم و انشاءالله از یاران [[امام زمان]] {{ع}} قرار گیریم»<ref>[[محمد علی رضایی اصفهانی|رضایی اصفهانی]]؛ [[مهدویت ۱ (کتاب)|مهدویت]]، ص ۱۰۱-۱۰۹.</ref>.
نشانههای غیر حتمی ظهور چیستند؟ یکی از پرسشهای مرتبط به بحث مهدویت است که میتوان با عبارتهای متفاوتی مطرح کرد. برای بررسی جامع این سؤال و دیگر سؤالهای مرتبط، یا هر مطلب وابسته دیگری، به مدخل اصلی مهدویت مراجعه شود.
«نشانههای غیر حتمی: اموری هستند که در صورت فراهم بودن شرایط به عنوان نشانه پدید میآید. بعضی از این نشانهها را بر میشماریم. به روایتی از امام صادق (ع) که به گوشهای از مفاسد آخرالزمان اشاره فرموده توجه کنید:
حکایت شده که امام صادق (ع) به یکی از یاران خود فرمود: هر گاه دیدی که:
حق بمیرد و طرفدارانش نابود شوند؛
ظلم و ستم فراگیر شده؛
کارهای بد آشکار شده و از آن نهی نمیشود و بدکاران بازخواست نمیشوند؛
بچهها به بزرگترها احترام نمیگذارند؛
نوجوانان پسر، همان کنند که زنان میکنند؛
انسانها اموال خود را در غیر اطاعت خدا مصرف میکنند؛
یادآوری: این نشانهها بدان معنا نیست که ما به گناه و ستم کمک کنیم تا نشانههای ظهور تحقق یابد (چنانچه برخی کوتهفکران میپندارند) بلکه ما باید با تلاش فردی (خودسازی) و تلاش اجتماعی (کوشش در راه اصلاح جامعه و توسعه عدل و...) زمینه ساز ظهور حضرت گردیم و انشاءالله از یاران امام زمان (ع) قرار گیریم»[۳].
پاسخهای دیگر
با کلیک بر «ادامه مطلب» پاسخ باز و با کلیک بر «نهفتن» بسته میشود:
«منظور از علائم غیر حتمی، علائمی است که مشروط به شرایطاند، لذا ممکن است شرایط آنها مهیا شود و واقع شوند و ممکن است شراط محقق نشود و واقع نگردند. ضمناً ممکن است بعضی از این علائم در طول زمان واقع شده و برخی دیگر در آینده واقع گردند، زیرا بسیاری از امور به عنوان علائم ظهور شمرده شده که سالها پیش واقع شدهاند، مانند انقراض دولت بنی عباس، ولی باید دانست که تنها برخی علائم "مانند: خروج سفیانی و دجال و سید حسنی و ندای آسمانی" در ایامی قریب به ظهور حضرت رخ میدهند و گرنه بسیاری از علائم، علائم بعیده هستند که ممکن است بین وقوع آنها و ظهور حضرت فاصلهای طولانی باشد، منظور ائمه از بیان این گونه مسائل به عنوان علائم، این بود که این امور قبل از ظهور واقع میشوند، اما دور یا نزدیک مدنظر نبوده است.
به هر حال، اموری را که در کتب مربوطه به عنوان علائم غیر حتمیه نوشتهاند، عبارتند از:
تمامی آنچه در جو حاکم قبل از ظهور گفته شد مبنی بر این که مردم از لحاظ عقاید و گفتار چگونه خواهند شد، جو حاکم بر جوامع چه خواهد بود، ظلم و جور همه جا را فرا گرفته و معصیت خدا رائج میشود، چون این مسائل در ذیل مطلب دوم بیان شد، از نقل مکرر آن صرفنظر میکنیم.
ادعای نبوت از سوی شصت نفر: در روایات وارد شده که قبل از ظهور حضرت ولی عصر شصت نفر از کذابین درروی کره زمین ادعای نبوت میکنند و مردم را به خود و شریعت خود میخوانند که تاکنون عدهای مانند: مسیلمه کذاب، زنی به نام "سجاج"، سید علی محمد باب و... ادعای نبوت کردهاند و ممکن است عدهای دیگر در اینده چنین ادعایی را داشته باشند.
