سبک زندگی امام مهدی
سبک زندگی امام مهدی (ع) ساده و همانند زندگی پایین‌ترین طبقات جامعه است. آن حضرت لباس کم‌بها می‌پوشد و همانند مستمندان غذا می‌خورد. این شیوۀ همۀ رهبران و انسان‌های الهی است.
مقدمه
سبک زندگی امام مهدی (ع)، بسیار ساده و دور از تجمل و اشرافی‌گری است. زندگی آن حضرت از نظر مادی همانند زندگی پایین‌ترین طبقات جامعه است. روایات، امام زمان (ع) را در این عرصه به پیامبر اسلام (ص) و حضرت علی (ع) مانند دانسته‌اند[۱]. آن حضرت لباس کم‌بها می‌پوشد و همانند مستمندان غذا می‌خورد[۲]. این شیوۀ همۀ رهبران و انسان‌های الهی است. آنان زندگی خویش را با نیازمندان و مستمندان همسان می‌کنند تا فقر و تنگدستی بر آنان گران نیاید و محرومیت از مواهب مادی آنان را نیازارد[۳].
برقرار ساختن حکومت عدل جهانی بی‌گمان با رنج‌ها و سختی‌ها همراه است و از این رو، بنابر روایات حتی اصحاب امام زمان (ع) نیز پیش از برپایی این حکومت الهی در دشواری و زحمت زندگی می‌کنند[۴]. از روایات دربارۀ محل سکونت حضرت مهدی (ع) استفاده میشود که آن حضرت در مسجد سهله سکونت خواهد گزید[۵].[۶]
سبک زندگی امام مهدی(ع)
امام مهدی(ع) در سلوک شخصی و رفتار فردی خویش، همانند جدش رسول الله(ص) برای همگان اسوه و الگوی نمونه است. آن حضرت اگرچه حاکم مطلق همه جهان است اما همانند امیرمؤمنان(ع) حکومت در نگاه ایشان وسیله‌ای برای خدمت به بندگان خدا و تربیت مردم و رشد و تعالی جامعه به قله‌های کمال است، نه چیز دیگر. آن حضرت سرآمد همه در علم و دانش و وجود نازنینشان چشمه سار برکت و پاکی است؛ با اینکه فرمانروای مطلق جهان است، اما این فرمانروایی و سلطنت بر دنیا، هرگز مانع از تهجّد و عبادت آن حضرت نمی‌شود.
امام مهدی(ع) بسیار سخت کوش و بردبار و اهل صبر و مجاهدت و مبارزه و شتابنده به سوی نیکی هاست. در حدیث لوح که امام صادق(ع) آن را از پدر بزرگوارش امام باقر(ع) و او از جابر بن عبد الله انصاری و او از حضرت فاطمه علیها السلام نقل کرده است، پس از بر شمردن دیگر اوصیای پیامبر اکرم(ص) درباره امام مهدی(ع) چنین آمده است: «وَ الْخَازِنَ لِعِلْمِيَ الْحَسَنَ الْعَسْكَرِيَّ ثُمَّ أُكْمِلُ دِينِي بِابْنِهِ مُحَمَّدٍ رَحْمَةً لِلْعَالَمِينَ عَلَيْهِ كَمَالُ مُوسَى وَ بَهَاءُ عِيسَى وَ صَبْرُ أَيُّوبَ»[۷]؛ سپس خزانه‌دار علم من حسن عسکری و پس از او دینم به وسیله فرزندش محمد (حضرت مهدی) به کمال و فعلیت می‌رسد؛ همو که دارای کمال موسی(ع) و شکوه عیسی(ع) و شکیبایی ایوب(ع) است.
امام مهدی(ع) اهل سکینه و وقار است. حرث بن مغیره نصری گوید به امام صادق(ع) عرض کردم: «قُلْتُ لِأَبِي عَبْدِ اللَّهِ(ع) بِمَ يُعْرَفُ صَاحِبُ هَذَا الْأَمْرِ؟ قَالَ بِالسَّكِينَةِ وَ الْوَقَارِ وَ الْعِلْمِ وَ الْوَصِيَّةِ»[۸]؛ «چگونه صاحب مقام امامت شناخته میشود؟ حضرت فرمود: به آرامش دل و وقار و دانش و وصیت».
