علم غیب چیست؟ (پرسش): تفاوت میان نسخه‌ها

از امامت‌پدیا، دانشنامهٔ امامت و ولایت
بدون خلاصۀ ویرایش
خط ۱۱۵: خط ۱۱۵:
حجت الاسلام و المسلمین '''[[سید امین موسوی]]'''، در کتاب ''«[[ گستره علم غیب از دیدگاه ادیان ابراهیمی (کتاب)|گستره علم غیب از دیدگاه ادیان ابراهیمی]]»'' در این‌باره گفته‌ است:
حجت الاسلام و المسلمین '''[[سید امین موسوی]]'''، در کتاب ''«[[ گستره علم غیب از دیدگاه ادیان ابراهیمی (کتاب)|گستره علم غیب از دیدگاه ادیان ابراهیمی]]»'' در این‌باره گفته‌ است:
::::::«علما عمدتاً به معنای لغوی [[علم غیب]] اکتفاء کرده‌اند و نظرات مختلف را از نظر آیات و روایات بررسی نموده‌اند. عمده تعریفی که اندیشمندان برای [[علم غیب]] نموده‌اند سه تعریف می‌باشد.
::::::«علما عمدتاً به معنای لغوی [[علم غیب]] اکتفاء کرده‌اند و نظرات مختلف را از نظر آیات و روایات بررسی نموده‌اند. عمده تعریفی که اندیشمندان برای [[علم غیب]] نموده‌اند سه تعریف می‌باشد.
::::::۱. شهرستانی (متوفی ۵۴۸ ق) گفته است: [[علم غیب]]، عبارت از اظهار آن چیزهایی است که حس و عقل آن را درک نمی‌کند. اشکال این تعریف این است که بعضی [[غیب‌]]ها را عقل درک می‌کند، ولی به هیچ نحو قابل اظهار نیست، مثل آگاهی از وجود باری که عقل درک می‌کند ولی قابل اظهار نمی‌باشد.
:::::#[[شهرستانی]] گفته است: [[علم غیب]]، عبارت از اظهار آن چیزهایی است که حس و عقل آن را درک نمی‌کند. اشکال این تعریف این است که بعضی [[غیب‌]]ها را عقل درک می‌کند، ولی به هیچ نحو قابل اظهار نیست، مثل آگاهی از وجود باری که عقل درک می‌کند ولی قابل اظهار نمی‌باشد.
::::::۲. [[علامه مجلسی]] (متوفی ۱۱۱۰ ق) فرموده است: [[علم غیب]] یعنی اطلاع از آن‌چه پوشیده از مردم است و آینده را فقط خدا می‌داند و کسی که خدا به او اطلاع داده است.<ref>امامت، محمدباقر مجلسی، مترجم موسی خسروی، ج۴، ص۷۳، انتشارات اسلامیه/ بی‌تا.</ref> اشکال این تعریف این است که مانع اغیار نیست؛ چون پیش‌گویی‌ها و گزارشات منجمان و ستاره‌شناسان همه از مردم پوشیده است و راجع به آینده می‌باشد و از [[علم غیب]] نمی‌باشد.
:::::#[[علامه مجلسی]] فرموده است: [[علم غیب]] یعنی اطلاع از آن‌چه پوشیده از مردم است و آینده را فقط خدا می‌داند و کسی که خدا به او اطلاع داده است.<ref>امامت، محمد باقر مجلسی، مترجم موسی خسروی، ج۴، ص۷۳.</ref> اشکال این تعریف این است که مانع اغیار نیست؛ چون پیش‌گویی‌ها و گزارشات منجمان و ستاره‌شناسان همه از مردم پوشیده است و راجع به آینده می‌باشد و از [[علم غیب]] نمی‌باشد.
