اطاعت پیامبر

افزودن پیوند
بدون لینک‌دهی دستی
استناد ناقص
عدم جامعیت
از امامت‌پدیا، دانشنامهٔ امامت و ولایت

نسخه‌ای که می‌بینید نسخه‌ای قدیمی از صفحه‌است که توسط فرقانی (بحث | مشارکت‌ها) در تاریخ ‏۶ ژوئن ۲۰۲۱، ساعت ۱۸:۲۱ ویرایش شده است. این نسخه ممکن است تفاوت‌های عمده‌ای با نسخهٔ فعلی بدارد.

اطاعت از پیامبر خدا به معنای پیروی و عمل‌کردن به فرمان‌های آن حضرت است. به حکم عقل، همان‌گونه که اطاعت از خداوند لازم و ضروری است، اطاعت از پیامبری که از جانب خدا آمده نیز ضرورت دارد. آیات قرآنی متعددی بر لزوم اطاعت از پیامبران دلالت دارند. بر اساس آیاتی دیگر اطاعت از پیامبر، موجب بهره‌مندی از رحمت الهی، قرار گرفتن در زمره نعمت‌داده‌شدگان، رسیدن به رستگاری، وسعت روزی و آمرزش گناهان است و در مقابل مخالفت با پیامبر نیز عواقبی در پی دارد که قرار گرفتن در زمره کفار، گمراهی آشکار، گرفتار شدن به عذاب الهی و نابودی اعمال از جمله آنها است.

معناشناسی اطاعت از پیامبر خدا

واژه الاطاعة در لغت، مصدر فعل اطاع[۱]، در لغت به معنای فرمان‌برداری، فرمان بردن، طاعت، فرمان‌بری، انقیاد، تسلیم‌شدگی، فروتنی و تواضع است[۲]. فراهیدی در کتاب العین، اطاعت را انقیاد ترجمه کرده است[۳]. اطاعت به‌معنای فرمان بردن[۴] همراه با خضوع و رغبت است[۵].

کاربرد این واژه در قرآن کریم نیز بر اساس همان معنای لغوی است. بر این اساس اطاعت از خدا یعنی امتثال اوامر و اجتناب از نواهی او[۶].[۷] و اطاعت از پیامبر نیز به معنای لزوم فرمانبرداری و عمل به فرمان‌های آن حضرت با میل و رغبت است[۸]به عبارت دیگر

ادله وجوب اطاعت از پیامبر

همان گونه که اطاعت از خدا واجب است: ﴿يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا أَطِيعُوا اللَّهَ﴾[۹]، اطاعت از پیامبری که از جانب او آمده نیز واجب است و دلایل عقلی و نقلی بر این مطلب دلالت دارند:

دلایل نقلی

ادله قرآنی

آیات قرآنی اثبات وجوب اطاعت از پیامبران دو دسته هستند:

  1. آیاتی که به صورت کلی اطاعت از پیامبران را واجب می‌داند: بر اساس این آیات پیامبر اسلام نیز یکی از پیامبران الهی است که اطاعت از او واجب است: ﴿وَمَا أَرْسَلْنَا مِنْ رَسُولٍ إِلَّا لِيُطَاعَ بِإِذْنِ اللَّهِ﴾[۱۰].
  2. آیاتی که اطاعت از هر پیامبر بخصوصه را لازم می‌داند: پیام مشترک پیامبران الهی؛ حضرت عیسی، حضرت نوح، حضرت هود، حضرت صالح، حضرت لوط و حضرت شعیب(ع)، برای قوم خود، امر به تقوای الهی و اطاعت از خویش بوده است: ﴿فَاتَّقُوا اللَّهَ وَأَطِيعُونِ﴾[۱۱]. همین عبارت قرآنی در سوره مبارکه شعراء 8 بار [۱۲]، و در سوره مبارکه زخرف [۱۳]، و سوره مبارکه نوح [۱۴]، تکرار شده است. همچنین در آیات فراوانی اطاعت از پیامبر اسلام(ص) در ردیف اطاعت از خدا مطرح شده است؛ مانند: ﴿قُلْ أَطِيعُوا اللَّهَ وَالرَّسُولَ﴾[۱۵]، در برخی از آیات خداوند دستور به اطاعت از پیامبر داده است: ﴿يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا أَطِيعُوا اللَّهَ وَأَطِيعُوا الرَّسُولَ﴾[۱۶]. از آنجا که اطاعت از پیامبر(ص) به دستور خدا واجب شده، اطاعت از وی اطاعت از خدا محسوب می‌شود[۱۷]. در شانزده آیه، اطاعت از خدا و رسول بدون تکرار کلمه «أطیعوا» آمده است که دلالت بر ملازمه بین اطاعت خدا و پیغمبر دارد، یعنی هیچ یک بدون دیگری فایده ندارد، زیرا در قرآن می‌فرماید: ﴿مَنْ يُطِعِ الرَّسُولَ فَقَدْ أَطَاعَ اللَّهَ﴾[۱۸] و در آیه دیگر: ﴿وَمَا آتَاكُمُ الرَّسُولُ فَخُذُوهُ وَمَا نَهَاكُمْ عَنْهُ فَانْتَهُوا﴾[۱۹] تصریح شده همۀ آنچه به وسیله رسول خدا بیان شده به امر الهی است و باید بر اساس آن عمل کرد[۲۰].

