دیدار با امام مهدی در معارف مهدویت: تفاوت میان نسخه‌ها

نسخهٔ کنونی تا ‏۱۴ سپتامبر ۲۰۲۴، ساعت ۱۳:۴۸

مقدمه

به‌معنای دیدن و شرف حضور یافتن به خدمت امام زمان(ع) است. البته رؤیت، ملاقات، فیض حضور، شهود و مشاهده باهم تفاوت‌هایی دارد. رؤیت، دیدن است، بدون شناخت حضرت (چه بعدا متوجّه این امر باشد یا نباشد). ملاقات، دیدن با شناخت است. فیض حضور یعنی دیدن حضرت و شناخت ایشان، همراه با سؤال و جواب (این مرحله از همه مراحل بالاتر و ارزنده‌تر است). شهود یعنی آگاهی به وجود حضرت از راه سیروسلوک، بدین‌معنی که اهل معرفت، با شناخت و درکی که از حقایق عالم دارند، پی به حقیقت وجود حضرت می‌برند و ایشان را می‌شناسند و گاهی ممکن است مدعی شوند که با مکاشفه، با حضرت ارتباط‍‌ برقرار کرده‌اند، البته قسمی از ملاقات و دیدار متصوّر است و آن هم دیدار در خواب است. و اما مشاهده را به معنای دیدن با حواس همراه با حضور و شناخت دانسته‌اند که گاهی امکان دارد با گفت‌وگو و سؤال همراه باشد^[۱].

در توقیع امام زمان(ع) به آخرین نائب خود-علی بن محمد سمری-آمده است که: "هرکس در دوران غیبت کبری، ادّعای دیدن امام زمان نماید، دروغگو و تهمت‌زننده است". از طرف دیگر حکایات متواتری با سندهای معتبر، در آنها بیان شده که عدّه‌ای از اشخاص و علمای مورد وثوق و اعتماد، به خدمت حضرت مشرّف شده و او را دیده‌اند. علامه مجلسی در دو جای "بحار الانوار" برای از بین بردن این تعارض تلاش کرده است^[۲] و علمای متأخّر نیز در رفع تعارض از او استفاده کرده‌اند. پاسخ این است: چنان‌که بعضی بزرگان هم فرموده‌اند، ممکن است مراد از اینکه مدّعی مشاهده، کذّاب و مفتری خوانده شده است، کسانی باشند که ادّعای نیابت کنند و بخواهند با دعوی مشاهده و شرفیابی، خود را واسطه بین امام و مردم معرفی نمایند، و همین حکایات و وقوع تشرّف اشخاص به خدمت آن حضرت هم، قرینه و دلیل است بر اینکه در این توقیع، نفی مطلق مشاهده و شرفیابی مراد نیست، بلکه مقصود، نفی ادعایی است که دلیل بر تعیین شخص خاصی، به نیابت باشد. و ممکن است مراد از توقیع مذکور، نفی ادّعای اختیاری بودن مشاهده و ارتباطی باشد... اجمالا با این توقیع، در آن‌همه حکایات و وقایع مشهور و متواتر نمی‌توان خدشه نمود، و بر حسب سند نیز، ترجیح با این حکایات است. بنابراین، هم شرفیابی اشخاص به حضور آن حضرت ثابت است و هم کذب و بطلان ادّعای کسانی که در غیبت کبری، ادّعای سفارت و نیابت خاصّه و وساطت بین آن حضرت و مردم را می‌نمایند، معلوم است^[۳].

