مصداق خلیفه الهی: تفاوت میان نسخه‌ها
(صفحه‌ای تازه حاوی «==مقدمه== ==مصادیق و مراتب خلیفة‌اللهی== *کامل‌ترین مصادیق خلیفة‌الله (...» ایجاد کرد) |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
== | {{خرد}} | ||
{{اعتقادات شیعه}} | |||
<div style="padding: 0.0em 0em 0.0em;"> | |||
: <div style="background-color: rgb(252, 252, 233); text-align:center; font-size: 85%; font-weight: normal;">اين مدخل از زیرشاخه‌های بحث '''[[خلافت الهی]]''' است. "'''[[مصداق خلیفه الهی]]'''" از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود:</div> | |||
<div style="padding: 0.0em 0em 0.0em;"> | |||
: <div style="background-color: rgb(255, 245, 227); text-align:center; font-size: 85%; font-weight: normal;">[[مصداق خلیفه الهی در قرآن]] | [[مصداق خلیفه الهی در حدیث]] | [[مصداق خلیفه الهی در کلام اسلامی]] | [[مصداق خلیفه الهی در فلسفه اسلامی]] </div> | |||
<div style="padding: 0.0em 0em 0.0em;"> | |||
: <div style="background-color: rgb(206,242, 299); text-align:center; font-size: 85%; font-weight: normal;">در این باره، تعداد بسیاری از پرسش‌های عمومی و مصداقی مرتبط، وجود دارند که در مدخل '''[[مصداق خلیفه الهی (پرسش)]]''' قابل دسترسی خواهند بود.</div> | |||
<div style="padding: 0.4em 0em 0.0em;"> | |||
==مصادیق و مراتب [[خلیفة‌اللهی]]== | ==مصادیق و مراتب [[خلیفة‌اللهی]]== | ||
*[[کامل‌ترین]] مصادیق [[خلیفة‌الله]] ([[خلیفه]] کامل) که در روایاتی؛ مانند [[روایت]] {{متن حدیث|أَوَّلُ مَا خَلَقَ اللَّهُ نُورِي}}<ref>محمدباقر مجلسی، بحارالانوار، ج۱۵، ص۲۴.</ref> که اولین [[ظهور]] [[حق]] را [[حضرت رسول]]{{صل}} معرفی می‌کند و هم‌چنین [[روایت]] [[امیرالمؤمنین علی]]{{ع}} که فرمود: "نشان و آیتی بزرگ‌تر از من برای [[خداوند]] نیست"<ref>{{متن حدیث|مَا لِلَّهِ آيَةٌ أَكْبَرُ مِنِّي}}؛ محمد باقر مجلسی، بحارالانوار، ج۲۳، ص۲۰۶.</ref> و مضامین بلند [[زیارت جامعه کبیره]] و توصیفاتی که از [[اهل‌بیت]] در [[قرآن]] آمده است، [[کامل‌ترین]] مصداق [[خلیفة‌الله]]، [[چهارده معصوم]]{{عم}} معرفی شده‌اند. | *[[کامل‌ترین]] مصادیق [[خلیفة‌الله]] ([[خلیفه]] کامل) که در روایاتی؛ مانند [[روایت]] {{متن حدیث|أَوَّلُ مَا خَلَقَ اللَّهُ نُورِي}}<ref>محمدباقر مجلسی، بحارالانوار، ج۱۵، ص۲۴.</ref> که اولین [[ظهور]] [[حق]] را [[حضرت رسول]]{{صل}} معرفی می‌کند و هم‌چنین [[روایت]] [[امیرالمؤمنین علی]]{{ع}} که فرمود: "نشان و آیتی بزرگ‌تر از من برای [[خداوند]] نیست"<ref>{{متن حدیث|مَا لِلَّهِ آيَةٌ أَكْبَرُ مِنِّي}}؛ محمد باقر مجلسی، بحارالانوار، ج۲۳، ص۲۰۶.</ref> و مضامین بلند [[زیارت جامعه کبیره]] و توصیفاتی که از [[اهل‌بیت]] در [[قرآن]] آمده است، [[کامل‌ترین]] مصداق [[خلیفة‌الله]]، [[چهارده معصوم]]{{عم}} معرفی شده‌اند. | ||