بر اساس آیات متعددی بین پیامبران الهی، هیچ تفاوتی وجود ندارد؛ ﴿قُولُوا آمَنَّا بِاللَّهِ وَ ما أُنْزِلَ إِلَيْنا وَ ما أُنْزِلَ إِلى‏ إِبْراهيمَ وَ إِسْماعيلَ وَ إِسْحاقَ وَ يَعْقُوبَ وَ الْأَسْباطِ وَ ما أُوتِيَ مُوسى‏ وَ عيسى‏ وَ ما أُوتِيَ النَّبِيُّونَ مِنْ رَبِّهِمْ لا نُفَرِّقُ بَيْنَ أَحَدٍ مِنْهُمْ وَ نَحْنُ لَهُ مُسْلِمُون‏﴾[۲۱] از این رو اطاعت از پیامبری که خدا جانب خدا آمده، بر همگان واجب است.

دلیل روایی

در روایات بسیاری بر اطاعت از پیامبران الهی تأکید شده از جمله امیر المؤمنین علی علیه السلام در ضمن حدیثی طولانی می‌فرماید: «خداوند اطاعت از ولی امری که بر پا دارند دین خداست، را واجب گردانده است، چنانچه اطاعت از رسول خدا را بر مردم واجب کرده است و می‌فرماید: «فَقَالَ‏ أَطِيعُوا اللَّهَ وَ أَطِيعُوا الرَّسُولَ وَ أُولِي الْأَمْرِ مِنْكُمْ» [۲۲]. اطاعت بی چون و چرا از پیامبر الهی واجب است تا جایی که حتی مخالفت قلبی با ایشان، مساوی با شرک معرفی شده است، امام صادق علیه السلام در این زمینه می‌فرماید:«اگر مردمى باشند كه خدا را به يكتائى بپرستند، نماز را بپا دارند، زكاة بدهند، حج بروند، روزه بگيرند، و بعد به يكى از احكام خدا و يا سنتهاى رسول خدا خرده بگيرند و يا در دل خود بگويند: «چرا چنين كردند و چنان نكردند»، با اين خرده‏گيرى وارد مرز شرك مى‏شوند. امام صادق بعد از اين سخن به تلاوت اين آيه پرداخت: «نه بخدايت سوگند كه مردمان ايمان نمى‏آورند جز آن روزى كه تو را در منازعات خود داورى بدهند و از داورى تو دلتنگ نشوند و خالصانه تسليم باشند». امام صادق گفت: بر شما باد كه خالصانه و بى‏ريا تسليم باشيد.»[۲۳].

در منطق دین نه تنها مراجعه به پیامبر وظیفه مؤمنان است، بلکه پذیرش داوری‌ها و احکامی که صادر کرده‌اند، نیز بر آنان واجب است. امام رضا(ع) اطاعت از پیامبران الهی را واجب می‌داند زیرا آنچه مردم برای تکامل و سعادت خویش نیاز دارند، در اختیار آنان نیست و فقط باید از طرف خداوند دریافت کنند. برای برقراری ارتباط با او به کسانی نیاز است تا اوامر و نواهی الهی و منافع و ضررهای مربوط به انسان‌ها را به واسطۀ وحی، از طرف خداوند برای آنان بیان نماید، اینان همان پیامبران معصوم هستند. از همین رو، شناخت و اطاعت از پیامبران بر مردم واجب است تا آمدن پیامبران لغو نگردد[۲۴].[۲۵]

دلیل عقلی

از آنجا که خداوند، خالق و مالک همه موجودات هستی از جمله انسان است، هر مالکی نسبت به مخلوقات خود حقِ امر و نهی و اطاعت شدن دارد. اگر ثابت شود پیامبری از جانب خدا آمده و هر آنچه می‌گوید به صورت مستقیم یا غیر مستقیم از جانب خداوند است، عقل اطاعت از پیامبر را هم لازم می‌داند[۲۶].

