دعا در حدیث
این مدخل زیرشاخهٔ بحث دعا است. دعا از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود: دعا در لغت - دعا در قرآن - دعا در حدیث - دعا در اخلاق اسلامی - دعا در معارف دعا و زیارات - دعا در تربیت اسلامی - دعا در معارف و سیره نبوی - دعا در معارف و سیره علوی - دعا در معارف و سیره حسینی - دعا در معارف و سیره سجادی - دعا در معارف و سیره امام کاظم - دعا در معارف و سیره امام جواد - دعا در معارف مهدویت - دعا در فرهنگ و معارف انقلاب اسلامی - پرسش مرتبط نداردروایات دعا
- امام باقر (ع) فرمودند: "خداوند متعال می‌فرماید: ﴿إِنَّ الَّذِينَ يَسْتَكْبِرُونَ عَنْ عِبَادَتِي سَيَدْخُلُونَ جَهَنَّمَ دَاخِرِينَ﴾[۱] منظور از این پرستش، همان دعا است. راوی گوید: از ایشان پرسیدم: منظور از آیه ﴿إِنَّ إِبْرَاهِيمَ لَأَوَّاهٌ حَلِيمٌ﴾[۲] چیست؟، فرمودند: اَوّاه یعنی کسی که بسیار دعا می‌کند"[۳].
- یکی از یاران امام باقر (ع) گوید: "به ایشان گفتم: کدام‌یک از عبادت‌ها افضل و برتر از دیگر عبادات است؟ فرمودند: هیچ چیزی نزد خداوند برتر از آن نیست که مورد درخواست قرار گیرد، و از آنچه نزد اوست درخواست شود"[۴].
- امام صادق (ع) می‌فرمایند: "امیرمؤمنان (ع) فرمودند: عزیزترین کارها در همه زمین نزد خداوند متعال، دعا است؛ و برترین عبادت‌ها عفّت داشتن است امام صادق (ع) اضافه کردند: امیر مؤمنان (ع) خود مردی بود که بسیار دعا می‌کرد"[۵].
- پیامبر اکرم (ص) فرمودند: "دعا سلاح مؤمن و ستون دین و نور آسمان‌ها و زمین است"[۶].
- پیامبر اکرم (ص) به یاران خویش فرمودند: "آیا شما را به سلاحی که شما را از دشمنانتان نجات می‌بخشد و روزی را به سوی شما روان می‌سازد، راهنمائی نکنم؟ گفتند: بله ای پیامبر خدا! آن حضرت فرمودند: شبانه روز به درگاه خدا دعا کنید چرا که سلاح مؤمن دعا است"[۷].
- امیرمؤمنان (ع) فرمودند: "دعا سپر مؤمن است، و هرگاه دربی را زیاد بکوبی آن درب به رویت باز خواهد شد[۸].
- امام رضا (ع) به یارانشان می‌فرمودند: "شما را به سلاح انبیاء سفارش می‌کنم. گفته شد: سلاح انبیاء چیست؟ آن حضرت فرمودند: دعا است"[۹].
- امام صادق (ع) فرمودند: "دعا نافذتر از نیزه آهنین است"[۱۰].
- یکی از یاران امام صادق (ع) گوید: "آن حضرت به من فرمودند: بر تو باد به دعا، که دعا شفاء هر بیماری‌ای است"[۱۱].
- امام صادق (ع) می‌فرمایند: "هیچ بنده‌ای دست خود را به سوی خداوند عزیز جبّار دراز نکرد، مگر آنکه خداوند حیا می‌کند که آن را خالی بازگرداند، تا آنکه از رحمت خود هرآنچه خواهد در آن بنهد؛ از این‌رو هرگاه کسی از شما دعا کرد، دست خود را بازنگردانَد مگر آنکه آن را بر صورت و سر خود بکشد" [۱۲]:
- امام صادق (ع) فرمودند: "هرکس شادمان می‌شود که به هنگام سختی دعایش پذیرفته شود، باید به هنگام راحتی بسیار دعا کند"[۱۳].
