بحث:ابعاد فردی انتظار فرج چیست؟ (پرسش): تفاوت میان نسخه‌ها
| خط ۱۶: | خط ۱۶: | ||
===[[خودسازی]]=== | ===[[خودسازی]]=== | ||
*[[خودسازی]]: [[انتظار]] سبب میشود [[انسان]] خود را بسازد و شرایط لازم برای قرار گرفتن در صف [[منتظران واقعی]] را پیدا کند و این افتخار نصیبش شود که یکی از [[زمینه سازان]] [[حکومت]] [[مهدی موعود]] {{ع}} باشد، کسی که خود [[فاسد]] و [[ناصالح]] است، نمی‌تواند در [[انتظار]] [[حکومتی]] باشد که با افراد [[فاسد]] به شدت [[مبارزه]] می‌کند و آنها را از خود می‌راند. [[انتظار فرج]] و [[ظهور]] [[مصلح کل]] [[حضرت صاحب الزمان]] {{ع}} در [[حقیقت]] به معنای آماده باش کامل [[فکری]]، عملی، مادی و [[معنوی]] است. چنین فردی باید خود را بسازد که [[شایستگی]] شرکت در چنین برنامه بزرگی را به دست آورد<ref>ر.ک. ان‍ص‍اری، ع‍ب‍دال‍رح‍م‍ن، در انتظار خورشید ولایت، ص ۱۲۰.</ref>. | *[[خودسازی]]: [[انتظار]] سبب میشود [[انسان]] خود را بسازد و شرایط لازم برای قرار گرفتن در صف [[منتظران واقعی]] را پیدا کند و این افتخار نصیبش شود که یکی از [[زمینه سازان]] [[حکومت]] [[مهدی موعود]] {{ع}} باشد، کسی که خود [[فاسد]] و [[ناصالح]] است، نمی‌تواند در [[انتظار]] [[حکومتی]] باشد که با افراد [[فاسد]] به شدت [[مبارزه]] می‌کند و آنها را از خود می‌راند. [[انتظار فرج]] و [[ظهور]] [[مصلح کل]] [[حضرت صاحب الزمان]] {{ع}} در [[حقیقت]] به معنای آماده باش کامل [[فکری]]، عملی، مادی و [[معنوی]] است. چنین فردی باید خود را بسازد که [[شایستگی]] شرکت در چنین برنامه بزرگی را به دست آورد<ref>ر.ک. ان‍ص‍اری، ع‍ب‍دال‍رح‍م‍ن، در انتظار خورشید ولایت، ص ۱۲۰.</ref>. | ||
*در [[فرهنگ شیعی]]، فرد [[منتظر]] به [[دلیل]] داشتن [[انتظار ظهور حضرت مهدی]] {{ع}} احقاق [[حقوق]]، برجستگی [[حق]] بر [[باطل]]، [[حاکمیت]] [[عدالت]] در [[جامعه]] و... [[آمادگی]] رفتارهای [[اخلاقی]] را به صورت مناسب‌تر دارد. به عبارت دیگر، [[انتظار]] در بستر سازی، تقویت و عملیاتی ساختن [[هویت]] [[اخلاقی]] مؤثر است. همچنین با توجه به اینکه لازمۀ [[انتظار واقعی]] | *در [[فرهنگ شیعی]]، فرد [[منتظر]] به [[دلیل]] داشتن [[انتظار ظهور حضرت مهدی]] {{ع}} احقاق [[حقوق]]، برجستگی [[حق]] بر [[باطل]]، [[حاکمیت]] [[عدالت]] در [[جامعه]] و... [[آمادگی]] رفتارهای [[اخلاقی]] را به صورت مناسب‌تر دارد. به عبارت دیگر، [[انتظار]] در بستر سازی، تقویت و عملیاتی ساختن [[هویت]] [[اخلاقی]] مؤثر است. همچنین با توجه به اینکه لازمۀ [[انتظار واقعی]] صبر همه جانبه از سوی فرد [[منتظر]] است، بروز و [[ظهور]] [[صبر]] بر [[سختی‌ها]]، [[مصیبت‌ها]] و [[مقاومت]] در برابر [[معصیت]] ـ که از مهم‌ترین ویژگی‌های [[هویت]] [[اخلاقی]] فرد [[مسلمان]] است ـ را در فرد تقویت می‌کند. از سویی دیگر با توجه به شخصیت [[منتظر]] و نقش خاصی که باید در [[زمینه‌سازی ظهور]] داشته باشد، در تزاحم رفتارهای فردی و [[اجتماعی]] به الویت‌بندی دست می‌زند و [[اخلاق اجتماعی]] را ترجیح میدهد. به بیان دیگر، [[هویت]] [[اخلاقی]] فرد [[منتظر]] با مفهوم [[انتظار]] پیوند می‌یابد و [[روح]] تازه‌ای در آن دمیده میشود. [[هویت]] [[اخلاقی]] [[انسان]] [[منتظر]] با اعتقادش به [[ولایت]]، [[اهداف امامت]] و تلاش و [[زمینه‌سازی برای ظهور]] گره می‌خورد. در [[هویت]] [[اخلاقی]] فرد [[منتظر]]، [[اعتقاد]] او به [[ولایت]] با احساس [[محبت]] و [[عشق]] او به [[ولایت الهی]] و [[معصومین]] {{ع}} و [[امام زمان]] {{ع}} خویش عجین میشود و در [[رفتار]] او نمود می‌یابد. به دیگر سخن، [[هویت]] [[اخلاقی]] [[منتظر]] در ابعاد گوناگون [[شناخت]] و [[ایمان]]، عواطف و منش شخصیتی و [[افعال]] ارزشی [[تبیین]] میشود<ref>ر.ک. فقیهی، علی نقی و دیگران، تبیین هویت اخلاقی فرد منتظر و راهکارهای پرورش آن در نوجوانان، ص ۱۰۵-۱۰۷.</ref>. | ||