::::::۳. [[علامه امینی]] (متوفای ۱۳۴۹ هـ. ش) گفته است: [[علم غیب]] یعنی آگاهی بر چیزهایی که بیرون از دید و حواس ظاهری ما قرار دارند خواه مربوط به حوادث گذشته و یا آینده باشد، حقیقتی است که همانند آگاهی بر امور ظاهری برای تمام افراد بشر ممکن و مقدور است. هرگاه کسی از حوادث گذشته و یا آینده که فعلاً قابل رؤیت نیستند، تنها از رهگذر دانایی که از سرچشمه [[غیب]] و [[شهادت]] خبر می‌دهد آگاهی حاصل کند و یا از طریق دانش و خرد مطلع گردد، چنین علمی نیز از [[علم غیب]] به شمار می‌رود و هیچ مانعی از تحقق آن وجود ندارد.<ref>الغدیر، عبدالحسین امینی، ج۵، ص۸۰، مرکز الغدیر/ قم، ۱۴۱۶ ه ق/ اول.</ref>.
:::::#[[علامه امینی]] گفته است: [[علم غیب]] یعنی آگاهی بر چیزهایی که بیرون از دید و حواس ظاهری ما قرار دارند خواه مربوط به حوادث گذشته و یا آینده باشد، حقیقتی است که همانند آگاهی بر امور ظاهری برای تمام افراد بشر ممکن و مقدور است. هرگاه کسی از حوادث گذشته و یا آینده که فعلاً قابل رؤیت نیستند، تنها از رهگذر دانایی که از سرچشمه [[غیب]] و [[شهادت]] خبر می‌دهد آگاهی حاصل کند و یا از طریق دانش و خرد مطلع گردد، چنین علمی نیز از [[علم غیب]] به شمار می‌رود و هیچ مانعی از تحقق آن وجود ندارد.<ref>الغدیر، عبدالحسین امینی، ج۵، ص۸۰، مرکز الغدیر/ قم، ۱۴۱۶ ه ق/ اول.</ref>.
::::::این تعریف احسن تعاریف بوده و جامع افراد و مانع اغیار می‌باشد، از جمله پیش‌گویی‌ها و گزارشات منجمان و ستاره‌شناسان از این تعریف خارج می‌باشند؛ زیرا همه این‌ها دارای مقدمات فکری و ریشه‌های حسی می‌باشند که از یک رشته تجارب علمی و کسب اطلاعات و تبادل نظرها به دست می‌آیند. و همچنین توضیحی که برای تعریف بیان شده است [[غیب‌]]هایی را که از ادراکات عقلی به دست می‌آیند شامل می‌شود.
::::::این تعریف احسن تعاریف بوده و جامع افراد و مانع اغیار می‌باشد، از جمله پیش‌گویی‌ها و گزارشات منجمان و ستاره‌شناسان از این تعریف خارج می‌باشند؛ زیرا همه این‌ها دارای مقدمات فکری و ریشه‌های حسی می‌باشند که از یک رشته تجارب علمی و کسب اطلاعات و تبادل نظرها به دست می‌آیند. و همچنین توضیحی که برای تعریف بیان شده است [[غیب‌]]هایی را که از ادراکات عقلی به دست می‌آیند شامل می‌شود.
::::::شاید اشکالی که بر این تعریف وارد باشد این است که این تعریف شامل [[علم غیب خداوند]] نمی‌باشد، با این که آیات متعددی [[علم غیب]] را از آن ذات حق دانسته است. اما این اشکال وارد نیست؛ چون چیزی از گستره علم ذات حق خارج نمی‌باشد، تمام ذرات جهان در برابر علم او حاضر بوده و علم و آگاهی او شهود مطلق است؛ اگر [[علم غیب]] هم برای باری تعالی بیان می‌شود از روی ملاک و آگاهی محدود انسان است»<ref>[http://fa.imamatpedia.com/wiki/گستره_علم_غیب_از_دیدگاه_ادیان_ابراهیمی_(کتاب)#.D8.AF.D8.B1.D8.A8.D8.A7.D8.B1.D9.87.D9.94_.D9.BE.D8.AF.DB.8C.D8.AF.D8.A2.D9.88.D8.B1.D9.86.D8.AF.D9.87 گستره علم غیب از دیدگاه ادیان ابراهیمی؛ ص: ۳۸.]</ref>.