و اما برخی تشرّفات: حضرت مهدی(ع) در شهر سامرا با "اسماعیل هرقلی" دیدار می‌کند و بیماری او را شفا می‌بخشد و به او خبر می‌دهد که به زودی خلیفه ستمکار عباسی، به او مبلغ بزرگی خواهد داد و به او هشدار می‌دهد که نپذیرد. حضرت، در نجف اشرف، مرد مسلول و گرفتاری را به دیدار خویش مفتخر می‌سازد، اندکی از قهوه او می‌نوشد و به وسیله بقیه آن، بیماری سخت او را برطرف می‌سازد و به او خبر می‌دهد که به آرزوی خویش در مورد آن دختر دلخواه خواهد رسید و می‌رسد. حضرت در بحرین، "محمد بن عیسی" را به دیدار خود مفتخر می‌سازد و راز انار و نقشه شوم وزیر بداندیش را برملا ساخته و همه را نجات می‌دهد و جایگاه آن قالب را نیز به آن مردشایسته خبر می‌دهد. حضرت در راه کربلا، کنار چادرهای آن عشیره یاغی و غارت‌گر که راه را بر روی زائران بسته بودند، می‌رود و هراس بر دل آنان می‌افکند، به گونه‌ای که وحشت‌زده و ترسان، منطقه را ترک می‌کنند و راه را بدین‌وسیله برای زائران امام حسین(ع) باز می‌کند. حضرت در شهر حلّه، به "حاج علی" از ضرری که در تجارت برده است و به کسی نگفته سخن می‌گوید و به او نوید می‌دهد که اوضاع اقتصادی و تجارتش بهبود می‌یابد. باز هم در حلّه در خانه آیت‌الله قزوینی حاضر می‌شود و خبر می‌دهد که دیروز از سلیمانیه خارج شده و از اوضاع و احوال آنجا و فتح سلیمانیه خبر می‌دهد و غایب می‌گردد و آن‌گاه پس از ده روز، این خبر به حکام "حلّه" می‌رسد. و بالاخره حضرت، در مجالس و محافل شیعیان و دوستداران اهل بیت(ع) که برای زنده نگهداشتن نام و راه و رسم امامان نور(ع) برپا می‌شود، حاضر می‌گردد^[۴]. کسانی که در دوران غیبت طولانی آن حضرت به دیدارش مفتخر شده‌اند، بسیارند. برشمردن نام و نشان همه آنان ممکن نیست. علامه مجلسی در کتاب خود^[۵]، نام گروهی را که در غیبت کبری به دیدار حضرت نایل آمده‌اند، برشمرده است. مرحوم نوری نیز در کتاب خود^[۶]، داستان یکصد تن از آنان را که بدین افتخار نایل شده‌اند، آورده و آن‌گاه از این یکصد داستان،٥٨ سرگذشت دیدار را برگزیده و در کتاب دیگرش که "جنّة المأوی" نام دارد، آورده است.

علاوه بر اینها، دانشمندان پیشین و معاصر نیز کتاب‌های جداگانه‌ای پیرامون داستان کسانی که به دیدار آن حضرت مفتخر شده‌اند، به رشته تحریر در آورده‌اند. از جمله آنهاست: تبصرة الولی فیمن رأی القائم المهدی، سید هاشم بحرانی -تذکرة الطالب فیمن رأی الامام المهدی الغائب، میثمی عراقی-دار السّلام فیمن فاز بسلام الامام، مرحوم نوری -بدائع الکلام فیمن اجتمع بالامام، سید جمال الدین محمد طباطبایی- البهجة فیمن فاز بلقاء الحجّة، میرزا محمّد نقی الماسی اصفهانی، العبقری الحسان، علی اکبر نهاوندی^[۷].

پرسش مستقیم

چه دیدگاه‌هایی درباره ملاقات امام مهدی وجود دارد؟ (پرسش)

پرسش‌های وابسته

منابع

مجتبی تونه‌ای، موعودنامه

پانویس

↑ چشم‌به‌راه مهدی، ص۴۲.
↑ بحار الانوار، ج ۵۲، ص۱۵۱ و ج ۵۳، ص۳۱۸.
↑ امامت و مهدویت، لطف اللّه صافی، ج ۲، ص۴۷۴.
↑ امام مهدی از ولادت تا ظهور، سید محمد کاظم قزوینی، ص۴۴۰.
↑ بحار الانوار، ج ۵۲، ص۷۷-۱.
↑ نجم الثاقب، باب هفتم.
↑ تونه‌ای، مجتبی، موعودنامه، ص۲۲۳.