| خط ۷: | خط ۱۶: | ||
*بعد از رتبه [[چهارده معصوم]] و [[انبیا]] و [[مرسلین]]{{عم}}، برخی از انسان‌های [[وارسته]] و [[متدین]] و دارای [[علم]] و [[عمل صالح]] نیز به اندازه [[علم]] و دریافت [[اسمای الهی]]، در مرتبه مادون [[انبیا]] و با واسطه آنان، مصداق [[خلیفة‌الله]] هستند؛ چنان‌که به عنوان نمونه در [[قرآن]]، [[خداوند]]، [[جهاد]] [[رزمندگان]] را به خود نسبت میدهد؛ مانند {{متن قرآن|فَلَمْ تَقْتُلُوهُمْ وَلَكِنَّ اللَّهَ قَتَلَهُمْ}}<ref>«پس شما آنان را نکشتید که خداوند آنان را کشت» سوره انفال، آیه ۱۷.</ref> و {{متن قرآن|قَاتِلُوهُمْ يُعَذِّبْهُمُ اللَّهُ بِأَيْدِيكُمْ}}<ref>«با آنان پیکار کنید تا خداوند آنها را به دست شما عذاب کند» سوره توبه، آیه ۱۴.</ref> که در این [[آیات]]، امور فراوانی که به دست [[مجاهدان]] [[پرهیزکار]] ظاهر شده به [[خداوند]] استناد داده شده است. در [[روایات]]، بعضی از [[صحابه]] مانند [[سلمان]] و [[اباذر]] و فضه و... {{متن حدیث|مِنَّا أَهْلَ الْبَيْتِ}}<ref>محمدباقر مجلسی، بحارالانوار، ج۱۱، ص۱۷۰.</ref> [[لقب]] گرفتند که بیانگر [[خلافت]] بدون واسطه آنها از [[اهل بیت]]{{عم}} در حد وسعت وجودی هر یک از آنها و [[خلافت]] با واسطه [[الهی]] آنان است. | *بعد از رتبه [[چهارده معصوم]] و [[انبیا]] و [[مرسلین]]{{عم}}، برخی از انسان‌های [[وارسته]] و [[متدین]] و دارای [[علم]] و [[عمل صالح]] نیز به اندازه [[علم]] و دریافت [[اسمای الهی]]، در مرتبه مادون [[انبیا]] و با واسطه آنان، مصداق [[خلیفة‌الله]] هستند؛ چنان‌که به عنوان نمونه در [[قرآن]]، [[خداوند]]، [[جهاد]] [[رزمندگان]] را به خود نسبت میدهد؛ مانند {{متن قرآن|فَلَمْ تَقْتُلُوهُمْ وَلَكِنَّ اللَّهَ قَتَلَهُمْ}}<ref>«پس شما آنان را نکشتید که خداوند آنان را کشت» سوره انفال، آیه ۱۷.</ref> و {{متن قرآن|قَاتِلُوهُمْ يُعَذِّبْهُمُ اللَّهُ بِأَيْدِيكُمْ}}<ref>«با آنان پیکار کنید تا خداوند آنها را به دست شما عذاب کند» سوره توبه، آیه ۱۴.</ref> که در این [[آیات]]، امور فراوانی که به دست [[مجاهدان]] [[پرهیزکار]] ظاهر شده به [[خداوند]] استناد داده شده است. در [[روایات]]، بعضی از [[صحابه]] مانند [[سلمان]] و [[اباذر]] و فضه و... {{متن حدیث|مِنَّا أَهْلَ الْبَيْتِ}}<ref>محمدباقر مجلسی، بحارالانوار، ج۱۱، ص۱۷۰.</ref> [[لقب]] گرفتند که بیانگر [[خلافت]] بدون واسطه آنها از [[اهل بیت]]{{عم}} در حد وسعت وجودی هر یک از آنها و [[خلافت]] با واسطه [[الهی]] آنان است. | ||
