حبابه والبیه در رجال و تراجم

(حبابه والبیه)
اطلاعات فردی
وفات	سنة ۱۸۰
مذهب	شیعه
اطلاعات حدیثی
تعداد روایات	۲

این مدخل زیرشاخهٔ بحث حبابه والبیه است. حبابه والبیه از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود: حبابه والبیه در رجال و تراجم - حبابه والبیه در تاریخ اسلامی - حبابه والبیه در معارف مهدویت - پرسش مرتبط ندارد

مقدمه

حبابة الوالبیة، تنها در سند یک روایت تفسیر کنز الدقائق و به گزارش از تفسیر العیاشی واقع شده است:

«عَنْ حَبَابَةَ اَلْوَالِبِيَّةِ قَالَتْ: سَمِعْتُ اَلْحُسَيْنَ بْنَ عَلِيٍّ عَلَيْهِ السَّلاَمُ يَقُولُ: مَا أَعْلَمُ أَحَداً عَلَى مِلَّةِ إِبْرَاهِيمَ إِلاَّ نَحْنُ وَ شِيعَتَنَا، قَالَ صَالِحٌ: مَا أَحَدٌ عَلَى مِلَّةِ إِبْرَاهِيمَ، قَالَ جَابِرٌ: مَا أَعْلَمُ أَحَداً عَلَى مِلَّةِ إِبْرَاهِيمَ».

شرح حال راوی

أم الندی، حبابة بنت جعفر الأسدیة الوالبیة از زنان کم نظیر کوفه از قبیله بنی اسد، از بانوان راوی حدیث شیعه و از دوست‌داران راستین اهل بیت عصمت و طهارت(ع) که در زهد، عبودیت و پارسایی کم نظیر بوده است و از کسانی است که در رجعت برمی‌گردد.

ایشان حدود ۲۳۰ سال عمر نموده است؛ از دوره امام علی(ع) تا دوران امام رضا(ع) را ادراک کرده است و به صاحب الحصاة معروف است.

وی در سن ۱۱۳ سالگی با دعای امام سجاد(ع) جوان شده و تا زمان امام رضا(ع) زنده بوده است از رجالیان قدمای شیعه، کشی، برقی و شیخ طوسی از ایشان یاد کردند. رجالیان سنی متعرض حال او نشدند؛ ولی در بعضی کتب اهل سنت، از راویان امام علی(ع) شمرده شده است.

حبابه والبیه در سند بعضی روایات قرار گرفته و حدیث گزارش کرده است؛ از جمله یک روایت در الکافی و یک روایت در من لا یحضره الفقیه.

طبقه راوی

برقی او را از راویان امام مجتبی و امام باقر(ع) به شمار آورده و شیخ طوسی وی را از جمله اصحاب امام مجتبی(ع) ذکر نموده و نوشته است: روت عن الحسن و الحسین(ع)، علی ما قال سعد بن عبدالله و در اصحاب امام سجاد(ع) در باب النساء از شخصی با کنیه أم البراء نام برده و اضافه کرده است: قیل هی حبابة الوالبیة؛ نیز او را از اصحاب امام باقر(ع) دانسته است و از روایت الکافی استفاده می‌شود که وی امام علی(ع) و امامان بعدی تا امام رضا(ع) را ادراک نموده و از تک تک آن بزرگواران نشانه‌ای که امامت ایشان دلالت کند، دریافت داشته است. ایشان، سرانجام پس از نه ماه از دریافت نشانه امامت از امام رضا(ع) از دنیا رفت و در پیراهن آن حضرت کفن و دفن شد.

استادان و شاگردان راوی

حبابة الوالبیة از هشت امام معصوم(ع)، (امیرالمؤمنین علی، امام حسن، امام حسین، امام سجاد، امام باقر، امام صادق، امام موسی بن جعفر و امام رضا(ع)) مستقیم روایت کرده است و روایت دیگری که از غیر آن بزرگواران گزارش کرده باشد، به دست نیامده است و کسانی که از وی روایت کردند، عبدالکریم بن عمرو خثعمی، عمران بن میثم، صالح بن میثم و ثابت بن دینار ابو حمزه ثمالی نام دارند.

