عصمت در معارف دعا و زیارات

از امامت‌پدیا، دانشنامهٔ امامت و ولایت

نسخه‌ای که می‌بینید نسخه‌ای قدیمی از صفحه‌است که توسط Heydari (بحث | مشارکت‌ها) در تاریخ ‏۱۱ نوامبر ۲۰۲۱، ساعت ۱۷:۰۳ ویرایش شده است. این نسخه ممکن است تفاوت‌های عمده‌ای با نسخهٔ فعلی بدارد.

اعتقادات شیعه
خداشناسی
توحیدتوحید ذاتیتوحید صفاتیتوحید افعالیتوحید عبادیصفات ذات و صفات فعل
فروعتوسلشفاعتتبرکاستغاثه
عدل الهی
حُسن و قُبحبداءامر بین الامرین
نبوت
عصمت پیامبرانخاتمیتپیامبر اسلاممعجزهعدم تحریف قرآن
امامت
باورهاعصمت امامانولایت تكوینیعلم غیبخلیفة‌اللهغیبتمهدویتانتظار فرجظهوررجعت
امامانامام علیامام حسنامام حسینامام سجادامام باقرامام صادقامام کاظمامام رضاامام جوادامام هادیامام عسکریامام مهدی
معاد
برزخمعاد جسمانیحشرصراطتطایر کتبمیزان
مسائل برجسته
اهل‌بیتچهارده معصومکرامتتقیهمرجعیتولایت فقیه
اين مدخل از زیرشاخه‌های بحث عصمت است. "عصمت" از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود:
در این باره، تعداد بسیاری از پرسش‌های عمومی و مصداقی مرتبط، وجود دارند که در مدخل عصمت (پرسش) قابل دسترسی خواهند بود.

مقدمه

همچنین در ادعیه و زیارات بارها برای ائمه(ع) صفت عصمت ذکر شده و این موارد در حدّ تواتر است؛ برای نمونه:

«وَ احْشُرْهُ‏ مَعَ‏ مَنْ‏ كَانَ‏ يَتَوَلَّاهُ‏ مِنْ‏ الْأَئِمَّةِ الطَّاهِرِينَ‏ الْمَعْصُومِينَ‏»[۱].

«اللَّهُمَّ‏ بِحَقِّ‏ هَؤُلَاءِ الْمَعْصُومِينَ‏»[۲] و «اللَّهُمَّ بِحَقِّ‏ الْأَئِمَّةِ الْمَعْصُومِينَ‏»[۳] و «إِلَهِي‏ بِحَقِّ‏ هَؤُلَاءِ الْأَئِمَّةِ الْمَعْصُومِينَ‏ الْمَظْلُومِينَ الْهَادِينَ الْمَهْدِيِّينَ»[۴].

دعای شب هجدهم ماه مبارک رمضان: «وَ مُنْتَهَاهُ جَمِيعُ‏ الْمَعْصُومِينَ‏ الْمُؤَيَّدِينَ‏»[۵].

ادعیه حرز: «أَوْدَعْتُ‏ نَفْسِي‏ وَ أَهْلِي‏ وَ مَالِي وَ وُلْدِي فِي أَرْضٍ اللَّهُ... الْأَئِمَّةُ الْمَعْصُومُونَ وَ الْمَلَائِكَةُ حُرَّاسُهَا»[۶].

در دعای روز جمعه می‌خوانیم: «اللَّهُمَّ‏ اشْتَرِ مِنِّي‏ نَفْسِيَ‏... بِالْجَنَّةِ مَعَ مَعْصُومٍ مِنْ عِتْرَةِ نَبِيِّكَ(ص)»[۷].

در برخی دعاها به برکت اهل بیت برای خود درخواست عصمت از گناه می‌کنیم: «جِسْمِي بِهِمْ مُعَافًى مَرْزُوقاً سَعِيداً رَشِيداً تَقِيّاً... مَعْصُوماً مُؤَيَّداً قَوِيّاً عَزِيزاً»[۸].

«إِنِّي‏ أَدِينُكَ‏ يَا رَبِّ بِطَاعَتِكَ‏ وَ... وَلَايَةَ الطَّاهِرِينَ الْمَعْصُومِينَ مِنْ ذُرِّيَّةِ الْحُسَيْنِ»[۹].

