علم ذاتی معصوم چیست؟ (پرسش): تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش |
|||
| خط ۲۶: | خط ۲۶: | ||
{{پرسش‌های وابسته}} | {{پرسش‌های وابسته}} | ||
{{ستون-شروع|3}} | {{ستون-شروع|3}} | ||
# [[ | # [[اقسام و انواع علم معصوم کدام‌اند؟ (پرسش)]] | ||
# [[ | # [[علم معصوم مطلق چیست و مصداق‌های آن کدام‌اند؟ (پرسش)]] | ||
# [[ | # [[آیا علم معصوم مراتب و درجات دارند؟ (پرسش)]] | ||
# [[ | # [[علم ذاتی معصوم چیست؟ (پرسش)]] | ||
# [[ | # [[علم غیر ذاتی معصوم چیست؟ (پرسش)]] | ||
# [[ | # [[علم استقلالی معصوم چیست؟ (پرسش)]] | ||
# [[ | # [[علم غیر استقلالی معصوم چیست؟ (پرسش)]] | ||
# [[ | # [[علم باطنی معصوم به چه معناست؟ (پرسش)]] | ||
# [[ | # [[علم فطری معصوم به چه معناست؟ (پرسش)]] | ||
# [[ | # [[علم اکتسابی یا علم مستفاد معصوم چیست؟ (پرسش)]] | ||
# [[ | # [[علم موهوبی و موهبتی یا علم لدنی معصوم چیست؟ (پرسش)]] | ||
# [[ | # [[علم تام یا کامل معصوم چیست؟ (پرسش)]] | ||
# [[ | # [[علم محدود معصوم چیست؟ (پرسش)]] | ||
# [[ | # [[علم دفعی معصوم چیست؟ (پرسش)]] | ||
# [[ | # [[علم تدریجی معصوم چیست؟ (پرسش)]] | ||
# [[ | # [[علم اجمالی معصوم چیست؟ (پرسش)]] | ||
# [[علم | # [[علم تفصیلی معصوم چیست؟ (پرسش)]] | ||
# [[آیا | # [[علم حصولی معصوم چیست؟ (پرسش)]] | ||
# [[ | # [[علم حضوری معصوم چیست؟ (پرسش)]] | ||
# [[ | # [[علم فعلی یا دائمی معصوم به چه معناست؟ (پرسش)]] | ||
# [[علم شأنى یا استعدادی یا ارادی و اختیاری معصوم به چه معناست؟ (پرسش)]] | |||
# [[فرق بین علم فعلی و شأنى معصوم چیست؟ (پرسش)]] | |||
# [[آیا علم معصوم متوقف بر اراده اوست یا بر صرف التفات و توجه؟ (پرسش)]] | |||
# [[آیا علم معصوم مراتب و درجات دارد؟ (پرسش)]] | |||
# [[فرق علم پیامبر با امام چیست؟ (پرسش)]] | |||
# [[آیا علم پیامبران از لحاظ مرتبه یکسان است؟ (پرسش)]] | |||
# [[آیا علم پیامبران و امامان از لحاظ مرتبه یکسان یا متفاوت است؟ (پرسش)]] | |||
# [[فرق بین علم معصوم و علم فرشتگان چیست؟ (پرسش)]] | |||
# [[آیا پیامبران پیش از آغاز وحی و نبوت و امامان پیش از تصدی امامت از علم ویژه معصوم برخوردار بوده‌اند؟ (پرسش)]] | |||
# [[آیا علم معصوم در شب قدر نازل می‌شود؟ (پرسش)]] | |||
# [[آیا علم معصوم در شب جمعه نازل می‌شود؟ (پرسش)]] | |||
# [[امام معصوم از چه زمانی صاحب علم ویژه می‌شود؟ (پرسش)]] | |||
# [[آیا غیر معصوم می‌تواند از علوم ویژه معصوم آگاهی یابد؟ (پرسش)]] | |||
# [[تفاوت علم خدا و معصوم چیست؟ (پرسش)]] | |||
# [[آیا مقام علم معصوم به غیر معصوم داده می‌شود؟ (پرسش)]] | |||
# [[شرایط دستیابی غیر معصوم به علم معصوم چیست؟ (پرسش)]] | |||
# [[غیر معصوم از چه راهی می‌تواند به علم معصوم آگاهی یابد؟ (پرسش)]] | |||
# [[آیا غیر معصوم وظیفه دارد به دنبال فراگیری علوم معصوم باشد؟ (پرسش)]] | |||
# [[آیا آگاهی غیر معصوم از علم ویژه معصوم با حکمت الهی در امتحان او منافات ندارد؟ (پرسش)]] | |||
# [[آیا از راه غیر مشروع می‌توان به علم ویژه معصوم دست یافت؟ (پرسش)]] | |||
## <sub>[[آیا آگاهی از علم معصوم با سحر و جادو قابل دسترسی است؟ (پرسش)]]</sub> | |||
# [[رابطه علم معصوم با علم مکنون یا مستأثر چیست؟ (پرسش)]] | |||
# [[رابطه علم معصوم با اجتباء الهی چیست؟ (پرسش)]] | |||
# [[رابطه علم معصوم با بداء الهی چیست؟ (پرسش)]] | |||
{{پایان}} | {{پایان}} | ||
