مراد از نظریه علمای ابرار چیست؟ (پرسش)
مراد از نظریه علمای ابرار چیست؟ یکی از پرسش‌های مرتبط به بحث علمای ابرار است که می‌توان با عبارت‌های متفاوتی مطرح کرد. برای بررسی جامع این سؤال و دیگر سؤال‌های مرتبط، یا هر مطلب وابسته دیگری، به مدخل اصلی علمای ابرار مراجعه شود.
| مراد از نظریه علمای ابرار چیست؟ | |
|---|---|
 | |
| موضوع اصلی | بانک جمع پرسش و پاسخ علمای ابرار |
| مدخل اصلی | علمای ابرار |
عبارت‌های دیگری از این پرسش
پاسخ نخست
حجت الاسلام و المسلمین دکتر مصطفی سلیمانیان در کتاب «مقامات امامان» در این‌باره گفته است:
«نظریه علمای ابرار درباره غالیانه بودن برخی از مقامات اهل بیت(ع) که در احادیث وارد شده، مبتنی بر پنج ادعا می‌باشد:
- سیر تدوین احادیث غیرعلمی و ساده‌اندیشانه بوده است، لذا غالیان و مفوضه احادیث جعلی خود را درباره مقامات اهل بیت(ع) در بین احادیث شیعه وارد کرده‌اند.
- قدما همه‌گونه حدیثی را (درست و غلط) در منقولات خود می‌آوردند، و این تفکر که گذشتگان آگاهی بهتری از احادیث داشتند، اشتباه است؛ اکثر احادیث گذشتگان ضعیف است.
- بیشتر احادیث مجامع بزرگ حدیثی (مخصوصاً کتاب کافی) غالیانه یا ضعیف می‌باشد.
- این افکار غالیانه حاصل تلاش برخی اصحاب مثل معلی بن خنیس می‌باشد، که ائمه را پیامبر می‌دانستند.
- ابن ابی یعفور و بیشتر شیعیان معتدل، ائمه را فقط علمای ابرار می‌دانستند»[۱]
پاسخ‌ها و دیدگاه‌های متفرقه
| ۱. آقای علی‌پور وحید؛ |
|---|
|
آقای حسن علی‌پور وحید در کتاب «مکتب در فرآیند نواندیشی» در این‌باره گفته است:
«نظریه علمای ابرار: بر اساس این نظریه، ائمه هرگز با پیامبر(ص) قابل قیاس نیستند؛ چرا که پیامبر(ص) اولاً منصوب از جانب خداوند است، ثانیاً با علم لدنّی و غیراکتسابی "وحی" را تلقی کرده است، ثالثاً وحی الهی و سنت نبوی با ملکه عصمت از جانب خدا حفظ می‌شود. بر اساس این نظریه، اولاً ائمه توسط امام قبل به مردم و در مورد امام اول توسط پیامبر معرفی شده‌اند. به عبارت فنی‌تر به وصیت یا نص از امام قبل یا پیامبر در مورد امام علی و با اختبار و امتحان علمای شیعه ائمه تعیین می‌شده‌اند. ثانیاً ائمه فاقد علم لدنّی یا علم غیب هستند. امامان، معارف دینی را به شیوه اکتسابی از امام قبل به دست آورده‌اند و با رأی و اجتهاد و استنباط، احکام شرعی را تحصیل کرده‌اند و همانند دیگر آدمیان، خطاپذیرند، اگرچه کم‌خطا‌ترین هستند. ثالثاً اگرچه ائمه از مهذّب‌ترین و پاکیزه‌ترین افراد بشر به لحاظ دوری از معاصی هستند، اما عصمت در میان آدمیان منحصر به شخص پیامبر(ص) است. هرگونه صفت فرابشری برای ائمه انکار می‌شود و از ایشان با عنوان "علمای ابرار" (دانشمندان پرهیزکار) یاد می‌شود. هرگونه حق ویژه الهی و ارتباط اختصاصی با خداوند را خارج از شخص پیامبر نمی‌پذیرد. تفاوت ائمه اهل بیت (یعنی علمای ابرار) با دیگر عالمان دین در میزان علم و درجه تهذیب نفس و تقریشان به حضرت حق است. از همان زمان که گرایش‌های غالیانه به جامعه شیعه امامیه رخنه کرده و اندک اندک برخی از شیعیان را به خود جلب می‌نمود، بسیاری از شیعیان و اصحاب ائمه اطهار به شدت با نسبت هرگونه صفات فوق بشری به آنان مخالف بوده و بر این نکته تأکید می‌کردند که آنان فقط دانشمندانی پرهیزکار (علمای ابرار) بوده‌اند. هواداران این گرایش البته از نظر اطاعت و تبعیت از امام، پیرو و فرمان‌بردار بی‌چون و چرا وتسلیم محض بودند- چه ائمه از نظر آنان جانشینان بر حق پیامبر بودند که خود، مسلمانان را به پیروی از ایشان به عنوان مفسرین برحق کتاب خدا و وارث علم پیامبر فرمان داده بود - و همین، وجه تمایز این گروه از اصحاب ائمه از سایر مسلمانانی بود که به خدمت ائمه برای استفاده علمی یا محبت و ولای به خاندان پیامبر می‌آمدند و از آنان می‌آموختند و نقل حدیث و فتوا می‌کردند، اما نه به عنوان امام مفترض الطاعة، بلکه به عنوان دانشمندانی از خاندان پیامبر، برخی امکاناً ائمه‌ای چون امام باقر و امام صادق(ع) را داناترین عالم دین در روزگار خود می‌دانستند، ولی باز اطاعت آنان را به نص پیامبر واجب نمی‌شمردند؛ اما آن گروه از اصحاب با آن‌که به شدت تمام با نسبت هرگونه امر غیر طبیعی مانند علم غیب به ائمه مخالفت می‌کردند، شیعه و مطیع بی‌چون و چرای آنان بودند و ایشان را امام و رهبر اسلام می‌دانستند»[۲]»[۳] |
پرسش‌های وابسته
منبع‌شناسی جامع علمای ابرار
پانویس
- ↑ سلیمانیان، مصطفی، مقامات امامان، ص ۵۷.
- ↑ مکتب در فرآیند تکامل، ص۴۸.
- ↑ علی‌پور وحید، حسن، مکتب در فرآیند نواندیشی، ص ۱۱۸.