::::::شاید اشکالی که بر این تعریف وارد باشد این است که این تعریف شامل [[علم غیب خداوند]] نمی‌باشد، با این که آیات متعددی [[علم غیب]] را از آن ذات حق دانسته است. اما این اشکال وارد نیست؛ چون چیزی از گستره علم ذات حق خارج نمی‌باشد، تمام ذرات جهان در برابر علم او حاضر بوده و علم و آگاهی او شهود مطلق است؛ اگر [[علم غیب]] هم برای باری تعالی بیان می‌شود از روی ملاک و آگاهی محدود انسان است»<ref>[http://fa.imamatpedia.com/wiki/گستره_علم_غیب_از_دیدگاه_ادیان_ابراهیمی_(کتاب)#.D8.AF.D8.B1.D8.A8.D8.A7.D8.B1.D9.87.D9.94_.D9.BE.D8.AF.DB.8C.D8.AF.D8.A2.D9.88.D8.B1.D9.86.D8.AF.D9.87 گستره علم غیب از دیدگاه ادیان ابراهیمی؛ ص: ۳۸.]</ref>.
خط ۱۲۵: خط ۱۲۵:
[[پرونده:765454.jpg|بندانگشتی|right|100px|[[مصطفی سلطانی]]]]
[[پرونده:765454.jpg|بندانگشتی|right|100px|[[مصطفی سلطانی]]]]
::::::حجت الاسلام و المسلمین دکتر '''[[مصطفی سلطانی]]''' در کتاب ''«[[امامت از دیدگاه امامیه و زیدیه (کتاب)|امامت از دیدگاه امامیه و زیدیه]]»'' در این باره گفته است:
::::::حجت الاسلام و المسلمین دکتر '''[[مصطفی سلطانی]]''' در کتاب ''«[[امامت از دیدگاه امامیه و زیدیه (کتاب)|امامت از دیدگاه امامیه و زیدیه]]»'' در این باره گفته است:
::::::«معنای [[غیب]] را باید با توجه به حدود و ادراکات و حواس بشری مقایسه کرد. راغب می‌گوید: "هرچیزی که نهان از دیدگان باشد، [[غیب]] و غایب است". از این رو در معنای سخن خدا که فرمود: {{عربی|اندازه=150%|﴿{{متن قرآن|وَ تَفَقَّدَ الطَّيْرَ فَقَالَ مَا لِيَ لا أَرَى الْهُدْهُدَ أَمْ كَانَ مِنَ الْغَائِبِينَ}}﴾}} <ref>سوره نمل، آیه: ۲۰.</ref> می‌گوید: "مراد غایبین از حواس و علم انسان است".  <ref>مفردات راغب، ص۳۶۶-۳۶۷</ref>. [[علامه طباطبایی]] نیز قید "غیبت از حس" را در تعریف ارائه می‌دهد، به بیان وی: "اشیای ناپیدا -یعنی اشیایی که با حواس درک نمی‌شوند- [[غیب]] به حساب می‌آیند."<ref>المیزان، ج۷، ص۱۲۸</ref>
::::::«علم عادی یا [[علم غیب]]؛ به نظر می‌رسد که علم عادی نیازی به تعریف ندارد. از این رو نگاهی گذرا به تعر یف [[علم غیب]] می‌کنیم.
واژه [[غیب]] در لغت به معنای پنهان و ناپیدا است. از آن جهت که چیزی بر انسان معلوم و پیدا نیست، به آن [[غیب]] می‌گویند. به گفته شهید مطهری: مراد از [[غیب]] آن چیزی است که دستگاه‌های حسی و ادراکی ما توانایی درک ان را نداشته باشند؛ چرا که راز [[غیب]] بودن اشیاء عدم توان حواس و ادراک آدمی است. .<ref>مجموعه آثار شهید مطهری، ج۳، ص۱۳۹-۲۴۱.</ref>