{{پایان}} | {{پایان}} | ||
نسخهٔ ۸ اکتبر ۲۰۱۷، ساعت ۱۱:۰۶
متن این جستار آزمایشی و غیرنهایی است. برای اطلاع از اهداف و چشم انداز این دانشنامه به صفحه آشنایی با دانشنامه مجازی امامت و ولایت مراجعه کنید.
| علم ذاتی معصوم چیست؟ | |
|---|---|
 | |
| موضوع اصلی | بانک جامع پرسش و پاسخ علم معصوم |
| مدخل اصلی | علم غیب |
علم ذاتی معصوم(ع) چیست؟ یکی از پرسش‌های مرتبط به بحث علم معصوم است که می‌توان با عبارت‌های متفاوتی مطرح کرد. برای بررسی جامع این سؤال و دیگر سؤال‌های مرتبط، یا هر مطلب وابسته دیگری، به مدخل اصلی علم معصوم مراجعه شود.
عبارت‌های دیگری از این پرسش
پاسخ نخست
حجت الاسلام و المسلمین دکتر سید علی هاشمی، در کتاب «ویژگی‌های علوم ائمه از دیدگاه علمای امامیه» در این‌باره گفته است:
- «باید بدانیم دو معنا برای ذاتی دانستن علم امام(ع) در کلمات علما بیان شده است: ذاتی به معنای استقلالی و ذاتی به معنای فطری. در ادامه ضمن توضیح هر یک از این دو معنا، دیدگاه‌های علما را در مورد آن‌ها نقل کرده و در پایان جمع‌بندی و نتیجه‌گیری آمده است:
- ذاتی به معنای استقلالی: ذاتی به معنای استقلالی بودن علم امام(ع) بدین معنا است که تصور شود امام(ع) دانش‌های خود را به طور غیر وابسته به خداوند و صرف نظر از عطای الهی در ذات خود دارد؛ به عبارت دیگر علم او هیچ ارتباطی با خداوند نداشته و ذات امام(ع) به طور مستقل دارای این علوم باشد. کسی که اندک آشنایی با معارف اسلامی داشته باشد، نادرست بودن چنین فرضی برای او کاملا آشکار است. تردیدی نداریم که اساسی‌ترین رکن اعتقادی در اسلام، توحید است که بنابر آن، همه توان‌ها، کمالات و آن چه در جهان ظهور پیدا کرده، وابسته به خداوند متعال است. بنابراین تنها می‌توان کمالات خداوند را به این معنا ذاتی دانست و علوم و کمالاتی که در پیامبران و امامان(ع) و دیگر مخلوقات مشاهده می‌شود، از خداوند متعال و مشروط به اذن و اراده او است: ﴿﴿ إِن كُلُّ مَن فِي السَّمَاوَاتِ وَالأَرْضِ إِلاَّ آتِي الرَّحْمَنِ عَبْدًا ﴾﴾ [۱] همه مخلوقات بندگان خداوند متعال هستند و توان انجام کاری را جز به اراده خداوند ندارند: ﴿﴿ وَمَا تَشَاؤُونَ إِلاَّ أَن يَشَاء اللَّهُ رَبُّ الْعَالَمِينَ﴾﴾ [۲]. بنابراین در فضای اندیشه اسلامی، وابسته بودن علوم ائمه(ع) به عطا و اذن الهی کاملا روشن و باور به آن از ضروریات دین به شمار می‌آید. ذاتی دانستن علم غیر خداوند به معنای یاد شده، مستلزم انکار توحید افعالی و شرک است. به همین دلیل، این مطلب در کلمات علمای شیعه معمولا پیش فرض گرفته شده و کمتر به آن تصریح شده است؛ اما می‌توان با اطمینان چنین باوری را به آن‌ها نسبت داد (...)
