پرچم‌های سیاه از خراسان

این مدخل زیرشاخهٔ بحث نشانه‌های ظهور است. مدخل مرتبط ندارد پرسش‌های مرتبط با این مدخل را ببینید

در مورد پرچم‌های سیاهی که از سمت مشرق یا خراسان به سمت کوفه حرکت می‌کنند دو نظریه وجود دارد: ۱. برخی آن را همان قیام ابومسلم خراسانی می‌دانند و پرچم‌های سیاه را به بنی عباس مرتبط می‌کنند؛ ۲. آن را پرچم‌های زمینه‌ساز ظهور حضرت مهدی (ع) می‌دانند که از ناحیه خراسان به سمت کوفه به فرماندهی خراسانی و شعیب بن صالح برای بیعت با حضرت به سمت کوفه حرکت می‌کنند.

منطقه جغرافیایی خراسان

مقالهٔ اصلی: خراسان

خراسان یکی از اقلیم‌های بزرگ ایران است که قدمتی تاریخی داشته و همواره قبل و بعد از اسلام محل برخی از حوادث مهم بوده است. این منطقه در زمان خلیفه سوم فتح شد و حاکمان مختلفی بر آن حکومت کرده‌اند و قیام‌های گوناگونی همچون قیام شعوبیه، قیام ابومسلم خراسانی و... بر علیه خلفای زمان به وقوع پیوسته است. با شهادت امام رضا(ع) و دفن آن حضرت در طوس به محلی برای زیارت عاشقان اهل بیت(ع) تبدیل شد و حوادث مهمی نیز در آخرالزمان در آن روی خواهد داد.

یکی از علائم ظهور

مقالهٔ اصلی: نشانه‌های ظهور

حرکت پرچم‌های سیاه از سمت خراسان، یکی از علامات ظهور به شمار رفته و دربارۀ آن روایاتی از معصومین (ع) رسیده است. مضمون روایات آن است که پیش از ظهور حضرت مهدی (ع) در منطقۀ خراسان، انقلابی برپا می‌شود و مردم در حالی که پرچم‌های سیاه به اهتزاز در آورده‌اند، به حرکت در می‌آیند. ظاهراً، پدیدار شدن این نشانه در آستانۀ ظهور و یا اندکی پیش از آن است، به گونه‌ای که در زمان ظهور، حضرت مهدی آنان را به سوی خویش فرا می‌خواند. و برخی یاران ایشان همراه آن پرچم‌‏های سیاه خواهند بود. این پرچم‌های زمینه‌ساز، از خراسان خارج می‌شود و به سوی عراق پیش می‌رود تا مانع پیشروی موج سفیانی به سمت حجاز و مکه شود، زیرا سفیانی هنگامی که در کوفه اردوگاه می‌زند، شروع به کشتن و آواره کردن خاندان محمد می‌کند. این پرچم‌ها از ویژگی‌های خاص و استعدادها و توانایی‌های بالا و امکانات زیادی برخوردار هستند؛ چه از نظر رهبری سیاسی که خراسانی رهبر سیاسی آن است و چه از نظر فرماندهی نظامی که بر عهده شعیب بن صالح است. این پرچم‌ها به سمت کوفه حرکت می‌کنند تا مانع گسترش موج سپاه سفیانی شوند. پس از این پیروزی، پرچم‌های سیاه از طریق فرستاده‌ای با مهدی بیعت می‌کنند.

خروج دو نوع پرچم‌های سیاه از طرف مشرق

در روایات از دو نوع پرچم سیاه سخن به میان آمده است که از مشرق زمین خارج می‌شوند. آن دو پرچم عبارت‌اند از:

1. پرچم‌های بنی عباس: آنها پرچم‌هایی هستند که از طرف مشرق خارج می‌شوند، تا باقی‌ مانده‌های حکومت اموی را از بین ببرند.
2. پرچم‌های سیاهی که زمینه ‌ساز ظهور مهدی است: پرچم‌هایی که از مشرق زمین خارج می‌شوند، اما از نظر دیدگاه‌ و اهداف با پرچم نوع اول تفاوت دارد.