*[[منتظر واقعی]] کسی است که آلودگی‌های درون را پالایش کند و عوامل تأخیر در [[انتظار]] را در خود بپیراید. نمی‌توان در [[حق]] خود و دیگران [[ظلم]] روا داشت و [[منتظر]] [[مصلح جهانی]] و ایجاد [[عدالت]] بود. باید خانۀ [[دل]] را از زنگار [[گناه]] و ناپاکی‌ها [[پاک]] کرد و مهر [[محبوب]] را بر جای آن نشاند و آنگاه به [[انتظار]] نشست<ref>ر.ک. پژوهشگران مؤسسه آینده روشن، مهدویت پرسش‌ها و پاسخ‌ها، ص ۱۱۲ الی ۱۱۵.</ref>. | *[[منتظر واقعی]] کسی است که آلودگی‌های درون را پالایش کند و عوامل تأخیر در [[انتظار]] را در خود بپیراید. نمی‌توان در [[حق]] خود و دیگران [[ظلم]] روا داشت و [[منتظر]] [[مصلح جهانی]] و ایجاد [[عدالت]] بود. باید خانۀ [[دل]] را از زنگار [[گناه]] و ناپاکی‌ها [[پاک]] کرد و مهر [[محبوب]] را بر جای آن نشاند و آنگاه به [[انتظار]] نشست<ref>ر.ک. پژوهشگران مؤسسه آینده روشن، مهدویت پرسش‌ها و پاسخ‌ها، ص ۱۱۲ الی ۱۱۵.</ref>. | ||
*از این رو، در [[روایات]] مربوط به [[انتظار فرج]] آمده است، [[مسلمان]] باید [[امام زمان]] خود را بشناسد و [[رفتار]] و گفتارش به گونه‌ای [[امام]] پسند باشد و آن [[حضرت]] را [[شاهد]] و ناظر [[اعمال]] خود بداند. در این صورت است که در زمرۀمنتظران واقعی [[ظهور حضرت حجت]] {{ع}} محسوب خواهد شد<ref>ر.ک. ان‍ص‍اری، ع‍ب‍دال‍رح‍م‍ن، در انتظار خورشید ولایت، ص ۱۲۰.</ref>. | *از این رو، در [[روایات]] مربوط به [[انتظار فرج]] آمده است، [[مسلمان]] باید [[امام زمان]] خود را بشناسد و [[رفتار]] و گفتارش به گونه‌ای [[امام]] پسند باشد و آن [[حضرت]] را [[شاهد]] و ناظر [[اعمال]] خود بداند. در این صورت است که در زمرۀمنتظران واقعی [[ظهور حضرت حجت]] {{ع}} محسوب خواهد شد<ref>ر.ک. ان‍ص‍اری، ع‍ب‍دال‍رح‍م‍ن، در انتظار خورشید ولایت، ص ۱۲۰.</ref>. | ||
*[[امام صادق]] {{ع}} در این زمینه فرمود: «کسی که علاقه دارد از [[یاران]] و [[اصحاب حضرت قائم]] {{ع}} باشد، باید [[تقوا]] در خود ایجاد کند و خود را به صفات [[نیک]] و [[محاسن اخلاق]] مزین سازد و سپس در [[انتظار]] آن [[حضرت]] باشد. هر کس این [[آمادگی]] را به دست آورد و [[پیش از ظهور]] از [[دنیا]] برود، به اجر و [[پاداش]] [[یاران]] آن [[حضرت]] نایل خواهد شد. کوشش کنید و [[منتظر فرج]] و موفقیت باشید، ای جماعتی که مورد توجه [[خدا]] هستید، [[پیروزی]] گوارایتان [[باد]]!»<ref>{{متن حدیث|"مَنْ سُرَّ أَنْ یَکُونَ مِنْ أَصْحَابِ الْقَائِمِ فَلْیَنْتَظِرْ وَ لْیَعْمَلْ بِالْوَرَعِ وَ مَحَاسِنِ الْأَخْلَاقِ وَ هُوَ مُنْتَظِرٌ فَإِنْ مَاتَ وَ قَامَ الْقَائِمُ بَعْدَهُ کَانَ لَهُ مِنَ الْأَجْرِ مِثْلُ أَجْرِ مَنْ أَدْرَکَهُ فَجِدُّوا وَ انْتَظِرُوا هَنِیئاً لَکُمْ أَیَّتُهَا الْعِصَابَةُ الْمَرْحُومَةُ}}"؛بحارالانوار، ج ۵۲، ص ۱۴۰.</ref>.<ref>ر.ک. ان‍ص‍اری، ع‍ب‍دال‍رح‍م‍ن، در انتظار خورشید ولایت، ص ۱۲۰.</ref> | *[[امام صادق]] {{ع}} در این زمینه فرمود: «کسی که علاقه دارد از [[یاران]] و [[اصحاب حضرت قائم]] {{ع}} باشد، باید [[تقوا]] در خود ایجاد کند و خود را به صفات [[نیک]] و [[محاسن اخلاق]] مزین سازد و سپس در [[انتظار]] آن [[حضرت]] باشد. هر کس این [[آمادگی]] را به دست آورد و [[پیش از ظهور]] از [[دنیا]] برود، به اجر و [[پاداش]] [[یاران]] آن [[حضرت]] نایل خواهد شد. کوشش کنید و [[منتظر فرج]] و موفقیت باشید، ای جماعتی که مورد توجه [[خدا]] هستید، [[پیروزی]] گوارایتان [[باد]]!»<ref>{{متن حدیث|"مَنْ سُرَّ أَنْ یَکُونَ مِنْ أَصْحَابِ الْقَائِمِ فَلْیَنْتَظِرْ وَ لْیَعْمَلْ بِالْوَرَعِ وَ مَحَاسِنِ الْأَخْلَاقِ وَ هُوَ مُنْتَظِرٌ فَإِنْ مَاتَ وَ قَامَ الْقَائِمُ بَعْدَهُ کَانَ لَهُ مِنَ الْأَجْرِ مِثْلُ أَجْرِ مَنْ أَدْرَکَهُ فَجِدُّوا وَ انْتَظِرُوا هَنِیئاً لَکُمْ أَیَّتُهَا الْعِصَابَةُ الْمَرْحُومَةُ}}"؛بحارالانوار، ج ۵۲، ص ۱۴۰.</ref>.<ref>ر.ک. ان‍ص‍اری، ع‍ب‍دال‍رح‍م‍ن، در انتظار خورشید ولایت، ص ۱۲۰.</ref> | ||