بنا شدن قبه طلا که شاید منظور قبههای طلایی است که بر روی قبرهای ائمه(ع) به وسیله سلاطین شیعه بنا شده است.
ظاهر شدن ستاره دنبالهدار در نزدیکی ستاره جدی.
ظهور قحطی شدید، و در بعضی از روایات قحطی شدید قبل از ظهور حضرت جزء علائم حتمیه شمرده شده که این خود امتحان سختی برای مردم است. امام صادق(ع) پس از بیان این علامت به آیه شریفه: ﴿﴿وَلَنَبْلُوَنَّكُمْ بِشَيْءٍ مِّنَ الْخَوْفْ وَالْجُوعِ وَنَقْصٍ مِّنَ الأَمْوَالِ وَالأنفُسِ وَالثَّمَرَاتِ﴾﴾ استشهاد کرده و آیه را با آن امتحان تطبیق فرموده است.
وقوع زلزله شدید و بروز طاعون
تهاجم ملخ.
خراب شدن بصره به دست سیدی معروف به صاحب الزنج.
قتل بیوح، یعنی کشتاری وسیع و فراگیر که در اثر جنگها، حتی گفته شده که دو سوم مردم کشته میشوند.
خروج یمانی که از یمن خروج میکنند و پس از خروج او فتنه عظیمی در اطراف یمن و نواحی آن برپا میشود.
خروج خراسانی که از خراسان خروج میکند و فتنه عظیمی در اطراف خراسان برپا خواهد شد، در بعضی روایات آمده که یمانی و خراسانی و سفیانی در زمان واحد خروج میکنند و یمانی هدایت کنندهتر از آن دو است و او خلایق را به حق دعوت میکند. و دهها علامت دیگر گه گفته شد ذکر این نکته لازم است که بسیاری از علائم غیر حتمی در عالم واقع شده و برخی هم ممکن است در آینده واقع شود.
نکته دیگر اینکه معمولاً علائم و نشانههای ظهور، اغلب در روایات ملاحم و فتن آمده است و از اخبار غیبی هستند که فهم دقیق آنها و تطبیق صحیح آنها بر مصادیق خارجی، کاری مشکل و در پارهای از آنها برای ما ناممکن است، زیرا گاهی علامتی را در گذشته با مصداقی تطبیق کردند، ولی بعداً نیز همان علامت به وقوع پیوست و باز معلوم نیست که حقیقتاً این مصداق همان علامتی باشد که در روایت آمده است، لذا پیدا کردن مصداق و تطبیق علائم ذکرشده در روایات با آنها کاری بس مشکل است. پس اینکه بعضی از مؤلفان، مانند صاحب کفایة الموحدین بسیاری از علائم غیر حتمیه را به حوادثی که واقع شده تطبیق کرده، معلوم نیست که تطبیقی دقیقی باشد و شاید آنچه در روایات آمده است در آینده واقع شود»[۴].
۲. حجت الاسلام و المسلمین علیپور؛
حجت الاسلام و المسلمین دکتر مهدی علیپور، در مقاله «ظهور» در اینباره گفته است:
«پارهای از نشانهها در سال ظهور امام زمان(ع) یا کمی پیشتر از آن به وقوع میپیوندند، اما حتمی نیستند؛ یعنی احتمال "بداء" و تغییر در آنها وجود دارد. بخشی از این علامتها عبارت است از:
مرگ و میرها، زلزلهها، جنگها و آشوبهای داخلی و خارجی: خشکسالی، زلزله و جنگهای خانمانسوز داخلی و خارجی، مرگ و میرهای فراوان به ارمغان میآورد و جهان را به اوج بدبختی و بیداد میرساند. به گواه روایات، دوسوم مردم نابود میشوند و بقیه در ستم و فقر و فلاکت، روزگار میگذرانند. پیامبر گرامی اسلام(ص) را میفرماید: "برامت من بلایی که سختتر از آن شنیده نشده است، نازل میشود و زمین با همه وسعتش بر آنها تنگ میگردد"[۵]. امام باقر(ع) نیز فرمود: "ظهور تحقق نمییابد جز هنگامی که دوسوم مردم نابود شوند. اصحاب پرسیدند: پس چه کسی باقی میماند؟ حضرت فرمود: آیا نمیپسندید از ثلث باقی باشید؟![۶]. در این باره از امام صادق(ع)این گونه نقل شده است: "پیش از آمدن قائم(ع) دو مرگ گسترده خواهد بود؛ مرگ سرخ و مرگ سفید، تا از هفت بخش انسانها، پنج بخش نابود گردد.[۷]. درباره این حوادث، روایات بسیار است.[۸].
