عسکریه

این مدخل مرتبط با مباحث پیرامون امام مهدی(ع) است. "امام مهدی" از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود:

امام مهدی در قرآن - امام مهدی در حدیث - امام مهدی در کلام اسلامی

در این باره، تعداد بسیاری از پرسش‌های عمومی و مصداقی مرتبط، وجود دارند که در مدخل امام مهدی (پرسش) قابل دسترسی خواهند بود.

مقدمه

فرقه عسکریه معتقد به مهدویت امام حسن عسکری(ع) شدند. به این معنی که او قائم (مهدی) است و نمرده و اکنون در حالت غیبت به سر می‌برد و بعدا ظاهر خواهد شد تا جهان را از عدل و داد پر کند. البته از این گروه‌های مدعی، جز در کتاب‌های پیشینیان اثری نیست. أبوغانم می‌گوید: از امام حسن عسکری(ع) شنیدم که فرمودند: "در سال ٢۶٠ [ه.ق.] شیعیان من دچار جدایی و افتراق خواهند شد". موسی بن جعفر بن وهب بغدادی می‌گوید: شنیدم امام عسکری(ع) می‌فرمود: "گویا می‌بینم که پس از من درباره جانشینم دچار اختلاف شده‌اید. بدانید که برای فرزندم غیبتی است که در آن مردم دچار تردید می‌شوند؛ مگر آن‌کسی که خدا او را حفظ‍‌ نماید". این فرقه در کیفیت قائم بودن امام عسکری(ع) به سه گروه منشعب شدند:

اینها پنداشته بودند که امام عسکری(ع) از دنیا نرفته، بلکه غایب شده است، با تمسک به روایت زیر ادعای خود را به ظاهر اثبات می‌کردند: هیچ امامی تا آشکارا پسر خود را به جانشینی معرفی نکند، از دنیا نمی‌رود؛ زیرا زمین نمی‌تواند بدون حجت باشد. اینها مدعی بودند که امام نمرده، بلکه غایب شده است. این نخستین غیبت اوست و پس از آن دوباره قیام خواهد کرد و غیبت دوم بعد از آن آغاز می‌شود. این گروه به نوعی در مورد امام عسکری(ع) متوقف شدند.
این گروه معتقد بودند که حضرت عسکری(ع) رحلت کرده، ولی دوباره به زندگی بازمی‌گردد و او مهدی قائم است. اینها براساس روایتی از امام صادق(ع) که فرمود: "مهدی قائم بدین خاطر قائم نامیده می‌شود که پس از رحلتش قیام خواهد کرد"، گفتند: پس تردیدی نیست که او قائم است و پس از مرگ دوباره زنده می‌شود. اینان نظریات خود را با اندرز امام علی(ع) به کمیل تأیید می‌کنند که حضرت فرمودند: "خداوندا! حتما تو زمین را بدون قائم یا حجتی آشکار یا پنهان، که از سوی تو می‌آید، رها نخواهی ساخت؛ زیرا حجت‌ها و علاماتت هرگز بی‌اعتنا نمی‌شود. از این‌رو بر این مبنا نتیجه‌گیری می‌کردند که امام عسکری(ع) غایب و پنهان است، ولی وی قیام خواهد کرد.
انشعاب سوم واقفه، لا ادریه بودند. آنها فکر می‌کردند حضرت رحلت کرده، ولی مطمئن نبودند جانشین امام چه کسی است؛ پسرش یا برادرش. بنابراین، در عسکری(ع) متوقف شدند؛ تا موضوع برای اینها روشن شود. به نظر می‌رسد که هواداران امام عسکری(ع) در اماکنی دور از شهر سامرا زندگی می‌کردند، که چنین ادعایی داشتند و لحظه رحلت حضرت حضور نداشتند. در مجموع این فرقه و انشعابات آن منقرض شده‌اند و اکنون وجود خارجی ندارند^[۱]^[۲].

فرقه‌‏ای از شیعیان امامیه بودند که حضرت امام حسن عسکری(ع) را مهدی موعود پنداشته، به غیبت او قائل شدند. شیخ صدوق، آنان را با عنوان واقفیه یاد کرده، می‌‏نویسد: "واقفیه ادعا کردند امام حسن عسکری(ع) غیبت اختیار کرده است. ایشان نیز امر غیبت را صحیح می‌دانستند؛ اما در وقوع آن در حضرت عسکری(ع) اشتباه نموده، گمان کردند قائم مهدی، امام یازدهم است؛ اما چون وفات آن حضرت ثابت شده، گفتار ایشان در این باب باطل است"^[۳]^[۴].