*دقت در [[روایت]] این نکته را اثبات می‌کند که [[منتظران]] [[مهدی موعود]] {{ع}} باید خود را به [[صفات ]][[پسندیده]] آراسته کرده و از [[گناه]] و [[دنیاطلبی]] و تجمّل اجتناب ورزند و با جدیّت و تلاش پیگیر و [[مبارزه]] با [[هواهای نفسانی]] و خودخواهی‌ها، ملکۀ [[تقوا]] را در خود ایجاد کنند و چنان در [[تربیت]] و تزکیۀ [[نفس]] خود بکوشند که از هر جهت، [[بنده]] و [[مطیع]] [[دستورات]] [[الهی]] باشد. چنین افرادی می‌توانند خود را جزء [[منتظران]] آن [[حضرت]] به حساب آورند<ref>ر.ک. ان‍ص‍اری، ع‍ب‍دال‍رح‍م‍ن، در انتظار خورشید ولایت، ص ۱۲۰.</ref>. | *دقت در [[روایت]] این نکته را اثبات می‌کند که [[منتظران]] [[مهدی موعود]] {{ع}} باید خود را به [[صفات ]][[پسندیده]] آراسته کرده و از [[گناه]] و [[دنیاطلبی]] و تجمّل اجتناب ورزند و با جدیّت و تلاش پیگیر و [[مبارزه]] با [[هواهای نفسانی]] و خودخواهی‌ها، ملکۀ [[تقوا]] را در خود ایجاد کنند و چنان در [[تربیت]] و تزکیۀ [[نفس]] خود بکوشند که از هر جهت، [[بنده]] و [[مطیع]] [[دستورات]] [[الهی]] باشد. چنین افرادی می‌توانند خود را جزء [[منتظران]] آن [[حضرت]] به حساب آورند<ref>ر.ک. ان‍ص‍اری، ع‍ب‍دال‍رح‍م‍ن، در انتظار خورشید ولایت، ص ۱۲۰.</ref>. | ||
===[[امید به آینده]]=== | ===[[امید به آینده]]=== | ||
*[[انسان]] به [[امید]] زنده است. بدون [[امید]] نمی‌توان آینده‌نگر بود و به تحولات [[آینده]] نظر انداخت. امروزه روان‌شناسان در تلاش‌اند [[امید]] را در [[انسان‌ها]] زنده نگه دارند<ref>ر.ک. پژوهشگران مؤسسه آینده روشن، مهدویت پرسش‌ها و پاسخ‌ها، ص ۱۱۲ الی ۱۱۵.</ref> و با توجه به این تلازم، روشن میشود [[بینش]] [[انتظار]] و [[امید]] به [[ظهور حضرت مهدی]] {{ع}} و [[اعتقاد]] به [[آمادگی]] مادی و [[معنوی]] برای [[ظهور]] آن [[حضرت]]، زایندۀ [[امید]] است و در [[زندگی]] [[انسان]] بسیار مؤثر و نقش آفرین است<ref>ر.ک. ان‍ص‍اری، ع‍ب‍دال‍رح‍م‍ن، در انتظار خورشید ولایت، ص ۱۲۰.</ref>. [[امید]] به [[نصرت]] و [[پیروزی]] [[حق]] و [[عدالت]]، [[حاکمیت]] ارزش‌های انسانی و ارتقای [[معنوی]]، حیات فردی و [[اجتماعی]] [[شیعیان]] را متحول می‌سازد و [[امید]]، حرکت و [[پویایی]] به آن می‌بخشد<ref>ر.ک. فقیهی، علی نقی و دیگران، تبیین هویت اخلاقی فرد منتظر و راهکارهای پرورش آن در نوجوانان، ص ۱۰۵-۱۰۷.</ref>. | *[[انسان]] به [[امید]] زنده است. بدون [[امید]] نمی‌توان آینده‌نگر بود و به تحولات [[آینده]] نظر انداخت. امروزه روان‌شناسان در تلاش‌اند [[امید]] را در [[انسان‌ها]] زنده نگه دارند<ref>ر.ک. پژوهشگران مؤسسه آینده روشن، مهدویت پرسش‌ها و پاسخ‌ها، ص ۱۱۲ الی ۱۱۵.</ref> و با توجه به این تلازم، روشن میشود [[بینش]] [[انتظار]] و [[امید]] به [[ظهور حضرت مهدی]] {{ع}} و [[اعتقاد]] به [[آمادگی]] مادی و [[معنوی]] برای [[ظهور]] آن [[حضرت]]، زایندۀ [[امید]] است و در [[زندگی]] [[انسان]] بسیار مؤثر و نقش آفرین است<ref>ر.ک. ان‍ص‍اری، ع‍ب‍دال‍رح‍م‍ن، در انتظار خورشید ولایت، ص ۱۲۰.</ref>. [[امید]] به [[نصرت]] و [[پیروزی]] [[حق]] و [[عدالت]]، [[حاکمیت]] ارزش‌های انسانی و ارتقای [[معنوی]]، حیات فردی و [[اجتماعی]] [[شیعیان]] را متحول می‌سازد و [[امید]]، حرکت و [[پویایی]] به آن می‌بخشد<ref>ر.ک. فقیهی، علی نقی و دیگران، تبیین هویت اخلاقی فرد منتظر و راهکارهای پرورش آن در نوجوانان، ص ۱۰۵-۱۰۷.</ref>. | ||
