حضرت داوود علیه السلام
مقدمه
حضرت داوود (ص) در حدودسال ۱۰۳۳ قبل از میلاد در بیتاللحم تولد یافت. او از پیامبران بزرگ بنیاسرائیل بهشمار میرود که خداوند به او شوکت و پادشاهی بخشیده بود. داوود (ع) با عمالقه جنگید و جالوت را که از جنود شیطان بود نابود کرد. سپس به بیتالمقدس رفت و با اهالی فلسطین که دشمنی دیرینه با بنیاسرائیل داشتند به نبرد برخاست و بر آنان پیروز شد.
داوود (ع) بنیانگذار مسجد الاقصی است. او با این که در مقام پادشاهی قرار داشت، اما از راه زرهبافی روزگار میگذراند و دریافتی از بیتالمال نداشت. او در میان مردم به عدالت حکومت کرد. کتاب آسمانی او را مزامیر یا زبور نام نهادهاند. داوود صوتی زیبا و دلانگیز داشت.
داوود (ع) چهل سال به امر پیامبری و ترویج دین موسی (ع) پرداخت و چون به سن کهولت رسید، سلطنت و نبوت به فرزندش سلیمان (ع) منتقل شد. وی سرانجام در بیت المقدس وفات یافت.
قرآن کریم در فرازهایی از داوود یاد میکند: ﴿إِنَّا أَوْحَيْنَا إِلَيْكَ كَمَا أَوْحَيْنَا إِلَى نُوحٍ وَالنَّبِيِّينَ مِنْ بَعْدِهِ وَأَوْحَيْنَا إِلَى إِبْرَاهِيمَ وَإِسْمَاعِيلَ وَإِسْحَاقَ وَيَعْقُوبَ وَالْأَسْبَاطِ وَعِيسَى وَأَيُّوبَ وَيُونُسَ وَهَارُونَ وَسُلَيْمَانَ وَآتَيْنَا دَاوُودَ زَبُورًا﴾[۱]،﴿ فَهَزَمُوهُم بِإِذْنِ اللَّهِ وَقَتَلَ دَاوُدُ جَالُوتَ وَآتَاهُ اللَّهُ الْمُلْكَ وَالْحِكْمَةَ وَعَلَّمَهُ مِمَّا يَشَاء وَلَوْلَا دَفْعُ اللَّهِ النَّاسَ بَعْضَهُمْ بِبَعْضٍ لَفَسَدَتِ الْأَرْضُ وَلَكِنَّ اللَّهَ ذُو فَضْلٍ عَلَى الْعَالَمِينَ﴾[۲]، ﴿فَفَهَّمْنَاهَا سُلَيْمَانَ وَكُلا آتَيْنَا حُكْمًا وَعِلْمًا وَسَخَّرْنَا مَعَ دَاوُودَ الْجِبَالَ يُسَبِّحْنَ وَالطَّيْرَ وَكُنَّا فَاعِلِينَ وَعَلَّمْنَاهُ صَنْعَةَ لَبُوسٍ لَّكُمْ لِتُحْصِنَكُم مِّن بَأْسِكُمْ فَهَلْ أَنتُمْ شَاكِرُونَ ﴾[۳].