حضرت مهدی(ع) در استفاده از بیت المال و امور معیشت، قناعت و زهد را پیشه خود می‌کند و در امر خوراک و پوشاک درباره شخص خود بسیار سخت گیر و دقیق است، چنان‌که در برخی روایات، سیره آن حضرت در پوشش و استفاده از غذاها، به شیوه جدش امیرمؤمنان(ع) تشبیه شده است.
امام صادق(ع) فرمود: «أَنَّ قَائِمَنَا أَهْلَ الْبَيْتِ(ع) إِذَا قَامَ لَبِسَ ثِيَابَ عَلِيٍّ(ع) وَ سَارَ بِسِيرَةِ عَلِيٍّ(ع)» [۹]؛ «همانا قائم ما اهل بیت، آنگاه که قیام کند، لباس علی(ع) را بر تن خواهد کرد و بر سیره او عمل خواهد نمود».
یعقوب بن شعیب از حضرت صادق(ع) روایت می‌کند که فرمود: «أَ لَا أُرِيكَ قَمِيصَ الْقَائِمِ الَّذِي يَقُومُ عَلَيْهِ فَقُلْتُ بَلَى قَالَ فَدَعَا بِقِمَطْرٍ فَفَتَحَهُ وَ أَخْرَجَ مِنْهُ قَمِيصَ كَرَابِيسَ فَنَشَرَهُ فَإِذَا فِي كُمِّهِ الْأَيْسَرِ دَمٌ فَقَالَ هَذَا قَمِيصُ رَسُولِ اللَّهِ(ص) الَّذِي عَلَيْهِ يَوْمَ ضُرِبَتْ رَبَاعِيَتُهُ وَ فِيهِ يَقُومُ الْقَائِمُ فَقَبَّلْتُ الدَّمَ وَ وَضَعْتُهُ عَلَى وَجْهِي ثُمَّ طَوَاهُ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ(ع) وَ رَفَعَهُ»[۱۰]؛ آیا نمی‌خواهی پیراهن قائم را که در آن قیام می‌کند به تو نشان دهم؟ عرض کردم: چرا می‌خواهم ببینم. حضرت دستور داد جعبه‌ای آوردند و در آن را گشود و یک پیراهن کرباسی از میان آن بیرون آورد و آن را باز کرد. دیدم آستین چپ آن خون آلود است. حضرت فرمود: این پیراهن پیامبر است که در روزی که دندان مبارکش را شکستند به تن داشت، قائم هم در روز ظهورش این را به تن می‌کند. من آن خون خشکیده را بوسیدم و آن را به صورت خود مالیدم. سپس حضرت پیراهن را پیچید و برداشت.
معلی بن خنیس از امام صادق(ع) نقل کرده است که فرمود: «إِنَّ عَلِيّاً(ع) كَانَ عِنْدَكُمْ فَأَتَى بَنِي دِيوَانٍ وَ اشْتَرَى ثَلَاثَةَ أَثْوَابٍ بِدِينَارٍ... ثُمَّ رَفَعَ يَدَهُ إِلَى السَّمَاءِ فَلَمْ يَزَلْ يَحْمَدُ اللَّهَ عَلَى مَا كَسَاهُ حَتَّى دَخَلَ مَنْزِلَهُ ثُمَّ قَالَ هَذَا اللِّبَاسُ الَّذِي يَنْبَغِي- لِلْمُسْلِمِينَ أَنْ يَلْبَسُوهُ قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ(ع) وَ لَكِنْ لَا يَقْدِرُونَ أَنْ يَلْبَسُوا هَذَا الْيَوْمَ وَ لَوْ فَعَلْنَاهُ لَقَالُوا مَجْنُونٌ وَ لَقَالُوا مُرَاءٍ وَ اللَّهُ تَعَالَى يَقُولُ- ﴿وَثِيَابَكَ فَطَهِّرْ﴾[۱۱] قَالَ وَ ثِيَابَكَ ارْفَعْهَا وَ لَا تَجُرَّهَا وَ إِذَا قَامَ قَائِمُنَا كَانَ هَذَا اللِّبَاسَ»[۱۲]؛ همانا علی(ع) نزد شما بود، او نزد بنی دیوان آمده و سه لباس به یک دینار خرید... سپس دست به آسمان بلند کرده و پیوسته خداوند را بر آن چه به او پوشانده بود شکر می‌کرد تا این که به منزل رسید و فرمود این همان لباسی است که سزاوار است مسلمانان آن را بپوشند. امام صادق(ع) در ادامه فرمودند: ولی امروز مردم نمی‌توانند آن لباس را بپوشند و اگر ما چنین کنیم می‌گویند دیوانه است یا می‌گویند ریا می‌کند در حالی که خداوند می‌فرماید: لباست را بالا بگیر و بر زمین نکش و چون قائم ما قیام کند چنین لباسی خواهد بود.
