ویژگی حکومت امام مهدی

این مدخل زیرشاخهٔ بحث امام مهدی است. ویژگی حکومت امام مهدی از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود: ویژگی حکومت امام مهدی در حدیث - ویژگی حکومت امام مهدی در نهج البلاغه - ویژگی حکومت امام مهدی در کلام اسلامی - ویژگی حکومت امام مهدی در معارف مهدویت - پرسش‌های مرتبط

مقدمه

• قافله هستی در سیر تکاملی خود سرانجام به نقطه‌ای خواهد رسید که موانع فراوان از مقابل تکامل بشر برداشته می‌شود و شیاطین جنّ و انس نمی‌توانند از راه‌های گوناگون و با روش‌های مختلف در راه رسیدن انسان‌ها به هدف غایی آفرینش (قرب الهی) مانع ایجاد کنند، بلکه افراد با میل و اراده خود و بدون فشارهای سخت حکّام ستمگر و طواغیت، خدا را عبادت می‌کنند و از کرنش در مقابل ارباب دروغین و پرستش شیاطین رها می‌شوند و حاکمیت جامعه در اختیار بندگان شایسته خدا است، سپس دین الهی (اسلام) در سر تا سر عالم بسط می‌یابد. امنیّت و آرامش و عبودیّت خدا، امری عمومی و همگانی می‌شود و... این حقیقت در قرآن کریم این‌گونه مورد توجّه واقع شده است: ﴿وَعَدَ اللَّهُ الَّذِينَ آمَنُوا مِنْكُمْ وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ لَيَسْتَخْلِفَنَّهُمْ فِي الْأَرْضِ كَمَا اسْتَخْلَفَ الَّذِينَ مِنْ قَبْلِهِمْ وَلَيُمَكِّنَنَّ لَهُمْ دِينَهُمُ الَّذِي ارْتَضَى لَهُمْ وَلَيُبَدِّلَنَّهُمْ مِنْ بَعْدِ خَوْفِهِمْ أَمْنًا يَعْبُدُونَنِي لَا يُشْرِكُونَ بِي شَيْئًا وَمَنْ كَفَرَ بَعْدَ ذَلِكَ فَأُولَئِكَ هُمُ الْفَاسِقُونَ﴾.
• از این آیه نکات فراوانی درباره دولت حقّ مهدی (ع) به دست می‌آید، از جمله:

1. دولت یار با رهبری او و همکاری و کمک مؤمنان نیکوکار در شکل یک حکومت واحد جهانی تشکیل می‌شود.
2. دین اسلام با همه ابعاد نظری و عملی، در جهان تحقّق و تمکّن مییابد و دین جهانی می‌شود.
3. امنیّت و آسایش جهان را فرا خواهد گرفت و ترس و خوف موجود حاکم بر مردم از جهان رخت بر خواهد بست.
4. شرک و بت‌پرستی - چه در شکل سنّتی و چه در قالب نوین آن – دست‌کم در بین حکّام و کارگزاران از بین خواهد رفت و توحید و یکتاپرستی در جهان عمومیّت خواهد یافت.

خصوصیّات دولت مهدی (ع)

• از آیه ﴿وَعَدَ اللَّهُ الَّذِينَ آمَنُوا مِنْكُمْ وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ لَيَسْتَخْلِفَنَّهُمْ فِي الْأَرْضِ كَمَا اسْتَخْلَفَ الَّذِينَ مِنْ قَبْلِهِمْ وَلَيُمَكِّنَنَّ لَهُمْ دِينَهُمُ الَّذِي ارْتَضَى لَهُمْ وَلَيُبَدِّلَنَّهُمْ مِنْ بَعْدِ خَوْفِهِمْ أَمْنًا يَعْبُدُونَنِي لَا يُشْرِكُونَ بِي شَيْئًا وَمَنْ كَفَرَ بَعْدَ ذَلِكَ فَأُولَئِكَ هُمُ الْفَاسِقُونَ﴾ و بقیه آیات و روایات خصوصیّات زیر را می‌توان درباره آن دولت بازگو کرد:

1. حکومت واحد جهانی: حکومت مهدی (ع) جهانی خواهد بود و شرق و غرب عالم را فرا خواهد گرفت. همه قدرت‌های شیطانی توسط مهدی (ع) نابود میشوند و با اقتدای عیسی روح الله (ع) به حضرت مهدی پیروان دو شریعت بزرگ الهی که در جهان وجود دارند یعنی اسلام و مسیحیّت از او اطاعت خواهند کرد. به حدیث زیر توجّه کنید: «عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ عَبَّاسٍ قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ (ص): إِنَّ خُلَفَائِي وَ أَوْصِيَائِي وَ حُجَجَ اللَّهِ عَلَى الْخَلْقِ بَعْدِي اثْنَا عَشَرَ أَوَّلُهُمْ أَخِي وَ آخِرُهُمْ وَلَدِي قِيلَ يَا رَسُولَ اللَّهِ وَ مَنْ أَخُوكَ قَالَ عَلِيُّ بْنُ أَبِي طَالِبٍ قِيلَ فَمَنْ وَلَدُكَ قَالَ الْمَهْدِيُّ الَّذِي يَمْلَؤُهَا قِسْطاً وَ عَدْلًا كَمَا مُلِئَتْ جَوْراً وَ ظُلْماً وَ الَّذِي بَعَثَنِي بِالْحَقِّ نَبِيّاً لَوْ لَمْ يَبْقَ مِنَ الدُّنْيَا إِلَّا يَوْمٌ وَاحِدٌ لَطَوَّلَ اللَّهُ ذَلِكَ الْيَوْمَ حَتَّى يَخْرُجَ فِيهِ وَلَدِيَ الْمَهْدِيُّ فَيَنْزِلَ رُوحُ اللَّهِ عِيسَى ابْنُ مَرْيَمَ فَيُصَلِّيَ خَلْفَهُ وَ تُشْرِقَ الْأَرْضُ بِنُورِهِ وَ يَبْلُغَ سُلْطَانُهُ الْمَشْرِقَ وَ الْمَغْرِبَ».
2. حاکمیّت عدالت: در دولت حقّ امتیازات و انحصارات ناحقّ از بین خواهد رفت و این‌گونه نیست که ثروت و امتیازات اقتصادی در اختیار گروه خاصّی باشد. امام صادق (ع) فرمود: «إِذَا قَامَ قَائِمُنَا اضْمَحَلَّتِ الْقَطَائِعُ فَلَا قَطَائِعَ...»؛ هنگامی که قائم، قیام کند قطایع از میان خواهد رفت. قطایع زمین‌هایی بود که از سوی حکّام به نزدیکان آنها داده می‌شد و در واقع امتیازات و انحصارات اقتصادی خاصّی بود که در اختیار هیئت حاکمه قرار داشت و به وسیله آنها فاصله طبقاتی در جامعه زیاد‌تر می‌شد. امام رضا (ع) فرمود: "... هنگامی که قائم ما قیام کند، زمین را به نور خود نورانیّت می‌بخشد و میزان عدل را میان مردم برقرار می‌کند، پس هیچ کس به دیگری ظلم نخواهد کرد". و در احادیث فراوانی آمده است: «يَمْلَأُ الْأَرْضَ قِسْطاً وَ عَدْلًا كَمَا مُلِئَتْ جَوْراً وَ ظُلْماً »؛
3. حاکمیت مساوات: در زمان مهدی (ع) امتیازات اجتماعی به طور مساوی بین مردم تقسیم می‌شود. پیامبر (ص) فرمود: "به مهدی بشارت می‌دهم او هنگام اختلاف مردمان در امّت من برانگیخته می‌شود... ساکنان آسمان و زمین از او خشنود خواهند بود. او مال را صحاحاً تقسیم می‌کند. شخصی پرسید: صحاحاً یعنی چه؟ حضرت فرمود: "به طور مساوی بین مردم" و در حدیث دیگر فرمود: "مهدی میان مردم آن چنان اموال را به مساوات تقسیم می‌کند که دیگر نیازمند و محتاجی یافت نمی‌شود".