خسوف و کسوف: خورشید گرفتگی یا ماه گرفتگی عجیب نیست؛ اما آنچه همه محققان پذیرفتهاند، تحقق کسوف در اواخر و خسوف در اواسط ماه قمری است. تا کنون عکس این حالت شنیده نشده و اگر تحقق یابد، بسیار شگفتی آفرین است. براساس روایات، نزدیک زمان ظهور، این حادثه رخ خواهد داد؛ یعنی خورشید گرفتگی در وسط و ماه گرفتگی در اواخر یا اوایل ماه قمری اتفاق میافتد. امام باقر(ع) فرمود: دو نشانه، اندکی پیش از ظهور حضرت مهدی(ع) رخ خواهد داد؛ خسوف در پنجم ماه و کسوف در پانزدهم. این وضعیت از هبوط حضرت آدم(ع) به زمین تا آن روز بیسابقه است. در آن هنگام، حساب و نظام ستارهشناسان به هم میخورد.[۹]. امام صادق(ع) میفرماید: "خورشید در پانزدهم رمضان میگیرد و ماه در آخر آن؛ بر خلاف آنچه تا کنون انس گرفتهاند.[۱۰]. امام صادق(ع) نیز فرمودند: به زودی خداوند این نشانه را خواهد فرستاد: خورشید از هنگام زوال تا عصر در وسط آسمان خواهد ماند؛ همه به این نشانه توجه خواهند کرد. آنگاه سیمای مردی را در خورشید میبینند و نام و نشانش را خواهند شناخت. این نشانه پرشکوه در عهد سفیانی خواهد بود[۱۱]. برخی معتقدند، مراد سیمای حضرت مسیح(ع) است که در خورشید آشکار میشود؛ او از آسمان فرود میآید، با حسب و نسب شناخته میشود و دیگر کسی دربارهاش تردید نمیکند. هم چنین در روایات آمده است: "در زمان قریب به ظهور، كف دستی در آسمان ظاهر میشود.[۱۲]
سید هاشمی: برخی از محققان، سید هاشمی را همان "نفس زکیه" پنداشتهاند[۱۵] در حالی که پیشتر بیان کردیم، "نفس زکیه" در مسجدالحرام و بین رکن و مقام به شهادت میرسد. البته بعضی از روایتها "سید حسنی" و "سید خراسانی" را نیز نفس زکیه خواندهاند. این سید که حسنی تبار است، اندکی پیش از قتل نفس زکیه در مکه، همزمان با یورش سپاه سفیانی به عراق و نیز رسیدن سپاه خراسانی از طریق قصر شیرین و خانقین بدان سامان، به شهادت میرسد. سید هاشمی مورد تأیید و ستایش رسول اکرم(ص) و ائمه(ع) است. سید حسنی با سید خراسانی تفاوت دارد؛ براساس پارهای روایات، سید خراسانی "حسینی" است و یک ماه بعد از کشته شدن "سید حسنی"، تسلیم حضرت مهدی(ع) شده و با او بیعت میکند. پیامبر(ص) میفرماید: گویا دو سید حسنی و حسینی را با خود میبینم که هر دو ، آن پرچم هدایت را به اهتزاز در میآورند. سید حسینی آن را به امام(ع) تسلیم و با او بیعت میکند.[۱۶]حضرت علی(ع) نیز فرموده است: مردی هاشمی با هفتادتن از بندگان شایسته خدا در پشت کوفه کشته میشود و نفس زکیه میان رکن و مقام به قتل میرسد.[۱۷]