بارها در صلوات‌های مختلف صفت عصمت از بین صفات دیگر ائمه(ع) مطرح شده است که نشانه اهمیت این مطلب است؛ زیرا اگر حجت الهی هزاران صفت داشته باشد اما معصوم نباشد اطمینان به او از بین می‌رود و صفات دیگر هم کارایی خود را از دست می‌دهند و به اصل هدفی از فرستادن حجج خدشه وارد می‌شود. برای نمونه:

«وَ صَلّ عَلَى‏ مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ‏ الطَّيِّبِينَ‏ الطَّاهِرِينَ‏ الْمَعْصُومِينَ‏»[۱۰]. و «صَلَّى‏ اللَّهُ‏ عَلَى‏ مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ‏ أَجْمَعِينَ‏ الطَّيِّبِينَ‏ الطَّاهِرِينَ‏ الْمَعْصُومِينَ»[۱۱]. و «صَلَّى‏ اللَّهُ‏ عَلَى‏ خَيْرِ خَلْقِهِ‏ مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ‏ الطَّيِّبِينَ‏ الطَّاهِرِينَ‏ الْمَعْصُومِينَ‏»[۱۲]. و «اللَّهُمَّ‏ صَلِ‏ عَلَى‏ مُحَمَّدٍ وَ آلِ‏ مُحَمَّدٍ الْأَئِمَّةِ الْمَعْصُومِينَ‏» و «اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى الْمَعْصُومِينَ‏ مِنْ‏ عِتْرَتِهِ‏، وَ الطَّيِّبِينَ‏ مِنْ‏ أُسْرَتِهِ‏» و «صَلِّ‏ عَلَى‏ خَيْرِ الْأَنَامِ‏ مُحَمَّدٍ رَسُولِكَ‏ وَ آلِهِ‏ الْمَعْصُومِينَ‏ الطَّاهِرِينَ الْكِرَامِ» و «صَلَّى‏ اللَّهُ‏ عَلَى‏ سَيِّدِنَا مُحَمَّدٍ رَسُولِهِ‏ وَ آلِهِ الطَّاهِرِينَ الْمَعْصُومِينَ» و «اللَّهُمَّ وَ صَلِّ عَلَى الْأَئِمَّةِ الرَّاشِدِينَ، وَ الْقَادَةِ الْهَادِينَ، وَ السَّادَةِ الْمَعْصُومِينَ‏، الْأَتْقِيَاءِ الْأَبْرَارِ» و «فَصَلِّ عَلَيْهِ وَ عَلَى آبَائِهِ الطَّاهِرِينَ‏ وَ أَبْنَائِهِ‏ الْمَعْصُومِينَ‏» و «صَلَّى‏ اللَّهُ‏ عَلَى‏ مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ‏ الطَّاهِرِينَ‏ الْمَعْصُومِينَ»[۱۳]. می‌توان گفت در زیارات مختلف اهل بیت(ع)، هیچ زیارتی وجود ندارد که در آن به نوعی به عصمت اهل بیت اشاره نشده باشد، برای نمونه:

«أَشْهَدُ أَنَّ مُحَمَّداً عَبْدُهُ‏ الْكَرِيمُ‏ وَ رَسُولُهُ الطَّاهِرُ الْمَعْصُومُ»[۱۴].

«أَشْهَدُ أَنَّكُمُ الْأَئِمَّةُ... الصَّادِقُونَ‏، الْمُقَرَّبُونَ‏ الْمُطَهَّرُونَ‏ الْمَعْصُومُونَ‏، عَصَمَكُمُ اللَّهُ مِنَ الذُّنُوبِ، وَ بَرَّأَكُمْ مِنَ الْعُيُوبِ»[۱۵].

«الْمَعْصُومِ‏ مِنْ‏ كُلِّ خَطَإٍ وَ زَلَلٍ الْمُنَزَّهِ مِنْ كُلِّ دَنَسٍ وَ خَطَلٍ»[۱۶].

«السَّلَامُ‏ عَلَيْكُمْ‏ أَيُّهَا السَّادَةُ الْمَعْصُومُونَ الْمُؤَيَّدُونَ»[۱۷].