نظریه اول: مراد از پرچم‌های سیاه، پرچم‌های بنی عباس

در مورد پرچم‌های سیاهی که نشانۀ ظهور است، اختلاف نظر وجود دارد:

برخی احتمال داده‌اند منظور از خروج پرچم‌های سیاه از خراسان، همان قیام ابو مسلم خراسانی در سال ۱۴۰ه‍.ق علیه حاکمیت هزار ماهۀ بنی امیه است‌ که به از هم‌گسستن حکومت بنی امیه و روی‌کار آمدن بنی عباس انجامید. مستند اینان، روایت زکار از امام صادق (ع) و برخی قرائن و مؤیدات تاریخی است. در این روایت، با اشاره به نام و مشخصات ابو مسلم خراسانی، از وی به عنوان صاحب پرچم‌های سیاه، یاد شده است‌. اما این احتمال صحیح نیست، زیرا روایت زکار، از نظر سند ضعیف و غیر قابل اعتماد است. افزون بر این، تطبیق این نشانه بر شورش ابو مسلم خراسانی در پیش از یک قرن قبل از تولد مهدی و نشانه ظهور دانستن آن، بسیار بعید است. اخبار مربوط به پرچم‌های سیاه بسیار مبهم است؛ اما روشن است این پرچم‌ها ارتباطی به ظهور قائم آل محمد ندارد و نشانه آن نیست، بلکه همان پرچم‌هایی است که حدود سال ۱۳۰ ق از شرق امپراتوری اسلامی برافراشته شد و تا کوفه و سپس تا شام و بیت المقدس پیش رفت و نتیجه آن تأسیس خلافت عباسیان شد. دلایلی که ارتباط بین روایات و این رویداد تاریخی را تأیید می‌کند چنین است:

1. روایات مربوط به پرچم‌های سیاه از کسانی نقل شده که پیش از حکومت بنی عباس می‌زیسته‌اند؛ مثلا از ائمه معصومین (ع) پس از امام صادق در این باره روایتی نداریم. این مطلب نشان می‌دهد، مقصود از این پرچم‌ها همان پرچم‌های بنی عباس است.
2. در دسته‌ای از اخبار "روایات سود" هیچ اشاره‌ای به مهدی (ع) و ظهور او نشده است. بخش دیگری هم که اشاره یا تصریح به مهدی (ع) دارد کاملا شبیه دسته اول است. از این ‌رو، نمی‌توان آنها را تفکیک کرد و دسته اول را مربوط به پرچم‌های بنی عباس و دسته دوم را درباره پرچم‌های سیاهی که نشانه ظهور مهدی است دانست.
3. در بیشتر اخبار مربوط به پرچم‌های سیاه، نام خراسان یا مشرق وجود دارد، حتی در بسیاری از این احادیث به نام بنی عباس تصریح شده است. برخی از آنها هم درباره نبرد بنی عباس با بنی امیه به صراحت سخن می‌گوید. اما اینکه گفته شود عباسیان از این روایات سوء استفاده کرده و برای فریب دادن مردم، نهضت خود را بر مضمون این روایات که (درباره قائم مهدی وارد شده) تنظیم کرده و تطبیق داده‌اند، با توجه به تاریخ اسلام درست نیست، زیرا گزارش‌های تاریخی نشان می‌دهد اصل این پیش‌گویی‌ها مربوط به مهدی (ع) نبوده، بلکه از ابتدا درباره سقوط بنی امیه و حرکت بنی عباس وارد شده است.

نظریه دوم: منظور از پرچم‌های سیاه، پرچم‌های زمینه سازان ظهور قائم (ع)

برخی نیز می‌گویند: پرچم‌های سیاه که در روایات آمده، پرچم‌های زمینه سازان ظهور حضرت مهدی است.

روایات پرچم‌های سیاه مرتبط با ظهور امام مهدی (ع)

روایات مربوط به پرچم‌های سیاه که ارتباط با ظهور امام مهدی (ع) دارد، عبارت‌اند از:

1. امام باقر (ع) فرمودند: «پرچم‌های سیاهی از خراسان بیرون می‌آید و به جانب کوفه به حرکت در می‌آیند. پس چون مهدی ظاهر شود، اینان وی را دعوت به بیعت می‌کنند». این روایت دلالت می‏‌کند بر اینکه خروج پرچم‌های سیاه نزدیک ظهور حضرت خواهد بود.
2. امیر المؤمنین (ع) فرمودند: «منتظر فرج باشید از سه چیز، گفته شد: یا امیر المؤمنین، آنها چیست؟ فرمود: ... و پرچم‌های سیاه از خراسان». این پرچم‌های سیاه، نیز پس از حرکت از سمت خراسان، خود را به کوفه می‌رسانند و وقتی که امام مهدی ظهور کرد، عده‌ای را برای بیعت کردن با ایشان، به سمت او می‌فرستند. این گروه، در مدت زمان کوتاهی مسیر بین خراسان و کوفه را طی می‌کنند و ... .
3. امام باقر فرمودند: «گویی من گروهی را می‌بینم که از مشرق خارج شده‌اند. خواهان حق می‌شوند ولی به آنها داده نمی‌شود، سپس آن‌را می‌خواهند لکن باز هم به آنها داده نمی‌شود. هنگامی که آنان این ‌چنین وضعیتی را می‌بینند شمشیرهایشان را بر دوش قرار می‌دهند و در این حال آنچه را که خواسته بودند به آنان می‌دهند اما آنها آن‌را نمی‌پذیرند و به پا می‌خیزند و آن‌را تنها به صاحب شما می‌دهند و کشتگان آنها از جمله شهدایند»..