نسخهٔ ۱ دسامبر ۲۰۱۹، ساعت ۰۹:۵۴
پاسخ اجمالی
- اعتقاد به ظهور حضرت مهدی (ع) باعث میشود انسان در زندگی فردی و اجتماعی خود از نعمت انتظار بهره‌مند شود[۱]. در فرهنگ انتظار، امید به نصرت و پیروزی حق و عدالت، حاکمیت ارزش‌های انسانی و ارتقای معنوی بشر، حیات فردی و اجتماعی شیعیان را متحول می‌سازد و امید، حرکت و پویایی به آن می‌بخشد[۲] و شاید از این جهت است که «"أَفْضَلُ أَعْمَالِ أُمَّتِی انْتِظَارُ الْفَرَج"»[۳] بیان شده است[۴].
- برخی از ابعاد و آثار فردی انتظار عبارتند از:
- خودسازی: انتظار فرج و ظهور در حقیقت به معنای آماده باش کامل فکری، عملی، مادی و معنوی است[۵] و منتظر واقعی کسی است که آلودگی‌های درون را پالایش کند و خانۀ دل را از زنگار گناه و ناپاکی‌ها پاک کند[۶] و خود را به صفات پسندیده آراسته و از گناه و دنیاطلبی و تجمّل اجتناب ورزد و با جدیّت و تلاش پیگیر و مبارزه با هواهای نفسانی و خودخواهی‌ها، ملکۀ تقوا را در خود ایجاد کند. چنین فردی می‌تواند خود را جزء منتظران آن حضرت به حساب آورد[۷]. این تأثیر بر تمام تحولات فردی دیگر مقدم است و باید قبل از تمام تغییرات دیگر جامۀ عمل پوشد. چه اینکه انجام دیگر تحولات منوط به این تحول است[۸]. امام صادق (ع) در این زمینه فرمود: «کسی که علاقه دارد از یاران و اصحاب حضرت قائم (ع) باشد، باید تقوا در خود ایجاد کند و خود را به صفات نیک و محاسن اخلاق مزین سازد و سپس در انتظار آن حضرت باشد. هر کس این آمادگی را به دست آورد و پیش از ظهور از دنیا برود، به اجر و پاداش یاران آن حضرت نایل خواهد شد. کوشش کنید و منتظر فرج و موفقیت باشید، ای جماعتی که مورد توجه خدا هستید، پیروزی گوارایتان باد!»[۹].[۱۰]
- امید به آینده: انسان به امید زنده است، بدون امید نمی‌توان آینده‌نگر بود و به تحولات آینده نظر انداخت[۱۱]. امید به ظهور حضرت مهدی (ع) و اعتقاد به آمادگی مادی و معنوی برای ظهور آن حضرت، زایندۀ امید است[۱۲]. امید به نصرت و پیروزی حق و عدالت، حاکمیت ارزش‌های انسانی و ارتقای معنوی، حیات فردی و اجتماعی شیعیان را متحول می‌سازد و امید، حرکت و پویایی به آن می‌بخشد[۱۳].
- بصیرت در معارف مهدوی: علاوه بر شناخت خصوصیات و صفات آن حضرت باید هدف امام را شناخت و رفتار و گفتار مورد پسند امام باشد؛ چنین شناختی او را به خوبی‌ها و کمالات انسانی سوق میدهد و تحول و انقلابی ژرف در فکر و عمل او ایجاد می‌کند[۱۴] و باعث میشود فرد مسلمان آنچه در توان دارد به کار گیرد تا سطح اندیشه و آگاهی خود را بالا ببرد[۱۵] تا بتواند طبق آنچه آن امام همام دوست دارند اقدام نماید و دیگران را با وظایفشان آگاه سازد و به تبیین اندیشۀ مهدویت در سطح جهانی و دفاع فکری و نظری از آن بپردازد[۱۶]. امام باقر (ع) در این باره فرمود: «کسی که بمیرد و امام زمان خود را بشناسد، همانند کسی است که در خیمه حضرت قائم (ع) نزد آن حضرت باشد»[۱۷].[۱۸]
- تمرکز افکار و نیروها: انتظار از لحاظ فردی، موجب تمرکز افکار و نیروهای آدمی میشود؛ زیرا همۀ آنها، ناظر به یک هدف، یعنی انتظار ظهور می‌‌شوند و این امر موجب وحدت شخصیت او می‌گردد و این وحدت شخصیت، از هرز رفتن توانایی‌ها و قابلیت‌ها، جلوگیری کرده و زمینۀ رشد و ظهور قدرتی شگرف و فوق العاده را فراهم می‌کند[۱۹]. زمینه‌سازی ظهور با لوازم و امکانات عادی و توان‌مندی‌های فردی و عمومی متداول انجام می‌گیرد نه به صورت تصادفی و معجزه. لذا فرد منتظر باید نیروی جسمی و فیزیکی و توان شخصی خود را جهت همراهی با امام خود تحصیل نماید تا عقب نماند[۲۰].