::::::بر این اساس معنای [[غیب]] را باید با توجه به حدود و ادراکات و حواس بشری مقایسه کرد. راغب می‌گوید: "هرچیزی که نهان از دیدگان باشد، [[غیب]] و غایب است". از این رو در معنای سخن خدا که فرمود: {{عربی|اندازه=150%|﴿{{متن قرآن|وَ تَفَقَّدَ الطَّيْرَ فَقَالَ مَا لِيَ لا أَرَى الْهُدْهُدَ أَمْ كَانَ مِنَ الْغَائِبِينَ}}﴾}} <ref>سوره نمل، آیه: ۲۰.</ref> می‌گوید: "مراد غایبین از حواس و علم انسان است".  <ref>مفردات راغب، ص۳۶۶-۳۶۷</ref>. [[علامه طباطبایی]] نیز قید "غیبت از حس" را در تعریف ارائه می‌دهد، به بیان وی: "اشیای ناپیدا -یعنی اشیایی که با حواس درک نمی‌شوند- [[غیب]] به حساب می‌آیند."<ref>المیزان، ج۷، ص۱۲۸</ref>
::::::[[علامه مجلسی]] و [[علامه امینی]] می‌گویند: " [[غیب]] به چیزی گفته می‌شود که ورای شهود و عیان قرار دارد، مربوط به زمان گذشته باشد یا آینده".<ref>مرآة العقول، ج۳، ص۱۱۱؛ الغدیر، ج۵، ص۵۲.</ref>
::::::[[علامه مجلسی]] و [[علامه امینی]] می‌گویند: " [[غیب]] به چیزی گفته می‌شود که ورای شهود و عیان قرار دارد، مربوط به زمان گذشته باشد یا آینده".<ref>مرآة العقول، ج۳، ص۱۱۱؛ الغدیر، ج۵، ص۵۲.</ref>
::::::با جمع‌بندی آنچه در تعریف [[غیب]] ارائه شد، چنین حاصل می‌شود که واژه [[غیب]] گاهی مراد از [[غیب]] اموری است که از دایره ادراک بیرون است. این قسم خود به دو دسته دیگر تقسیم می‌شود:
::::::با جمع‌بندی آنچه در تعریف [[غیب]] ارائه شد، چنین حاصل می‌شود که واژه [[غیب]] گاهی مراد از [[غیب]] اموری است که از دایره ادراک بیرون است. این قسم خود به دو دسته دیگر تقسیم می‌شود:
خط ۱۳۲: خط ۱۳۴:
::::::در این صورت اطلاق [[غیب|عالم الغیب]] بر خدا و اولیای الاهی  به این معناست که خدا، [[انبیا]] و [[ائمه]]، عالم به غیوبی هستند که برای دیگران [[غیب]] به شمار می‌آید، نه برای اولیای الاهی یا خدا. از سوی دیگر اگر [[غیب]] و شهود با ملاک‌های ظاهری سنجیده شوند، با توجه به شدت و ضعف حواس، [[غیب]] و شهود هم باید متفاوت باشند،در نتیجه [[غیب]] و شهود مطلق نخواهیم داشت؛ بلکه [[غیب]]، حقیقتی نسبی است.»<ref>[http://fa.imamatpedia.com/wiki/%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85%D8%AA_%D8%A7%D8%B2_%D8%AF%DB%8C%D8%AF%DA%AF%D8%A7%D9%87_%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85%DB%8C%D9%87_%D9%88_%D8%B2%DB%8C%D8%AF%DB%8C%D9%87_(%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8) امامت از دیدگاه امامیه و زیدیه، ص۶۶-۶۷ ]</ref>.
::::::در این صورت اطلاق [[غیب|عالم الغیب]] بر خدا و اولیای الاهی  به این معناست که خدا، [[انبیا]] و [[ائمه]]، عالم به غیوبی هستند که برای دیگران [[غیب]] به شمار می‌آید، نه برای اولیای الاهی یا خدا. از سوی دیگر اگر [[غیب]] و شهود با ملاک‌های ظاهری سنجیده شوند، با توجه به شدت و ضعف حواس، [[غیب]] و شهود هم باید متفاوت باشند،در نتیجه [[غیب]] و شهود مطلق نخواهیم داشت؛ بلکه [[غیب]]، حقیقتی نسبی است.»<ref>[http://fa.imamatpedia.com/wiki/%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85%D8%AA_%D8%A7%D8%B2_%D8%AF%DB%8C%D8%AF%DA%AF%D8%A7%D9%87_%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85%DB%8C%D9%87_%D9%88_%D8%B2%DB%8C%D8%AF%DB%8C%D9%87_(%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8) امامت از دیدگاه امامیه و زیدیه، ص۶۶-۶۷ ]</ref>.