- ذاتی به معنای غیر استقلالی: تفسیر دیگری که بر ذاتی بودن در این مقام قابل تصور است، آن است که علم امام(ع)، اگر چه به معنای اول، غیر ذاتی و وابسته به عطای خداوند متعال است؛ اما خداوند، هرگاه امامی را می‌آفریند، علم ویژه را همراه او در فطرتش قرار می‌دهد. بدین معنا علم امام(ع) ذاتی یعنی فطری است و تصور جهل برای امام محال است. علمای امامیه کمتر به چنین معنایی از ذاتی بودن اشاره کرده‌اند. چنین ویژگی برای علم امام(ع) مورد اختلاف است. مرحوم ملا صالح مازندرانی گویا متمایل به این معنا از ذاتی دانستن علم امام(ع) است. یکی از عبارت‌های او در بحث علم امام(ع) چنین است: بلکه ائمه(ع) همواره عالم بوده‌اند، هیچ‌گاه از ابتدای خلقت و اصل آفرینششان جاهل نبوده‌اند. خداوند آنان را اساس دین و پایه یقین قرار داده است. این تعبیر، فطری بودن علم امام(ع) را می‌رساند.
- در غیر ذاتی بودن علوم ائمه(ع) به معنای غیر استقلالی بودن علوم ایشان تردیدی وجود ندارد. اختلافی در این موضوع در دیدگاه علمای امامیه در طول قرن‌های مختلف مشاهده نمی‌شود. آنان با عبارات مختلف بر این مطلب مشترک تأکید کرده‌اند که همه مخلوقات در تمام کمالات خود وابسته به خداوند متعال هستند و بدین دلیل، نه تنها علم امام(ع)، بلکه تمام کمالات ائمه(ع) و دیگر افراد بشر وابسته به لطف و افاضه خداوند است. البته ائمه(ع) انسان‌های برگزیده و حجت‌های خداوند هستند و به عنایت و عطای خداوند دارای علوم ویژه‌ای هستند که افراد عادی از آن بی‌بهره‌اند. ذاتی بودن علم امام در معنای دوم یعنی فطری بودن و همراهی علوم ویژه با امام(ع) از ابتدای آفرینش او، مطلبی مورد اختلاف است. برخی از علما از فطری بودن علم امام(ع) طرفداری کرده‌اند؛ اما عده‌ای دیگر علم امام(ع) را تدریجی و افزایش‌پذیر دانسته‌اند»[۳].
