دایرة المعارف صحابه پیامبر اعظم (کتاب)
دایرة المعارف صحابه پیامبر اعظم، مجموعه‌ای است هفت جلدی که با زبان فارسی به بررسی تبیین زندگی‌نامه اصحاب پیامبرa از نگاه مذهب شیعه می‌پردازد. این مجموعه اثر جمعی از نویسندگان بوده و زیر نظر محمد هادی یوسفی غروی است. و انتشارات شرکت چاپ و نشر بین‌الملل وابسته به سازمان تبلیغات اسلامی انتشار آن را به عهده داشته است.
| دایرة المعارف صحابه پیامبر اعظم | |
|---|---|
 | |
| زبان | فارسی |
| نویسنده | جمعی از نویسندگان |
| زیر نظر | محمد هادی یوسفی غروی |
| موضوع | صحابه |
| مذهب | شیعه |
| ناشر | [[:رده:انتشارات انتشارات سازمان تبلیغات اسلامی|انتشارات انتشارات سازمان تبلیغات اسلامی]][[رده:انتشارات انتشارات سازمان تبلیغات اسلامی]] |
| محل نشر | تهران، ایران |
| سال نشر | ۱۳۹۱ ش |
| تعداد جلد | ۷ |
| فهرست جلدها | جلد یکم جلد دوم جلد سوم جلد چهارم جلد پنجم جلد ششم جلد هفتم |
| شابک | ۹۷۸-۹۶۴-۳۰۴-۴۳۶-۷ |
| شماره ملی | ۱۹۲۵۶۳۲ |
دربارهٔ کتاب
در معرفی این کتاب آمده است: «کتاب دایرة المعارف، فقط شرح حال صحابه پیامبر اکرمa را مورد بررسی و کنکاش قرار داده است. تاریخ صحابه و سیره پیامبر اکرمa منطبق با دیدگاه‌ها و معارف شیعی می‌باشد که با استناد به منابع فریقین، تدوین یافته و به بررسی و شرح حال ۳۰۰ نفر از صحابه که فراز و نشیب فراوانی در زندگی آنها بوده، اختصاص یافته است. شاید بتوان این مجموعه را که هر جلد آن نزدیک به ۵۰۰ صفحه است و ۳۴ نفر از محققین حوزه و دانشگاه در گردآوری آن همکاری داشته‌اند را، از نخستین آثاری برشمرد که از طرف شیعه به بحث صحابه به صورت نیمه تخصصی پرداخته و با این کار سعی کرده به شبهه عدم توجه شیعه به صحابه پیامبرa پاسخ داده است. در این کتاب بررسی شرح حال ۳۰۰ نفر از صحابه، همراه با مقدمه ۱۰۰ صفحه‌ای در تعریف لفظ صحابه و صحابه‌نگاری مدون شده است».
مباحث جلدهای کتاب
این مجموعه در هفت جلد به چاپ رسیده است:
- دایرة المعارف صحابه پیامبر اعظم ج۱: علی بن ابی‌طالب؛ فاطمه زهرا دختر رسول خدا؛ حسن بن علی بن ابی طالب؛ حسین بن علی بن ابی طالب.
- دایرة المعارف صحابه پیامبر اعظم ج۲: ابوذر غفاری؛ ابوطالب بن عبدالمطلب؛ ام‌کلثوم دختر امیرالمؤمنین علی بن ابی طالب؛ اویس قرنی؛ جابر بن عبدالله انصاری؛ جعفر طیار؛ حجر بن عدی؛ حمزه بن عبدالمطلب؛ خدیجه بنت خویلد؛ رقیه دختر رسول خدا؛ ام‌کلثوم دختر رسول خدا؛ سلمان فارسی؛ سهل بن حنیف اوسی؛ صعصعه بن صوحان العبدی؛ عباس بن عبدالمطلب؛ عبدالله بن عباس؛ عمار یاسر؛ عمرو بن حمق خزاعی؛ فاطمه بنت اسد؛ قیس بن سعد بن عباده؛ محمد بن ابی‌بکر؛ مقداد بن اسود؛ هاشم بن عتبه مرقال.
