بازار: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
{{مدخل مرتبط | موضوع مرتبط = | عنوان مدخل = | مداخل مرتبط = [[بازار در قرآن]] - [[بازار در معارف و سیره علوی]] - [[بازار در تاریخ اسلامی]] - [[بازار در معارف و سیره نبوی]]| پرسش مرتبط = }} | |||
{{مدخل مرتبط | موضوع مرتبط = | عنوان مدخل = | مداخل مرتبط = [[بازار در قرآن]] - [[بازار در معارف و سیره علوی]] - [[بازار در تاریخ اسلامی]]| پرسش مرتبط = }} | |||
==مقدمه== | ==مقدمه== | ||
بازار در [[کشورهای اسلامی]] علاوه بر مرکز داد و ستد و [[تجارت]]، مهم‌ترین مرکز حل و فصل‌های [[سیاسی]] و تحرک‌های [[دینی]] است<ref>شفقی، سیروس، بازار بزرگ اصفهان، ص۳۹.</ref>. به لحاظ [[اجتماعی]] و فرهنگی نیز بازار همواره کانون خبررسانی درون شهری بوده و اطلاعات و [[اخبار]] از همه مراکز دینی مانند [[مساجد]]، [[مدارس]]، دارالحکومه‌ها و دیوان‌ها و غیره نخست وارد بازار اصلی و از آنجا به نقاط دیگر سرایت می‌کرد<ref>سیرجانی، سعید، وقایع اتفاقیه؛ مجموعه گزارش‌های خفیه نویسان انگلیس، ص۳۹۲ – ۳۹۴.</ref>. مدارس دینی نیز در راستای ارتقای [[علمی]] و [[توسعه]] [[فکری]] [[مردم]]، اغلب در کنار بازار احداث می‌شدند و این مدارس به علت موقعیت مناسب جغرافیایی و علاقه بازاریان به آنها و [[حمایت]] مادی از آنها، از رونق بیشتری نسبت به دیگر مدارس برخوردار بودند<ref>شفقی، سیروس، بازار بزرگ اصفهان، ص۳۰۶.</ref>؛ چنان که [[مدارس]] [[دینی]] شهرهای [[اصفهان]]، [[تهران]]، [[قم]] و یزد در طول بدنه بازار یا در مجاورت آن احداث شده‌اند<ref>شایق، ابوالقاسم و غلامرضا حسن پور، چهارسوق ایثار (نقش اصناف و بازاریان یزد در انقلاب اسلامی و هشت سال دفاع مقدس)، ص۴۴.</ref>. به سبب [[ارتباط]] میان [[مذهب]] و بازار، [[مسجد جامع]] به علت اهمیتش در جای مناسبی در هسته مرکزی و محور اصلی [[شهر]] ساخته می‌شد و بازار نیز که مکانی برای [[معیشت]] [[مردم]] و فعالیت‌های صنفی بود، معمولاً در جوار مسجد جامع قرار داشت<ref>پروشانی، ایرج و دیگران، بازار در تمدن اسلامی، ص۸.</ref>.</ref>.<ref>[[فاطمه امانی توانی|امانی توانی، فاطمه]]، [[بازار - امانی توانی (مقاله)| مقاله «بازار»]]، [[دانشنامه امام خمینی ج۲ (کتاب)|دانشنامه امام خمینی ج۲]] ص ۵۳۹.</ref> | بازار در [[کشورهای اسلامی]] علاوه بر مرکز داد و ستد و [[تجارت]]، مهم‌ترین مرکز حل و فصل‌های [[سیاسی]] و تحرک‌های [[دینی]] است<ref>شفقی، سیروس، بازار بزرگ اصفهان، ص۳۹.</ref>. به لحاظ [[اجتماعی]] و فرهنگی نیز بازار همواره کانون خبررسانی درون شهری بوده و اطلاعات و [[اخبار]] از همه مراکز دینی مانند [[مساجد]]، [[مدارس]]، دارالحکومه‌ها و دیوان‌ها و غیره نخست وارد بازار اصلی و از آنجا به نقاط دیگر سرایت می‌کرد<ref>سیرجانی، سعید، وقایع اتفاقیه؛ مجموعه گزارش‌های خفیه نویسان انگلیس، ص۳۹۲ – ۳۹۴.