توحید افعالی در فرهنگ و معارف انقلاب اسلامی
| خداشناسی | |
|---|---|
| توحید | توحید ذاتی • توحید صفاتی • توحید افعالی • توحید عبادی • صفات ذات و صفات فعل |
| فروع | توسل • شفاعت • تبرک • استغاثه |
| عدل الهی | |
| حُسن و قُبح • بداء • امر بین الامرین | |
| نبوت | |
| عصمت پیامبران • خاتمیت • پیامبر اسلام • معجزه • عدم تحریف قرآن | |
| امامت | |
| باورها | عصمت امامان • ولایت تكوینی • علم غیب • خلیفة‌الله • غیبت • مهدویت • انتظار فرج • ظهور • رجعت |
| امامان | امام علی • امام حسن • امام حسین • امام سجاد • امام باقر • امام صادق • امام کاظم • امام رضا • امام جواد • امام هادی • امام عسکری • امام مهدی |
| معاد | |
| برزخ • معاد جسمانی • حشر • صراط • تطایر کتب • میزان | |
| مسائل برجسته | |
| اهل‌بیت • چهارده معصوم • کرامت • تقیه • مرجعیت • ولایت فقیه | |
این مدخل زیرشاخهٔ بحث توحید است. توحید افعالی از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود: توحید افعالی در قرآن - توحید افعالی در کلام اسلامی - توحید افعالی در اخلاق اسلامی - توحید افعالی در فرهنگ و معارف انقلاب اسلامی - پرسش مرتبط نداردمقدمه
در بینش اسلامی و توحیدی، توحید افعالی به معنای نفی هر گونه شریک در افعال خداوند است. به این معنا که خداوند در افعال خود از هرگونه شریک و یاوری بی‌نیاز است و نیز اینکه هیچ موجودی جز خداوند متعال، در افعال خود مستقل نیست و هر فعل و اثر و تغییر و تحولی در جهان هستی رخ می‌دهد، تحت اراده و مشیت خداوند است. مطابق این بینش، انسان دست قدرت خداوند را در همه نظام هستی مشاهده کرده، همه موجودات جهان هستی را کارگزاران و فرمانبرداران خداوند متعال می‌بیند[۱]. همه مخلوقات از منظر مقام معظم رهبری، مطیع و سر به فرمان خداوند متعال هستند. در این مجموعه، هیچ موجود و قانون خود سر وجود ندارد، بلکه همه موجودات و قوانین حاکم بر آنها، سر در خط و گوش به فرمان و بنده خداوند هستند[۲]. این بینش موجب می‌شود که انسان ذهن خود، اعضاء و جوارح خود و تلاش خود را وسایلی برای تحقق اهداف الهی بداند و دست قدرت و رحمت الهی را در همه اینها ببیند[۳]. از منظر ایشان، نیرو، اراده، علم و... هر چیز دیگری که انسان دارد، از جانب خداست و تحت سیطره و فرمان و اراده اوست و انسان هر کاری را انجام می‌دهد، با نیرو، اراده و علمی است که خداوند به او عنایت فرموده است. «خداوند، قدرت مالک محیط مدبری است که همه چیز در قبضه قدرت اوست، از این جهت است که خداوند متعال به مجاهدان در راه خدا که با دشمن می‌جنگند و دشمن را شکست می‌دهند، می‌فرماید: ﴿وَمَا رَمَيْتَ إِذْ رَمَيْتَ وَلَكِنَّ اللَّهَ رَمَى﴾[۴] اگر انسان خود را مستقل ببیند موجب فساد او می‌شود»[۵].[۶]
منابع
پانویس
- ↑ مجموعه آثار استاد شهید مطهری، ج۲، ص۱۰۲؛ عبدالله جوادی آملی، توحید در قرآن، ص۳۷۹ به بعد.
- ↑ روح توحید نفی عبودیت غیر خدا، ص۷.
- ↑ حضرت آیت‌الله خامنه‌ای، بیانات در سال ۱۳۶۹، ص۶۹، سخنرانی در دیدار با مسئولان و کارگزاران نظام جمهوری اسلامی، به مناسبت عید سعید فطر.
- ↑ «پس شما آنان را نکشتید که خداوند آنان را کشت، و چون تیر افکندی تو نیفکندی بلکه خداوند افکند و (چنین کرد) تا مؤمنان را از سوی خود نعمتی نیکو دهد که خداوند شنوایی داناست» سوره انفال، آیه ۱۷.
- ↑ حضرت آیت‌الله خامنه‌ای، بیانات در خطبه‌های نماز جمعه تهران در سال ۱۳۷۳.
- ↑ رودبندی زاده، مهدی، مقاله «خداشناسی توحیدی»، منظومه فکری آیت‌الله العظمی خامنه‌ای ج۱ ص ۱۲۰.