*هم‌چنین از بعضی از عرفای کامل و [[اهل]] کرامتی که نام و شرح حال آنان در کتاب‌های [[تذکره]] نویسان آمده است، می‌توان به عنوان مصادیق [[خلیفة‌الله]] یاد کرد<ref>[[فاطمه زیوری کبیرنیا|زیوری کبیرنیا، فاطمه]]، [[بررسی ابعاد خلیفة اللهی انسان (کتاب)|بررسی ابعاد خلیفة اللهی انسان]]، ص:۶۴-۶۷.</ref> | *هم‌چنین از بعضی از عرفای کامل و [[اهل]] کرامتی که نام و شرح حال آنان در کتاب‌های [[تذکره]] نویسان آمده است، می‌توان به عنوان مصادیق [[خلیفة‌الله]] یاد کرد<ref>[[فاطمه زیوری کبیرنیا|زیوری کبیرنیا، فاطمه]]، [[بررسی ابعاد خلیفة اللهی انسان (کتاب)|بررسی ابعاد خلیفة اللهی انسان]]، ص:۶۴-۶۷.</ref> | ||
==منابع== | |||
* [[پرونده:1379780.jpg|22px]] [[فاطمه زیوری کبیرنیا|زیوری کبیرنیا، فاطمه]]، [[بررسی ابعاد خلیفة اللهی انسان (کتاب)|'''بررسی ابعاد خلیفة اللهی انسان''']] | |||
==پانویس== | |||
{{یادآوری پانویس}} | |||
{{پانویس2}} | |||
[[رده:خلافت الهی]] | |||
[[رده:مدخل]] | |||
نسخهٔ ۲۶ ژوئیهٔ ۲۰۲۰، ساعت ۱۵:۰۳
 | این یک مقالهٔ خرد است. می‌توانید با گسترش آن به امامت‌پدیا کمک کنید. |
| خداشناسی | |
|---|---|
| توحید | توحید ذاتی • توحید صفاتی • توحید افعالی • توحید عبادی • صفات ذات و صفات فعل |
| فروع | توسل • شفاعت • تبرک • استغاثه |
| عدل الهی | |
| حُسن و قُبح • بداء • امر بین الامرین | |
| نبوت | |
| عصمت پیامبران • خاتمیت • پیامبر اسلام • معجزه • عدم تحریف قرآن | |
| امامت | |
| باورها | عصمت امامان • ولایت تكوینی • علم غیب • خلیفة‌الله • غیبت • مهدویت • انتظار فرج • ظهور • رجعت |
| امامان | امام علی • امام حسن • امام حسین • امام سجاد • امام باقر • امام صادق • امام کاظم • امام رضا • امام جواد • امام هادی • امام عسکری • امام مهدی |
| معاد | |
| برزخ • معاد جسمانی • حشر • صراط • تطایر کتب • میزان | |
| مسائل برجسته | |
| اهل‌بیت • چهارده معصوم • کرامت • تقیه • مرجعیت • ولایت فقیه | |
- اين مدخل از زیرشاخه‌های بحث خلافت الهی است. "مصداق خلیفه الهی" از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود:
- در این باره، تعداد بسیاری از پرسش‌های عمومی و مصداقی مرتبط، وجود دارند که در مدخل مصداق خلیفه الهی (پرسش) قابل دسترسی خواهند بود.
مصادیق و مراتب خلیفة‌اللهی
- کامل‌ترین مصادیق خلیفة‌الله (خلیفه کامل) که در روایاتی؛ مانند روایت «أَوَّلُ مَا خَلَقَ اللَّهُ نُورِي»[۱] که اولین ظهور حق را حضرت رسول(ص) معرفی می‌کند و هم‌چنین روایت امیرالمؤمنین علی(ع) که فرمود: "نشان و آیتی بزرگ‌تر از من برای خداوند نیست"[۲] و مضامین بلند زیارت جامعه کبیره و توصیفاتی که از اهل‌بیت در قرآن آمده است، کامل‌ترین مصداق خلیفة‌الله، چهارده معصوم(ع) معرفی شده‌اند.