خروج سید خراسانی:سید خراسانی، شیعه و پیرو خاندان رسالت است. او در عقیده خویش استوار مینماید و از نفوذ گسترده و محبوبیت مردمی بهره میبرد. نهضتش را از ایران آغاز کرده، به عراق میرسد و به یاری ایرانیان سپاه سفیانی را شکست میدهد. پیامبراکرم(ص) فرمود: به زودی عجمها برای بازگشت شما به دین با شما خواهند جنگید؛ چنانکه برای پذیرش نخستین اسلام با آنها جنگیدید. خداوند دستهای شما را از آنها پر میکند و آنها شیران ژیانی میشوند که هرگز از برابر شما نمیگریزند و گردنهای شما را میزنند و ثروت های شما را تحت سیطره خود در میآورند.[۱۸]. بر اساس روایات، پرچم دار این سپاه "شعیب بن صالح" است. او از ایران به سوی عراق و سوریه و سپس بیت المقدس پیش میتازد، با سپاه یمنی پیمان میبندد، در نهایت با امام عصر(ع) بیعت میکند و خود و سپاهیانش را در اختیار آن حضرت قرار میدهد. پیامبر(ص) فرمود: پرچمهای سیاهی که از خراسان در میآید، در کوفه فرود میآید. هنگامی که حضرت مهدی(ع) ظهور میکند، این پرچمها برای بیعت حضور آن حضرت گسیل میشود.[۱۹]»[۲۰].
« نمایان شدن بدنی کاملا واضح در قرص خورشید و دستی که از آسمان اشاره میکند:
خارج شدن سروسینه مردی در قرص خورشید:امام باقر (ع) ذیل این آیه که: ﴿﴿إِن نَّشَأْ نُنَزِّلْ عَلَيْهِم مِّن السَّمَاء آيَةً فَظَلَّتْ أَعْنَاقُهُمْ لَهَا خَاضِعِينَ﴾﴾[۲۱]. فرمودند: خداوند با آنها چنین خواهد کرد؛ راوی میگوید: پرسیدم آنها چه کسانی هستند؟ فرمودند: بنی امیه و پیروان آنها منظور سفیانی و یارانش است[۲۲]. راوی میگوید باز پرسیدم: آن آیه چیست؟ حضرت جواب دادند:"ثابت ماندن خورشید از ظهر تا وقت عصر و خارج شدن سینه و صورت مردی در قرص خورشید که با حسب و نسبش برای مردم شناخته شده است. اینها در زمان سفیانی است و پس از آن او و پیروانش هلاک میشوند"[۲۳]. این حدیث به خوبی تبیین میکند که این علامت پس از خروج سفیانی است و سفیانی هم همانگونه که بیان شد در ماه رجب خروج میکند. علاوه بر این، امام صادق (ع) طی حدیث دیگری تصریح میکنند که این نشانه در ماه رجب واقع میشود و فرمودند: "سالی که در آن صیحه و فریاد آسمانی واقع میشود، قبل از آن آیهای در ماه رجب نمایان خواهد شد"[۲۴]. راوی میگوید: پرسیدم آن آیه چیست؟ فرمودند: چهرهای که در ماه (و به قولی خورشید) و دستی نمایان، دیده میشود. این بدن کامل و نمایان (سینه و صورت) از آن همان کسی است که نداهای سهگانه ماه رجب را- همانگونه که خواهیم دید- سر خواهد داد. از امام رضا (ع) نقل کردهاند که ضمن حدیثی طولانی میفرمایند:"...و صدای سومی که [با آن] بدنی واضح و نمایان در قرص شمس دیده میشود..." [۲۵]. برخی از علما معتقدند که این پیکر همان بدن مطهر امیر المؤمنین(ع) است که مردم ایشان را میشناسند. شیخ محمد نجفی در کتاب بیان الائمه (ع) (ج ۳ ص ۴۸) چنین نظری را بیان میکنند. و بعضی دیگر میگویند حضرت مسیح(ع) است که این نظر را حجة الاسلام علی کورانی در کتاب الممهدون للمهدی (ع) (ص ۳۷) بیان کردهاند که این نظر قابل قبولتر به نظر میرسد.