امام علی (ع) نیز در حکمتی از داوود (ع) یاد میکند: و از نَوف بِکالی روایت است که شبی امیرالمؤمنین (ع) را دیدم از بستر خود برون آمده بود و نگاهی به ستارگان انداخت و فرمود: نوف خفتهای یا دیدهات باز است، گفتم دیدهام باز است، فرمود:] نوف، خوشا آنان که دل از این جهان گسستند و بدان جهان بستند. آنان مردمی هستند که زمین را گستردنی خود گرفتهاند و خاک آن را بستر و آب آن را طیب. قرآن را به جانشان بسته دارند و دعا را ورد زبان. چون مسیح دنیا را از خود دور ساختهاند – و نگاهی بدان نینداخته. نوف، داوود (ع) در چنین ساعت از شب برون شد و گفت این ساعتی است که بندهای در آن دعا نکند جز اینکه از او پذیرفته شود، مگر آنکه باج ستاند، یا گزارش کار مردمان را به حاکم رساند، یا خدمتگزار داروغه باشد، یا عرطبه –طنبور- نوازد، یا دارنده کوبه باشد[۴].[۵]
ولادت و نیاکان
پدر و مادر
نام و نسب
کنیهها و القاب
خاندان و فرزندان
آل داوود
شمایل و صفات ظاهری
صفات و ویژگیهای شخصیتی
قوم و محل سکونت
قوم داوود
سرگذشت تاریخی
در میان سربازان طالوت سه برادر بودند که پدر پیری به نام ایشا داشتند و برادر کوچکی هم به نام دارد. ایشا آن سه پسر را به همراه لشکریان طالوت به جنگ فرستاد، ولی برادر کوچکشان داود را برای چرانیدن گوسفندان و رفع احتیاجات خود نگه داشت؛ زیرا او کار آزموده برای جنگ نبود و ایشا فکر میکرد که داود دارای قدرت و نیروی کافی نیست که بتواند با لشکریان جالوت بجنگد. بعد از مدتی که ایشا دید جنگ طولانی و دشوار شده و کار لشکریان طالوت سخت گردیده است، داود را خواست و بدو گفت: قدری خوراکی و غذا برای برادران خود ببر و در ضمن از اوضاع میدان جنگ اطلاع تازهای برای من بیاور. داود فلاخن خود را که معمولاً هنگام چرانیدن گوسفندان همراه بر میداشت تا جانوران را بدان دور کند و گوسفندان را به وسیله آن رام خویش گرداند، با خود برداشت و غذای برادران را گرفته به میدان جنگ آمد. در راه که میرفت، چند سنگ نیز از زمین برداشت و با خود برد[۶].
همین که وارد میدان شد، از سربازان طالوت شنید که از دلاوری و شجاعت جالوت سخن میگفتند و کار او را بزرگ میشمردند. داود به آنها گفت: چرا از هیبت جالوت ترسیده و کار او را بزرگ میشمارید؟ به خدا اگر من او را ببینم، به قتلش خواهم رساند. سربازان سخن او را به گوش طالوت رساندند و طالوت او را خواست و از وی پرسید: نیروی تو چیست و چگونه خود را آزمودهای؟ داود گفت: نیروی من چنان است که گاهی شیر درنده به گوسفندانم حمله کرده و گوسفندی را بر گرفته و من به تعقیب شیر رفته و سرش را گرفتهام و با دستهای خود فک بالا و پایین او را از هم شکافته و گوسفند را از دهانش بیرون کشیدهام. پیش از آن نیز خدای تعالی به طالوت وحی کرده بود که قاتل جالوت کسی است که وقتی زره تو را بر تن کند، به قامتش راست آید. در این وقت طالوت زره خود را خواست و بر تن داود پوشاند و دید که زره بر تن او راست آمد. این جریان سبب شگفتی طالوت و حاضران گردید و گفت: امید است خدای تعالی به دست این جوان جالوت را بکشد و نابودگرداند. چون روز دیگر شد و دو لشکر برابر هم قرار گرفتند، داود گفت که جالوت را به من نشان دهید و چون او را به داود نشان دادند، سنگی در فلاخن گذاشت و پیشانی او را هدف گرفته و سنگ را به سمت او پرتاب کرد. آن سنگ سر جالوت را از هم بشکافت، پس سنگ دوم و سوم را نیز رها کرد و جالوت را سرنگون ساخت و لشکریانش را در هم شکست. این موضوع سبب شد که نام داود بر سر زبانها بیفتد و اندک اندک عظمتی پیدا کند و بنیاسرائیل وی را به فرمان روایی خود انتخاب کنند و خدای تعالی نیز او را به نبوت خویش برگزید. در تواریخ و روایات اهل سنت آمده است که طالوت دختر خود را بدو داد[۷] و پس از آن به داود حسد برد و در صدد قتل وی برآمد، ولی خدای تعالی او را حفظ کرد. ولی این روایات قابل اعتماد نبوده و ساحت طالوت که خداوند او را به علم و حکمت ستوده و فرمان روایی بنیاسرائیل را به وی عنایت فرموده، مبرای از این سخنان است. به همین سبب ما آن قسمت از سرگذشت طالوت را که نجار و دیگران نقل کردهاند، بیان نکرده و این فصل را به همین جا خاتمه میدهیم.[۸]
آنچه خداوند به داود داد