- همه انبیا و مرسلین نیز طبق تحلیل پیش، در مراتب پائین‌تر از آن وجودهای نورانی، انسان کامل و خلیفة‌الله هستند. چنان‌که در آیه ﴿إِنِّي جَاعِلٌ فِي الْأَرْضِ خَلِيفَةً﴾[۳]، از حضرت آدم(ع) و در روایاتی از برخی انبیاء(ع) صراحتاً با واژه خلافت یاد شده: «عَنْ عَلِيٍّ(ع) قَالَ: بَيْنَمَا أَنَا أَمْشِي مَعَ النَّبِيِّ(ص) فِي بَعْضِ طُرُقَاتِ الْمَدِينَةِ إِذْ لَقِيَنَا شَيْخٌ طُوَالٌ كَثُّ اللِّحْيَةِ بَعِيدُ مَا بَيْنَ الْمَنْكِبَيْنِ، فَسَلَّمَ عَلَى النَّبِيِّ(ص) وَ رَحَّبَ بِهِ ثُمَّ الْتَفَتَ إِلَيَّ وَ قَالَ: السَّلَامُ عَلَيْكَ يَا رَابِعَ الْخُلَفَاءِ وَ رَحْمَةُ اللَّهِ وَ بَرَكَاتُهُ، أَ لَيْسَ كَذَلِكَ هُوَ يَا رَسُولَ اللَّهِ؟ فَقَالَ لَهُ رَسُولُ اللَّهِ(ص): بَلَى ثُمَّ مَضَى فَقُلْتُ: يَا رَسُولَ اللَّهِ مَا هَذَا الَّذِي قَالَ لِي هَذَا الشَّيْخُ وَ تَصْدِيقُكَ لَهُ؟ قَالَ: أَنْتَ كَذَلِكَ وَ الْحَمْدُ لِلَّهِ، إِنَّ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ قَالَ فِي كِتَابِهِ ﴿إِنِّي جَاعِلٌ فِي الْأَرْضِ خَلِيفَةً﴾[۴] وَ الْخَلِيفَةُ الْمَجْعُولُ فِيهَا آدَمُ(ع) وَ قَالَ عَزَّ وَ جَلَّ: ﴿يَا دَاوُودُ إِنَّا جَعَلْنَاكَ خَلِيفَةً فِي الْأَرْضِ فَاحْكُمْ بَيْنَ النَّاسِ بِالْحَقِّ﴾[۵] فَهُوَ الثَّانِي وَ قَالَ عَزَّ وَ جَلَّ حِكَايَةً عَنْ مُوسَى(ع) حِينَ قَالَ لِهَارُونَ: ﴿اخْلُفْنِي فِي قَوْمِي وَأَصْلِحْ﴾[۶] فَهُوَ هَارُونُ إِذَا اسْتَخْلَفَهُ مُوسَى(ع) فِي قَوْمِهِ وَ هُوَ الثَّالِثُ، وَ قَالَ عَزَّ وَ جَلَّ: ﴿وَأَذَانٌ مِنَ اللَّهِ وَرَسُولِهِ إِلَى النَّاسِ يَوْمَ الْحَجِّ الْأَكْبَرِ﴾[۷] فَكُنْتَ أَنْتَ الْمُبَلِّغَ عَنِ اللَّهِ وَ عَنْ رَسُولِهِ وَ أَنْتَ وَصِيِّي وَ وَزِيرِي وَ قَاضِي دَيْنِي وَ الْمُؤَدِّي عَنِّي وَ أَنْتَ مِنِّي بِمَنْزِلَةِ هَارُونَ مِنْ مُوسَى إِلَّا أَنَّهُ لَا نَبِيَّ بَعْدِي، فَأَنْتَ رَابِعُ الْخُلَفَاءِ كَمَا سَلَّمَ عَلَيْكَ الشَّيْخُ، أَ وَ لَا تَدْرِي مَنْ هُوَ؟ قُلْتُ: لَا، قَالَ: ذَاكَ أَخُوكَ الْخَضِرُ(ع) فَاعْلَمْ»[۸].
- باید توجه داشت که همه انبیا و مرسلین و ائمه معصومین(ع) انسان کامل و خلیفه الهی هستند و عنوان خلیفه اسمی است که برای مفرد و مؤنث به کار می‌رود و جریان خلافت همانند جریان نبوت، رسالت، امامت و ولایت مقول به تشکیک است و شمارش چهار نفر از آن ذوات مقدس و تصریح به چهارمین نفر بودن حضرت علی(ع) فقط ناظر به صراحت به واژه "خلافت" است وگرنه خود رسول اکرم(ص) از کامل‌ترین مصادیق خلافت الهی است. هم‌چنین، چون خلیفه با واسطه به منزله خلیفه بی‌واسطه است، حضرت علی(ع) و نیز سایر ائمه معصومین(ع) خلیفة‌الله هستند؛ همانطور که حضرت هارون(ع) خلیفة‌الله است؛ زیرا خلافت حضرت علی(ع) از حضرت رسول اکرم(ص) به استخلاف خداست؛ چنان‌که خلافت جناب هارون(ع) از حضرت موسی(ع) به استخلاف الهی بوده است[۹].