دستی که در آسمان ظاهر میشود و اشاره میکند: این حق است این حق است: بعضی از روایات این نشانه را از علایم حتمی شمردهاند: امام صادق (ع) در حدیثی بلند و طولانی فرمودند: "و دستی که از آسمان طلوع کرده و نمایان میشود از علایم حتمی است"[۲۶]. آن حضرت در تبیین علامتهای روز موعود هم اینچنین میفرمایند: "نشانه آنروز دستی است از آسمان بر حکومت و امیر آن زمان دلالت کرده که مردم به آن خواهند نگریست" [۲۷]. چقدر امامان بزرگوار (ع) بلند مرتبهاند که صدها سال قبل ما را از این جریانات باخبر کردند. بدن و دست معجزهای الهی است و درحالیکه انسان در عصر کنونی ثابت کرد میتواند صحبتهایش را با اختراعات و اکتشافات و علم خویش از سطح ماه به زمین منتقل کند و از آنها بیشتر قدرتنمایی کند. از خداوندی که مسلما از مخلوقاتش داناتر و تواناتر است، این مطلب، خیلی عجیب و غیر قابل تصور، نخواهد بود.
نداهای سهگانه: سه ندای آسمانی را همه در ماه رجب میشنوند:
بدن آشکار و نمایانی ندا میدهد: " الا ان الله بعث مهدی آل محمد (ص) للقضاء علی الظالمین "[۳۱]. امام رضا (ع) طی حدیثی طولانی فرمودند: "ندایی میآید که هردور و نزدیکی آن را میشنود؛ برای مؤمنان رحمت و برای کافران عذاب است"[۳۲]. حسن بن محبوب که راوی است، میگوید: به حضرت عرض کردم: پدر و مادرم به فدایتان؛ آن ندا چیست؟ فرمودند: سه ندا در رجب خواهد بود. اولین آنها چنین است: بدانید که لعنت خدا شامل ستمکاران میشود و دومین آنها:ای گروه مؤمنین قیامت (ظهور) نزدیک شده است و سومین بدنی آشکارا در قرص خورشید، مشاهده میشود که ندا درمیدهد: خداوند فلان بن فلان را برای هلاک و نابودی ستمکاران برانگیخته است و در این زمان فرج و گشایش مؤمنین خواهد آمد و خداوند سینههایشان را شفا داده و سختی و غم و غصه را از قلبهایشان میزداید". قریب به این مضمون هم از امام باقر (ع) نقل شده است که فرمودهاند: "خداوند تبارک و تعالی با پدید آوردن این آیات، انکارکنندگان را مبهوت و متحیر خواهد کرد"[۳۳] و امام صادق (ع) چنین میفرمایند که: "سالی که در آن صیحه آسمانی واقع میشود پیش از آن آیهای در رجب خواهد بود. از ایشان پرسیدند: آن آیه چیست؟ فرمودند: چهرهای که در ماه نمایان میشود و دستی که آشکارا اشاره میکند و ندایی که از آسمان هرکس آن را به زبان خویش میشنود"[۳۴]. با توجه به آنچه گفته شد میتوانیم میان ندا و صیحه تفاوت قایل شویم، چراکه صیحه در ماه رمضان واقع میشود و به شکل ندای جبرئیل(ع) است؛ در حالی که نداهای سهگانه در ماه رجب پدید میآیند و ندای چهارم در ماه محرم و روز ظهور حضرت خواهد بود و به خلاف نداهای چهارگانه در ماههای رجب و محرم، صیحه ماه رمضان در زمره علایم محتوم به شمار آمده است.