{{پایان جمع شدن}}
{{پایان جمع شدن}}
{{جمع شدن|۱۵.پژوهشگران وبگاه تبیان؛}}
{{جمع شدن|۱۵.پژوهشگران وبگاه تبیان؛}}
[[پرونده:9030760879.jpg|100px|right|بندانگشتی|]]
[[پرونده:9030760879.jpg|100px|right|بندانگشتی|]]
'''پژوهشگران [http://www.porseman.org/q/vservice.aspx?logo=images/right.jpg&id=119001 پژوهشگران وبگاه تبیان]'''، در پاسخ به این پرسش آورده‌اند:
'''پژوهشگران [http://www.porseman.org/q/vservice.aspx?logo=images/right.jpg&id=119001 پژوهشگران وبگاه تبیان]'''، در پاسخ به این پرسش آورده‌اند:
::::::«[[علم غیب]] را ما این‌گونه تعریف می کنیم: علم به اموری که از دسترس علوم (غریبه و غیر غریبه) و حواس عادی و معمول بشر خارج است.
::::::«[[علم غیب]] را ما این‌گونه تعریف می کنیم: علم به اموری که از دسترس علوم (غریبه و غیر غریبه) و حواس عادی و معمول بشر خارج است.
::::::چنین علمی را فقط خداوند متعال دارد و بس. <ref>انعام، ۵۹ و نمل، ۶۵.</ref> اما آیاتی در قرآن کریم وجود دارد که نشان می دهد این علم را خداوند متعال در اختیار دیگران هم قرار داده است. سر سلسله این افراد که به لطف الهی از [[غیب]] مطلع شده است [[پیامبر|رسول خدا]] {{صل}} است. <ref>آل عمران، ۴۴ و یوسف، ۱۰۲.</ref>
::::::چنین علمی را فقط خداوند متعال دارد و بس<ref>سوره انعام، آیه:۵۹ و سوره نمل، آیه:۶۵.</ref> اما آیاتی در قرآن کریم وجود دارد که نشان می‌دهد این علم را خداوند متعال در اختیار دیگران هم قرار داده است. سر سلسله این افراد که به لطف الهی از [[غیب]] مطلع شده است [[پیامبر|رسول خدا]] {{صل}} است<ref>سوره آل عمران، آیه:۴۴ و سوره یوسف، آیه:۱۰۲.</ref>
::::::حقیقت [[علم غیب]]
::::::حقیقت [[علم غیب]]:[[علم غیب|علم به غیب]] در واقع علم به وقایع قطعی است. وقایعی که اتفاق افتاده و یا قطعا اتفاق خواهند افتاد بی‌کم‌و‌کاست. چه کسی از نحوه و زمان وقوع آنها مطلع باشد و چه نباشد»<ref>[http://www.porseman.org/q/vservice.aspx?logo=images/right.jpg&id=119001 وبگاه تبیان]</ref>.
::::::[[علم غیب|علم به غیب]] در واقع علم به وقایع قطعی است. وقایعی که اتفاق افتاده و یا قطعا اتفاق خواهند افتاد بی‌کم‌و‌کاست. چه کسی از نحوه و زمان وقوع آنها مطلع باشد و چه نباشد».<ref>[http://www.porseman.org/q/vservice.aspx?logo=images/right.jpg&id=119001 وبگاه تبیان]</ref>.
{{پایان جمع شدن}}
{{پایان جمع شدن}}
==پرسش‌های وابسته==
==پرسش‌های وابسته==
{{پرسش‌های وابسته}}
{{پرسش‌های وابسته}}