گستره اطاعت از پیامبر

اطاعت از پیامبر، بخشی از اطاعت خداوند است که تفسیر اصول قوانین و تشریع الهی و مسائل اجرایی را دربرمی‌گیرد. اطاعت از پیامبر همه اوامر و نواهی اجتماعی و فردی را شامل می‌شود. دستور خداوند به اطاعت از پیامبر(ص) بدون هیچ قید و شرطی، دلیل بر اطاعت مطلق از آن حضرت است. در آیه شریفه ﴿وَإِذَا دُعُوا إِلَى اللَّهِ وَرَسُولِهِ لِيَحْكُمَ بَيْنَهُمْ إِذَا فَرِيقٌ مِنْهُمْ مُعْرِضُونَ﴾[۲۷]، منظور از دعوت به‌سوی خدا، حکم میان طرفین دعوا طبق قوانین الهی است و مراد از‌ دعوت‌ به سوی رسول، اطاعت از حکم ایشان است، زیرا حکم رسول، حکم خداست. اهل سنت نیز مانند امامیه بر اساس آیه ﴿مَا آتَاكُمُ الرَّسُولُ فَخُذُوهُ وَمَا نَهَاكُمْ عَنْهُ فَانْتَهُوا﴾[۲۸] معتقدند، اطاعت از پیامبر چه در مسائل حکومتی و چه در تبیین احکام، لازم است.[۲۹].

علاوه بر اینکه بر اساس آیه ﴿إِنَّمَا وَلِيُّكُمُ اللَّهُ وَرَسُولُهُ﴾، پیامبر هم ولایت تکوینی دارد و هم ولایت تشریعی، همان شأن قانون‌گذاری و ولایت تشریعی که برای خداوند ثابت است، برای رسول خدا (ص) هم ثابت است و بر همین اساس قیام به تشریع، دعوت به دین، تربیت امت، حکومت و قضاوت در بین مسلمانان از شؤون و مناصب رسالت پیامبر است. همان گونه که اطاعت خداوند در امور تشریعی بر مسلمانان واجب است و اطاعت رسول خدا(ص) همان اطاعت خداست. در نتیجه ولایت آن حضرت هم همان ولایت خداوند خواهد بود و اطاعتش بر همه مسلمانان واجب است. با وجود ولایت تشریعی پیامبر، پیروی از آن حضرت در تمام دستورات ایشان بر همه مسلمانان واجب است. البته روشن است که ولایت رسول خدا به تبع ولایت خداوند است[۳۰].[۳۱]

برخی از مصادیق اطاعت از پیامبر

مؤمنان در برابر پیامبر وظیفه دارند، ولایت ایشان را بپذیرند[۳۲]، در درگیری‌های اجتماعی به او مراجعه کنند، در برابر داوری آن حضرت تسلیم باشند[۳۳] و از ایشان پیروی کنند[۳۴]. همچنین از لحاظ شخصی و فردی نیز در برابر پیامبر وظیفه دارند که ادب را رعایت کنند[۳۵] و در همه امور زندگی پیامبر را الگو و سرمشق خود[۳۶] قرار دهند[۳۷].

آثار و نتایج اطاعت از رسول خدا

اطاعت از پیامبر آثار و برکاتی را در پی دارد که به چند نمونه اشاره می‌شود:

  1. بهره‌مندی از رحمت الهی: ﴿وَأَطِيعُوا اللَّهَ وَالرَّسُولَ لَعَلَّكُمْ تُرْحَمُونَ﴾[۳۸].
  2. ورود به بهشت: ﴿وَمَنْ يُطِعِ اللَّهَ وَرَسُولَهُ يُدْخِلْهُ جَنَّاتٍ تَجْرِي مِنْ تَحْتِهَا الْأَنْهَارُ﴾[۳۹]. ورود اهل طاعت به بهشت طبق قاعده عقلی وجوب وفا به وعده است که ترک آن ظلم محسوب می‌شود[۴۰].
  3. قرار گرفتن در کنار کسانی که به آنها نعمت داده شده است: ﴿وَمَنْ يُطِعِ اللَّهَ وَالرَّسُولَ فَأُولَئِكَ مَعَ الَّذِينَ أَنْعَمَ اللَّهُ عَلَيْهِمْ مِنَ النَّبِيِّينَ وَالصِّدِّيقِينَ وَالشُّهَدَاءِ وَالصَّالِحِينَ وَحَسُنَ أُولَئِكَ رَفِيقًا﴾[۴۱].
  4. پاداش نیکو و عدم کاستی آن: ﴿فَإِنْ تُطِيعُوا يُؤْتِكُمُ اللَّهُ أَجْرًا حَسَنًا﴾[۴۲]، ﴿وَإِنْ تُطِيعُوا اللَّهَ وَرَسُولَهُ لَا يَلِتْكُمْ مِنْ أَعْمَالِكُمْ شَيْئًا﴾[۴۳].[۴۴]
  5. رسیدن به فوز بزرگ و رستگاری: ﴿وَمَنْ يُطِعِ اللَّهَ وَرَسُولَهُ فَقَدْ فَازَ فَوْزًا عَظِيمًا﴾[۴۵].[۴۶] اطاعت از خدا و پیامبر موجب رستگاری است؛ ﴿إِنَّمَا كَانَ قَوْلَ الْمُؤْمِنِينَ إِذَا دُعُوا إِلَى اللَّهِ وَرَسُولِهِ لِيَحْكُمَ بَيْنَهُمْ أَنْ يَقُولُوا سَمِعْنَا وَأَطَعْنَا وَأُولَئِكَ هُمُ الْمُفْلِحُونَ﴾[۴۷].
  6. آمرزش گناهان و محبت الهی: ﴿قُلْ إِنْ كُنْتُمْ تُحِبُّونَ اللَّهَ فَاتَّبِعُونِي يُحْبِبْكُمُ اللَّهُ وَيَغْفِرْ لَكُمْ ذُنُوبَكُمْ وَاللَّهُ غَفُورٌ رَحِيمٌ﴾[۴۸].[۴۹]

عواقب مخالفت با پیامبر

با اثبات لزوم اطاعت از پیامبر به صورت ضمنی حرمت مخالفت با آن حضرت نیز ثابت می‌شود، در عین حال، خداوند بارها در قرآن از مخالفت با پیامبر نهی کرده و عواقب مخالفت و آزار رساندن به آن حضرت را گوشزد کرده است، از جمله:

  1. قرار گرفتن در زمره کفار: ﴿قُلْ أَطِيعُوا اللَّهَ وَالرَّسُولَ فَإِنْ تَوَلَّوْا فَإِنَّ اللَّهَ لَا يُحِبُّ الْكَافِرِينَ﴾[۵۰].
  2. گمراهی آشکار: ﴿وَمَنْ يَعْصِ اللَّهَ وَرَسُولَهُ فَقَدْ ضَلَّ ضَلَالًا مُبِينًا﴾[۵۱].
  3. بالاترین ظلم: ﴿فَمَنْ أَظْلَمُ مِمَّنْ كَذَبَ عَلَى اللَّهِ وَكَذَّبَ بِالصِّدْقِ إِذْ جَاءَهُ أَلَيْسَ فِي جَهَنَّمَ مَثْوًى لِلْكَافِرِينَ وَالَّذِي جَاءَ بِالصِّدْقِ وَصَدَّقَ بِهِ أُولَئِكَ هُمُ الْمُتَّقُونَ﴾[۵۲].
  4. گرفتاری عذاب شدید الهی: ﴿فَلْيَحْذَرِ الَّذِينَ يُخَالِفُونَ عَنْ أَمْرِهِ أَنْ تُصِيبَهُمْ فِتْنَةٌ أَوْ يُصِيبَهُمْ عَذَابٌ أَلِيمٌ﴾[۵۳]‏.
  5. نابودی اعمال: ﴿إِنَّ الَّذِينَ كَفَرُوا وَصَدُّوا عَنْ سَبِيلِ اللَّهِ وَشَاقُّوا الرَّسُولَ مِنْ بَعْدِ مَا تَبَيَّنَ لَهُمُ الْهُدَى لَنْ يَضُرُّوا اللَّهَ شَيْئًا وَسَيُحْبِطُ أَعْمَالَهُمْ﴾[۵۴].[۵۵]