زیارت امیرالمؤمنین(ع): «أَشْهَدُ أَنَّكُمُ الْأَئِمَّةُ... الْمُطَهَّرُونَ‏ الْمَعْصُومُونَ‏، عَصَمَكُمُ‏ اللَّهُ‏ مِنَ‏ الذُّنُوبِ‏، وَ بَرَّأَكُمْ مِنَ الْعُيُوبِ»[۱۸]. «الْمَعْصُومِ‏ مِنَ‏ الزَّلَلِ‏ وَ الْمَفْطُومِ‏ مِنَ‏ الْخَلَلِ‏ وَ الْمُهَذَّبِ مِنَ الْعَيْبِ وَ الْمُطَهَّرِ مِنَ الرَّيْبِ»[۱۹].

زیارت حضرت زهرا(س): «أُمِّ الْأَئِمَّةِ الرَّاشِدِينَ‏ الْمَعْصُومِينَ‏»[۲۰].

زیارات امام حسین(ع): «السلام علیک یا أبا عبد الله یا أبا الأئمة المعصومین الهداة» و «اللَّهُمَّ إِنِّي‏ أُقْسِمُ‏ عَلَيْكَ‏ بِنَبِيِّكَ‏ الْمَعْصُومِ‏... الْإِمَامُ الْمَعْصُومُ الْمَقْتُولُ الْمَظْلُومُ» و «السَّلَامُ‏ عَلَى‏ الْإِمَامِ‏ الْمَعْصُومِ‏ وَ السِّبْطِ الْمَظْلُومِ‏»[۲۱].

زیارت امام باقر(ع): «الْإِمَامِ‏ الْمَعْصُومِ‏ مُحَمَّدِ بْنِ‏ عَلِيٍّ‏ بَاقِرِ الْعُلُومِ‏»[۲۲].

زیارت امام جواد(ع): «السَّلَامُ‏ عَلَيْكَ‏ يَا ابْنَ‏ الْأَئِمَّةِ الْمَعْصُومِينَ‏»[۲۳].

زیارت امام هادی(ع): «وَ صَلِّ عَلَى عَلِيِّ بْنِ مُحَمَّدٍ الرَّاشِدِ الْمَعْصُومِ‏ مِنَ الزَّلَلِ وَ الطَّاهِرِ مِنَ الْخَلَلِ»[۲۴].

زیارت امام عسکری(ع): «صَلِّ عَلَى الْحَسَنِ بْنِ عَلِيٍّ الْهَادِي... الْمَعْصُومِ الْمُهَذَّبِ وَ الْفَاضِلِ الْمُقَرَّبِ وَ الْمُطَهَّرِ مِنَ الرِّجْسِ»[۲۵]. «السَّلَامُ‏ عَلَى‏ الْأَئِمَّةِ الْمَعْصُومِينَ‏ مِنْ‏ وُلْدِهِ‏ الْمَهْدِيِّينَ‏ الَّذِينَ أَمَرُوا بِطَاعَةِ اللَّهِ وَ قَرَّبُوا أَوْلِيَاءَ اللَّهِ وَ اجْتَنَبُوا مَعْصِيَةَ اللَّهِ»[۲۶].

زیارت امامین عسکریین(ع): «السَّلَامُ‏ عَلَيْكُمَا يَا ابْنَيْ‏ الْأَئِمَّةِ الْمَعْصُومِينَ‏ السَّلَامُ عَلَيْكُمَا وَ عَلَى آبَائِكُمَا الطَّاهِرِينَ»[۲۷].

زیارات و استغاثه به امام زمان(ع): «الطَّاهِرِ ابْنِ الطَّاهِرِينَ... الْمَعْصُومِ‏ ابْنِ‏ الْهُدَاةِ الْمَعْصُومِينَ‏» و «يَا صَاحِبَ‏ الزَّمَانِ‏ أَدْرِكْنَا بِحَقِّكَ‏ وَ بِحَقِّ‏ آبَائِكَ‏ الطَّيِّبِينَ الطَّاهِرِينَ وَ صَلَّى اللَّهُ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ أَجْمَعِينَ الطَّيِّبِينَ الْخَيِّرِينَ الْمَعْصُومِينَ» و «السَّلَامُ‏ عَلَيْكَ‏ يَا خَلِيفَةَ اللَّهِ‏ فِي‏ أَرْضِهِ‏ وَ خَلِيفَةَ رَسُولِهِ وَ آبَائِهِ الْأَئِمَّةِ الْمَعْصُومِينَ الْمَهْدِيِّينَ»[۲۸] و «فَصَلَّى‏ اللَّهُ‏ عَلَيْهِمْ‏ مِنْ‏ سَادَةٍ غَائِبِينَ‏ وَ مِنْ سُلَالَةٍ طَاهِرِينِ وَ مِنْ أَئِمَّةٍ مَعْصُومِينَ»[۲۹].