نسخهٔ ‏۲۰ ژانویهٔ ۲۰۱۸، ساعت ۱۴:۲۰

الگو:پرسش غیرنهایی

علم غیب چیست؟
موضوع اصلیبانک جامع پرسش و پاسخ علم غیب
مدخل اصلیعلم غیب

علم غیب چیست؟ یکی از پرسش‌های مرتبط به بحث علم غیب معصوم است که می‌توان با عبارت‌های متفاوتی مطرح کرد. برای بررسی جامع این سؤال و دیگر سؤال‌های مرتبط، یا هر مطلب وابسته دیگری، به مدخل اصلی علم غیب مراجعه شود.

عبارت‌های دیگری از این پرسش

پاسخ نخست

علامه امینی
علامه امینی در کتاب «الغدیر فى الکتاب و السنة و الادب» در این‌باره گفته‌ است:
«علم غیب یعنى آگاهى بر چیزهایى که بیرون از دید و حواس ظاهرى ما قرار دارند خواه مربوط به حوادث کنونى و یا آینده باشد، حقیقتى است که همانند آگاهى بر امور ظاهرى براى تمام افراد بشر ممکن و مقدور است. هرگاه کسى از حوادث کنونى و یا آینده که فعلا قابل رؤیت نیستند تنها از رهگذر دانائى که از سرچشمه غیب و شهادت خبر می‌دهد آگاهى حاصل کند و یا از طریق دانش و خرد مطلع گردد چنین علمى نیز از علم غیب به شمار می‌رود و هیچ مانعى از تحقق آن وجود ندارد. مثلا مؤمنان بیشتر باورهایشان از قبیل: ایمان بخدا و فرشتگان و کتاب‌هاى آسمانى و پیامبران و روز قیامت و بهشت و جهنم و لقاء اللّه و زندگى پس از مرگ و برانگیخته شدن و نشور و نفخ صور و حساب و حوریان و قصرهاى بهشتى و چیزهائى که در آن روز واقع می‌شوند و هر چه را که مؤمن باور دارد و تصدیق می‌کند، جزء علوم غیب به شمار می‌آیند»[۱].



پاسخ‌های دیگر

 با کلیک بر «ادامه مطلب» پاسخ باز و با کلیک بر «نهفتن» بسته می‌شود:  