ابوبصیر از امام صادق(ع) روایت کرده که آن حضرت فرمود: «مَا تَسْتَعْجِلُونَ بِخُرُوجِ الْقَائِمِ فَوَ اللَّهِ مَا لِبَاسُهُ إِلَّا الْغَلِيظُ وَ لَا طَعَامُهُ إِلَّا الْجَشِبُ وَ مَا هُوَ إِلَّا السَّيْفُ وَ الْمَوْتُ تَحْتَ ظِلِّ السَّيْفِ»[۱۳]؛ چرا به فرا رسیدن خروج قائم شتاب می‌کنید، به خدا قسم لباس او جز جامه درشت و خشن نخواهد بود و غذایش جز خوراک ناگوار و ناخوش نباشد و به جز جامه‌ای درشت بافت نپوشد و به جز کار زار با شمشیر و مرگ و کشتار چیزی نخواهد بود.
معمر بن خلاد گوید: «ذُكِرَ الْقَائِمُ عِنْدَ أَبِي الْحَسَنِ الرِّضَا(ع)فَقَالَ أَنْتُمُ الْيَوْمَ أَرْخَى بَالًا مِنْكُمْ يَوْمَئِذٍ قَالُوا وَ كَيْفَ قَالَ لَوْ قَدْ خَرَجَ قَائِمُنَا(ع) لَمْ يَكُنْ إِلَّا الْعَلَقُ وَ الْعَرَقُ وَ النَّوْمُ عَلَى السُّرُوجِ وَ مَا لِبَاسُ الْقَائِمِ(ع) إِلَّا الْغَلِيظُ وَ مَا طَعَامُهُ إِلَّا الْجَشِبُ»[۱۴]؛ نزد امام ابی الحسن الرّضا(ع) از قائم یاد شد، پس فرمود: شما امروز آسوده‌تر از آن روز هستید، عرض کردند: چگونه؟ فرمود: اگر قائم ما(ع) خروج کند جز لخته خون و عرق و بر روی زین‌های اسبان خفتن چیزی در کار نخواهد بود و لباس قائم(ع) جز جامه خشن و خوراک او جز غذای ناگوار و نامطبوع نخواهد بود.
حضرت مهدی(ع) با همه این سخت‌گیری‌ها برخودش در استفاده از بیت المال، با مردم برخورد سخاوت مندانه داشته و نسبت به آنان از همه دلسوزتر و مهربان‌تر است. امام رضا(ع) اوصاف و خصوصیات فردی امامان معصوم(ع) را که حضرت مهدی(ع) یکی از آن بزرگواران است، چنین بر شمرده است: «يَكُونُ أَوْلَى بِالنَّاسِ مِنْهُمْ بِأَنْفُسِهِمْ وَ أَشْفَقَ عَلَيْهِمْ مِنْ آبَائِهِمْ وَ أُمَّهَاتِهِمْ وَ يَكُونُ أَشَدَّ النَّاسِ تَوَاضُعاً لِلَّهِ جَلَّ ذِكْرُهُ»[۱۵]؛ او نسبت به مردم از خودشان اولی و احقّ است و از پدران و مادرانشان درباره ایشان مهربان‌تر و دلسوزتر و در برابر خدا از همگان متواضع‌تر است.