منابع

  1. شیخ‌الاسلامی، علی، آل رسول، سوسن و حیدری اصفهانی، نادره، اطاعت از خاتم پیامبران در قرآن کریم.
  2. سعیدیان‌فر و ایازی، فرهنگ‌نامه پیامبر در قرآن کریم
  3. جعفرپیشه‌ فرد، مصطفی، اطاعت، دائرةالمعارف قرآن کریم ج۳
  4. کاظمی بنچناری، محمد، مقاله «اطاعت»، دانشنامه امام رضا ج۲
  5. اراکی، محسن، فقه نظام سیاسی اسلام
  6. محمدی، رضا، امام‌شناسی
  7. ثابتی‌پور، علی رضا، جایگاه اطاعت پیامبر و نتایج آن
  8. سروی، محمد علی، قرآن و وظایف مؤمنان در برابر پیامبر اعظم
  9. طیبی، زینب، تحلیل انتقادی نگرش قرآنیون در تفسیر آیات اطاعت از پیامبر
  10. جوادی آملی، عبدالله، اطاعت از امر و نهی پیامبر و مفهوم تفویض

جستارهای وابسته

پانویس

  1. ↑ ر.ک: اسماعیل بن عباد (صاحب بن عباد)، المحیط فی اللغة، ج۲، ص۱۲۰.
  2. ↑ ر.ک: علی اکبر دهخدا، لغت‌نامه، زیر نظر محمد معین و سیدجعفر شهیدی، ج۲، ص۲۴۳۷-۲۴۳۸؛ محمد معین، فرهنگ فارسی، ج۱، ص۲۹۶.
  3. ↑ ر.ک: خلیل بن احمد فراهیدی، کتاب العین، ج۲، ص۲۰۹.
  4. ↑ مقاییس‌اللغه، ج۳، ص۴۳۱; المصباح، ج۲، ص۳۸۰؛ مفردات الفاظ قرآن کریم واژه «طوع».
  5. ↑ مفردات، ص‌۵۲۹؛ التحقیق، ج‌۷، ص‌۱۳۸، «طوع».
  6. ↑ طوسی، محمد بن الحسن، التبیان فی تفسیر القرآن ج ۳ ص ۲۳۶
  7. ↑ ر.ک: بیات، محمد حسین، عواقب شرعی آزاررسانی به پیامبر و مخالفت با اوامر و اعمال آن حضرت از منظر آیات و روایات.
  8. ↑ ر.ک: جعفر پیشه، مصطفی، دائرة المعارف قرآن ج ۳ ص ۵۲۷؛ حیدری اصفهانی، ‌‌‌اطاعت‌ از خاتم پیامبران در قرآن کریم.
  9. ↑ «ای مؤمنان، از خداوند فرمان برید» سوره نساء، آیه ۵۹.
  10. ↑ «و ما هیچ پیامبری را نفرستادیم مگر برای آنکه به اذن خداوند از او فرمانبرداری کنند» سوره نساء، آیه ۶۴.
  11. ↑ فَاتَّقُوا اللَّهَ وَأَطِيعُونِ؛ «پس، از خداوند پروا و از من فرمانبرداری کنید!» سوره شعراء آیات 108 و 110 و 126 و 131 و 144 و 150 و 163 و 179 .
  12. ↑ «پس، از خداوند پروا و از من فرمانبرداری کنید!» سوره آل عمران، آیه ۵۰.
  13. ↑ فَاتَّقُوا اللَّهَ وَأَطِيعُونِ ؛ «پس، از خداوند پروا و از من فرمانبرداری کنید!» سوره زخرف آیه 63.
  14. ↑ فَاتَّقُوا اللَّهَ وَأَطِيعُونِ ؛ «پس، از خداوند پروا و از من فرمانبرداری کنید!» سوره نوح آیه 3.
  15. ↑ «بگو از خداوند و پیامبر فرمان برید» سوره آل عمران، آیه ۳۲.
  16. ↑ «ای مؤمنان، از خداوند فرمان برید و از پیامبر فرمانبرداری کنید» سوره نساء، آیه ۵۹.
  17. ↑ طبری، ابوجعفر، جامع‌البیان، ج۴، ج‌۵، ص‌۲۴۲؛ موسوی همدانی، ترجمه المیزان، ج‏۱۵، ص۲۰۲.
  18. ↑ «هر که از پیامبر فرمانبرداری کند بی‌گمان از خداوند فرمان برده است» سوره نساء، آیه ۸۰.
  19. ↑ «آنچه پیامبر به شما می‌دهد بگیرید و از آنچه شما را از آن باز می‌دارد دست بکشید» سوره حشر، آیه ۷.