پرسش‌های وابسته

  1. غیب در لغت و اصطلاح به چه معناست؟ (پرسش)
  2. غیب در قرآن و حدیث به چه معنا به کار رفته است؟ (پرسش)
  3. حقیقت غیب چیست؟ (پرسش)
  4. جهان غیب چیست؟ (پرسش)
  5. قرآن در مورد جهان غیب چه آیاتی دارد؟ (پرسش)
  6. چه احادیثی در مورد جهان غیب وجود دارد؟ (پرسش)
  7. جهان شهادت چیست؟ (پرسش)
  8. قرآن در مورد جهان شهادت چه آیاتی دارد؟ (پرسش)
  9. چه احادیثی در مورد جهان شهادت وجود دارد؟ (پرسش)
  10. ایمان به غیب به چه معناست؟ (پرسش)
  11. فرق بین کار‌های خارق‌العاده و علم غیب چیست؟ (پرسش)
  12. فرق بین پیشگویی و علم غیب چیست؟ (پرسش)
  13. آگاه از غیب کیست؟ (پرسش)
  14. بحث از علم غیب چه اهمیت یا ضرورتی دارد؟ (پرسش)
  15. آیا انسان نیازی به ارتباط با جهان غیب دارد؟ (پرسش)
  16. دیدگاه‌های دانشمندان فلسفه و حکمت اسلامی در باره علم غیب چیست؟ (پرسش)
  17. دیدگاه‌های دانشمندان عرفان اسلامی در باره علم غیب چیست؟ (پرسش)
  18. دیدگاه‌های دانشمندان اصول دین اسلام در باره علم غیب چیست؟ (پرسش)
  19. دیدگاه‌های دانشمندان تفسیر در باره علم غیب چیست؟ (پرسش)

منبع‌شناسی جامع علم غیب معصوم

پانویس

 با کلیک بر فلش ↑ به محل متن مرتبط با این پانویس منتقل می‌شوید:  