[1] چشم‌به‌راه مهدی، ص۴۲.

[2] بحار الانوار، ج ۵۲، ص۱۵۱ و ج ۵۳، ص۳۱۸.

[3] امامت و مهدویت، لطف اللّه صافی، ج ۲، ص۴۷۴.

[4] امام مهدی از ولادت تا ظهور، سید محمد کاظم قزوینی، ص۴۴۰.

[5] بحار الانوار، ج ۵۲، ص۷۷-۱.

[6] نجم الثاقب، باب هفتم.

[7] تونه‌ای، مجتبی، موعودنامه، ص۲۲۳.

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

[۵]

[۶]

[۷]

@@ خط ۷: / خط ۷: @@
 == مقدمه ==
-به‌معنای دیدن و [[شرف]] حضور یافتن به خدمت [[امام زمان]]{{ع}} است. البته [[رؤیت]]، [[ملاقات]]، [[فیض حضور]]، [[شهود]] و [[مشاهده]] باهم تفاوت‌هایی دارد. رؤیت، دیدن است، بدون [[شناخت]] حضرت (چه بعدا متوجّه این امر باشد یا نباشد). ملاقات، دیدن با شناخت است. فیض حضور یعنی دیدن حضرت و شناخت ایشان، همراه با سؤال و جواب (این مرحله از همه مراحل بالاتر و ارزنده‌تر است). شهود یعنی [[آگاهی]] به وجود حضرت از راه سیروسلوک، بدین‌معنی که [[اهل معرفت]]، با شناخت و درکی که از [[حقایق]] عالم دارند، پی به [[حقیقت]] وجود حضرت می‌برند و ایشان را می‌شناسند و گاهی ممکن است مدعی شوند که با [[مکاشفه]]، با حضرت ارتباط‍‌ برقرار کرده‌اند، البته قسمی از ملاقات و دیدار متصوّر است و آن هم دیدار در [[خواب]] است. و اما مشاهده را به معنای دیدن با حواس همراه با حضور و شناخت دانسته‌اند که گاهی امکان دارد با [[گفت‌وگو]] و سؤال همراه باشد<ref>چشم‌به‌راه مهدی، ص۴۲.</ref>.
+به‌معنای دیدن و [[شرف]] حضور یافتن به خدمت [[امام زمان]]{{ع}} است. البته [[رؤیت]]، [[ملاقات]]، [[فیض حضور]]، [[شهود]] و مشاهده باهم تفاوت‌هایی دارد. رؤیت، دیدن است، بدون [[شناخت]] حضرت (چه بعدا متوجّه این امر باشد یا نباشد). ملاقات، دیدن با شناخت است. فیض حضور یعنی دیدن حضرت و شناخت ایشان، همراه با سؤال و جواب (این مرحله از همه مراحل بالاتر و ارزنده‌تر است). شهود یعنی [[آگاهی]] به وجود حضرت از راه سیروسلوک، بدین‌معنی که اهل معرفت، با شناخت و درکی که از [[حقایق]] عالم دارند، پی به [[حقیقت]] وجود حضرت می‌برند و ایشان را می‌شناسند و گاهی ممکن است مدعی شوند که با [[مکاشفه]]، با حضرت ارتباط‍‌ برقرار کرده‌اند، البته قسمی از ملاقات و دیدار متصوّر است و آن هم دیدار در [[خواب]] است. و اما مشاهده را به معنای دیدن با حواس همراه با حضور و شناخت دانسته‌اند که گاهی امکان دارد با گفت‌وگو و سؤال همراه باشد<ref>چشم‌به‌راه مهدی، ص۴۲.</ref>.