- پایداری در برابر حاکمان فاسد و فساد محیط: اعتقاد به اینکه سرانجام، کرۀ زمین از شر مستکبران و ظالمان نجات یافته و اصلاح خواهد شد انسان را وادار می‌کند خود ظلم نکند و دنبال فساد و بی بند و باری نرود[۲۱]و در برابر لغزش‌های محیطی محفوظ بماند. بزرگ‌ترین پی‌آمد انتظار، صبر و مقاومت است. اگر بخواهیم جامعه‌ای مقاوم و پایدار داشته باشیم، ابتدا لازم است افراد آن به چنین صبر و مقاومتی دست یابند[۲۲].
- فرهنگ‌سازی: لازمۀ فرج این است که ابتدا خود را بسازیم، سپس به سازندگی جامعه و تربیت دیگران، به خصوص خانواده و نزدیکان‌مان بپردازیم[۲۳]، تا دیگران هم مانند ما منتظر امام زمان (ع) باشند[۲۴].
پاسخ تفصیلی
انتظار و تاثیر آن بر زندگی فردی و اجتماعی
- اعتقاد به ظهور حضرت مهدی (ع) و اینکه سرانجام نزاع‌ها و جنگ‌ها و زحمت‌ها، صلح و صفا و امنیت و آسایش است[۲۵]، باعث میشود انسان در زندگی فردی و اجتماعی خود از نعمت انتظار بهره‌مند شود که اگر از آن تهی شود و به آینده امید نداشته باشد، زندگی برایش مفهومی نخواهد داشت و گرفتار بی‌هدفی و پوچی می‌گردد. تعالیم مترقی اسلام، نگاه به آیندۀ جوامع را در نگاه آدمیان و به ویژه مسلمانان بسیار روشن و پرگشایش جلوه میدهد و شاید از این جهت است که گزاره «"أَفْضَلُ أَعْمَالِ أُمَّتِی انْتِظَارُ الْفَرَج"»[۲۶] را به کار می‌‌برد[۲۷].
ابعاد فردی انتظار
- برخی از ابعاد و آثار فردی انتظار عبارتند از:
خودسازی
- خودسازی: انتظار سبب میشود انسان خود را بسازد و شرایط لازم برای قرار گرفتن در صف منتظران واقعی را پیدا کند و این افتخار نصیبش شود که یکی از زمینه سازان حکومت مهدی موعود (ع) باشد، کسی که خود فاسد و ناصالح است، نمی‌تواند در انتظار حکومتی باشد که با افراد فاسد به شدت مبارزه می‌کند و آنها را از خود می‌راند. انتظار فرج و ظهور مصلح کل حضرت صاحب الزمان (ع) در حقیقت به معنای آماده باش کامل فکری، عملی، مادی و معنوی است. چنین فردی باید خود را بسازد که شایستگی شرکت در چنین برنامه بزرگی را به دست آورد[۲۸].
- در فرهنگ شیعی، فرد منتظر به دلیل داشتن انتظار ظهور حضرت مهدی (ع) احقاق حقوق، برجستگی حق بر باطل، حاکمیت عدالت در جامعه و... آمادگی رفتارهای اخلاقی را به صورت مناسب‌تر دارد. به عبارت دیگر، انتظار در بستر سازی، تقویت و عملیاتی ساختن هویت اخلاقی مؤثر است. همچنین با توجه به اینکه لازمۀ انتظار واقعی صبر همه جانبه از سوی فرد منتظر است، بروز و ظهور صبر بر سختی‌ها، مصیبت‌ها و مقاومت در برابر معصیت ـ که از مهم‌ترین ویژگی‌های هویت اخلاقی فرد مسلمان است ـ را در فرد تقویت می‌کند. از سویی دیگر با توجه به شخصیت منتظر و نقش خاصی که باید در زمینه‌سازی ظهور داشته باشد، در تزاحم رفتارهای فردی و اجتماعی به الویت‌بندی دست می‌زند و اخلاق اجتماعی را ترجیح میدهد. به بیان دیگر، هویت اخلاقی فرد منتظر با مفهوم انتظار پیوند می‌یابد و روح تازه‌ای در آن دمیده میشود. هویت اخلاقی انسان منتظر با اعتقادش به ولایت، اهداف امامت و تلاش و زمینه‌سازی برای ظهور گره می‌خورد. در هویت اخلاقی فرد منتظر، اعتقاد او به ولایت با احساس محبت و عشق او به ولایت الهی و معصومین (ع) و امام زمان (ع) خویش عجین میشود و در رفتار او نمود می‌یابد. به دیگر سخن، هویت اخلاقی منتظر در ابعاد گوناگون شناخت و ایمان، عواطف و منش شخصیتی و افعال ارزشی تبیین میشود[۲۹].
- منتظر واقعی کسی است که آلودگی‌های درون را پالایش کند و عوامل تأخیر در انتظار را در خود بپیراید. نمی‌توان در حق خود و دیگران ظلم روا داشت و منتظر مصلح جهانی و ایجاد عدالت بود. باید خانۀ دل را از زنگار گناه و ناپاکی‌ها پاک کرد و مهر محبوب را بر جای آن نشاند و آنگاه به انتظار نشست[۳۰].
- از این رو، در روایات مربوط به انتظار فرج آمده است، مسلمان باید امام زمان خود را بشناسد و رفتار و گفتارش به گونه‌ای امام پسند باشد و آن حضرت را شاهد و ناظر اعمال خود بداند. در این صورت است که در زمرۀمنتظران واقعی ظهور حضرت حجت (ع) محسوب خواهد شد[۳۱].