زیارت حضرت عبدالعظیم(ع): «السَّلَامُ عَلَى أَبِي مُحَمَّدٍ الْعَسْكَرِيِّ الْحَسَنِ صَفْوَةِ الْمَعْصُومِينَ... وَ اقْتَدَيْتَ‏ بِهُدَى‏ آبَائِكَ‏ الْمَعْصُومِينَ‏ وَ اسْتَقَمْتَ‏ عَلَى هُدَى أَجْدَادِكَ الطَّاهِرِينَ»[۳۰].

زیارت جناب سلمان: «السَّلَامُ‏ عَلَى‏ الْأَئِمَّةِ الْمَعْصُومِينَ‏ الرَّاشِدِينَ‏»[۳۱].[۳۲]

منابع

پانویس

  1. مصباح کفعمی، ص۹.
  2. زادالمعاد مفتاح الجنان، ص۴۰۶.
  3. البلد الأمین و الدرع الحصین، ص۳۲۶.
  4. زاد المعاد مفتاح الجنان، ص۴۰۵.
  5. إقبال الأعمال، ج۱، ص۱۶۴؛ بحارالأنوار، ج۹۵، ص۴۸.
  6. بحارالأنوار، ج۹۱، ص۳۷۰.
  7. بحارالأنوار، ج۸۷، ص۶۸.
  8. بحارالأنوار، ج۱۹، ص۱۵۷.
  9. إقبال الأعمال، ج۱، ص۱۴۶.
  10. زادالمعاد مفتاح الجنان، ص۳۹۸: دعای سمات.
  11. زادالمعاد مفتاح الجنان، ص۴۵۰: دعای قاموس کبیر.
  12. زادالمعاد مفتاح الجنان، ص۴۴۴ و ۴۴۹: دعای جوشن صغیر.
  13. مصباح المتهجد، ج۱، ص۲۷۲؛ المزارالکبیر، ص۷۸ و ۵۶۰؛ جمال الأسبوع، ص۲۰۳؛ مهج الدعوات، ص۱۷۲؛ مصباح کفعمی، ص۲۸۰؛ بحارالأنوار، ج۸۶، ص۳۱۶؛ ج۹۷، ۱۶۶ و ۲۱۰.
  14. بحارالأنوار، ج۹۱، ص۱۵۹.
  15. البلد الأمین و الدرع الحصین، ص۲۹۹؛ المزارالکبیر، ص۲۴۸؛ بحارالأنوار، ج۹۷، ص۳۴۴.
  16. بحارالأنوار، ج۹۹، ص۱۷۸.
  17. بحارالأنوار، ج۹۹، ص۱۸۹.
  18. المزار الکبیر، ص۲۴۸ و ۵۶۲.
  19. بحارالأنوار، ج۹۷، ص۳۸۰.
  20. ارشاد القلوب، ج۲، ص۲۸۷.
  21. زاد المعاد مفتاح الجنان، ص۵۱۰؛ بحارالأنوار، ج۹۸، ص۳۲۴؛ بحارالأنوار، ج۹۹، ص۱۹۲.
  22. بحارالأنوار، ج۹۹، ص۱۹۳.
  23. زاد المعاد مفتاح الجنان، ص۵۳۶.
  24. بحارالأنوار، ج۹۹، ص۶۵.
  25. بحارالأنوار، ج۹۹، ص۶۸.
  26. بحارالأنوار، ج۹۹، ص۷۷.
  27. بحارالأنوار، ج۹۹، ص۷۳.
  28. زاد المعاد مفتاح الجنان، ص۵۸۱؛ بحارالأنوار، ج۹۹، ص۹۸ و ۲۴۶.
  29. بحارالأنوار، ج۹۹، ص۱۱۶.
  30. زاد المعاد مفتاح الجنان، ص۵۴۹.
  31. زاد المعاد مفتاح الجنان، ص۵۳۲؛ بحارالأنوار، ج۹۹، ص۲۸۷.
  32. سلیمانیان، م‍ص‍طف‍ی‌، مقامات امامان، ص ۲۴۰.