- هم‌چنین در آیات و روایات، برخی از افعال الهی به انبیا نسبت داده شد؛ مانند شکافته شدن دریا به دست موسی(ع) گلستان شدن آتش برای حضرت ابراهیم(ع) مسخر شدن باد و غیره برای حضرت سلیمان(ع) شفای نابینا و احیای مردگان به دست حضرت عیسی(ع) و مواردی دیگر که به عنوان نمونه‌هایی از تصرف در عالم، خبر از خلافت الهی آنان میدهد.
- بعد از رتبه چهارده معصوم و انبیا و مرسلین(ع)، برخی از انسان‌های وارسته و متدین و دارای علم و عمل صالح نیز به اندازه علم و دریافت اسمای الهی، در مرتبه مادون انبیا و با واسطه آنان، مصداق خلیفة‌الله هستند؛ چنان‌که به عنوان نمونه در قرآن، خداوند، جهاد رزمندگان را به خود نسبت میدهد؛ مانند ﴿فَلَمْ تَقْتُلُوهُمْ وَلَكِنَّ اللَّهَ قَتَلَهُمْ﴾[۱۰] و ﴿قَاتِلُوهُمْ يُعَذِّبْهُمُ اللَّهُ بِأَيْدِيكُمْ﴾[۱۱] که در این آیات، امور فراوانی که به دست مجاهدان پرهیزکار ظاهر شده به خداوند استناد داده شده است. در روایات، بعضی از صحابه مانند سلمان و اباذر و فضه و... «مِنَّا أَهْلَ الْبَيْتِ»[۱۲] لقب گرفتند که بیانگر خلافت بدون واسطه آنها از اهل بیت(ع) در حد وسعت وجودی هر یک از آنها و خلافت با واسطه الهی آنان است.
- هم‌چنین از بعضی از عرفای کامل و اهل کرامتی که نام و شرح حال آنان در کتاب‌های تذکره نویسان آمده است، می‌توان به عنوان مصادیق خلیفة‌الله یاد کرد[۱۳]
منابع
پانویس
با کلیک بر فلش ↑ به محل متن مرتبط با این پانویس منتقل می‌شوید:
- ↑ محمدباقر مجلسی، بحارالانوار، ج۱۵، ص۲۴.
- ↑ «مَا لِلَّهِ آيَةٌ أَكْبَرُ مِنِّي»؛ محمد باقر مجلسی، بحارالانوار، ج۲۳، ص۲۰۶.
- ↑ «می‌خواهم جانشینی در زمین بگمارم» سوره بقره، آیه ۳۰.
- ↑ «می‌خواهم جانشینی در زمین بگمارم» سوره بقره، آیه ۳۰.
- ↑ «ای داود! ما تو را در زمین خلیفه (خویش) کرده‌ایم پس میان مردم به درستی داوری کن» سوره ص، آیه ۲۶.
- ↑ «در میان قوم من جانشین من شو و به سامان دادن (امور) بپرداز» سوره اعراف، آیه ۱۴۲.
- ↑ «و (این) اعلامی از سوی خداوند و پیامبر او در روز حجّ اکبر به مردم است» سوره توبه، آیه ۳.
- ↑ علی بن جمعه حویزی، نورالثقلین، ج۱، ص۴۸.
- ↑ عبدالله جوادی آملی، تفسیر تسنیم، ج۳، ص۱۵۵.
- ↑ «پس شما آنان را نکشتید که خداوند آنان را کشت» سوره انفال، آیه ۱۷.
- ↑ «با آنان پیکار کنید تا خداوند آنها را به دست شما عذاب کند» سوره توبه، آیه ۱۴.
- ↑ محمدباقر مجلسی، بحارالانوار، ج۱۱، ص۱۷۰.
- ↑ زیوری کبیرنیا، فاطمه، بررسی ابعاد خلیفة اللهی انسان، ص:۶۴-۶۷.