نیایش ششم

مقدمه

نیایش آن حضرت است به هنگام صبح و شام. روز و شب دو آیه از آیات خداست: ﴿وَجَعَلْنَا اللَّيْلَ وَالنَّهَارَ آيَتَيْنِ﴾. در قرآن کریم سوره‌ای به نام روز (ضحی) و سوره‌ای به نام شب (لیل) آمده و بارها به این دو نشانه قدرت الهی سوگند خورده است. هم‌چنین در قرآن به هنگام صبح سوگند یاد شده است.

امام زین العابدین(ع) دعای خود را با ستایش خداوند درباره آفرینش این دو پدیده بزرگ و نقش آنها در زندگی انسان آغاز می‌کند: «الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِي خَلَقَ اللَّيْلَ وَ النَّهَارَ بِقُوَّتِهِ، وَ مَيَّزَ بَيْنَهُمَا بِقُدْرَتِهِ‏، وَ جَعَلَ‏ لِكُلِّ وَاحِدٍ مِنْهُمَا حَدّاً مَحْدُوداً، وَ أَمَداً مَمْدُوداً...»؛ «حمد و سپاس خداوندی را که به قوت خود شب و روز را بیافرید و به قدرت خویش آن دو را از یکدیگر فرق نهاد و هر یک را حدی محدود و زمانی معین قرار داد. به تقدیر خویش از یکی می‌کاهد و بر دیگری می‌افزاید و بر یکی می‌افزاید و از دیگری می‌کاهد، تا بندگانش را توان به‌دست آوردن قوت باشد و امکان پرورش. شب را بیافرید تا بندگانش در آن از رنج و تلاش بیاسایند و آن را به مثابه پوششی گردانید تا در آن به خواب راحت روند؛ تنشان بدان آسوده شود و نیرو گیرد و خود به لذت و کامیابی رسند. روز را بیافرید تا در روشنایی آن به طلب فضل و نعمت خداوندی پردازند و رزق او را به چنگ آورند».

آنگاه امام به سیطره خداوند بر موجودات و انسان این‌گونه اشاره می‌کند: «ما و همه چیزها جملگی صبح کردیم و همه از آن توایم: از آسمان و زمین و هر چه در آن دو نهاده‌ای، از آرمیده و جنبنده و ایستاده و رونده و هر چه بر هواست و هر چه درون زمین است. صبح کردیم و همه در قبضه قدرت توایم». از فرازهای زیبای این دعا این است که امام(ع) هر روز جدید را شاهدی حاضر بر اعمال ما می‌داند که اگر خوبی کنیم ما را سپاس‌گویان ترک کند و اگر بدی کنیم نکوهش‌کنان از ما جدا گردد. از این‌رو از خداوند می‌طلبد که حسن مصاحبت روز را نصیب گرداند و بهره ما را از خوبی‌ها سرشار کرده و از بدی‌ها پیراسته سازد. وی همچنین از خدا می‌طلبد تا به برکت تقوا و پرهیزگاری زحمت ما بر فرشتگان با کرامت که نویسنده اعمال ما هستند آسان گردد، و در هر ساعتی از ساعات روز بهره‌ای از مقامات بندگان خاص و نصیبی از شکر و گواه صدقی از ملائکه داشته باشیم.

و مجدداً خدای بزرگ را ستایش کرده و دست نیاز بلند می‌کند: «خداوندا، ما را در این روز، از حسنات پاداشی جزیل عنایت کن و از سیئات دور بدار. بامداد و شامگاهش را برای ما پر از سپاس و ستایش و پاداش و ثواب و بخشش و نیکی گردان». و از او ایمنی از خطرات را طلب می‌کند: «بار خدایا، بر محمد و خاندانش درود بفرست و ما را از پیش‌رو و پشت‌سر و جانب راست و جانب چپ و از هر طرف حفاظت فرمای، آن‌سان که از معصیت تو در امان مانیم و به اطاعت تو راه یابیم و هر چه کنیم در طریق محبت تو باشد».

و روزی این چنین را از خدا تمنا می‌کند. «اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ، وَ وَفِّقْنَا فِي يَوْمِنَا هَذَا وَ لَيْلَتِنَا هَذِهِ وَ فِي‏ جَمِيعِ‏ أَيَّامِنَا لِاسْتِعْمَالِ‏ الْخَيْرِ...»؛ «بار خدایا، بر محمد و خاندانش درود بفرست و ما را در این روز و این شب و هر روز به انجام دادن کارهای نیک و دوری از کارهای ناپسند توفیق ده و به شکر نعمت‌ها و پیروی از سنت‌ها و دوری از بدعت‌ها و امربه معروف و نهی از منکر و پاسداشت اسلام و نکوهش باطل و خوار داشت آن، و نصرت حق و عزیز داشتن آن و راهنمایی گمگشتگان و یاری ناتوانان و فریادرسی ستمدیگان، توفیق ده».

این دعا با شهادت به وحدانیت خدای متعال و اعتراف به اینکه حکم او عادلانه است و نسبت به بندگانش رأفت و رحمت دارد و محمد(ص) بنده و پیامبر (رسول) و بهترین مخلوق اوست، و کسی است که در نصیحت امت از هیچ کوششی فروگذار نکرده؛ با ذکر درود و صلوات بر پیامبر و آل او، پایان می‌پذیرد. بارها در قرآن آمده که شب برای استراحت و آرامش و روز برای کار و فعالیت و تأمین زندگی است: ﴿وَجَعَلْنَا اللَّيْلَ لِبَاسًا * وَجَعَلْنَا النَّهَارَ مَعَاشًا﴾. خواندن این دعا در هر روز و شب رابطه ما را با خداوند عاشقانه‌تر و رابطه ما را با زندگی جدی‌تر می‌کند. سعی می‌کنیم با استمداد از خداوند برای خود برنامه داشته باشیم و فرصت‌ها و تهدیدها را در نظر بگیریم و پیوسته حرکت خود را به سمت هدف رصد کنیم..

منابع

1. بهشتی، سید جواد، مقاله «نیایش ششم»، دانشنامه صحیفه سجادیه

پانویس