ثابت ماندن خورشید و خسوف ماه در شب بدر (نیمه ماه): از علایم غیر حتمی سال ظهور ثابت ماندن خورشید و حرکت نکردن آن از ظهر تا هنگام عصر یکی از روزهای ماه رجب است. همچنین در شب بدر این ماه، خسوف و ماهگرفتگی رخ خواهد داد. از امام پنجم(ع) در مورد این آیه (اگر بخواهیم از آسمان بر آنها آیهای نازل میکنیم)[۳۵] پرسیدند حضرت فرمودند: "ثابت ماندن خورشید از ظهر تا هنگام عصر ... که اینها در زمان سفیانی است و به دنبال آن، او و قوم و پیروانش هلاک خواهند شد" [۳۶].
این نشانه به خوبی از خروج و شورش سفیانی در ماه رجب حکایت میکند؛ چرا که این علامت در زمان او اتفاق میافتد. سکون خورشید در آسمان هرچند برای مدت کمی رخ میدهد، ولی معجزهای عجیب از ناحیه خداوند متعال است. مردم از طولانی شدن ناگهانی مدت روز، تابش نامتعارف و بیش از حد گرما و حرارت خورشید به زمین از این واقعه باخبر میشوند. پدید آمدن چنین نشانهای آسمانی در ماه رجب خبر از هلاکت و درهم کوبیده شدن سفیانی و سپاهیان و حزب و پیروانش میدهد. تأکید بر ثابت ماندن خورشید در ماه رجب ناظر به همزمانی این حادثه با خروج سینه و صورت مردی در قرص خورشید است که قبلا در زمره حوادث ماه رجب و همزمان با شورش سفیانی از آن یاد کردیم.
از جمله دیگر حوادث ماه رجب، خسوف و ماهگرفتگی در شب بدر این ماه است؛ ام سعید اخمسیه به امام صادق (ع) عرض میکند: "یابن رسول الله (ص) فدایتان شوم! نشانهای از خروج و قیام حضرت مهدی (ع) به من مرحمت کنید. حضرت فرمودند: "ام سعید! وقتی ماه در شب بدر ماه رجب گرفته شود و خسوف رخ دهد، مردی پس از آن خروج کند و به دنبال آن حضرت مهدی (ع) قیام خواهند کرد"[۳۷]»[۳۸].
«علائم غیرحتمی، علائمی است که تحقق آن مشروط است. شاید به خاطر تغییر اوضاع جهان اتفاق نیفتد و همچنین معلوم نیست که پس از اتفاق افتادن، چه مدت طول خواهد کشید تا ظهور امام زمان (ع) به وقوع پیوندد. علائم غیرحتمی زیاد است؛ تعدادی از آنها اتفاق افتاده و تعدادی نیز امکان دارد اتفاق بیفتد. اما نکته قابل توجه این است که انسان باید از تطبیق کردن پرهیز نماید و اتفاقات جاری را به آسانی همان نشانه ظهور نداند، زیرا این ادعا دلیل قاطع و یقینی میخواهد و نمیتوان آن را با سلیقه خود تعیین کرد. چهبسا چنین برداشتی باعث امید کاذب و واهی یا باعث بدبینی و یأس گردد. همانطور که قبلاً یادآوری گردید، نشانههای غیرحتمی بسیار است و در صحت و دلالت نیز با یکدیگر تفاوت دارند و برخی از علائم قیامت میباشند، نه ظهور.
نویسندگان کتاب «نگین آفرینش» در این باره گفتهاند:
«علائم فروان دیگری برای ظهور بیان شده است که غیر حتمی هستند. بعضی از آنها عبارتند از: خروج خراسانی، خروج سید حسنی، قیام شعیب بن صالح، خورشید گرفتگی، ماه گرفتگی در ماه رمضان، بارش بارانهای فراوان و آشوبهای فراگیر. اکنون برخی از این نشانهها را به اختصار توضیح میدهیم:
خروج خراسانی: در روایات متعدد از قیام مردی خراسانی، پیش از ظهور امام عصر(ع) یاد شده و گفته شده است که قیام او همزمان با خروج سفیانی و یمانی خواهد بود.[۴۰] گفتنی است که ویژگیهای خراسانی و قیام او در روایات شیعه، به روشنی بیان نشده است؛ولی به نظر میرسد که او از زمینهسازان ظهور مهدی موعود(ع) خواهد بود.