در زیارت صاحب الامر(ع) درباره ویژگی نصیحت و خیرخواهی آن حضرت نسبت به مردم آمده است: «السَّلَامُ عَلَيْكَ أَيُّهَا الْوَلِيُّ النَّاصِحُ السَّلَامُ عَلَيْكَ يَا سَفِينَةَ النَّجَاةِ السَّلَامُ عَلَيْكَ يَا عَيْنَ الْحَيَاةِ»[۱۶]؛ سلام بر تو ای ولی نصیحت کننده و خیرخواه و ای کشتی نجات بشریت و ای چشمه‌سار جاری حیات و زندگی.[۱۷]
جستارهای وابسته
- سبک زندگی امام مهدی
- سیره اخلاقی امام مهدی
- سیره عبادی امام مهدی
- سیره خانوادگی امام مهدی
- سیره تربیتی امام مهدی
- سیره اجتماعی امام مهدی
- سیره علمی امام مهدی
- سیره تبلیغی امام مهدی
- سیره سیاسی امام مهدی
- سیره اقتصادی امام مهدی
- سیره فرهنگی امام مهدی
- سیره مدیریتی امام مهدی
- سیره نظامی امام مهدی
- سیره قضایی امام مهدی
- سیره جهادی امام مهدی
- سیره حکومتی امام مهدی
منابع
پانویس
- ↑ مجلسی، محمد باقر، بحارالانوار، ج ۵۲ ص ۳۴۰ و ۳۶۰
- ↑ «مَا لِبَاسُ الْقَائِمِ(ع)إِلَّا الْغَلِیظُ وَ مَا طَعَامُهُ إِلَّا الْجَشِب»؛ بحارالانوار، ج ۵۲ ص ۳۵۴، ۳۵۹ و ۳۵۸.
- ↑ نهج البلاغه خ ۲۰۹
- ↑ مجلسی، محمد باقر، بحارالانوار، ج ۵۲ ص ۳۴۰.
- ↑ مجلسی، محمد باقر، بحارالانوار، ج ۵۲ ص ۳۴۰ و ۳۶۰
- ↑ ر.ک: فرهنگ شیعه، ص ۲۸۷-۲۸۸.
- ↑ الإحتجاج، ج۱، ص۶۸.
- ↑ بصائر الدرجات فی فضائل آل محمد(ص)، ج۱، ص۴۹۰؛ الإمامه و التبصره من الحیره، ص۱۳۸.
- ↑ الکافی، ج۱، ص۴۱۱؛ ج۶، ص۴۴۴.
- ↑ الغیبه، نعمانی، ص۲۴۳؛ بحار الانوار، ج۵۲، ص۳۵۵.
- ↑ «و جامه‌ات را پاکیزه گردان» سوره مدثر، آیه ۴.
- ↑ الکافی، ج۶، ص۴۵۶.
- ↑ الغیبه، نعمانی، ۲۳۳؛ بحارالانوار، ج۵۲، ص۳۵۴. در نقل دیگر ابی بصیر از امام صادق(ع) چنین روایت کرده است: «مَا تَسْتَعْجِلُونَ بِخُرُوجِ الْقَائِمِ فَوَ اللَّهِ مَا لِبَاسُهُ إِلَّا الْغَلِيظُ وَ لَا طَعَامُهُ إِلَّا الْجَشِبُ وَ مَا هُوَ إِلَّا السَّيْفُ وَ الْمَوْتُ تَحْتَ ظِلِّ السَّيْفِ»؛ چرا به خروج امام قائم شتاب می‌کنید بخدا قسم به جز جامه‌ای درشت بافت نپوشد و به جز غذای ناگوار نخورد و مرگ در سایه شمشیر است» (الغیبه، نعمانی، ص۲۳۳).
- ↑ الغیبه، نعمانی، ۲۸۵.
- ↑ من لا یحضره الفقیه، ج۴، ص۴۱۸.
- ↑ إلزام الناصب فی إثبات الحجه الغائب(ع)، ج۲، ص۸۵.
- ↑ صمدی، قنبرعلی، سیره امام مهدی در عصر ظهور، ص ۵۶.