- امام صادق (ع) در این زمینه فرمود: «کسی که علاقه دارد از یاران و اصحاب حضرت قائم (ع) باشد، باید تقوا در خود ایجاد کند و خود را به صفات نیک و محاسن اخلاق مزین سازد و سپس در انتظار آن حضرت باشد. هر کس این آمادگی را به دست آورد و پیش از ظهور از دنیا برود، به اجر و پاداش یاران آن حضرت نایل خواهد شد. کوشش کنید و منتظر فرج و موفقیت باشید، ای جماعتی که مورد توجه خدا هستید، پیروزی گوارایتان باد!»[۳۲].[۳۳]
- دقت در روایت این نکته را اثبات می‌کند که منتظران مهدی موعود (ع) باید خود را به صفات پسندیده آراسته کرده و از گناه و دنیاطلبی و تجمّل اجتناب ورزند و با جدیّت و تلاش پیگیر و مبارزه با هواهای نفسانی و خودخواهی‌ها، ملکۀ تقوا را در خود ایجاد کنند و چنان در تربیت و تزکیۀ نفس خود بکوشند که از هر جهت، بنده و مطیع دستورات الهی باشد. چنین افرادی می‌توانند خود را جزء منتظران آن حضرت به حساب آورند[۳۴].
امید به آینده
- انسان به امید زنده است. بدون امید نمی‌توان آینده‌نگر بود و به تحولات آینده نظر انداخت. امروزه روان‌شناسان در تلاش‌اند امید را در انسان‌ها زنده نگه دارند[۳۵] و با توجه به این تلازم، روشن میشود بینش انتظار و امید به ظهور حضرت مهدی (ع) و اعتقاد به آمادگی مادی و معنوی برای ظهور آن حضرت، زایندۀ امید است و در زندگی انسان بسیار مؤثر و نقش آفرین است[۳۶]. امید به نصرت و پیروزی حق و عدالت، حاکمیت ارزش‌های انسانی و ارتقای معنوی، حیات فردی و اجتماعی شیعیان را متحول می‌سازد و امید، حرکت و پویایی به آن می‌بخشد[۳۷].
بصیرت در معراف مهدوی
- انتظار فرج موجب میشود، فرد مسلمان آنچه در توان دارد به کار گیرد تا سطح اندیشه و آگاهی و آمادگی روحی و جسمی و مادی و معنوی خود را بالا ببرد[۳۸] زیرا:
- اولاً: معرفت اساس اعتقاد صحیح است. هرگاه اعتقاد صحیح شکل نگیرد نمی‌توان پی‌آمد مثبت از آن انتظار داشت و اعتقاد صحیح، بدون شناخت حضرت حجت (ع) امکان ندارد. ازاین‌رو در روایات آمده است: «هرکه بدون معرفت امام زمانش بمیرد، به مرگ جاهلیت مرده است»[۳۹].[۴۰]
- ثانیاً: صرف محبت به حضرت کارگشا نیست. محبتی ارزش دارد که با معرفت همراه باشد، زیرا اگر محبت در پرتو شناخت شکل گیرد، با شبهات دشمنان آفت نمی‌زند و پراستحکام خواهد بود[۴۱].
- امام باقر (ع) در این باره فرمود: «کسی که بمیرد و امام زمان خود را بشناسد، همانند کسی است که در خیمه حضرت قائم (ع) نزد آن حضرت باشد»[۴۲]. در این روایت و نظایر آن به شناخت امام اشاره شده است؛ یعنی اجر و پاداش و ارزش حقیقی مربوط به مسلمان منتظری است که امام خود را بشناسد. روشن است مراد از شناخت امام تنها دانستن نام و خصوصیات و صفات آن حضرت نیست، بلکه باید علاوه بر آنها هدف امام را بشناسد و رفتار و گفتارش مورد پسند ایشان باشد و خود را برای پیاده کردن اهداف حیات بخش و انسان ساز آن مصلح کل، آماده کرده باشد. چنین شناختی او را از بدی‌ها، تنگ نظری‌ها، اختلاف‌ها و حسادت‌ها باز می‌دارد و وی را به خوبی‌ها. و کمالات انسانی سوق میدهد و تحول و انقلابی ژرف در فکر و عمل او ایجاد می‌کند[۴۳].
تمرکز افکار و نیروها
- انتظار از لحاظ فردی، موجب تمرکز افکار و نیروهای آدمی میشود؛ زیرا همۀ آنها، ناظر به یک هدف، یعنی انتظار ظهور می‌‌شوند و این امر به نوبۀ خود، موجب وحدت شخصیت او می‌گردد[۴۴]. در مقابل، می‌توان به پراکنده بودن و متفرق بودن تلاش‌های انسان اشاره نمود که هیچ نتیجه‌ای در پی نخواهد داشت. این معنا در قرآن کریم چنین آمده است: «هر آینه سعی و کوشش شما پراکنده است»[۴۵].
پایداری در برابر حاکمان فاسد و فساد محیط
- اعتقاد به اینکه سرانجام، کرۀ زمین از شر مستکبران و ظالمان نجات یافته و اصلاح خواهد شد و به تمام تبعیض‌ها و نابسامانی‌ها خاتمه داده میشود، انسان را وادار می‌کند که خود ظلم نکند و دنبال فساد و بی بند و باری نرود[۴۶] و در فساد محیط منحل نشود و در برابر لغزش‌های محیطی محفوظ بماند[۴۷]. بزرگ‌ترین پی‌آمد انتظار صبر و مقاومت است. اگر بخواهیم جامعه‌ای مقاوم و پایدار داشته باشیم، ابتدا لازم است افراد آن به چنین صبر و مقاومتی دست یابند؛ زیرا آرمان مهدوی ابتدا درون انسان‌ها نهادینه میشود و در مرحلۀ بعد به جامعه سرایت می‌کند[۴۸].