نتیجه گیری

نتیجه اینکه در روایات مربوط به پرچم‌های سیاه اختلاف نظر وجود دارد برخی قائلند مراد پرچم‌های بنی عباس است و برخی نیز می‌گویند با ظهور امام مهدی (ع) ارتباط دارد. البته با توجه به نقدهایی که مطرح شد بعید است منظور از آن اولی باشد.

پرسش مستقیم

• آیا به اهتزاز درآمدن پرچم‌های سیاه از خراسان از نشانه‌های ظهور است؟ (پرسش)
• آیا اخبار مربوط به پرچم‌های سیاه ارتباطی با ظهور امام مهدی دارد؟ (پرسش)

پرسش‌های وابسته

1. علائم و نشانه‌های ظهور به چه معناست؟ (پرسش)
2. علائم و نشانه‌های ظهور چیستند؟ (پرسش)
3. علائم و نشانه‌های ظهور چند قسم‌اند؟ (پرسش)
   1. علائم و نشانه‏‌های حتمی ظهور امام مهدی چیست؟ (پرسش)
      1. آیا خروج سفیانی از نشانه‌های حتمی ظهور امام مهدی است؟ (پرسش)
      2. آیا خسف بیداء از نشانه‌های حتمی ظهور امام مهدی است؟ (پرسش)
      3. آیا ندای آسمانی از نشانه‌های حتمی ظهور امام مهدی است؟ (پرسش)
      4. آیا قتل نفس زکیه از نشانه‌های حتمی ظهور امام مهدی است؟ (پرسش)
      5. آیا قیام یمانی از نشانه‌های حتمی ظهور امام مهدی است؟ (پرسش)
      6. آیا ظاهر شدن کف دستی در آسمان از نشانه‌های حتمی ظهور امام مهدی است؟ (پرسش)
      7. آیا اختلاف عباسیان بر سر حکومت از نشانه‌های حتمی ظهور امام مهدی است؟ (پرسش)
      8. آیا طلوع خورشید از مغرب از نشانه‌های حتمی ظهور امام مهدی است؟ (پرسش)
   2. نشانه‏‌های غیر حتمی ظهور چیستند؟ (پرسش)
      1. آیا قتل محمد پسر عموی نفس زکیه از نشانه‌های ظهور امام مهدی است؟ (پرسش)
      2. آیا قیام خراسانی از نشانه‌های ظهور امام مهدی است؟ (پرسش)
      3. آیا قیام سید حسنی از نشانه‌های ظهور امام مهدی است؟ (پرسش)
      4. آیا خروج دجال از نشانه‌های ظهور امام مهدی است؟ (پرسش)
      5. آیا خروج شیصبانی از نشانه‌های ظهور است؟ (پرسش)
      6. آیا قیام شعیب بن صالح از نشانه‌های ظهور امام مهدی است؟ (پرسش)
      7. آیا قیام عوف سلمی از نشانه‌های ظهور امام مهدی است؟ (پرسش)
      8. آیا خسوف و کسوف در یک ماه رمضان از نشانه‌های ظهور امام مهدی است؟ (پرسش)
      9. آیا قساوت دل‌ها از نشانه‌های ظهور امام مهدی است؟ (پرسش)
      10. آیا انتشار علوم اهل بیت از قم نشانه ظهور امام مهدی است؟ (پرسش)
      11. آیا مرگ و میرها و زلزله‌ها و جنگ‌ها و آشوب‌های داخلی و خارجی از نشانه‌های ظهور امام مهدی است؟ (پرسش)
      12. آیا نبرد میان سفیانی و اصهب از نشانه‌های ظهور امام مهدی است؟ (پرسش)
      13. آیا باران‌های پیاپی از نشانه‌های ظهور امام مهدی است؟ (پرسش)
      14. آیا گسترش ظلم و فساد از نشانه‌های ظهور امام مهدی است؟ (پرسش)
      15. آیا آمدن غربی‌ها به سرزمین عراق از نشانه‌های ظهور امام مهدی است؟ (پرسش)
      16. آیا فتنه و آشوب در سوریه از نشانه‌های ظهور امام مهدی است؟ (پرسش)