</ref>. مدارس دینی نیز در راستای ارتقای [[علمی]] و [[توسعه]] [[فکری]] [[مردم]]، اغلب در کنار بازار احداث می‌شدند و این مدارس به علت موقعیت مناسب جغرافیایی و علاقه بازاریان به آنها و [[حمایت]] مادی از آنها، از رونق بیشتری نسبت به دیگر مدارس برخوردار بودند<ref>شفقی، سیروس، بازار بزرگ اصفهان، ص۳۰۶.</ref>؛ چنان که [[مدارس]] [[دینی]] شهرهای [[اصفهان]]، [[تهران]]، [[قم]] و یزد در طول بدنه بازار یا در مجاورت آن احداث شده‌اند<ref>شایق، ابوالقاسم و غلامرضا حسن پور، چهارسوق ایثار (نقش اصناف و بازاریان یزد در انقلاب اسلامی و هشت سال دفاع مقدس)، ص۴۴.</ref>. به سبب [[ارتباط]] میان [[مذهب]] و بازار، [[مسجد جامع]] به علت اهمیتش در جای مناسبی در هسته مرکزی و محور اصلی [[شهر]] ساخته می‌شد و بازار نیز که مکانی برای [[معیشت]] [[مردم]] و فعالیت‌های صنفی بود، معمولاً در جوار مسجد جامع قرار داشت<ref>پروشانی، ایرج و دیگران، بازار در تمدن اسلامی، ص۸.</ref>.</ref>.<ref>[[فاطمه امانی توانی|امانی توانی، فاطمه]]، [[بازار - امانی توانی (مقاله)| مقاله «بازار»]]، [[دانشنامه امام خمینی ج۲ (کتاب)|دانشنامه امام خمینی ج۲]] ص ۵۳۹.</ref> | ||
نسخهٔ ۳۱ اکتبر ۲۰۲۳، ساعت ۱۱:۱۳
بازار از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود: بازار در قرآن - بازار در معارف و سیره علوی - بازار در تاریخ اسلامی - بازار در معارف و سیره نبوی - پرسش مرتبط نداردمقدمه
بازار در کشورهای اسلامی علاوه بر مرکز داد و ستد و تجارت، مهم‌ترین مرکز حل و فصل‌های سیاسی و تحرک‌های دینی است[۱]. به لحاظ اجتماعی و فرهنگی نیز بازار همواره کانون خبررسانی درون شهری بوده و اطلاعات و اخبار از همه مراکز دینی مانند مساجد، مدارس، دارالحکومه‌ها و دیوان‌ها و غیره نخست وارد بازار اصلی و از آنجا به نقاط دیگر سرایت می‌کرد[۲]. مدارس دینی نیز در راستای ارتقای علمی و توسعه فکری مردم، اغلب در کنار بازار احداث می‌شدند و این مدارس به علت موقعیت مناسب جغرافیایی و علاقه بازاریان به آنها و حمایت مادی از آنها، از رونق بیشتری نسبت به دیگر مدارس برخوردار بودند[۳]؛ چنان که مدارس دینی شهرهای اصفهان، تهران، قم و یزد در طول بدنه بازار یا در مجاورت آن احداث شده‌اند[۴]. به سبب ارتباط میان مذهب و بازار، مسجد جامع به علت اهمیتش در جای مناسبی در هسته مرکزی و محور اصلی شهر ساخته می‌شد و بازار نیز که مکانی برای معیشت مردم و فعالیت‌های صنفی بود، معمولاً در جوار مسجد جامع قرار داشت[۵].</ref>.[۶]
اخلاق در بازار اسلامی
کم‌فروشی و گران‌فروشی و احتکار در بازار اسلامی جرم به شمار می‌رود؛ چنانکه خداوند در قرآن به بدعاقبتی کم‌فروشان اشاره کرده است[۷]. برخی از آیات قرآن، با هشدار به مؤمنان آنان را از کم‌فروشی، احتکار و خلاف عدل و به تعبیری از گران‌فروشی منع کرده‌اند و چنین افرادی را طغیان‌گر خوانده‌اند[۸].