- دایرة المعارف صحابه پیامبر اعظم ج۳: ابان بن سعید بن العاص؛ ابراهیم فرزند رسول اکرم؛ ابن ام‌مکتوم؛ ابوامامه باهلی؛ ابوایوب انصاری؛ ابوبصیر عتبه بن اسید؛ ابوبکره بن نفیع بن حارث؛ ابوجندل بن سهیل؛ ابودجانه انصاری؛ ابودرداء؛ ابوذر غفاری؛ ابورافع آزادکرده پیامبر؛ ابوسعید خدری؛ ابوسفیان بن حارث؛ ابوطالب بن عبدالمطلب؛ ابوطلحه انصاری؛ ابوالعاص بن الربیع؛ ابوقتاده انصاری؛ ابوقیس صیفی؛ ابولبابه؛ ابومحجن؛ ابومسلم خولانی؛ ابوموسی اشعری؛ ابوهریره دوسی؛ ابوهیثم بن تیهان؛ ابی بن کعب؛ احنف بن قیس؛ ارقم بن ابی الارقم؛ اسامه بن زید؛ اسعد بن زراره؛ اسماء بنت عمیس؛ اسماء دختر نعمان بن ابیالجون؛ اشعث بن قیس کندی؛ اصید بن سلمه؛ اصحم نجاشی؛ اعشی مازنی؛ اقرع بن حابس؛ اکثم بن جون؛ اکثم بن صیفی؛ امد بن ابد؛ ام‌ایمن؛ ام‌حبیبه دختر ابوسفیان؛ ام سلمه همسر رسول خدا؛ ام‌شریک؛ ام عماره؛ ام‌کلثوم دختر امام علی بن ابی‌طالب؛ ام معبد خزاعیه؛ ام‌ورقه؛ امیه دختر قیس؛ ام‌سنان اسلمیه؛ ام‌هانی دختر ابوطالب؛ امرؤالقیس؛ امیه بن ابی‌الصلت؛ انس بن ابی مرثد؛ انس بن حارث؛ انس بن مالک؛ انس بن نضر بن ضمضم؛ اوس بن صامت انصاری؛ أوس بن قیظی؛ اویس قرنی.
- دایرة المعارف صحابه پیامبر اعظم ج۴: باذان؛ باقوم رومی؛ بجیر بن زهیر؛ بدیل بن ورقاء؛ براء بن عازب؛ براء بن مالک؛ براء بن معرور؛ بریده بن الحصیب؛ بسر بن ابی ارطاة؛ بشر بن حارث؛ بشر بن معاویه؛ بشیر بن معبد؛ بکر بن شداخ؛ بلال مؤذن پیامبر؛ بهلول بن ذویب؛ تماضر شاعر؛ تمیم بن اوس؛ تمیم بن جراشه؛ ثابت بن دحداح؛ ثابت بن قیس بن شماس؛ ثعلبه بن حاطب؛ ثعلبه بن عبدالرحمان؛ ثمامه بن اثال حنفی؛ ثوبان آزاده کرده رسول الله؛ جابر بن عبدالله انصاری؛ جارود بن المعلی؛ جاریه بن قدامه؛ جعده بن هبیره؛ جعفر طیار؛ جلاس بن سوید؛ جناده بن ابی‌امیه؛ جندب بن عبدالله؛ جندب بن کعب؛ جویریه؛ جهیم بن صلت؛ حارث بن صمه؛ حارث بن کلده؛ حارثه بن سراقه؛ حارثه بن نعمان؛ حاطب بن ابی بلتعه؛ حباب بن منذر؛ حجاج بن علاط؛ حجر بن عدی؛ حذیفه بن الیمان؛ حسان بن ثابت؛ حفصه دختر عمر؛ حکم بن ابی‌العاص؛ حکم بن عمرو غفاری؛ حکیم بن جبله؛ حکیم بن حزام؛ حمزه بن عبدالمطلب؛ حنظله بن ابی‌عامر؛ حولاء عطاره؛ حلیمه سعدیه؛ خالد بن سعید؛ خالد بن ولید؛ عبدالله بن حنظله.
- دایرة المعارف صحابه پیامبر اعظم ج۵: خباب بن ارت؛ خبیب بن عدی؛ خدیجه بنت خویلد؛ خریم بن اوس ؛ خزاعی بن عبدنهم ؛ خزیمه بن ثابت ذوالشهادتین؛ خوات بن جبیر ؛ دحیه بن خلیفه کلبی؛ دعثور بن الحارث؛ رافع بن عمیره ؛ ربیع بن زیاد حارثی؛ رفاعه بن عبدالمنذر؛ رقیه دختر رسول خدا؛ ام‌کلثوم دختر رسول خدا؛ ریحانه بنت زید؛ زاهر بن حرام؛ زبیر بن عوام بن خویلد؛ زهیر بن صرد سعدی؛ زیاد بن سمیه؛ زید بن ارقم؛ زید بن ثابت؛ زید بن حارثه؛ زید بن خالد الجهنی؛ زید بن سعنه؛ زید بن صوحان؛ زید بن عمرو بن نفیل؛ زینب بنت جحش؛ زینب بنت خزیمه؛ سراقه بن مالک؛ سعد بن ابی وقاص؛ سعد الاسود؛ سعد بن خیثمه؛ سعد بن ربیع؛ سعد بن عباده بن دلیم؛ سعد بن معاذ؛ سعید بن زید؛ سعید بن عامر بن حذیم؛ سفینه مولی رسول الله؛ سلمان فارسی؛ سلیمان بن صرد خزاعی؛ سمره بن جندب فزاری؛ سواد بن قارب دوسی؛ سوده بنت زمعه؛ سهل بن حنیف اوسی؛ سهل بن سعد ساعدی؛ سهیل بن عمرو؛ شریح قاضی؛ شیبه بن عثمان؛ صخر بن حرب بن امیه؛ صرمه بن ابی‌انس؛ صعصعه بن صوحان العبدی؛ صعصعه بن ناجیه؛ صفیه دختر حیی بن اخطب؛ صفیه دختر عبدالمطلب؛ صهیب بن سنان؛ ضحاک بن سفیان؛ ضماد بن ثعلبه؛ طفیل بن عمرو دوسی؛ طلحه بن عبیدالله تیمی؛ طلیب بن عمیر؛ عاصم بن ثابت؛ عامر بن اکوع؛ عاتکه دختر عبدالمطلب؛ عامر بن فهیره؛ عامر بن واثله؛ عایشه ام‌المؤمنین؛ عباد بن بشر بن وقش؛ عباس بن عبدالمطلب؛ عبدالله بن ابی‌امیه؛ عبدالله بن ارقم؛ عبدالله بن انیس جهنی انصاری؛ عبدالله بن جحش؛ عبدالله بن جعفر بن ابی‌طالب؛ عبدالله ذوالبجادین؛ عبدالله خزاعی.