      17. آیا اختلاف در میان امت اسلام از نشانه‌های ظهور امام مهدی است؟ (پرسش)
      18. آیا انقراض سلسله بنی‌عباس از نشانه‌های ظهور امام مهدی است؟ (پرسش)
      19. آیا مردن پاداشاهی به نام عبدالله از نشانه‌های ظهور امام مهدی است؟ (پرسش)
      20. آیا بالا آمدن آب دجله از نشانه‌های ظهور امام مهدی است؟ (پرسش)
      21. آیا گرانی و بالا رفتن قیمت‌ها از نشانه‌های ظهور امام مهدی است؟ (پرسش)
      22. آیا علاماتی که در ماه رجب ظاهر می‌شود از نشانه‌های ظهور امام مهدی است؟ (پرسش)
      23. آیا وقوع مسخ از نشانه‌های ظهور امام مهدی است؟ (پرسش)
      24. آیا برگشت مرده‌ها به دنیا از نشانه‌های ظهور امام مهدی است؟ (پرسش)
      25. آیا کشته شدن انسانهای بیگناه از نشانه‌های حتمی ظهور امام مهدی است؟ (پرسش)
      26. آیا پر آب شدن دریاچه ساوه از نشانه‌های ظهور امام مهدی است؟ (پرسش)
      27. آیا حمله ملخ‌ها از نشانه‌های ظهور امام مهدی است؟ (پرسش)
      28. آیا مرگ سریع از نشانه‌های ظهور امام مهدی است؟ (پرسش)
      29. آیا بستن پل کرخ از نشانه‌های ظهور امام مهدی است؟ (پرسش)
      30. آیا انشعاب نهری از فرات و جاری شدن در کوچه‌های کوفه از نشانه‌های ظهور امام مهدی است؟ (پرسش)
      31. آیا طلوع ستاره‌ای از مشرق از نشانه‌های ظهور امام مهدی است؟ (پرسش)
      32. آیا قیام مغربی از نشانه‌های ظهور امام مهدی است؟ (پرسش)
      33. آیا خشک شدن نیل از نشانه‌های ظهور است؟ (پرسش)
4. علائم متصل و منفصل ظهور امام مهدی به چه معناست؟ (پرسش)
5. علائم متصل و نزدیک به ظهور امام مهدی چیستند؟ (پرسش)
6. علائم منفصلی که با ظهور امام مهدی فاصله دارند چیستند؟ (پرسش)
7. در قرآن و حدیث چه مفاهیمی با نشانه‌های ظهور مرتبط هستند؟ (پرسش)
   1. مراد از علائم در نشانه‌های ظهور چیست؟ (پرسش)
   2. مراد از آیت در نشانه‌های ظهور چیست؟ (پرسش)
   3. مراد از دلالت در نشانه‌های ظهور چیست؟ (پرسش)
   4. مراد از آخر الزمان در نشانه‌های ظهور چیست؟ (پرسش)
   5. مراد از ملاحم و فتن در نشانه‌های ظهور چیست؟ (پرسش)
   6. مراد از ظهور در نشانه‌های ظهور چیست؟ (پرسش)
   7. مراد از خروج در نشانه‌های ظهور چیست؟ (پرسش)
   8. مراد از قیام در نشانه‌های ظهور چیست؟ (پرسش)
   9. مراد از اشراط الساعه در نشانه‌های ظهور چیست؟ (پرسش)
8. منظور از علائم حتمی ظهور چیست؟ (پرسش)
9. مفهوم توصیفی یا تمثیلی بودن نشانه‌های ظهور چیست؟ (پرسش)
10. آیا ندای شیطانی از نشانه‌های ظهور است؟ (پرسش)
11. فواید دانستن علائم و نشانه‌های ظهور چیست؟ (پرسش)
12. چه تفاوت‌هایی میان امور حتمی‌الوقوع و احتمالی در بحث نشانه‌های ظهور وجود دارد؟ (پرسش)
13. موقوف یا مشروط بودن نشانه‌های ظهور به چه معناست؟ (پرسش)
14. نتیجه تقسیم‌بندی نشانه‌های ظهور به موقوف و حتمی چیست؟ (پرسش)
