الگو:صفحهٔ اصلی/مدخل برگزیده
قیام امام حسین دارای ویژگی‌های منحصر به فردی است که آن را از همه قیام‌ها متمایز می‌سازد، برخی از این ویژگی‌ها عبارت‌اند از:
- ایمان به خدا: از ویژگی‌های نهضت حسینی ایمان به مبدأ و یقین به پروردگار و آفریدگار جهان است.
- ذلت‌ناپذیری: ویژگی دیگر رهبر نهضت عاشورا و قیام خونین کربلا، ذلت ناپذیری و تن به خواری ندادن آن حضرت است.
- شجاعت: عباس محمود عقاد می‌گوید: جای هیچ سخنی نیست که آن روز، روز شهادت و شجاعت بود. شجاعت سرآمد فضائل و دریای نیک نهادی است که دیگر اخلاق پسندیده مانند جوی به سویش سرازیر می‌شود و پشتوانه از آن می‌گیرد.
- ظلم‌ستیزی: قرآن کریم از رکون در برابر ظالمان و ستمگران نهی کرده است و این در حقیقت درسی است که انقلاب کربلا به همه افراد در همه ادوار و اعصار می‌دهد که بایستی بشر ظلم ستیز باشد و با ظالم مقابله کند اگر چه این موضع‌گیری او را در مخاطره قرار داده و حیاتش را تهدید کند.
- ایثار و فداکاری: چیزی که در قیام عاشورا به طور مشهود به چشم می‌خورد، فداکاری و ایثار است که در آن معرکه و میدان نبرد تحقق و عینیت یافت.
برخی از زمینه‌های قیام امام حسین (ع) به صورت خلاصه عبارت است از: گمراهی مردم؛ گسترش فساد و اختلاف و گسترش ظلم و جور.
در یک تقسیم اهداف قیام امام حسین (ع) چنین تقسیم می‌شود: زنده کردن اسلام و اصلاح جامعه، احیای سنت نبوی و سیره علوی؛ هدایت و آگاه ساختن مسلمانان؛ آزاد‌سازی اراده ملت از محکومیت سلطه و زور و حاکم ساختن حق؛ افشای ماهیت واقعی امویان و از بین بردن سلطه استبدادی آنان بر جهان اسلام؛ اجرای قانون شرع و تأمین قسط و عدل و از بین بردن بدعت‌ها و کجروی‌ها و سلب مشروعیت نظام غاصب.
برخی از آثار قیام امام حسین (ع) نیز عبارت است از:
- احیای اندیشه امامت: پس از رحلت رسول خدا جریان طبیعی اسلام که بر اصل بنیادین «امامت» پایه‌گذاری شده بود با دسایس بنیان گذاران خلافت به انحراف کشیده شد و «خلافت» جایگزین آن گردید. یکی از آثار قیام امام حسین (ع) بازگرداندن این جریان به مسیر اصلی خود بود.
- احیای فرهنگ جهاد: از مهمترین کارکردهای سیاسی حادثه عظیم عاشورا احیای فرهنگ جهاد در میان امت مسلمان بود.
- زمینه‌سازی تشکیل حکومت اسلامی: یکی از کارکردهای سیاسی مهم عاشورا که در عین حال برخاسته از دو کارکرد دیگر (احیای اندیشه امامت و احیای فرهنگ جهاد) است؛ زمینه‌سازی برای تشکیل حکومت اسلامی است.
- احیای فرهنگ امر به معروف و نهی از منکر: تحریف اسلام نبوی (ص)، قربانی گردیدن عدالت در جامعۀ اسلامی، ستم بر انسان‌ها و مسلمانان، تفرقه میان امت اسلامی و... از تبعات استیلای نا به حق امویان در جامه حاکمان اسلامی بود، از این رو قیام امام حسین (ع) به عنوان آخرین مرحله امر به معروف و نهی از منکر در جهت رسوا‌سازی و اسقاط امویان از قدرت و تاج و تخت پادشاهی است؛ هر چند که به شهادت امام (ع) و اصحاب و انصار بیانجامد.