خدای تعالی گذشته از آنکه مقام نبوت را به داود داد، سلطنت بنیاسرائیل را نیز به آن حضرت ارزانی داشت و این دو مقام را برای او جمع کرد[۹] و نعمتهای دیگری نیز به او عنایت فرمود، از آن جمله در سوره انبیا، فرموده است: «و کوهها و پرندگان را رام و مسخر داود کردیم که با وی تسبیح میگفتند... و ساختن زره را برای شما بدو یاد دادیم تا شما را از کارگر شدن سلاحها محافظت کند». البته در این که منظور از تسبیح کوهها و پرندگان چیست و تسبیح آنها با داود چگونه بوده است، در تفاسیر اختلاف است. برخی گفتهاند: منظور آن است که کوهها و پرندگان از روی اعجاز همراه او میرفتند و رام او بودند و معنای تسبیح آنها همین رام بودن و رفتن آنها همراه دارد بوده است. نقل دیگر آن است که به همراه تسبیح داود، آنها نیز تسبیح میکردند. قول سوم آن است که خدای تعالی کوهها را مسخر داود کرد تا به هر جا که بخواهد چاه حفر کند و چشمه احداث کرده و معدن استخراج نماید، درباره صنعت زره بافی داود نیز مطابق روایات و تواریخ، خدای تعالی آهن را در دست او نرم کرده بود و بیآنکه به کوره و آتش احتیاج داشته باشد، قطعههای آهن را به دست میگرفت و چون در دست داود میآمد، هم چون موم و خمیر نرم میشد و آن حضرت آن را به صورت مفتولهای باریک در آورده و زره میبافت. قتاده یکی از مفسران گفته است: داود نخستین کسی بود که زره بافت و از آن در جنگها استفاده کرد[۱۰]. خدای تعالی در این باره فرموده: «و به داود از جانب خود فضلی (و برتری و مزیتی) دادیم (که گفتیم:) ای کوهها! با وی همآواز شوید و ای پرندگان! و آهن را برای او نرم کردیم و (بدو گفتیم) زرههای کامل (یا فراخ) بساز و حلقههای آن را متناسب (و یکنواخت) کن و کار شایسته کنید که من بدان چه میکنید بینا هستم»[۱۱].
در سوره صفرموده است: «... بنده ما داود را که صاحب نیرو بود یاد کن که به راستی وی بسیار بازگشت کننده (به سوی خدا) بود. ما کوهها را رام او کردیم که شبانگاه و هنگام برآمدن آفتاب با وی تسبیح میکردند و پرندگان را نیز دسته جمعی (مسخر او کردیم) که همگی با او تسبیح میکردند و پادشاهی او را محکم کردیم و حکمت و فرزانگی به او دادیم و سخن نافذ بدو دادیم»خطای یادکرد: برچسب تمامکنندهٔ </ref>
برای برچسب <ref>
پیدا نشد. که به گفته بسیاری از مفسران منظور از جمله اخیر، علم قضاوت و داوری میان مردم بود.
ابن اثیر گوید: از جمله نعمتهایی که خدا به داود عنایت کرده بود، صدای روح افزا و گیرایی بود که وی داشت و هرگاه لب به خواندن زبور میگشود، وحوش بیابان اطراف وی اجتماع میکردند[۱۲].
به طور اجمال نعمتهایی را که خداوند به داود عنایت کرد، میتوان در جملات زیر خلاصه کرد:
- کوهها و پرندگان را مسخر وی گردانید که با او تسبیح میگفتند و تحت اختیار و اراده وی بودند؛
- آهن در دست وی نرم شد که میتوانست آن را بدون گرم کردن در آتش به هر شکل و صورتی که میخواهد در آورد؛
- علم زره بافی بدو تعلیم شد که در جنگ با دشمنان مورد استفاده بسیار قرار میگرفت و سبب پیروزی بنیاسرائیل میگردید؛
- نیرویی فوقالعاده که خداوند از نظر جسم و علم و عبادت بدو عنایت فرمود؛
- پایههای فرمانروایی و سلطنت او را محکم گردانید و از خلیج عقبه تا رود فرات را تحت فرمان و اطاعت خویش در آورد. شهرهای فلسطین را پس از جنگهای بسیار گرفت و دمشق را از دست آرمیین بیرون آورد و شهرهای ساحلی فرات را فتح کرد و به طور کلی از خلیج عقبه تا مرزهای کشور ایران را تحت حکومت خود در آورد؛
- حکمت و فرزانگی و علم داوری را بدو داد؛
- علم منطق الطیر را بدو عنایت فرمود که سخن پرندگان را میفهمید چنان که جمعی از مفسران گفتهاند و برخی هم از آیه ۱۶ سوره نمل آن را استفاده کردهاند که سلیمان گفت: ﴿عُلِّمْنَا مَنْطِقَ الطَّيْرِ...﴾[۱۳] و همچنین آیات سوره صو سبأ نیز این مطلب را ذکر کردهاند؛
- زبور را خداوند بدو موهبت کرد که شامل اوراد مذهبی، تسبیح و تمجید پروردگار و برخی از اخبار آینده بود و در قرآن کریم نیز آمده که خدای تعالی فرموده است: ﴿وَلَقَدْ كَتَبْنَا فِي الزَّبُورِ مِنْ بَعْدِ الذِّكْرِ أَنَّ الْأَرْضَ يَرِثُهَا عِبَادِيَ الصَّالِحُونَ﴾[۱۴]، در زبور بعد از ذکر (تورات) نوشتیم: بندگان شایستهام وارث (حکومت) زمین خواهند شد.