- امام کاظم (ع) فرمودند: "حضرت سجاد (ع) فرمودند: دعا بعد از نزول بلاء فائده‌ای نخواهد بخشید"[۱۴].
- امام باقر (ع) درباره آیه شریفه: ﴿وَيَسْتَجِيبُ الَّذِينَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ وَيَزِيدُهُمْ مِنْ فَضْلِهِ﴾[۱۵] فرمودند: منظور مؤمنی است که در غیبت برای خود درباره او دعا می‌کند، در این حال فرشته آمین می‌گوید و خداوند عزیز جبّار می‌فرماید: به تو دو برابر آنچه خواستی دادم، این را به واسطه علاقه‌ای که به برادرت داری، به تو بخشیدم"[۱۶].
- پیامبر اکرم (ص) فرمودند: "بهترین وقتی که می‌توانید در آن خداوند را بخوانید، سحرها است. آنگاه این آیه را از قول حضرت یعقوب (ع) خواندند: ﴿سَوْفَ أَسْتَغْفِرُ لَكُمْ رَبِّي﴾[۱۷] و فرمودند: دعای آنان را به وقت سحر واگذاشت"[۱۸].
- پیامبر اکرم (ص) فرمودند: "مؤمن گاه به درگاه خداوند برای حاجتش دعا می‌کند، امّا خداوند عزّوجلّ! - می‌فرماید: اجابت دعای او را به تأخیر اندازید؛ این به جهت شوقی است که او به صدا و دعای بنده‌اش دارد. امّا چون روز قیامت فرا رسد، خداوند می‌فرماید: بنده من! به درگاه من دعا کردی اما من اجابت تو را به تأخیر انداختم، اکنون ثواب تو فلان مقدار و فلان مقدار است، و تو مرا در فلان مطلب و فلان مطلب خواندی اما من اجابت تو را به تأخیر انداختم، و ثواب تو فلان مقدار و فلان مقدار است. آن حضرت (ع) ادامه دادند: در این هنگام مؤمن چون زیادی ثواب خود را مشاهده می‌کند، آرزو می‌کند که‌ای کاش هیچ دعائی از او در دنیا اجابت نمی‌شد!"[۱۹].
- "امام صادق (ع) فرمودند: دعا همچنان از بارگاه الهی پوشیده می‌ماند، تا آنگاه که بر محمّد و آل محمد صلوات فرستاده شود"[۲۰].[۲۱]
منابع
پانویس
- ↑ «و پروردگارتان فرمود: مرا بخوانید تا پاسختان دهم که آنان که از پرستش من سر برمی‌کشند به زودی با خواری در دوزخ درمی‌آیند» سوره غافر، آیه ۶۰.
- ↑ «بی‌گمان ابراهیم دردمندی بردبار بود» سوره توبه، آیه ۱۱۴.
- ↑ «عَنْ أَبِي جَعْفَرٍ (ع) قَالَ: إِنَّ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ يَقُولُ: "إِنَّ الَّذِينَ يَسْتَكْبِرُونَ عَنْ عِبَادَتِي سَيَدْخُلُونَ جَهَنَّمَ دَاخِرِينَ" قَالَ هُوَ الدُّعَاءُ وَ أَفْضَلُ الْعِبَادَةِ الدُّعَاءُ قُلْتُ "إِنَّ إِبْرَاهِيمَ لَأَوَّاهٌ حَلِيمٌ" قَالَ الْأَوَّاهُ هُوَ الدَّعَّاءُ»؛ اصول کافی، ج۲، ص۴۶۶.
- ↑ «عَنْ حَنَانِ بْنِ سَدِيرٍ عَنْ أَبِيهِ قَالَ: قُلْتُ لِأَبِي جَعْفَرٍ (ع) أَيُّ الْعِبَادَةِ أَفْضَلُ فَقَالَ مَا مِنْ شَيْ‌ءٍ أَفْضَلَ عِنْدَ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ مِنْ أَنْ يُسْئَلَ وَ يُطْلَبَ مِمَّا عِنْدَهُ ...»؛ اصول کافی، ج۲، ص۴۶۶.