پیامبر اکرم(ص) پیش از رسالت خود، بازرگانی امین و درستکار بود و با شکل‌گیری نظام اسلامی در مدینه، این خصلت نیکوی ایشان الگوی مناسبی از کسب و کار شد[۹]. آن حضرت از احتکار اجناس باز می‌داشت و مردم را از آن پرهیز می‌داد[۱۰]. امیرالمؤمنین علی(ع) نیز بازار را همانند مسجد محترم می‌دانست[۱۱] و روزانه به بازار کوفه سر می‌زد و علاوه بر رسیدگی به امور اخلال‌گران بازار، سر هر بازار که می‌رسید آنان را به تقوای الهی، تبرک کارها به خیر، حلم در معامله، پرهیز از کم‌فروشی و گران‌فروشی و دوری کردن از ربا و خیانت در خرید و فروش دعوت می‌کرد[۱۲]. آن حضرت بر فروش اجناس به صورت معمول تأکید داشت و اگر کسی رعایت نمی‌کرد از بازار اخراج می‌شد[۱۳] و مالی را که با احتکار یا گران‌فروشی به دست آید، دارای خیر و منفعت نمی‌دانست[۱۴].
فقها و علمای اسلام اساس بازار اسلامی را مبتنی بر انصاف می‌دانند و بازاری را که در آن معاملاتی خارج از عدل و انصاف انجام شود، غیر اسلامی معرفی می‌کنند[۱۵]. از ویژگی‌های بازار اسلامی در دیدگاه فقهی انطباق با تعالیم اسلامی، دور بودن از احتکار و گران‌فروشی، نظم، تعاون، محبت، دوستی و برادری؛ چنانکه اندیشمندان اسلام همواره بر این تأکید دارند که در بازار اسلامی، شیوه برخورد افراد دوستانه و مبتنی بر عدالت اسلامی باید باشد[۱۶]. از نظر فقه اسلامی بازاری که در آن چپاول، گران‌فروشی و رباخواری و ظلم به مستمندان رواج داشته باشد «اسلامی» نیست[۱۷].[۱۸]
جستارهای وابسته
منابع
پانویس
- ↑ شفقی، سیروس، بازار بزرگ اصفهان، ص۳۹.
- ↑ سیرجانی، سعید، وقایع اتفاقیه؛ مجموعه گزارش‌های خفیه نویسان انگلیس، ص۳۹۲ – ۳۹۴.
- ↑ شفقی، سیروس، بازار بزرگ اصفهان، ص۳۰۶.
- ↑ شایق، ابوالقاسم و غلامرضا حسن پور، چهارسوق ایثار (نقش اصناف و بازاریان یزد در انقلاب اسلامی و هشت سال دفاع مقدس)، ص۴۴.
- ↑ پروشانی، ایرج و دیگران، بازار در تمدن اسلامی، ص۸.
- ↑ امانی توانی، فاطمه، مقاله «بازار»، دانشنامه امام خمینی ج۲ ص ۵۳۹.
- ↑ مطففین، ص۱ – ۳.
- ↑ رحمن، ۹؛ اسراء، ۳۵؛ اعراف، ۸۵.
- ↑ سمهودی، علی بن عبدالله، وفاء الوفاء باخبار دارالمصطفی، ج۱، ص۲۴۹- ۲۶۰.
- ↑ کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، ج۵، ص۱۶۴.
- ↑ کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، ج۵، ص۱۵۵.
- ↑ کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، ج۵، ص۱۵۱.
- ↑ نوری، میرزا حسین، مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل، ج۱۳، ص۲۷۸.
- ↑ مغربی، قاضی نعمان، دعائم الاسلام و ذکر الحلال والحرام والقضایا والاحکام، ج۲، ص۳۵.
- ↑ امام خمینی، سید روح الله، صحیفه امام، ج۸، ص۱۴.
- ↑ امام خمینی، سید روح الله، صحیفه امام، ج۶، ص۳۹۵ و ج۸، ص۴۸-۴۹.
- ↑ امام خمینی، سید روح الله، صحیفه امام، ج۸، ص۱۴ و ۴۲۱.
- ↑ امانی توانی، فاطمه، مقاله «بازار»، دانشنامه امام خمینی ج۲ ص ۵۴۳.