خروج سید حسنی: در روایات شیعه از قیام مردی به عنوان حسنی یاد شده و از علائم ظهور شمرده شده است. راوی میگوید: از امام صادق(ع) پرسیدم: "فرج شما چه زمانی است؟ فرمود: وقتی شامی و یمانی ظاهر شوند و حسنی حرکت کند... آن گاه که مهدی(ع) از خدا برای ظهور اجازه میگیرد، در این زمان بعضی از یاران حسنی از این امر آگاه میشوند و به حسنی خبر میدهند و او قیام میکند، ولی اهل مکه او را میکشند. پس در آن هنگام صاحب الامر ظهور میکند و مردم با او بیعت میکنند [۴۱]. از روایت بالا معلوم میشود که حرکت حسنی زمانی است که امر ظهور مهدی(ع) هنوز بر مردم جهان آشکار نشده و حسنی با قیام خود به دنبال زمینهسازی برای قیام بزرگ آن حضرت است.
فتنه دجال: کلمه "دجّال" از ریشه "دجْل" و به معنای دروغگو و حیلهگر است. این واژه پیش از اسلام در مسیحیت و در کتاب انجیل در معنای "ضدّ مسیح" بارها به کار رفته است. در رساله اوّل یوحنّا نوشته است: دروغگو کیست جز آنکه مسیح بودن عیسی را انکار کند؟ او دجال است که پدر و پسر را انکار میکند.[۴۲] به نظر میرسد حضرت عیسی(ع) خروج دجّال را خبر داده و مردم را از فتنهاش پرهیز میداده است. در اسلام نیز مطالبی درباره دجّال به ویژه در روایات اهل سنت آمده است. پیامبر اکرم(ص) فرمود: تمام پیامبرانی که بعد از نوح مبعوث شدند قوم خود را از فتنه دجال میترسانیدند.[۴۳] نیز فرمود: "قیامت بر پا نشود، تا اینکه سی نفر دجّال و دروغگو ظاهر شوند"[۴۴]. از این روایات، استفاده میشود که دجّال، نام شخص معینی نیست و به هر دروغگو و گمراه کنندهای گفته میشود و اینکه در بعضی از روایات از فردی خاص نام برده شده و برای او و مرکبش اوصاف عجیب و غریبی بیان گردیده، مدرک قابل اعتمادی ندارد؛ بلکه درباره دجال میتوان چنین گفت که در آخر الزمّان و نزدیک ظهور صاحب الامر(ع) شخصی پیدا خواهد شد که در حیله گری، سرآمد حقّهبازان است و در دروغگویی بر تمام دجالهای گذشته برتری دارد. با ادعاهای پوچش گروهی را گمراه میکند و چنین جلوه میدهد که حیات مردم و آب و نام آنها به دست اوست. کارهای خوب را بد و کارهای بد را خوب معرفی میکند؛ امّا کفرش بر همگان آشکار است.[۴۵] گفتنی است که بعضی از دانشمندان معتقدند که دجّال، کنایه از استکبار جهانی و سلطه فرهنگ مادی بر جهان است؛ زیرا استکبار با تکیه بر ثروت و قدرت مادّی و نیز فریب و نیرنگ، بسیاری از مردم را به تباهی و فساد میکشاند و از مسیر بندگی خدا به بردگی شیطان منحرف میکند. طبق این برداشت، "دجّال" جریانی انحرافی است که پیش از ظهور مهدی(ع) ایجاد میشود.[۴۶]»[۴۷].
↑ای گروه مؤمنان قیامت (ظهور) نزدیک شده استآزفة امری است که به نزدیکی وصف میشده و یا واقعا نزدیک شدنی بوده است (ر.ک: علامه مجلسی، سه رساله درباره حجة ابن العسکری (ع)، ص ۱۵۸.) که این لفظ در قرآن به معنای قیامت به کار رفته و در اینجا منظور ظهور حضرت مهدی (ع)، میباشد. (م.)
↑بدانید که خداوند مهدی آل محمد (ص) را برای نابود کردن ستمکاران برانگیخت و فرستاد.