  20. ↑ ر.ک: اراکی، محسن، فقه نظام سیاسی اسلام، ج۱؛ محمدی، رضا، امام‌شناسی، ص۲۱-۲۳؛ ثابتی پور، علیرضا، جایگاه اطاعت پیامبر(ص) و نتایج آن، سایت راسخون؛ سروی، محمد علی، قرآن و وظایف مؤمنان در برابر پیامبر اعظم(ص)، نشریه پاسدار اسلام، ش۳۰۳ و ۳۰۴؛ حیدری اصفهانی، ‌‌‌اطاعت‌ از خاتم پیامبران در قرآن کریم به نقل از حسینی شاه عبدالعظیمی، تفسیر اثناعشری، ج ۲، ص ۲۴۲؛ طیبی زینب، تحلیل انتقادی نگرش قرآنیون در تفسیر آیات اطاعت از پیامبر.
  21. ↑ سوره بقره، آیه 136 و همین مضمون در آیات 285 سروه بقره و 84 سوره آل عمران نیز آمده است.
  22. ↑ «... ثُمَّ فَرَضَ عَلَى الْأُمَّةِ طَاعَةَ وُلَاةِ أَمْرِهِ الْقُوَّامِ بِدِينِهِ كَمَا فَرَضَ عَلَيْهِمْ طَاعَةَ رَسُولِ‏ اللَّهِ ص فَقَالَ‏ أَطِيعُوا اللَّهَ وَ أَطِيعُوا الرَّسُولَ وَ أُولِي الْأَمْرِ مِنْكُمْ‏» بحار الأنوار (ط - بيروت) ؛ ج‏66 ؛ ص79.
  23. ↑ أَنَّ قَوْماً عَبَدُوا اللَّهَ وَحْدَهُ لَا شَرِيكَ لَهُ وَ أَقَامُوا الصَّلَاةَ وَ آتَوُا الزَّكَاةَ وَ حَجُّوا الْبَيْتَ وَ صَامُوا شَهْرَ رَمَضَانَ ثُمَّ قَالُوا لِشَيْ‏ءٍ صَنَعَهُ اللَّهُ أَوْ صَنَعَهُ رَسُولُ اللَّهِ ص أَلَّا صَنَعَ خِلَافَ الَّذِي صَنَعَ أَوْ وَجَدُوا ذَلِكَ فِي قُلُوبِهِمْ لَكَانُوا بِذَلِكَ مُشْرِكِينَ ثُمَّ تَلَا هَذِهِ الْآيَةَ «فَلا وَ رَبِّكَ‏ لا يُؤْمِنُونَ‏ حَتَّى يُحَكِّمُوكَ‏ فِيما شَجَرَ بَيْنَهُمْ‏ ثُمَّ لا يَجِدُوا فِي أَنْفُسِهِمْ حَرَجاً مِمَّا قَضَيْتَ‏ وَ يُسَلِّمُوا تَسْلِيماً» ثُمَّ قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع عَلَيْكُمْ بِالتَّسْلِيمِ.الكافي (ط - الإسلامية) ؛ ج‏1 ؛ ص390.
  24. ↑ عیون أخبار الرضا(ع)، ج۲، ص۱۰۰.
  25. ↑ ر.ک: کاظمی بنچناری، محمد، مقاله «اطاعت»، دانشنامه امام رضا، ج۲؛ سروی، محمد علی، قرآن و وظایف مؤمنان در برابر پیامبر اعظم(ص) نشریه پاسدار اسلام ۱۳۸۶ ش۳۰۳ و ۳۰۴.
  26. ↑ موسوعة الفقهیة المیسرة، ج ۴، ص ۱۴.
  27. ↑ «و چون به سوی خداوند و پیامبرش فرا خوانده می‌شوند تا (پیامبر) میان آنان داوری کند ناگاه گروهی از آنان رو می‌گردانند» سوره نور، آیه ۴۸.
  28. ↑ «آنچه پیامبر به شما می‌دهد بگیرید و از آنچه شما را از آن باز می‌دارد دست بکشید» سوره حشر، آیه ۷.
  29. ↑ «الأجود أن تكون هذه الآية عامة في كل ما آتى رسول اللَّه و نهى عنه و أمر الفي‏ء داخل في عمومه‏» التفسير الكبير، ج‏۲۹، ص: ۵۰۷
  30. ↑ طباطبائی، سید محمد حسین، تفسیر المیزان، ج۶، ص ۱۶ و ج۱۶، ص ۲۷.