مذهب راوی

از روایت الکافی و جز آن فهمیده می‌شود که حبابه والبیه دارای عقیده صحیح و حق بوده و بر اثر مشاهده نشانه امامت از امام علی(ع) و از تک تک ائمه بعدی تا امام رضا(ع) از راویان امامی شمرده می‌شود:

1. «... عَنْ حَبَابَةَ الْوَالِبِيَّةِ قَالَ: قُلْتُ لِأَبِي عَبْدِ اللَّهِ(ع) إِنَّ لِيَ ابْنَ أَخٍ وَ هُوَ يَعْرِفُ فَضْلَكُمْ وَ إِنِّي أُحِبُّ أَنْ تُعْلِمَنِي أَ مِنْ شِيعَتِكُمْ قَالَ وَ مَا اسْمُهُ قَالَتْ قُلْتُ فُلَانُ بْنُ فُلَانٍ قَالَتْ فَقَالَ يَا فُلَانَةُ هَاتِ النَّامُوسَ فَجَاءَتْ بِصَحِيفَةٍ تَحْمِلُهَا كَبِيرَةٍ فَنَشَرَهَا ثُمَّ نَظَرَ فِيهَا فَقَالَ نَعَمْ هُوَ ذَا اسْمُهُ وَ اسْمُ أَبِيهِ هَاهُنَا».
2. «عَنْ حَبَابَةَ الْوَالِبِيَّةِ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهَا قَالَ سَمِعْتُ مَوْلَايَ أَمِيرَ الْمُؤْمِنِينَ(ع) يَقُولُ إِنَّا أَهْلُ بَيْتٍ لَا نَشْرَبُ الْمُسْكِرَ وَ لَا نَأْكُلُ الْجِرِّيَّ وَ لَا نَمْسَحُ عَلَى الْخُفَّيْنِ فَمَنْ كَانَ مِنْ شِيعَتِنَا فَلْيَقْتَدِ بِنَا وَ لْيَسْتَنَّ بِسُنَّتِنَا».
3. «أَبُو الْفَضْلِ الشَّيْبَانِيُّ فِي أَمَالِيهِ وَ أَبُو إِسْحَاقَ الْعَدْلُ الطَّبَرِيُّ فِي مَنَاقِبِهِ عَنْ حَبَابَةَ الْوَالِبِيَّةِ قَالَتْ دَخَلْتُ عَلَى عَلِيِّ بْنِ الْحُسَيْنِ(ع) وَ كَانَ بِوَجْهِي وَضَحٌ فَوَضَعَ يَدَهُ عَلَيْهِ فَذَهَبَ قَالَتْ ثُمَّ قَالَ يَا حَبَابَةُ مَا عَلَى مِلَّةِ إِبْرَاهِيمَ غَيْرُنَا وَ غَيْرُ شِيعَتِنَا وَ سَائِرُ النَّاسِ مِنْهُمْ بِرَاءٌ».

جایگاه حدیثی راوی

ابن داوود از راوی در باب اول رجال خودش که به راویان ممدوح و مهمل اختصاص دارد، یاد کرده و او را از اصحاب امام حسن، امام حسین، امام سجاد و امام باقر(ع) شمرده و به گزارش از کشی وی را ممدوح معرفی نموده است.

بعضی از رجالیان دیگر با استناد به روایت الکافی جلالت و منزلت وی نزد ائمه(ع) را برداشت نموده و نوشته اند: هذا یدل علی علو شأنها و جلالتها فوق العدالة و الوثاقة.

تفرشی: روی الکشی ما یدل علی مدحها.

طریحی: مرضی عنها، و قصتها فی الحصاة مع الأئمة مشهورة.

شیخ حر عاملی: روی الکشی و غیره مدحها، و حسن حالها.

جرح و تعدیل شیعه

• الشیخ الزنجانی: صحیح
• عدّها البرقی ممن روت عن الحسن (ع) وعن ابی جعفر (ع)
• ولکن السید الخوئی: ذکر انّ البرقی عدّها ممن روت عن أمیر المؤمنین (ع) ولکن فی النسخة الموجودة عندنا خلاف ذلک ابی روت عن الحسن (ع) .
• قال الکشی: قالت حبابة سمعت الحسین بن علی (ع) وأضاف الکشی قد أدرکت أمیر المؤمنین (ع) وعاشت الی زمن الرضا (ع) .
• قالت حبابة طبع أمیر المؤمنین (ع) علی الحصاة وأتیت الی علی بن الحسین (ع) وطبع لها علی الحصاة کعلامة بأمامته وأتیت أبا جعفر (ع) وطبع لها علی الحصاة ثم أتیت أبو عبداللّه (ع) فطبع لی علی الحصاة ثمّ أتیت أبو الحسن (ع) فطبع لی علی الحصاة .
• وعدّها ابن داود فی القسم الأوّل وقال ممدوحة عن کش .

منابع

• عسکری، عبدالرضا، مقاله «حبابه والبیه»، اصحاب امام حسن مجتبی