- ↑ «عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ (ع) قَالَ قَالَ أَمِيرُ الْمُؤْمِنِينَ (ع) أَحَبُّ الْأَعْمَالِ إِلَى اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ فِي الْأَرْضِ الدُّعَاءُ وَ أَفْضَلُ الْعِبَادَةِ الْعَفَافُ. قَالَ وَ كَانَ أَمِيرُ الْمُؤْمِنِينَ (ع) رَجُلًا دَعَّاءً»؛ اصول کافی، ج۲، ص۴۶۷.
- ↑ «عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ (ع) قَالَ: قَالَ رَسُولُ اللَّهِ (ص): الدُّعَاءُ سِلَاحُ الْمُؤْمِنِ وَ عَمُودُ الدِّينِ وَ نُورُ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ»؛ اصول کافی، ج۲، ص۴۶۸.
- ↑ «قَالَ النَّبِيُّ (ص) أَ لَا أَدُلُّكُمْ عَلَى سِلَاحٍ يُنْجِيكُمْ مِنْ أَعْدَائِكُمْ وَ يُدِرُّ أَرْزَاقَكُمْ قَالُوا بَلَى قَالَ تَدْعُونَ رَبَّكُمْ بِاللَّيْلِ وَ النَّهَارِ فَإِنَّ سِلَاحَ الْمُؤْمِنِ الدُّعَاءُ»؛ اصول کافی، ج۲، ص۴۶۸.
- ↑ «عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ (ع) قَالَ قَالَ أَمِيرُ الْمُؤْمِنِينَ (ع) الدُّعَاءُ تُرْسُ الْمُؤْمِنِ وَ مَتَى تُكْثِرْ قَرْعَ الْبَابِ يُفْتَحْ لَكَ»؛ اصول کافی، ج۲، ص۴۶۸.
- ↑ «عَنِ الرِّضَا (ع) أَنَّهُ كَانَ يَقُولُ لِأَصْحَابِهِ عَلَيْكُمْ بِسِلَاحِ الْأَنْبِيَاءِ فَقِيلَ وَ مَا سِلَاحُ الْأَنْبِيَاءِ قَالَ الدُّعَاءُ»؛ اصول کافی، ج۲، ص۴۶۸.
- ↑ «عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ (ع) قَالَ: الدُّعَاءُ أَنْفَذُ مِنَ السِّنَانِ الْحَدِيدِ»؛ اصول کافی، ج۲، ص۴۶۸.
- ↑ «عَنْ عَلَاءِ بْنِ كَامِلٍ قَالَ قَالَ لِي أَبُو عَبْدِ اللَّهِ (ع) عَلَيْكَ بِالدُّعَاءِ فَإِنَّهُ شِفَاءٌ مِنْ كُلِّ دَاءٍ»؛ اصول کافی، ج۲، ص۴۷۰.
- ↑ «عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ (ع) قَالَ: مَا أَبْرَزَ عَبْدٌ يَدَهُ إِلَى اللَّهِ الْعَزِيزِ الْجَبَّارِ إِلَّا اسْتَحْيَا اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ أَنْ يَرُدَّهَا صِفْراً حَتَّى يَجْعَلَ فِيهَا مِنْ فَضْلِ رَحْمَتِهِ مَا يَشَاءُ فَإِذَا دَعَا أَحَدُكُمْ فَلَا يَرُدَّ يَدَهُ حَتَّى يَمْسَحَ عَلَى وَجْهِهِ وَ رَأْسِهِ»؛ اصول کافی، ج۲، ص۴۷۱.