  31. ↑ ر.ک: جوادی آملی، عبدالله، اطاعت از امر و نهی پیامبر و مفهوم تفویض، مجله پاسدار اسلام، ش ۱۹۵، ص ۷؛ شیخ‌الاسلامی، علی، آل رسول، سوسن و حیدری اصفهانی، نادره، اطاعت از خاتم پیامبران در قرآن کریم، ص ۳۰؛ سروی، محمد علی، قرآن و وظایف مؤمنان در برابر پیامبر اعظم(ص) نشریه پاسدار اسلام، ش۳۰۳ و ۳۰۴؛ بیات، محمد حسین، عواقب شرعی آزاررسانی به پیامبر و مخالفت با اوامر و اعمال آن حضرت از منظر آیات و روایات؛ طیبی زینب، تحلیل انتقادی نگرش قرآنیون در تفسیر آیات اطاعت از پیامبر.
  32. ↑ ﴿النَّبِيُّ أَوْلَى بِالْمُؤْمِنِينَ مِنْ أَنْفُسِهِمْ﴾«پیامبر بر مؤمنان از خودشان سزاوارتر است» سوره احزاب، آیه ۶.
  33. ↑ ﴿فَلَا وَرَبِّكَ لَا يُؤْمِنُونَ حَتَّى يُحَكِّمُوكَ فِيمَا شَجَرَ بَيْنَهُمْ ثُمَّ لَا يَجِدُوا فِي أَنْفُسِهِمْ حَرَجًا مِمَّا قَضَيْتَ وَيُسَلِّمُوا تَسْلِيمًا﴾«پس نه، به پروردگارت سوگند که ایمان نمی‌آورند تا در آنچه میانشان ستیز رخ داده است تو را داور کنند سپس از آن داوری که کرده‌ای در خود دلتنگی نیابند و یکسره (بدان) تن در دهند» سوره نساء، آیه ۶۵.
  34. ↑ ﴿قُلْ إِنْ كُنْتُمْ تُحِبُّونَ اللَّهَ فَاتَّبِعُونِي يُحْبِبْكُمُ اللَّهُ﴾«بگو اگر خداوند را دوست می‌دارید از من پیروی کنید تا خداوند شما را دوست بدارد» سوره آل عمران، آیه ۳۱.
  35. ↑ ﴿يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا لَا تَرْفَعُوا أَصْوَاتَكُمْ فَوْقَ صَوْتِ النَّبِيِّ وَلَا تَجْهَرُوا لَهُ بِالْقَوْلِ كَجَهْرِ بَعْضِكُمْ لِبَعْضٍ أَنْ تَحْبَطَ أَعْمَالُكُمْ وَأَنْتُمْ لَا تَشْعُرُونَ﴾«ای مؤمنان! صدایتان را از صدای پیامبر فراتر نبرید و در گفتار با او بلند سخن مگویید چنان که با یکدیگر بلند سخن می‌گویید؛ مبادا کردارهایتان بی‌آنکه خود دریابید تباه گردد» سوره حجرات، آیه ۲.
  36. ↑ ﴿لَقَدْ كَانَ لَكُمْ فِي رَسُولِ اللَّهِ أُسْوَةٌ حَسَنَةٌ لِمَنْ كَانَ يَرْجُو اللَّهَ وَالْيَوْمَ الْآخِرَ﴾«بی‌گمان فرستاده خداوند برای شما نمونه‌ای نیکوست، برای آن کس (از شما) که به خداوند و به روز بازپسین امید دارد و خداوند را بسیار یاد می‌کند» سوره احزاب، آیه ۲۱.
  37. ↑ ر.ک: سروی، محمد علی، قرآن و وظایف مؤمنان در برابر پیامبر اعظم(ص)، نشریه پاسدار اسلام، ش۳۰۳ و ۳۰۴؛ بیات، محمد حسین، عواقب شرعی آزاررسانی به پیامبر و مخالفت با اوامر و اعمال آن حضرت از منظر آیات و روایات؛ شیخ‌الاسلامی، علی، آل رسول، سوسن و حیدری اصفهانی، نادره، اطاعت از خاتم پیامبران در قرآن کریم، ص ۳۷؛ سعیدیان‌فر و ایازی، فرهنگ‌نامه پیامبر در قرآن کریم، ج۱، ص ۱۲۸.
  38. ↑ «و از خداوند و فرستاده (او) پیروی کنید باشد که بر شما بخشایش آورند» سوره آل عمران، آیه ۱۳۲.
  39. ↑ «و آنان که از خداوند و رسول او فرمانبرداری کنند، (خداوند) آنها را به بوستان‌هایی درمی‌آورد که از بن آنها جویبارها روان است» سوره نساء، آیه ۱۳.
  40. ↑ طباطبایی، سید محمد حسین، المیزان، ج‌۱۱، ص‌۳۵.