4. رشد عقلانی و علمی: هر چند عقل بشر به طور طبیعی در حال رشد است و هر چه زمان میگذرد بیشتر بر آن افزوده می‌شود، ولی در زمان ظهور حضرت مهدی (ع) این امر به اوج خود می‌رسد. امام باقر (ع) می‌فرماید: "هنگامی که قائم ما قیام کند دست خود را بر سر بندگان می‌نهد و خردهای آنان را تمرکز و تجمّع می‌بخشد و دریافت‌های عقلانی و اخلاقیّات مردم را تکامل می‌بخشد". هم چنین فرمود: "به شما همگی حکمت و علم داده می‌شود".
5. حاکمیت اسلام: در حدیثی از امام باقر (ع) نقل شده است: "حکومت مهدی شرق و غرب عالم را فرا خواهد گرفت و خدای عزّ و جلّ دین خود را بر همه دین‌ها پیروز خواهد کرد؛ هر چند مشرکان نخواهند، آن‌گاه در زمین معبودی جز خدای عزّ و جلّ باقی نخواهد ماند. اعم از بت و غیر آن؛ مگر آنکه در آتش ریخته و سوزانده می‌شود".
6. فراوانی نعمت: نتیجه پیشرفت علمی و عقلانی بشر استفاده بهتر از مواهب طبیعت و در نتیجه وفور نعمت خواهد شد که این نعمت‌ها نیز در جامعه به طور مساوی تقسیم می‌شود، در این صورت نیازمندی باقی نخواهد ماند. امام باقر (ع) فرمود: "قائم ما به وسیله رعب یاری و با نصر الهی تأیید می‌شود، زمین برای او درنور دیده می‌شود و گنج‌های آن برایش حتما آن آشکار می‌گردد... ، پس در زمین جای خرابی باقی نمی‌ماند مگر آنکه حتماً آن را آباد می‌کند". در حدیث دیگری پیامبر فرمود: "در روزگار مهدی، آسمان باران فراوان میدهد و زمین هیچ روییدنی را در دل خود ذخیره نمی‌کند".
7. حاکمیّت امنیت: علاوه بر آیه مذکور - که این مطلب را با صراحت بیان فرموده - روایات فراوانی نیز از امنیّت و آرامش همگانی در دولت حضرت مهدی (ع) خبر می‌دهد. امیرالمؤمنین (ع) فرمود: "هنگامی که قائم ما قیام کند، آسمان باران خود را به قدر لازم باراند و زمین گیاهان خود را برویاند و کینه‌ها از دل‌های بندگان بیرون رود و حیوانات با مسالمت رفتار کنند تا جایی که زن با همه زیور و زینت خویش، از عراق تا شام برود و گام نمی‌نهد مگر بر گیاه و هیچ خطری از جمله خطر درندگان او را به وحشت نمی‌اندازد".
8. حاکمیّت همیاری و صمیمیّت: در دوران ظهور مؤمنان بسیار به هم نزدیک‌اند و گویی یک جان هستند در کالبدهای متفاوت تا جایی که هر کس از افراد می‌تواند هر چه نیاز دارد بدون هیچ گونه ممانعتی از جیب دیگری بر دارد. مسلمانان در معاملات بین خود از یکدیگر سود نگیرند.
9. اجرای کامل احکام الهی: در دولت حقّ حضرت مهدی (ع) همه احکام و مقرّرات اسلامی اجرا و حدود الهی اقامه خواهد شد. از امام صادق (ع) نقل شده است که فرمود: "مهدی (ع) مانع الزکات را می‌کشد". همچنین آمده است که حضرت کسانی را که به سن بیست سالگی رسیده و احکام شرعی خود را فرا نگرفته‌اند، می‌کشد.

منابع

• محمدی، رضا، امام‌شناسی ۵