- لحن خوش و صدای گیرایی بدو عنایت فرمود که تا کنون ضربالمثل قرار گرفته و از گوشه و کنار شنیده میشود که برخی از مؤسسات علمی در صدد برآمدهاند که آن را با وسایل گیرنده علمی در فضا پیدا کنند؛
- خداوند به داود فرزندی هم چون سلیمان عنایت کرد که وارث دانش، حکمت و سلطنت او گردید و یکی از انبیای بزرگ الهی شد.[۱۵]
نبوت و رسالت
امامت و ولایت
پادشاهی داوود
علم ویژه الهی
عصمت
فضایل و مناقب
سیره
اصحاب
مخالفان و دشمنان
رحلت و محل دفن
جستارهای وابسته
منابع
پانویس
- ↑ «ما به تو همانگونه وحی فرستادیم که به نوح و پیامبران پس از وی، و به ابراهیم و اسماعیل و اسحاق و یعقوب و اسباط و عیسی و ایوب و یونس و هارون و سلیمان وحی فرستادیم و به داود زبور دادیم» سوره نساء، آیه ۱۶۳.
- ↑ «پس آنان را به اذن خداوند تار و مار کردند و داود جالوت را کشت و خداوند به وی پادشاهی و فرزانگی ارزانی داشت و آنچه خود میخواست بدو آموخت، و اگر خداوند برخی مردم را با برخی دیگر باز نمیداشت، زمین تباه میگردید امّا خداوند بر جهانیان بخششی (بزرگ) دارد» سوره بقره، آیه ۲۵۱.
- ↑ و آن (داوری) را به سلیمان فهماندیم و به هر یک داوری و دانشی دادیم و کوهها و پرندهها را رام کردیم که همراه با داود نیایش میکردند و کننده (ی این کار) بودیم. و برای شما ساختن زرهی را به او آموختیم تا از (گزند) جنگتان نگه دارد پس آیا شما سپاسگزار هستید؟؛ سوره انبیاء، آیه ۷۹ – ۸۰.
- ↑ نهج البلاغه، حکمت ۱۰۴: «"وَ عَنْ نَوْفٍ الْبَكَالِيِّ قَالَ: رَأَيْتُ أَمِيرَ الْمُؤْمِنِينَ (ع) ذَاتَ لَيْلَةٍ وَ قَدْ خَرَجَ مِنْ فِرَاشِهِ فَنَظَرَ فِي النُّجُومِ، فَقَالَ لِي يَا نَوْفُ أَ رَاقِدٌ أَنْتَ أَمْ رَامِقٌ؟ فَقُلْتُ بَلْ رَامِقٌ. قَالَ: يَا نَوْفُ طُوبَى لِلزَّاهِدِينَ فِي الدُّنْيَا، الرَّاغِبِينَ فِي الْآخِرَةِ، أُولَئِكَ قَوْمٌ اتَّخَذُوا الْأَرْضَ بِسَاطاً وَ تُرَابَهَا فِرَاشاً وَ مَاءَهَا طِيباً وَ الْقُرْآنَ شِعَاراً وَ الدُّعَاءَ دِثَاراً، ثُمَّ قَرَضُوا الدُّنْيَا قَرْضاً عَلَى مِنْهَاجِ الْمَسِيحِ. ا نَوْفُ إِنَّ دَاوُدَ (ع) قَامَ فِي مِثْلِ هَذِهِ السَّاعَةِ مِنَ اللَّيْلِ، فَقَالَ إِنَّهَا لَسَاعَةٌ لَا يَدْعُو فِيهَا عَبْدٌ إِلَّا اسْتُجِيبَ لَهُ، إِلَّا أَنْ يَكُونَ عَشَّاراً أَوْ عَرِيفاً أَوْ شُرْطِيّاً أَوْ صَاحِبَ عَرْطَبَةٍ وَ هِيَ الطُّنْبُورُ أَوْ صَاحِبَ كَوْبَةٍ وَ هِيَ الطَّبْلُ"»
- ↑ دینپرور، سید حسین، دانشنامه نهج البلاغه، ج۱، ص ۳۹۳.