فرهنگ‌سازی
- لازمۀ انتظار فرج این است، ابتدا خود را بسازیم و رفتار و گفتارمان مورد پسند خدا و رسول (ص) باشد و سپس به سازندگی جامعه و تربیت دیگران، به خصوص خانواده و نزدیکان‌مان بپردازیم[۴۹]، تا دیگران هم مانند ما منتظر امام زمان (ع) باشند[۵۰].
پانویس
با کلیک بر فلش ↑ به محل متن مرتبط با این پانویس منتقل می‌شوید:
- ↑ ر.ک. پژوهشگران مؤسسه آینده روشن، مهدویت پرسش‌ها و پاسخ‌ها، ص ۱۱۲ الی ۱۱۵.
- ↑ ر.ک. فقیهی، علی نقی و دیگران، تبیین هویت اخلاقی فرد منتظر و راهکارهای پرورش آن در نوجوانان، ص ۱۰۵-۱۰۷.
- ↑ کمال الدین، ج ۲، ص ۶۴۴.
- ↑ ر.ک. پژوهشگران مؤسسه آینده روشن، مهدویت پرسش‌ها و پاسخ‌ها، ص ۱۱۲ الی ۱۱۵.
- ↑ ر.ک. ان‍ص‍اری، ع‍ب‍دال‍رح‍م‍ن، در انتظار خورشید ولایت، ص ۱۲۰.
- ↑ ر.ک. پژوهشگران مؤسسه آینده روشن، مهدویت پرسش‌ها و پاسخ‌ها، ص ۱۱۲ الی ۱۱۵.
- ↑ ر.ک. ان‍ص‍اری، ع‍ب‍دال‍رح‍م‍ن، در انتظار خورشید ولایت، ص ۱۲۰.
- ↑ ر.ک. زینتی، علی، انتظار و امنیت روانی، ص: ۳۰۱-۳۰۳.
- ↑ «"مَنْ سُرَّ أَنْ یَکُونَ مِنْ أَصْحَابِ الْقَائِمِ فَلْیَنْتَظِرْ وَ لْیَعْمَلْ بِالْوَرَعِ وَ مَحَاسِنِ الْأَخْلَاقِ وَ هُوَ مُنْتَظِرٌ فَإِنْ مَاتَ وَ قَامَ الْقَائِمُ بَعْدَهُ کَانَ لَهُ مِنَ الْأَجْرِ مِثْلُ أَجْرِ مَنْ أَدْرَکَهُ فَجِدُّوا وَ انْتَظِرُوا هَنِیئاً لَکُمْ أَیَّتُهَا الْعِصَابَةُ الْمَرْحُومَةُ"»؛ بحارالانوار، ج ۵۲، ص ۱۴۰.
- ↑ ر.ک. ان‍ص‍اری، ع‍ب‍دال‍رح‍م‍ن، در انتظار خورشید ولایت، ص ۱۲۰.
- ↑ ر.ک. پژوهشگران مؤسسه آینده روشن، مهدویت پرسش‌ها و پاسخ‌ها، ص ۱۱۲ الی ۱۱۵.
- ↑ ر.ک. ان‍ص‍اری، ع‍ب‍دال‍رح‍م‍ن، در انتظار خورشید ولایت، ص ۱۲۰.
- ↑ ر.ک. فقیهی، علی نقی و دیگران، تبیین هویت اخلاقی فرد منتظر و راهکارهای پرورش آن در نوجوانان، ص ۱۰۵-۱۰۷.
- ↑ ر.ک. ان‍ص‍اری، ع‍ب‍دال‍رح‍م‍ن، در انتظار خورشید ولایت، ص ۱۲۰.
- ↑ ر.ک. ان‍ص‍اری، ع‍ب‍دال‍رح‍م‍ن، در انتظار خورشید ولایت، ص ۱۲۰.
- ↑ ر.ک. زینتی، علی، انتظار و امنیت روانی، ص: ۳۰۱-۳۰۳.
- ↑ «"مَنْ مَاتَ وَ هُوَ عَارِفٌ لِإِمَامِهِ کَانَ کَمَنْ هُوَ مَعَ الْقَائِمِ فِی فُسْطَاطِهِ"»؛ بحارالانوار، ج ۵۲، ص ۱۴۲.
- ↑ ر.ک. ان‍ص‍اری، ع‍ب‍دال‍رح‍م‍ن، در انتظار خورشید ولایت، ص ۱۲۰.
- ↑ ر.ک. شرفی، محمد رضا، مقدمه‌ای بر آثار تربیتی و روان‌شناختی انتظار، گفتمان مهدویت سخنرانی‌های گفتمان سوم، ص ۱۳۴.
- ↑ ر.ک. زینتی، علی، انتظار و امنیت روانی، ص: ۳۰۱-۳۰۳.
- ↑ ر.ک. ان‍ص‍اری، ع‍ب‍دال‍رح‍م‍ن، در انتظار خورشید ولایت، ص ۱۲۰.
- ↑ ر.ک. پژوهشگران مؤسسه آینده روشن، مهدویت پرسش‌ها و پاسخ‌ها، ص ۱۱۲ الی ۱۱۵.
- ↑ ر.ک. ان‍ص‍اری، ع‍ب‍دال‍رح‍م‍ن، در انتظار خورشید ولایت، ص ۱۲۰.