15. آیا به بهانه اینکه امام مهدی انسان‌های بد را مجازات می‌کند باید از او ترسید؟ (پرسش)
16. آیا تا زمان ظهور امام مهدی قرآن و اسلام تحریف می‌شود؟ (پرسش)
17. آیا می‌توان گفت ظهور نزدیک است؟ آیا می‌توان گفت که اوضاع نابسامان و هرج و مرج جهان نشانه نزدیکی ظهور است؟ (پرسش)
18. آیا بین ظهور و حضور فرقی هست؟ (پرسش)
19. آیا عوامل طبیعی مانند پاره شدن لایه اوزون و کم شدن آب شیرین در تعجیل فرج امام مهدی تاثیر دارد؟ (پرسش)
20. آیا مراد از مرگ عبد الله که در روایت امام صادق نشانه ظهور است عبد الله پادشاه عربستان است؟ (پرسش)
21. آیا طوفان‏‌ها و حوادثی که اکنون در جهان رخ می‌‏دهد نشان از آمدن حضرت است؟ (پرسش)
22. اولین دعای امام مهدی به هنگام ظهورش چیست؟ (پرسش)
23. آیا دشمن امام مهدی (سفیانی) در حال حاضر زنده است یا آن‏که متولد خواهد شد؟ وی از چه طایفه‏‌ای و اهل کجاست؟ (پرسش)
24. آیا الگوی حکومت امام مهدی و افراد آن قبل از ظهور تحقق می‌یابد؟ (پرسش)
25. آیا تعبیر از آیت الله خامنه‏‌ای به سید حسینی درست است؟ (پرسش)
26. از آن‏جا که دجال قبل از امام مهدی می‏‌آید آیا می‏‌توانیم به سخنان او گوش دهیم؟ (پرسش)
27. امام مهدی از چه راهی متوجه می‏‌شوند که موقع ظهورشان فرا رسیده است؟ (پرسش)
28. از کجا که مهدی موعود ظهور نکرده باشد؟ (پرسش)
29. تابوت سکینه چیست؟ (پرسش)
30. جهان در آستانه ظهور امام مهدی در چه شرایطی است؟ (پرسش)
31. پدیده‏‌های غیرمتعارف قبل از ظهور کدام‏اند؟ (پرسش)
32. آگاهی از علائم ظهور افزون بر آمادگی یاران امام مهدی سبب آمادگی دشمنان حضرت برای مقابله نیز می‌‌شود این کار خلاف مصلحت الهی نیست؟ (پرسش)
33. آیا اوضاع جهان پیش از ظهور پیش بینی شده است؟ (پرسش)
34. استعجال ظهور به چه معناست؟ (پرسش)
35. ندای شیطانی در هنگام ظهور امام مهدی چگونه رخ می‌دهد؟ (پرسش)
36. در عصر ظهور امام مهدی وضعیت سیاسی و جغرافیایی چگونه خواهد بود؟ (پرسش)
37. آیا اعلان نشانه های و شرایط ظهور سبب اطلاع دشمنان از اسرار سیاسی است؟ (پرسش)
38. چرا علائم و نشانه‌های ظهور همه از نوع خشن هستند؟ (پرسش)
39. آیا در نشانه‌های ظهور بدا رخ می‌دهد؟ و نشانه‌های حتمی تغییرپذیرند؟ (پرسش)
40. نشانه‌های ظهور در کدام ماه قمری تحقق پیدا می‌کند؟ (پرسش)
41. ارتباط میان ماه رمضان و نشانه‌های ظهور چیست؟ (پرسش)
42. چه فتنه‌هایی پیش از ظهور امام مهدی اتفاق می‌افتد؟ (پرسش)

منابع

1. صدر، سید محمد، تاریخ پس از ظهور
2. حسنی، سید نذیر، مصلح کل
3. کورانی، علی، عصر ظهور ۱
4. اسماعیلی، اسماعیل، بررسی نشانه‌های ظهور
5. صادقی، مصطفی، تحلیل تاریخی نشانه‌های ظهور
6. زهادت، عبدالمجید، معارف و عقاید ۵ ج۲
7. سلیمیان، خدامراد، فرهنگ‌نامه مهدویت
8. مجتبی تونه‌ای، موعودنامه
9. حیدرزاده، عباس، فرهنگنامه آخرالزمان