- ↑ در برخی از احادیث و همچنین در کامل ابن اثیر نقل است: همچنان که میرفت، سنگهایی او را صدا زده و گفتند: ای داود! ما را برگیر و با خود ببر که ما برای کشتن جالوت آفریده شدهایم. (اکمال الدین، ص۹۲ – ۹۵؛ کامل التواریخ، ج۱، ص۲۲۰).
- ↑ کامل التواریخ، ج۱، ص۲۲۰.
- ↑ رسولی محلاتی، سید هاشم، تاریخ انبیاء ص ۵۰۰.
- ↑ صدوق در خصال از امام باقر(ع) روایت کرده که آن حضرت فرمود: خدای تعالی پس از نوح پیغمبرانی که سلطان هم بوده باشند جز چهار تن مبعوث فرمود: ۱. ذوالقرنین که نامش عیاش بود؛ ۲. داود(ع)؛ ۳. سلیمان(ع)؛ ۴. یوسف. عیاش بر مابین مغرب و مشرق سلطنت کرد، اما داود بر مابین شامات تا بلاد اصطخر سلطنت داشت و سلیمان هم به همین صورت، اما یوسف تنها بر مملکت مصر و اطراف آن سلطنت کرد. (خصال، ج۱، ص۱۱۸).
- ↑ طبرسی در مجمع البیان نقل کرده که سبب نرم شدن آهن در دست داود آن بود که روزی همچنان که داود برای سرکشی مأموران خود رفته بود، جبرئیل به صورت انسانی پیش وی آمد و بر او سلام کرد. داود جواب سلامش را داد و از وی پرسید: سیره و روش داود میان مردم چگونه است؟ جبرئیل در پاسخ گفت: سیره خوبی است اگر یک چیز در او نبود. داود پرسید: آن یک چیز کدام است؟ جبرئیل گفت: آنکه وی از بیتالمال روزی میخورد. داود از وی تشکر کرد و سوگند یاد کرد که از آن پس از بیتالمال ارتزاق نکند. خدای سبحان که صدق گفتار داود را دانست، آهن را برای او نرم کرد تا به وسیله بافتن زره نان بخورد و صدوق در من لایحضره الفقیه نظیر همین قول را با اختصار از امام صادق(ع) روایت کرده و در آنجا است که داود سیصد و شصت زره به دست خود بافت و سیصد و شصت هزار فروخت و بدین ترتیب از بیت المال بینیاز گردید، (مجمع البیان، ج۷، ص۵۸).
- ↑ ﴿وَلَقَدْ آتَيْنَا دَاوُودَ مِنَّا فَضْلًا يَا جِبَالُ أَوِّبِي مَعَهُ وَالطَّيْرَ وَأَلَنَّا لَهُ الْحَدِيدَ * أَنِ اعْمَلْ سَابِغَاتٍ وَقَدِّرْ فِي السَّرْدِ وَاعْمَلُوا صَالِحًا إِنِّي بِمَا تَعْمَلُونَ بَصِيرٌ﴾ «و به راستی به داوود از نزد خود بخششی ارزانی داشتیم؛ ای کوهها و پرندگان با وی همنوا شوید! و آهن را برای او نرم کردیم * (به او گفتیم) که زرههایی بباف و در زرهبافی اندازه بدار؛ و کاری شایسته انجام دهید که من به آنچه انجام میدهید بینایم» سوره سبأ، آیه ۱۰-۱۱.
- ↑ کامل التواریخ، ج۱، ص۲۲۳.
- ↑ «به ما زبان مرغان آموختهاند» سوره نمل، آیه ۱۶.
- ↑ «و در زبور پس از تورات نگاشتهایم که بیگمان زمین را بندگان شایسته من به ارث خواهند برد» سوره انبیاء، آیه ۱۰۵.
- ↑ رسولی محلاتی، سید هاشم، تاریخ انبیاء ص ۵۰۲.