- ↑ «قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ (ع) مَنْ سَرَّهُ أَنْ يُسْتَجَابَ لَهُ فِي الشِّدَّةِ فَلْيُكْثِرِ الدُّعَاءَ فِي الرَّخَاءِ»؛ اصول کافی، ج۲، ص۴۷۲.
- ↑ «عَنْ أَبِي الْحَسَنِ الْأَوَّلِ (ع) قَالَ كَانَ عَلِيُّ بْنُ الْحُسَيْنِ (ع) يَقُولُ الدُّعَاءُ بَعْدَ مَا يَنْزِلُ الْبَلَاءُ لَا يُنْتَفَعُ بِهِ»؛ اصول کافی، ج۲، ص۴۷۲.
- ↑ «و (درخواست) کسانی را که ایمان آورده و کارهای شایسته کرده‌اند اجابت می‌کند و از بخشش خویش بر (پاداش) آنان می‌افزاید و کافران را عذابی سخت (در پیش) است» سوره شوری، آیه ۲۶.
- ↑ «عَنْ أَبِي جَعْفَرٍ (ع) فِي قَوْلِهِ تَبَارَكَ وَ تَعَالَى: "وَيَسْتَجِيبُ الَّذِينَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ وَيَزِيدُهُمْ مِنْ فَضْلِهِ" قَالَ: هُوَ الْمُؤْمِنُ يَدْعُو لِأَخِيهِ بِظَهْرِ الْغَيْبِ فَيَقُولُ لَهُ الْمَلَكُ آمِينَ وَ يَقُولُ اللَّهُ الْعَزِيزُ الْجَبَّارُ وَ لَكَ مِثْلَا مَا سَأَلْتَ وَ قَدْ أُعْطِيتَ مَا سَأَلْتَ بِحُبِّكَ إِيَّاهُ»اصول کافی، ج۲، ص۵۰۷.
- ↑ «گفت: به زودی برایتان از پروردگارم آمرزش می‌خواهم که اوست که آمرزنده بخشاینده است» سوره یوسف، آیه ۹۸.
- ↑ «عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ (ع) قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ (ص) خَيْرُ وَقْتٍ دَعَوْتُمُ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ فِيهِ الْأَسْحَارُ وَ تَلَا هَذِهِ الْآيَةَ فِي قَوْلِ يَعْقُوبَ (ع): "سَوْفَ أَسْتَغْفِرُ لَكُمْ رَبِّي" وَ قَالَ أَخَّرَهُمْ إِلَى السَّحَرِ»؛ اصول کافی، ج۲، ص۴۷۷.
- ↑ «عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ (ع) قَالَ: إِنَّ الْمُؤْمِنَ لَيَدْعُو اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ فِي حَاجَتِهِ فَيَقُولُ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ أَخِّرُوا إِجَابَتَهُ شَوْقاً إِلَى صَوْتِهِ وَ دُعَائِهِ فَإِذَا كَانَ يَوْمُ الْقِيَامَةِ قَالَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ عَبْدِي دَعَوْتَنِي فَأَخَّرْتُ إِجَابَتَكَ وَ ثَوَابُكَ كَذَا وَ كَذَا وَ دَعَوْتَنِي فِي كَذَا وَ كَذَا فَأَخَّرْتُ إِجَابَتَكَ وَ ثَوَابُكَ كَذَا وَ كَذَا قَالَ فَيَتَمَنَّى الْمُؤْمِنُ أَنَّهُ لَمْ يُسْتَجَبْ لَهُ دَعْوَةٌ فِي الدُّنْيَا مِمَّا يَرَى مِنْ حُسْنِ الثَّوَابِ»؛ اصول کافی، ج۲، ص۴۹۰.
- ↑ «عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ (ع) قَالَ: لَا يَزَالُ الدُّعَاءُ مَحْجُوباً حَتَّى يُصَلَّى عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ»؛ اصول کافی، ج۲، ص۴۹۱.
- ↑ مظاهری، حسین، دانش اخلاق اسلامی ج۴، ص ۳۳۸-۳۴۳.