- ↑ ر.ک. پژوهشگران مؤسسه آینده روشن، مهدویت پرسش‌ها و پاسخ‌ها، ص ۱۱۲ الی ۱۱۵.
- ↑ ر.ک. ان‍ص‍اری، ع‍ب‍دال‍رح‍م‍ن، در انتظار خورشید ولایت، ص ۱۲۰.
- ↑ کمال الدین، ج ۲، ص ۶۴۴.
- ↑ ر.ک. پژوهشگران مؤسسه آینده روشن، مهدویت پرسش‌ها و پاسخ‌ها، ص ۱۱۲ الی ۱۱۵.
- ↑ ر.ک. ان‍ص‍اری، ع‍ب‍دال‍رح‍م‍ن، در انتظار خورشید ولایت، ص ۱۲۰.
- ↑ ر.ک. فقیهی، علی نقی و دیگران، تبیین هویت اخلاقی فرد منتظر و راهکارهای پرورش آن در نوجوانان، ص ۱۰۵-۱۰۷.
- ↑ ر.ک. پژوهشگران مؤسسه آینده روشن، مهدویت پرسش‌ها و پاسخ‌ها، ص ۱۱۲ الی ۱۱۵.
- ↑ ر.ک. ان‍ص‍اری، ع‍ب‍دال‍رح‍م‍ن، در انتظار خورشید ولایت، ص ۱۲۰.
- ↑ «"مَنْ سُرَّ أَنْ یَکُونَ مِنْ أَصْحَابِ الْقَائِمِ فَلْیَنْتَظِرْ وَ لْیَعْمَلْ بِالْوَرَعِ وَ مَحَاسِنِ الْأَخْلَاقِ وَ هُوَ مُنْتَظِرٌ فَإِنْ مَاتَ وَ قَامَ الْقَائِمُ بَعْدَهُ کَانَ لَهُ مِنَ الْأَجْرِ مِثْلُ أَجْرِ مَنْ أَدْرَکَهُ فَجِدُّوا وَ انْتَظِرُوا هَنِیئاً لَکُمْ أَیَّتُهَا الْعِصَابَةُ الْمَرْحُومَةُ»"؛بحارالانوار، ج ۵۲، ص ۱۴۰.
- ↑ ر.ک. ان‍ص‍اری، ع‍ب‍دال‍رح‍م‍ن، در انتظار خورشید ولایت، ص ۱۲۰.
- ↑ ر.ک. ان‍ص‍اری، ع‍ب‍دال‍رح‍م‍ن، در انتظار خورشید ولایت، ص ۱۲۰.
- ↑ ر.ک. پژوهشگران مؤسسه آینده روشن، مهدویت پرسش‌ها و پاسخ‌ها، ص ۱۱۲ الی ۱۱۵.
- ↑ ر.ک. ان‍ص‍اری، ع‍ب‍دال‍رح‍م‍ن، در انتظار خورشید ولایت، ص ۱۲۰.
- ↑ ر.ک. فقیهی، علی نقی و دیگران، تبیین هویت اخلاقی فرد منتظر و راهکارهای پرورش آن در نوجوانان، ص ۱۰۵-۱۰۷.
- ↑ ر.ک. ان‍ص‍اری، ع‍ب‍دال‍رح‍م‍ن، در انتظار خورشید ولایت، ص ۱۲۰.
- ↑ «"مَنْ مَاتَ وَ لَمْ یَعْرِفْ إِمَامَ زَمَانِهِ مَاتَ مِیتَةً جَاهِلِیَّة"»؛ کمال الدین، ج ۲، ص ۴۰۹.
- ↑ ر.ک. پژوهشگران مؤسسه آینده روشن، مهدویت پرسش‌ها و پاسخ‌ها، ص ۱۱۲ الی ۱۱۵.
- ↑ ر.ک. پژوهشگران مؤسسه آینده روشن، مهدویت پرسش‌ها و پاسخ‌ها، ص ۱۱۲ الی ۱۱۵.
- ↑ «"مَنْ مَاتَ وَ هُوَ عَارِفٌ لِإِمَامِهِ کَانَ کَمَنْ هُوَ مَعَ الْقَائِمِ فِی فُسْطَاطِهِ"»؛ بحارالانوار، ج ۵۲، ص ۱۴۲.
- ↑ ر.ک. ان‍ص‍اری، ع‍ب‍دال‍رح‍م‍ن، در انتظار خورشید ولایت، ص ۱۲۰.
- ↑ ر.ک. شرفی، محمد رضا، مقدمه‌ای بر آثار تربیتی و روان‌شناختی انتظار، گفتمان مهدویت سخنرانی‌های گفتمان سوم، ص ۱۳۴.
- ↑ سوره لیل، آیه ۴.
- ↑ ر.ک. ان‍ص‍اری، ع‍ب‍دال‍رح‍م‍ن، در انتظار خورشید ولایت، ص ۱۲۰.
- ↑ ر.ک. پژوهشگران مؤسسه آینده روشن، مهدویت پرسش‌ها و پاسخ‌ها، ص ۱۱۲ الی ۱۱۵.
- ↑ ر.ک. پژوهشگران مؤسسه آینده روشن، مهدویت پرسش‌ها و پاسخ‌ها، ص ۱۱۲ الی ۱۱۵.
- ↑ ر.ک. ان‍ص‍اری، ع‍ب‍دال‍رح‍م‍ن، در انتظار خورشید ولایت، ص ۱۲۰.
- ↑ ر.ک. پژوهشگران مؤسسه آینده روشن، مهدویت پرسش‌ها و پاسخ‌ها، ص ۱۱۲ الی ۱۱۵.