پرسش‌های وابسته
- اقسام و انواع علم معصوم کدام‌اند؟ (پرسش)
- علم معصوم مطلق چیست و مصداق‌های آن کدام‌اند؟ (پرسش)
- آیا علم معصوم مراتب و درجات دارند؟ (پرسش)
- علم ذاتی معصوم چیست؟ (پرسش)
- علم غیر ذاتی معصوم چیست؟ (پرسش)
- علم استقلالی معصوم چیست؟ (پرسش)
- علم غیر استقلالی معصوم چیست؟ (پرسش)
- علم باطنی معصوم به چه معناست؟ (پرسش)
- علم فطری معصوم به چه معناست؟ (پرسش)
- علم اکتسابی یا علم مستفاد معصوم چیست؟ (پرسش)
- علم موهوبی و موهبتی یا علم لدنی معصوم چیست؟ (پرسش)
- علم تام یا کامل معصوم چیست؟ (پرسش)
- علم محدود معصوم چیست؟ (پرسش)
- علم دفعی معصوم چیست؟ (پرسش)
- علم تدریجی معصوم چیست؟ (پرسش)
- علم اجمالی معصوم چیست؟ (پرسش)
- علم تفصیلی معصوم چیست؟ (پرسش)
- علم حصولی معصوم چیست؟ (پرسش)
- علم حضوری معصوم چیست؟ (پرسش)
- علم فعلی یا دائمی معصوم به چه معناست؟ (پرسش)
- علم شأنى یا استعدادی یا ارادی و اختیاری معصوم به چه معناست؟ (پرسش)
- فرق بین علم فعلی و شأنى معصوم چیست؟ (پرسش)
- آیا علم معصوم متوقف بر اراده اوست یا بر صرف التفات و توجه؟ (پرسش)
- آیا علم معصوم مراتب و درجات دارد؟ (پرسش)
- فرق علم پیامبر با امام چیست؟ (پرسش)
- آیا علم پیامبران از لحاظ مرتبه یکسان است؟ (پرسش)
- آیا علم پیامبران و امامان از لحاظ مرتبه یکسان یا متفاوت است؟ (پرسش)
- فرق بین علم معصوم و علم فرشتگان چیست؟ (پرسش)
- آیا پیامبران پیش از آغاز وحی و نبوت و امامان پیش از تصدی امامت از علم ویژه معصوم برخوردار بوده‌اند؟ (پرسش)
- آیا علم معصوم در شب قدر نازل می‌شود؟ (پرسش)
- آیا علم معصوم در شب جمعه نازل می‌شود؟ (پرسش)
- امام معصوم از چه زمانی صاحب علم ویژه می‌شود؟ (پرسش)
- آیا غیر معصوم می‌تواند از علوم ویژه معصوم آگاهی یابد؟ (پرسش)
- تفاوت علم خدا و معصوم چیست؟ (پرسش)
- آیا مقام علم معصوم به غیر معصوم داده می‌شود؟ (پرسش)
- شرایط دستیابی غیر معصوم به علم معصوم چیست؟ (پرسش)
- غیر معصوم از چه راهی می‌تواند به علم معصوم آگاهی یابد؟ (پرسش)
- آیا غیر معصوم وظیفه دارد به دنبال فراگیری علوم معصوم باشد؟ (پرسش)
- آیا آگاهی غیر معصوم از علم ویژه معصوم با حکمت الهی در امتحان او منافات ندارد؟ (پرسش)
- آیا از راه غیر مشروع می‌توان به علم ویژه معصوم دست یافت؟ (پرسش)
- رابطه علم معصوم با علم مکنون یا مستأثر چیست؟ (پرسش)
- رابطه علم معصوم با اجتباء الهی چیست؟ (پرسش)
- رابطه علم معصوم با بداء الهی چیست؟ (پرسش)
منبع‌شناسی جامع علم معصوم
پانویس
- ↑ جز این نیست که هر که در آسمان‌ها و زمین است به بندگی به درگاه (خداوند) بخشنده می‌آید؛ سوره مریم، آیه: ۹۳.
- ↑ و جز آنچه خواست خداوند پروردگار جهانیان است؛ نخواهید؛ سوره تکویر، آیه: ۲۹.
- ↑ ویژگی‌های علوم ائمه از دیدگاه علمای امامیه