-در [[توقیع امام زمان]]{{ع}} به آخرین [[نائب]] خود-[[علی بن محمد سمری]]-آمده است که: "هرکس در [[دوران غیبت کبری]]، ادّعای دیدن امام زمان نماید، [[دروغگو]] و تهمت‌زننده است". از طرف دیگر حکایات متواتری با سندهای معتبر، در آنها بیان شده که عدّه‌ای از اشخاص و علمای مورد [[وثوق]] و [[اعتماد]]، به خدمت حضرت مشرّف شده و او را دیده‌اند. [[علامه مجلسی]] در دو جای "[[بحار الانوار]]" برای از بین بردن این [[تعارض]] تلاش کرده است<ref>بحار الانوار، ج ۵۲، ص۱۵۱ و ج ۵۳، ص۳۱۸.</ref> و علمای متأخّر نیز در [[رفع تعارض]] از او استفاده کرده‌اند. پاسخ این است: چنان‌که بعضی بزرگان هم فرموده‌اند، ممکن است مراد از اینکه مدّعی مشاهده، [[کذّاب]] و مفتری خوانده شده است، کسانی باشند که ادّعای [[نیابت]] کنند و بخواهند با دعوی مشاهده و شرفیابی، خود را واسطه بین [[امام]] و [[مردم]] معرفی نمایند، و همین حکایات و وقوع [[تشرّف]] اشخاص به خدمت آن حضرت هم، قرینه و دلیل است بر اینکه در این [[توقیع]]، [[نفی]] مطلق [[مشاهده]] و شرفیابی مراد نیست، بلکه مقصود، نفی ادعایی است که دلیل بر تعیین شخص خاصی، به [[نیابت]] باشد. و ممکن است مراد از توقیع مذکور، نفی ادّعای اختیاری بودن مشاهده و ارتباطی باشد... اجمالا با این توقیع، در آن‌همه حکایات و وقایع مشهور و [[متواتر]] نمی‌توان خدشه نمود، و بر حسب سند نیز، ترجیح با این حکایات است. بنابراین، هم شرفیابی اشخاص به حضور آن حضرت ثابت است و هم [[کذب]] و بطلان ادّعای کسانی که در [[غیبت کبری]]، ادّعای [[سفارت]] و نیابت خاصّه و وساطت بین آن حضرت و [[مردم]] را می‌نمایند، معلوم است<ref>امامت و مهدویت، لطف اللّه صافی، ج ۲، ص۴۷۴.</ref>.
+در توقیع امام زمان{{ع}} به آخرین [[نائب]] خود-[[علی بن محمد سمری]]-آمده است که: "هرکس در [[دوران غیبت کبری]]، ادّعای دیدن امام زمان نماید، [[دروغگو]] و تهمت‌زننده است". از طرف دیگر حکایات متواتری با سندهای معتبر، در آنها بیان شده که عدّه‌ای از اشخاص و علمای مورد [[وثوق]] و [[اعتماد]]، به خدمت حضرت مشرّف شده و او را دیده‌اند. [[علامه مجلسی]] در دو جای "[[بحار الانوار]]" برای از بین بردن این [[تعارض]] تلاش کرده است<ref>بحار الانوار، ج ۵۲، ص۱۵۱ و ج ۵۳، ص۳۱۸.</ref> و علمای متأخّر نیز در [[رفع تعارض]] از او استفاده کرده‌اند. پاسخ این است: چنان‌که بعضی بزرگان هم فرموده‌اند، ممکن است مراد از اینکه مدّعی مشاهده، [[کذّاب]] و مفتری خوانده شده است، کسانی باشند که ادّعای [[نیابت]] کنند و بخواهند با دعوی مشاهده و شرفیابی، خود را واسطه بین [[امام]] و [[مردم]] معرفی نمایند، و همین حکایات و وقوع [[تشرّف]] اشخاص به خدمت آن حضرت هم، قرینه و دلیل است بر اینکه در این [[توقیع]]، [[نفی]] مطلق [[مشاهده]] و شرفیابی مراد نیست، بلکه مقصود، نفی ادعایی است که دلیل بر تعیین شخص خاصی، به [[نیابت]] باشد. و ممکن است مراد از توقیع مذکور، نفی ادّعای اختیاری بودن مشاهده و ارتباطی باشد... اجمالا با این توقیع، در آن‌همه حکایات و وقایع مشهور و [[متواتر]] نمی‌توان خدشه نمود، و بر حسب سند نیز، ترجیح با این حکایات است. بنابراین، هم شرفیابی اشخاص به حضور آن حضرت ثابت است و هم [[کذب]] و بطلان ادّعای کسانی که در [[غیبت کبری]]، ادّعای [[سفارت]] و نیابت خاصّه و وساطت بین آن حضرت و [[مردم]] را می‌نمایند، معلوم است<ref>امامت و مهدویت، لطف اللّه صافی، ج ۲، ص۴۷۴.</ref>.