  41. ↑ «و آنان که از خداوند و پیامبر فرمان برند با کسانی که خداوند به آنان نعمت داده است از پیامبران و راستکرداران و شهیدان و شایستگان خواهند بود و آنان همراهانی نیکویند» سوره نساء، آیه ۶۹.
  42. ↑ «اگر فرمان برید خداوند پاداشی نیکو به شما خواهد داد» سوره فتح، آیه ۱۶.
  43. ↑ «و اگر از خداوند و پیامبرش فرمان برید از (پاداش) کردارهایتان چیزی کم نمی‌کند» سوره حجرات، آیه ۱۴.
  44. ↑ طبری، ابوجعفر، جامع البیان، ج‌۱۳، ج‌۲۵، ص‌۱۸۵.
  45. ↑ و هر که از خداوند و فرستاده او فرمان برد بی‌گمان به رستگاری سترگی رسیده است» سوره احزاب، آیه ۷۱.
  46. ↑ جامع البیان، ج ۴، ص ۱۹۶؛ التبیان، ج ۸، ص ۳۶۷-۳۶۹؛ ارشاد الاذهان، ج ۱، ص ۴۳۲.
  47. ↑ «جز این نیست که گفتار مؤمنان چون به سوی خداوند و پیامبرش فرا خوانده شوند تا (پیامبر) میان آنان داوری کند این است که می‌گویند: شنیدیم و فرمان بردیم و آنانند که رستگارند» سوره نور، آیه ۵۱.
  48. ↑ «بگو اگر خداوند را دوست می‌دارید از من پیروی کنید تا خداوند شما را دوست بدارد و گناهانتان را بیامرزد و خداوند آمرزنده‌ای بخشاینده است» سوره آل عمران، آیه ۳۱.
  49. ↑ ر.ک: بیات، محمد حسین، عواقب شرعی آزاررسانی به پیامبر و مخالفت با اوامر و اعمال آن حضرت از منظر آیات و روایات؛ جعفرپیشه‌ فرد، مصطفی، دائرةالمعارف قرآن کریم، ج۳، ص ۵۲۷ – ۵۳۵؛ ثابتی پور، علیرضا، جایگاه اطاعت پیامبر(ص) و نتایج آن، سایت راسخون.
  50. ↑ «بگو از خداوند و پیامبر فرمان برید و اگر پشت کردند (بدانند که) بی‌گمان خداوند کافران را دوست نمی‌دارد» سوره آل عمران، آیه ۳۲.
  51. ↑ «هر کس از خدا و فرستاده‌اش نافرمانی کند به گمراهی آشکاری افتاده است» سوره احزاب، آیه ۳۶.
  52. ↑ «پس ستمگرتر از آن کس که بر خداوند دروغ بندد و راستی را چون به او برسد دروغ شمارد کیست؟ آیا جایگاه کافران در دوزخ نیست؟ و آنان که راستی آورند و آن را باور دارند پرهیزگارند» سوره زمر، آیه ۳۲ ـ ۳۳
  53. ↑ «پس کسانی که از فرمان وی سرمی‌پیچند از اینکه به آنان آزمونی یا عذابی دردناک رسد باید بپرهیزند» سوره نور، آیه ۶۳.
  54. ↑ «به راستی آنان که کفر ورزیدند و (مردم را) از راه خداوند بازداشتند و با پیامبر پس از آنکه رهنمود برای آنان روشن شد ناسازگاری کردند به خداوند هیچ زیانی نمی‌رسانند و به زودی (خداوند) کردارهایشان را از میان می‌برد» سوره محمد، آیه ۳۲.
  55. ↑ ر.ک: اراکی، محسن، فقه نظام سیاسی اسلام، ج۱؛ بیات، محمد حسین، عواقب شرعی آزاررسانی به پیامبر و مخالفت با اوامر و اعمال آن حضرت از منظر آیات و روایات؛ جعفرپیشه‌ فرد، مصطفی، دائرةالمعارف قرآن کریم، ج۳، ص ۵۲۷ ـ ۵۳۵.
برگرفته از «https://fa.imamatpedia.com/w/index.php?title=اطاعت_پیامبر&oldid=508471»