  1. الغدیر فى الکتاب و السنة و الادب ج۵ ص۸۰.
  2. سبحانی، جعفر، آگاهی سوم یا علم غیب، ص۳۱-۳۳.
  3. پایگاه اطلاع‌رسانی دفتر آیت الله مظاهری
  4. «ای امیرمؤمنان(ع) تو را علم غیب داده‌اند؟ امام(ع) خندید و به مرد که از بنی کلب بود گفت: ای برادر کلبی! این علم غیب نیست، بلکه علمی است که از صاحب علم آموخته شده است.
  5. وبگاه پاسخ‌دهنده (محمد جواد فاضل لنکرانی).
  6. علم غیب از دیدگاه حکما و شریعت اسلامی.
  7. قلمرو علم امام از دیدگاه آیات روایات و اصحاب ائمه.
  8. علم پیامبر و ائمه به غیب، ص۹.
  9. علم غیب امام (تاریخچه و اقوال)، فصلنامه مطالعات راهبردی علوم و معارف اسلام
  10. آیه ٩ سوره رعد
  11. آیه ٢٢ سوره حشر
  12. «برخی از یاران حضرت امیرالمؤمنین(ع) به ایشان عرض کردند: علم غیب به شما داده شده است! حضرت خندیدند و به آن شخص که از قبیله کلب بود، فرمودند ای برادر ما از قبیله کلب، این علم غیب نیست بلکه این یادگیری از فردی است که علم غیب دارد»؛ نهج البلاغه با شرح محمد عبده، ج٢، ص١١، خطبه١٢٨
  13. «از امام صادق(ع) در خصوص اینکه آیا امام به علم غیب آگاه است پرسش نمودم؛ ایشان فرمودند خیر، ولی اگر بخواهد نسبت به چیزی علم پیدا کند خداوند متعال او را آگاه می‌سازد»؛ اصول کافی، ج١، ص٢٥٧ و بصائر الدرجات؛ ص ٣٣٥
  14. «محمد بن یحیی و فردی دیگر از احمد بن محمد از علی بن حکم از محمد بن فضیل روایت نموده که گفت شریس وابشی از جابر از امام باقر(ع) روایت نموده اند که فرمود: همانا اسم اعظم خداوند متعال هفتاد و سه حرف می باشد. آصف یک حرف از آنها را دارا بود، که آن را به زبان آورد و زمین ما بین او و تخت بلقیس ناچیز شده، فرو رفت و تخت را با دست خود گرفت، سپس زمین در کمتر از یک چشم بر هم زدن به حالت سابق خود بازگشت. اما آنچه که از اسم اعظم نزد ما وجود دارد هفتاد و دو حرف می باشد یک حرف دیگر نزد خداوند متعال می باشد که آن را ویژه خود در علم غیب نزد خود قرار داده است، و هیچ قدرت و نیرویی نیست مگر توسط خداوند بلند مرتبه ی بزرگ»؛ اصول کافی، ج١، ص٢٣٠
  15. سوره لقمان، آیه٣٤
  16. «احمد بن محمد از محمد بن سنان از ابو جارود از اصبغ بن نباته روایت کرده که گفت شنیدم امیر مؤمنان(ع) می‌فرماید: همانا برای خداوند متعال دو علم وجود دارد؛ علمی که آن را ویژه خود در علم غیب خود قرار داده است و کسی را نسبت به آن مطلع نساخته است، نه پیامبری از پیامبران و نه فرشته‌ای از فرشتگان. و این همان فرمایش خداوند متعال در قرآن کریم است که فرمود: (قطعا نزد خداوند متعال علم به قیامت وجود دارد، و باران را فرو می فرستد، و نسبت به آنچه که در رحم ها وجود دارد آگاهی دارد. و هیچ نفس و فردی نمی‌داند فردا چه به دست می‌آورد و هیچ نفس و فردی نمی‌داند در چه سرزمینی می‌میرد). هم چنین نزد خداوند متعال علم دیگری وجود دارد که فرشتگان او از آن آگاهی دارند، و آنچه که فرشتگان او از آن مطلع گردند قطعا مورد آگاهی محمد و آل محمد(ع) می‌باشد، و آنچه که محمد و آل محمد(ع) از آن آگاهی دارند قطعا مرا نسبت به آن آگاهی فرموده است، بزرگ از ما و کوچک از ما تا روز قیامت از آن مطلع می باشند»بصائر الدرجات، ص١٣١
  17. دفع الریب عن علم الغیب، ص۴۶
  18. آنچه دانش آن از مردم مخفی است، غیب گفته می‌شود. تفسیر القرآن الکریم، صدرالمتألهین شیرازی، ج۲، ص۱۱۲.
  19. هر چیزی که دانش آن برای مردم پوشیده بوده و محل دستیابی به آن پنهان باشد، غیب گفته می‌شود؛ منهاج البراعه، ج ۸، ص ۲۱۳.
  20. مفردات راغب اصهفانی، ص ۲۷۴.
  21. بازاندیشی در علم امام، ص: ۱۷-۱۸.
  22. علم غیب ائمه معصومین(ع)؛ ص۷.
  23. رابطه علم غیب امام حسین و حادثه عاشورا؛ ص ۱۳.
  24. ووقتی چیزی را اراده می‌کنیم، سخن ما این است که می‌گوییم: "موجود باش!" بی‌درنگ موجود می‌شود؛ سوره نحل، آیه: ۴۰.
  25. شرب مدام در تبیین علم امام، ص ۸۵].
  26. امامت، محمد باقر مجلسی، مترجم موسی خسروی، ج۴، ص۷۳.
  27. الغدیر، عبدالحسین امینی، ج۵، ص۸۰، مرکز الغدیر/ قم، ۱۴۱۶ ه ق/ اول.
  28. گستره علم غیب از دیدگاه ادیان ابراهیمی؛ ص: ۳۸.
  29. مجموعه آثار شهید مطهری، ج۳، ص۱۳۹-۲۴۱.
  30. سوره نمل، آیه: ۲۰.
  31. مفردات راغب، ص۳۶۶-۳۶۷
  32. المیزان، ج۷، ص۱۲۸
  33. مرآة العقول، ج۳، ص۱۱۱؛ الغدیر، ج۵، ص۵۲.
  34. امامت از دیدگاه امامیه و زیدیه، ص۶۶-۶۷
  35. سوره انعام، آیه:۵۹ و سوره نمل، آیه:۶۵.
  36. سوره آل عمران، آیه:۴۴ و سوره یوسف، آیه:۱۰۲.
  37. وبگاه تبیان