 و اما برخی تشرّفات: [[حضرت مهدی]]{{ع}} در [[شهر]] [[سامرا]] با "اسماعیل هرقلی" دیدار می‌کند و [[بیماری]] او را [[شفا]] می‌بخشد و به او خبر می‌دهد که به زودی [[خلیفه]] [[ستمکار]] [[عباسی]]، به او مبلغ بزرگی خواهد داد و به او هشدار می‌دهد که نپذیرد. حضرت، در [[نجف اشرف]]، مرد مسلول و [[گرفتاری]] را به دیدار خویش مفتخر می‌سازد، اندکی از قهوه او می‌نوشد و به وسیله بقیه آن، بیماری سخت او را برطرف می‌سازد و به او خبر می‌دهد که به آرزوی خویش در مورد آن دختر دلخواه خواهد رسید و می‌رسد. حضرت در [[بحرین]]، "[[محمد بن عیسی]]" را به دیدار خود مفتخر می‌سازد و [[راز]] انار و نقشه شوم [[وزیر]] بداندیش را برملا ساخته و همه را [[نجات]] می‌دهد و جایگاه آن قالب را نیز به آن [[مرد]]شایسته خبر می‌دهد. حضرت در راه [[کربلا]]، کنار چادرهای آن [[عشیره]] [[یاغی]] و [[غارت‌گر]] که راه را بر روی [[زائران]] بسته بودند، می‌رود و [[هراس]] بر [[دل]] آنان می‌افکند، به گونه‌ای که وحشت‌زده و ترسان، منطقه را ترک می‌کنند و راه را بدین‌وسیله برای [[زائران امام حسین]]{{ع}} باز می‌کند. حضرت در شهر حلّه، به "حاج علی" از ضرری که در [[تجارت]] برده است و به کسی نگفته سخن می‌گوید و به او نوید می‌دهد که اوضاع [[اقتصادی]] و تجارتش بهبود می‌یابد. باز هم در حلّه در [[خانه]] [[آیت‌الله]] قزوینی حاضر می‌شود و خبر می‌دهد که دیروز از [[سلیمانیه]] خارج شده و از اوضاع و احوال آنجا و فتح سلیمانیه خبر می‌دهد و غایب می‌گردد و آن‌گاه پس از ده [[روز]]، این خبر به [[حکام]] "حلّه" می‌رسد. و بالاخره حضرت، در مجالس و محافل [[شیعیان]] و [[دوستداران]] [[اهل بیت]]{{عم}} که برای زنده نگهداشتن نام و [[راه و رسم]] [[امامان]] [[نور]]{{عم}} برپا می‌شود، حاضر می‌گردد<ref>امام مهدی از ولادت تا ظهور، سید محمد کاظم قزوینی، ص۴۴۰.</ref>. کسانی که در دوران [[غیبت طولانی]] آن حضرت به دیدارش مفتخر شده‌اند، بسیارند. برشمردن نام و نشان همه آنان ممکن نیست. [[علامه مجلسی]] در کتاب خود<ref>بحار الانوار، ج ۵۲، ص۷۷-۱.</ref>، نام گروهی را که در [[غیبت کبری]] به دیدار حضرت نایل آمده‌اند، برشمرده است. مرحوم نوری نیز در کتاب خود<ref>نجم الثاقب، باب هفتم.</ref>، داستان یکصد تن از آنان را که بدین [[افتخار]] نایل شده‌اند، آورده و آن‌گاه از این یکصد داستان،٥٨ سرگذشت دیدار را برگزیده و در کتاب دیگرش که "جنّة المأوی" نام دارد، آورده است.