- دایرة المعارف صحابه پیامبر اعظم ج۷: قتاده بن نعمان؛ قثم بن عباس؛ قدامه بن مظعون؛ قرظه بن کعب؛ قیس بن سعد بن عباده؛ قیس بن عاصم منقری؛ کعب بن زهیر؛ کعب بن سور ازادی؛ کعب بن عجره؛ کعب بن عمرو؛ کعب بن مالک؛ کلثوم بن هدم؛ لبابه الکبری ام‌الفضل؛ لبید بن ربیعه؛ ماعز بن مالک اسلمی؛ مالک بن عوف نصری؛ مالک بن قیس؛ مالک بن نویره؛ محمد بن ابی‌بکر؛ محمد بن ابی حذیفه؛ محمد بن مسلمه؛ مخنف بن سلیم الازدی الغامدی؛ مدعم؛ مرثد بن ابی‌مرثد؛ مروان بن حکم؛ مسور بن مخرمه؛ مصعب بن عمیر؛ معاذ بن جبل؛ معاذ بن عفراء؛ معاویة بن معاویه مزنی؛ معاویه بن ابی‌سفیان اموی؛ مغیره بن شعبه؛ مقداد بن اسود؛ منذر بن عمرو بن خنیس؛ میمونه همسر رسول خدا؛ نابغه جعدی؛ نعمان بن بشیر؛ نعمان بن عجلان؛ نعمان بن مالک؛ نعمان بن مقرن؛ نعیم بن مسعود؛ نوفل بن حارث؛ وائل بن حجر؛ وائله بن اسقع؛ وحشی بن حرب؛ ورقه بن نوفل؛ ولید بن عقبه؛ هاشم بن عتبه مرقال؛ هند بن ابی هاله؛ هند همسر ابوسفیان؛ یسار حبشی؛ یعلی بن امیه التمیمی.
دربارهٔ پدیدآورندگان
آیت الله محمد هادی یوسفی غروی، (متولد ۱۳۲۷ ش، نجف اشرف)، تحصیلات حوزوی خود را نزد اساتیدی همچون حضرات آیات: سید ابوالقاسم خوئی، امام خمینی، سید کاظم حسینی حائری و سید محمد صادق حسینی روحانی پیگیری کرد. قاضی، رئیس دادگاه و رئیس دادگستری دادگاه انقلاب دزفول؛ مدرس مؤسسه آموزشی پژوهشی امام خمینی، جامعة المصطفی العالمیة، عضو شورای علمی گروه تاریخ پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، وزارت علوم، تحقیقات و فن آوری؛ عضو انجمن تاریخ‌پژوهان كشور، مشاور علمی مجله اندیشه تقریب، مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی و عضو گروه محققان مجمع الفكر الاسلامی از جمله فعالیت‌های وی است. او علاوه بر تدریس در حوزههای علمیه، تاکنون چندین جلد کتاب و مقاله به رشته تحریر در آورده است. «بررسی نظریه‌های نجات و مبانی مهدویت»، «فلسفه غیبت از منظر روایات»، «موسوعة التاریخ الاسلامی»، «شیعه و امام»، « اصحاب امام حسن مجتبی»، «القضا و القدر علی ضوء الکتاب و السنه و العقل»، «من تاریخ الحدیث حتی عهد معاویة»، «القضاء و القدر فی القرآن و الحدیث»، «حاجه الانام الی النبی و الامام، «فی رحاب نهج البلاغه»، «الاسلام و الحضاره الغربیه» و نظارت علمی بر مجموعه «دایرة المعارف صحابه پیامبر اعظم» برخی از این آثار است.[۱]